Search

Yirminci yüzyılda sosyal politikanın temel ayaklarından birisi, piyasa ve çoğulcu demokrasi arasında uzlaşma sağlayıcı araç olarak, sosyal refah devleti olmuştur. Sosyal refah devleti ile yalnızca gelir dağılımı, eğitim ve sağlık sorunları çözülmekle kalmıyor; bu sorunların çözülmesi ve maddi yaşam koşullarının iyileşmesi sonucunda siyasal yaşamda yurttaşların katılımının arttığı bir toplumun gelişimine de katkı sağlanmış oluyordu. Devletin ve bürokratik yönetim anlayışları- nın ön planda bulunduğu sosyal politika teorisi karşısında Michel Foucault ise bu bakış açısını “biyo-iktidar” ve “yönetimsellik” kavramları çerçevesinde eleştirmektedir. Temelde her iki yaklaşım kapitalizm eleştirisi çerçevesinde görüşlerini şekillendirir. Buna karşın, Foucault devletin yönetmelik ve talimnamelerle hücre tipi örgütlenmeleri ve bireyselliği ortadan kaldıran işçi kentlerini ortaya çıkardığı yönünde eleştirir. Foucault, kentlerin nasıl disipline edildiğine ve bu yolda hangi otoritenin kullanıldığına odaklanırken; sosyal politika anlayışı, işçi kentlerinin, emek ile sermaye arasında ortaya çıkan gerilim süresince verilen mücadelenin bir sonucu olarak “barınma hakkı” bağ- lamında ele alınması gerektiğinin altını çizer. Bununla birlikte devletin de bunun güvencesi olduğunu vurgular. Bu çalışmada her iki yaklaşım açılacak ve aralarındaki farklar bağlamında Foucault’nun “Yö- netimsellik” kavramsallaştırmasına eleştirel bir bakış sunulacaktır

Hannah Arendt yaşamı boyunca siyasal faaliyetlere katılımı ve özgür/özerk biçimde kamusal alanda konuşmayı öne çıkarmıştır. Kitlesel olarak insanları düşünmemeye, eylemsiz biçimde konuşmaya ya da harekete yönelten egemenlik anlayışlarını `siyaset dışı` ve/veya `siyaset karşıtı` olarak nitelendirmiştir. Marksizm ve liberalizmi insanın özgürlüğünü çalışma, üretim ve tüketimin sürekliliğine indirgedikleri gerekçesiyle eleştirir. Bunun yanında totaliter rejimlerse (Nazizm ve Stalinizm) insanlık durumunu dışlayıcı siyasete zorunlu bırakır ve düşünsel bir tekliğin içine hapseder. İnsanı eleştirel düşünceden uzaklaştırır, hakkı olan bir varlık olmaktan çıkarır ve insana itaat etmekten başka bir seçenek bırakmaz. Arendt gerçek siyasal eylemi ise `doğumluluk`, `anımsama`, `hergünkülük`, `umut`, `şiddetsizlik` gibi kavramlar bağlamında tanımlar. Ona göre siyasal eylem, söz konusu kavramlar eşliğinde tekçi iradeyi reddetmeye, çoğulcu karaktere ve deneyime açık olmaya eğilimlidir.Arendt düşüncesinde dinamik ve ilkelere dayalı siyasal olan önemli bir vurgu olarak öne çıkar. Onun siyasal olanı kurduğunu iddia ettiği söz konusu özgürlükçü ilkelerin kökleri ise Heidegger, Kant ve Aristoteles'e dayanır. `Şimdi ve orada olma` (Dasein), `sıçrayış`, `değişim`, kavramlarının yanısıra `öteki/başkası ile birlikte` bir `yaşam alanı` (Lebenswelt) kurabilme yollarının tartışmaya açıldığı Arendt düşüncesinde `anlama`, `yargı gücü` (Urteilskraft), `çoğulculuk` ve `konuşmaya muktedir olma` (Zoon Logon Echon) onun siyasal olan anlayışını şekillendiren merkezi kavramlar olarak öne çıkar. Çalışma üç kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda antik Yunan ve modern dönemlerdeki siyasal olan kavrayışı hem siyasal yaşam pratiği hem de düşünsel kaynaklar düzleminde ele alınmaktadır. İkinci kısımda Arendt'in antik Yunan'a referansla zorunluluk ve özgürlük kategorileri arasında ortaya koyduğu ayrım ve modern siyasete eleştirisinin ayrıntıları şekillendirilmektedir. Üçüncü kısımda ise Arendt'in `siyasal olan`ı kurduğunu iddia ettiği özgürlükçü ilkelerin felsefi köklerine değinilmektedir. Bu çalışmada Arendt'teki siyasal olan kavramsallaştırmasının dayandığı ilkeler tartışılmaktadır. Bu ilkelerin bugün önemli olduğu kadar önümüzdeki yıllarda da önemini koruyacağı vurgulanmaktadır. Tez boyunca Arendt'in `siyasal olan` kavrayışının güncel siyaseti kavramada yaptığı olumlu katkılar ortaya konmaktadır. Çalışmanın farklı kısımlarında Türkiye siyasal yaşamında kadın, Alevi, Kürt sorunu gibi başlıklar bu amaçla ele alınmaktadır. Sınıf ya da kimlik siyasetinin dışlayıcı egemenlik kavrayışı karşısında Arendt'in ilkelere dayalı özerk siyasal olan bakışının önemi tespit edilmiştir. Arendt'in özgürlüklerden taviz vermeyen sürekli gelişmeye açık ilkesel kavrayışı önemle vurgulanmıştır.Anahtar kavramlar: Hannah Arendt, Siyasal Olan, Özgürlükçü Cumhuriyetçilik, Çoğulculuk, Kamusal Alan, Konuşma, Eylem. Hannah Arendt advocated for participation to political processes and free and autonomous speech in the public sphere throughout her life. She labeled sovereignty types that did otherwise and made people to act without thinking or speak without action as 'apolitical' and/or 'anti-political.' She critiqued Marxism and liberalism based on their reduction of human freedom to cyclical world of work, production and consumption. Totalitarian regimes such as Nazism and Stalinism, on the other hand, forces the human condition to adopt exclusionary politics and restrains it to intellectual monism. They also push humans away from critical thought, they strip them off their rights and leaves no choice other than obeying. Arendt, however, defines the real political action via concepts like `natality,` `remembering,` `everydayness,` `hope,` and `violencelessness.` Building on such conceptual tools, political action denies any monist will and embraces pluralist character and experience.The political, based on a dynamic structure and principles, is an important theme in Arendt's thought. The roots of these emancipatory principles, which builds the political realm in her thought, go back to Heidegger, Kant and Aristotle. Her approach allows us to reflect on concepts like `Dasein,` `leap,` and `change` along with opening up new spaces to debate others such as `being with the other,` and establishing a `living space.` Other concepts such as `understanding,` `judgment,` `pluralism,` and `being a rational animal` also occupy a central place in her political thought.This thesis lays out Arendt's criticisms and own philosophical framework in three chapters. The first chapter focuses on the idea of 'the political' in Ancient Greece and modern times in the context of the practice of vita activa as well as the intellectual sources. The second chapter investigates the differences between the concepts of necessity and freedom in reference to Ancient Greece and how Arendt employs this distinction to critique modern politics. The third chapter explores the philosophical roots of the emancipatory principles that Arendt claims to be at the heart of the construction of 'the political.'In this work, the principles that form the basis of Arendt's philosophy of the political are discussed. It is argued that these principles were very important in the past and they retain their importance today as well. That's why potential and actual contributions of the Arendtian thought to the matters of contemporary politics are underscored throughout this dissertation. In various places throughout this study, I draw attention to current political issues such as women in Turkish politics, the Kurdish and Alevite questions to illustrate the competence of her framework. Against the exclusionary nature of class and identity politics, the significance of Arendtian conception of 'the political' based on principles and autonomy is acknowledged.Keywords: Hannah Arendt, The Political, Emancipatory Republicanism, Pluralism, Public Sphere, Speech, Action. 204

ÖZETSiyasi partiler, siyasal yaşamın önemli birer parçası olarak demokrasininvazgeçilmez unsurlarıdır. Siyasal partilerin siyasal yaşamda bulunma koşulları önemliolduğu kadar, bu yaşama katılma gerekçeleri de oldukça önemlidir. Bu gerekçeler herbir siyasal partinin ideolojik tutumu temelinde şekillenir. İdeolojik tutumlara ilk eldenulaşılabilecek kaynak ise şüphesiz partilerin her konuda fikirlerini öz biçimde ifadeettikleri parti programlarıdır. Çalışmada geniş anlamda, Türkiye'de siyasal yaşamınönemli bir parçası olan siyasal partilerin, programları aracığıyla ideolojileriincelenmiştir. Esas olarak, siyasal partilerin ekonomi ve siyaset algılayışları vedemokrasi kavrayışlarının boyutları belirlenmeye çalışılmıştır. Buna göre Türkiye'deyapılan son genel seçimlere (3 Kasım 2002) katılmış olan ve halen faaliyetlerinisürdüren siyasal partilerin, programları aracılığıyla, siyasal ideolojilerindekidemokratik ve ekonomik değerlere verdikleri önem saptanarak partilerin siyasalideolojilerinin tespit edilebileceği görüşü savunulmaya çalışılmaktadır.Tezin ilk kısmında, `siyasal partiler, ideolojiler ve içerik analizi: kavramsal vekuramsal çerçeve', ilk olarak siyasi partiler ve parti programları ele alındı. Bu başlıkaltında siyasi partiler hakkında kavramsal bir çerçeve, partilerin işlevleri hakkındagenel bilgi verildi ve parti programlarının işlevine kısaca değinildi. İkinci başlık olanideoloji kavramının tarihsel kökenleri ve başlıca siyasal ideolojiler olarak belirlendi. Bubölümde iki alt başlık altında, ideoloji kavramının tarihsel kökenleri ve dönüşümü ilebaşlıca siyasal ideolojiler olarak gruplandırıldı. Bu başlıkta da liberalizm,muhafazakarlık, milliyetçilik, faşizm, sosyalizm ve sosyal demokrasi, siyasalideolojiler arasındaki süreklilik ve kopuşlar göz önünde bulundurarak, ele alındı. Sonolarak birinci bölümün üçüncü başlığında çalışmanın yöntemi olan içerik analizineilişkin tarihsel ve kavramsal bilgi ve literatür taraması konusundaki sonuçlar anlatıldı.İkinci bölümde kavramsal çerçeveye bağlı olarak Türkiye'de faaliyet gösterenon beş siyasal parti ele alındı. Bu siyasal partilerin seçilmesinde, Türkiye'deki songenel seçimlerde (3 Kasım 2002) yer almış olmaları ve günümüzde hala faaliyetlerinisürdürüyor olmaları temel değerlendirme kıstası olarak belirlendi. Partilerin siyasalideolojilerine ilişkin değerlendirme, programları aracılığıyla yapıldı. Partilerin siyasalideolojilerine yönelik analizde demokratik ve ekonomik değerlere ilişkin tespitlerpartilerin siyasal çizgisini belirlememiz açısından önemli bir dayanak noktası oldu.Bundan dolayı, ikinci bölümün ilk başlığı `demokrasi ve ekonomi kategorileri ve altkategorilerin belirlenme gerekçeleri' olarak belirlendi. Araştırmanın bulguları ise ikinciiiibaşlıkta ele alındı. Bu bağlamda, temel ve alt kategorilerin siyasal partilerinprogramlarında aldıkları konum, sayısal sonuçlarla ve grafiksel ifadelerle ortayakondu. Sayısal veriler ve grafikler ışığında her bir siyasal partinin ideolojik tutumu dayine bu başlık altında yorumlandı.Sonuç olarak, bu tez çalışması Türkiye'de, özellikle son seçim döneminde,faaliyet göstermiş bulunan siyasal partilerin ideolojik tutumlarını, siyasal partilerinkendi programları aracılığıyla yeniden sınıflandırmayı ve böylece partilerle ilgiliyerleşik ve yaygın algılayışların ne derece geçerli olduğunu değerlendirmeyiamaçlamaktadır. Çalışma sonucunda tüm veriler ele alındığında Türkiye siyasalyaşamında, faaliyetlerini demokratik yaşamın önemli bir parçası olan seçimleraracılığıyla sürdüren siyasal partiler, dört temel sınıflandırma içindegruplandırılabilmektedir. Bu gruplardan ilki, radikal demokrasi geleneği içinde yeralan değerleri kabul eden, aynı zamanda ekonomik liberal değerleri kapitalistekonomi sistemine bağlı bir şekilde kabul eden AKP ve CHP'nin oluşturduğu grupyer almaktadır. İkinci grupta siyasal ideolojisini muhafazakârlık çerçevesindebelirlemiş olan ve kapitalist ekonomiyi, ekonomik liberalizme bağlı olarak kabul edenANAP, BBP, BTP, DSP, DYP, GP, MHP ve SP bulunmaktadır. Üçüncü grupta partiprogramlarında demokrasi temel kategorisi içinde yer alan radikal demokrasi altkategorilerinden uzak görüşler sunmuş olan ve parti programlarında sosyalistekonomiye ilişkin alt kategorileri önemli bir yer ayırarak kullanan EMEP, İP ve TKPbulunmaktadır. Son olarak ÖDP tek başına bir grup oluşturmaktadır. ÖDP radikaldemokrasiye ilişkin alt kategorileri olumlarken sosyalist ekonomiye ilişkin altkategorileri reddetmektedir.iv ABSTRACTPolitical parties, as essential parts of political life, are requisite elements ofdemocracies. Parties? conditions within political life as well as their reasons for joiningto the political life are important. What figures these reasons is the ideologicalstandpoint of each party and this ideological standpoint is crystal clear in theirprograms. Aim of this study is to reveal the ideologies of the parties in Turkeythroughout their party programs. This will enable us to determine the objectives andoutcomes of constituting a political party.In the introductory chapter, the concept of ideology is evaluated in depth inorder to make clear the theoretical framework of the study in which I employed theconcept of ideology as a fundamental item. Historical look at the evolution of theconcept directed me to formulate two general subtitles: first is about the eighteenthcentury origins and later development of the concept; second, on the other hand, isabout the forms of ideology and its manifestations in political life. This subsection,dealing with very popular terms like liberalism, conservatism, nationalism, fascism,socialism and social democracy, targeted to generate some groupings by taking thecontinuities and ruptures into account.Fourteen political parties in Turkey are examined in the course of thistheoretical background. These parties in my sample group are chosen because theydid join the last general elections (that is 3 November, 2002 elections) and they stillcontinue their political lives. Evaluation related to their political ideologies is donesolely by looking at their party programs. Democratic and economic assessments ofthese parties are the most determining baseline of my research. Accordingly, asecond title is determined, that is `constitution of primary and secondary categorieswith respect to democracy and economy indexes.? Findings of the research aredisclosed under the third title. Using the numerical results and graphic schemes Iendeavored to expose the position of primary and secondary categories within theprograms of the parties.Consequently this study, particularly focusing on the parties that participatedto last general elections, aims to find out the ideological stances of political parties inTurkey and classify them within certain boundaries.v 189