Search

Günümüzde Işıklı olarak bilinen Şeyhlü, XVI. yüzyılda Kütahya Sancağı'na bağlı bir kazâ merkeziydi. XVI. asırda Şeyhlü Kazâsı ise günümüzde Denizli İline bağlı Çivril, Çal, Bekilli ve Baklan ilçelerini kapsamaktaydı. Milattan önceki yıllardan itibaren yerleşime sahne olan Şeyhlü'nün, kökeni ilkçağa kadar inmektedir. Bergama Krallığı döneminde II. Eumenes tarafından veya kardeşi II. Attalos tarafından kurulduğu tahmin edilen şehir, Eumenes'in anısını yaşatmak için Eumenes Yurdu anlamına gelen Eumenia diye adlandırılmıştı. Eumenia isminin kullanımı bölgedeki Roma ve Bizans hâkimiyeti sırasında da devam etmiştir. XVI. yüzyılda Şeyhlü olarak anılan kazâ merkezi günümüzde Işıklı adıyla anılmaktadır. Kazâ coğrafyası, Miryokefalon Savaşı sonrasında kesin olarak Türk hâkimiyetine girmiştir. 1429'da Germiyanoğulları topraklarının nihai olarak Osmanlı egemenliğine girmesiyle de Osmanlı idari yapılanmasında Kütahya Sancağı'na bağlı bir kazâ olmuştur. Kazanın merkezini oluşturan nefs-i Şeyhlü II. Bayezid devrinde 7, 1520'den itibaren ise XVI. asır boyunca 6 mahalle yerleşimine sahipti. Kaza merkezi, II. Bayezid devrinde tahmini 660 kişinin, 1571 tarihinde ise tahmini 1135 kişinin yaşadığı küçük bir kasaba konumundaydı. Önemli yol ağlarının uzağında kalan XVI. yüzyılda Şeyhlü kasabası, çevresinde yer alan kazâ merkezleri içerisinde en az nüfusa sahip merkezdi. XVI. asırda Şeyhlü Kazâsı ise günümüzdeki Çivril, Çal, Bekilli ve Baklan ilçelerini kapsayan geniş bir coğrafyayı kapsamaktaydı. Kır iskân birimlerinin büyük çoğunluğu, bu geniş coğrafya içerisindeki ovalarda ve su kaynaklarının çevresinde yer almaktaydı. II. Bayezid döneminde 123 köy ile 66 köy altı iskân birimi bulunmaktaydı. XVI. asır sonlarına doğru köy sayısı 154'e yükselirken köy altı iskân birimlerinin sayısı da 91 olmuştu. Şeyhlü kazâsı merkezi ve kırlarında söz konusu asır boyunca zaviye sayısı 30'un üzerindeydi. Şeyh unvanı taşıyan birçok kişiye ait vakıf çiftlikleri bulunmaktaydı. Bu durum sadece kaza merkeznin değil kazâ dairesinin her köşesinin ismiyle müsemma olduğunu göstermektedir.Kazâ genelinde buğday, arpa yulaf, burçak, darı, mercimek, nohud, pirinç, pamuk ve susam gibi ürünlerin ziraati yapılmaktaydı. Bağcılık önemli bir yere sahipti ve buna bağlı olarak ciddi miktarda kuru üzüm ve pekmez üretiliyordu.XVI. yüzyılda Şeyhlü Kazâsı verimli fakat önemli yol ağlarından uzak topraklarda bulunmasından dolayı şehirleşmeden uzak küçük ve orta ölçekli kırsal yerleşmelerin bulunduğu bir idari birimdi. Şeyhlü, known as the modern Işıklı, was a district centrum attached to the County (Sancak) of Kütahya in the XVI. Century. The county back then comprised the modern settlements of Çivril, Çal, Bekilli and Baklan, all within the administration zone of today's Denizli province. The origins of Şeyhlü, which had housed settlements even before the Christ, can be traced back to the antiquity. The city was assumedly built for the first time by Eumenes II or his brother Attalos II during the period of the Kingdom of Pergamon; and it was hence called Eumenia (meaning the Land of Eumenes) in order to perpetuate the memory of Eumenes. The usage of the toponym Eumenia also prevailed during the Roman and Byzantine hegemony over the region. However, it was called Şeyhlü as the district center in the XVI Century, which is presently known as Işıklı. The geographical location of the district became under complete Turkish control following the Battle of Myriokephalon. After the eventual incorporation of the Germiyanoğlu territory to the Ottoman State in 1429, the settlement became a district of the Kütahya County within the Ottoman administrative system. The district center, nefs-i Şeyhlü, housed seven quarters (mahalle) during the reign of Sultan Bayezid II, and six quarters after 1520 and throughout the whole XVI. Century. The district center was a small town populated by approximately 660 people during Bayezid II's reign, and by around 1135 people in 1571. As it was located far away from the busy networks of transportation in the XVI. Century, the Şeyhlü town was the least populated settlement among the surrounding district centres. The District of Şeyhlü was situated on a spacious geography which stretched over the modern sub provinces (ilçe) of Çivril, Çal, Bekilli and Baklan in the XVI. Century. Most of the country settlements were located on the plains and around the water masses within this large geography. During the reign of Sultan Bayezid II, there were 123 villages and 66 hamlets; whereas the number of villages rose to 154 and that of the hamlets to 91 towards the end of the sixteenth century. The number of the zaviyes within the Şeyhlü District (inside the town and in the country) were all together over thirty. There were also farms of pious foundations (vakıf çiftlikleri) which belonged to numerous personalities bearing the title sheikh. This suggests that not only the district center, but also each and every corner of the district's geography were true to the name of the district. The prevalent articles of cultivation within the district were wheat, barley, oat, vetch, maize, lentil, chickpeas, rice, cotton and sesame. Viticulture also played an important part of agricultural activity, as a result of which a considerable amount of raisins and molasses were produced.In short, the Şeyhlü District of the XVI. Century was an administrative unit housing agriculturally productive small and middle-sized country settlements, which fell short of urbanisation due to their location far away from the important road networks. 198

Işıklı Kaynağı (Çivril)'nda ağ kafeslerde yetiştiriciliği yapılan Gökkuşağı alabalığı Oncorhynchus mykiss (Walbaum, 1792)'nın parazit topluluğu temmuz ve kasım 2014 tarihleri arasında çalışıldı. Toplam olarak 221 O. mykiss örneği incelendi. Konak balığın üzerinde veya içinde dört parazit türü kaydedildi; Trichodina sp., Ichthyophthirius multifiliis Fouquet, 1876, Diplostomum sp. ve Pomphorhynchus tereticollis (Rudolphi, 1809). En yüksek yaygınlık %77.8, ortalama yoğunluk 6.74 ve ortalama çokluk 5.24 değerleriyle P. tereticollis sayısal olarak baskın tür olarak bulundu, toplam 1160 P. tereticollis örneği toplandı. Maksimum (max.) enfeksiyon yoğunluğu bir balıkta bulunan 63 adet P. tereticollis örneği oldu. Konak balıktaki P. tereticollis ortalama çokluğu ağustosta 2.5 parazit bireyinden ilerleyen aylarla birlikte kasımda 7.1 miktarına yükseldi. P. tereticollis'in ortalama yoğunluğu 5.0-6.9 cm boy sınıfında 0.5 den 25.0-26.9 cm boy sınıfında 22.5 miktarına konak boyunun artışıyla fazlalaştı. O. mykiss sindirim kanalı boyunca P. tereticollis'in uzamsal dağılımı çalışıldı. Sindirim kanalı içinde P. tereticollis'in dağılımında belirgin bir farklılık görülmedi (p>0.05), fakat pylorik çekum %47.9 ile P. tereticollis için tercih edilen yer olarak belirlendi. Bu acanthosefalin larval dönemi, Işıklı kaynağında yaygın bir amfipod olan Gammarus obnixus'un vücut boşluğunda teşhis edildi. P. tereticollis cystacanth'ları, kasım ayında çalışılan 617 G. obnixus örneğinin 119'unu enfekte ettiği görüldü. Cystacanth'ların ortalama yoğunluğu 2.05 ve ortalama çokluğu 0.36 olarak bulundu, incelenen G. obnixus örneklerinin 1-9 adet cystacanth'la enfekte oldukları görüldü. O. mykiss'in boy-ağırlık ilişkisinden elde edilen Fulton kondisyon faktörü değeri 0.84 ile 1.66 arasında değiştiği görüldü ve O. mykiss'in toplam ort. kondisyon faktörü 1.22 olarak hesaplandı. Balık boy sınıfları arasında kondisyon faktörlerinde istatistiki olarak belirgin farklılık bulundu (F=3.101; p=0.002). P. tereticollis'in konak balık sindirim kanalında yaptığı hasar, histopatolojik çalışma yapılarak belirlendi.Anahtar Kelimeler: Işıklı gölü, Oncorhynchus mykiss, metazoan parazit, ara konak Gammarus obnixus. Parasite community of cage-reared rainbow trout Oncorhynchus mykiss (Walbaum, 1792) in Işıklı Spring (Çivril) were studied between July and November 2014. A total of 221 O. mykiss specimens were examined. Four parasite species were recorded in or on the fish host; Trichodina sp., Ichthyophthirius multifiliis Fouquet, 1876, Diplostomum sp. and Pomphorhynchus tereticollis (Rudolphi, 1809). P. tereticollis was the numerically predominant species with highest prevalence 77,8% , mean intensity 6.74 and mean abundance 5.24, in total 1160 P. tereticollis specimens were collected. The maximum intensity of the infection was 63 specimens of P. tereticollis in a single fish. Mean abundance of P. tereticollis in the fish host increased by the monhts from 2,5 individual parasites in August to 7,1 in November. Mean intensity of P. tereticollis increased with increasing host total lenght from 0,5 in 5.0-6.9 cm lenght class to 22.5 in 25.0-26.9 cm lenght class. Even though no significant difference in spatial distribution of P. tereticollis within the gut (p>0.05), the pyloric caeca was the preferred site for P. tereticollis with 47.9%. Some P. tereticollis specimens were found in extra-intestinal position. Larval stages of this acanthocephalan were identified in haemocoel of Gammarus obnixus a prevalent amphipods in the spring. P. tereticollis cystacanths infected 119 of the 617 G. obnixus specimens examined in November. The mean intensity and mean abundance of cystacanth was found 2.05 and 0.36 respectively, individual crustaceans were infected by 1-9 cystacanths. The value of Fulton's condition factor from length-weight relationship of O. mykiss was ranged from 0.84 to 1.66 and overall mean condition factor of O. mykiss was calculated as (1.22). Statistically significant differences were found in condition factors Between fish size classes (F=3.101; p=0.002). Damages of P. tereticollis in the digestive tract of the fish host determined by histopathological studies.Keywords: Işıklı spring, Oncorhynchus mykiss, metazoan parasite, intermediate host Gammarus obnixus. 105

Işıklı Gölü, Gökgöl ve yakın çevresinde (Afyonkarahisar-Denizli) gerçekleştirilen bu çalışmada, bölgede yaşayan, üreyen ve bölgeyi göç esnasında kullanan kuş türlerinin tespit edilmesi, türlerin mevsimsel populasyon büyüklüklerinin ve alana ilişkin sorunların belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Ocak 2010- Mayıs 2011 tarihleri arasında göller ve çevresinde belirlenen 12 istasyonda transekt, nokta sayımı ve rastgele gözlem metotları kullanılarak sayımlar ve tür tespitleri yapılmıştır. Tür tespitlerinin belirlenmesinde ölü bireyler ve peletlerden (kusmuk) de yararlanılmıştır. Çalışma alanında, 16 takımdan 52 familyaya ait 217 tür tespit edilmiştir. Bunlardan en az 76 tanesinin bölgede doğal olarak ürediği belirlenmiştir. Ayrıca bölge IUCN (Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği) kriterlerine göre 3 hassas (Vulnerable), 4 tehlikeye yakın (Near Threatened), 1 tehlikede (Endangered) tür barındırmaktadır. Bunlardan Pelecanus crispus, Falco naumanni ve Aquila clanga hassas, Aythya nyroca, Aegypius monachus, Falco vespertinus ve Coracias garrulus tehlikeye yakın, Neophron percnopterus ise tehlikededir. Bölgenin yaz ve kış göçmenleri tarafından yoğun olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Buna ilaveten, araştırma bölgesinde aşırı avlanma ve habitat tahriplerinden dolayı türlerin yaşam alanları giderek daralmakta hatta yok olmakta, bu nedenle biyoçeşitliliğin önemi ve korunması hakkında yöre halkına bilgilendirme çalışmalarının yapılmasının gerekliliği vurgulanmıştır. In the study which is held in Lake Isikli, Lake Gokgol and Their Vicinity (Afyonkarahisar-Denizli), breeding, occupying and passage birds using the area have been tried to be identified. Their seasonal population size and ploblems of the area have been tried to be determined. By this aim, through January 2010- May 2011, with the methods of random monitoring, point counting and transect counting throughout defined 12 stations, species number and individual number have been tried to be identifyed. For the species? evaluations dead individuals, bird sounds and pellets were also benefited. In the research area, 217 species from 52 families and 16 orders have been determined. At least 76 of them are determined to breed in the area. In addition, due to IUCN criterias 3 vulnerable, 5 near threathened and a threathened species have been revealed to be using the area. Pelecanus crispus, Falco naumanni and Aquila clanga are vulnerable, Aythya nyroca, Aegypius monachus, Falco vespertinus and Coracias garrulus are near threatened, Neophron percnopterus is endangered. Summer and winter visitors are using the area densely. Moreover, because of overhunting and habitat degradations, species range in the area are getting narrower and unfortunately disappearing. In the study, seasonal ranges and abundances of species are also discussed. Besides, the necesstiy of informing local people about the importance of biodiversity is emphasised. 296

124