Search

Tijdelijke wetlands hebben een hoge ecologische waarde en oefenen belangrijke ecosysteem functies uit, maar zijn echter wereldwijd bedreigd. De status en structurerende processen van deze systemen zijn grotendeels ongekend, ondanks dat deze kennis nodig is voor het opstellen van goede beheersmaatregelen. Deze thesis tracht informatie in te winnen betreffende de huidige en vroegere status en de natuurwaarde van wetlands in de Westelijke Kaap (Zuid-Afrika), a.h.v. teledetectie technieken enerzijds en vlaggenschipgroepen anderzijds. Bovendien worden de ecologische processen die werkzaam zijn in deze systemen onderzocht. Om deze doelstellingen na te streven, werden satellietbeelden van de Westelijke Kaap geclassificeerd en het voorkomen en de evolutie van wetlands over de laatste twintig jaar bepaald. Vervolgens werden in de winter van 2004 tijdelijke wetlands bemonsterd afkomstig van zeven regio s in de Westelijke Kaap. Eén regio werd een tweede maal onderzocht in de winter van 2005. De status van grote branchiopoden werd bepaald a.h.v. een literatuurstudie en veldgegevens uit 2004. De belangrijkste omgevingsvariabelen (hydro-morfometrie, fysico-chemie en vegetatie) en diversiteitspatronen werden tevens onderzocht.Een relatief groot aantal tijdelijke en permanente wetlands werd gedetecteerd in de Westelijke Kaap (gemiddeld 0.23 wetlands per km² in de winter en gemiddeld 0.09 wetlands per km² in de zomer). Tegen de verwachtingen in werd geen daling in het aantal wetlands waargenomen over de jaren. Dit stemt immers niet overeen met het verlies aan wetlands over grote delen van de wereld. Dit afwijkend patroon kan het gevolg zijn van de relatief lage resolutie van de geclassificeerde satellietbeelden (ongeveer 30 bij 30 meter), de invloed van regenval op het vullingspatroon van de wetlands en het construeren van nieuwe wetlands. Hoge resolutie beelden, zoals IKONOS-beelden, zouden waarschijnlijk meer gedetailleerde resultaten kunnen aanreiken.Verscheidene grote branchiopoden soorten zijn waarschijnlijk sterk bedreigd of reeds uitgestorven in de Westelijke Kaap. De achteruitgaande status van deze vlaggenschipsoorten suggereert dat hoogstwaarschijnlijk ook hun habitat is bedreigd. Habitat vernieling, verandering in landgebruik en klimaatsveranderingen vormen waarschijnlijk de belangrijkste bedreigingen voor deze systemen.Hydro-morfometrie, fysico-chemie en vegetatie karakteristieken waren belangrijke factoren welke de invertebratengemeenschappen beïnvloedden en zouden dus best alledrie in rekening worden gebracht bij het opstellen van beheersmaatregelen. Ondanks de multicollineariteit van de hydro-morfometrische variabelen in onze studiesystemen, waren oppervlakte en volume nog steeds significant gerelateerd aan de macroinvertebraten- gemeenschapsstructuur na correctie voor maximale diepte (uniek of individueel effect). Hydroperiode zelf (geschat door maximale diepte) had echter geen uniek effect op de gemeenshappen. Vegetatie had wel een uniek effect op de invertebraten, na correctie voor de gecorreleerde variabelen lokale diepte, wetland oppervlakte en hydroperiode. De hydro-morfometrische variabelen hadden ook een indirect effect op de invertebraten gemeenschappen, via hun effect op fysico-chemische variabelen. Het is echter niet duidelijk welke ecologische processen aan de basis liggen van deze relaties met invertebratengemeenschappen. A.h.v. uitgebreide experimenten op nieuw gecreëerde wetlands of gerichte veld monitoring kunnen de eigenlijke oorzaken van de relaties worden onderzocht.Volgens de Water Act van 1998 moeten zuidafrikaanse waterbronnen worden beschermd, gebruikt, ontwikkeld, bewaard, beheerd en gecontroleerd zodanig dat ook bescherming van aquatische ecosystemen en hun biologische diversiteit wordt in rekening gebracht. De Resource Directed Measures (RDM) vormen een handig middel om deze Water Act toe te passen. Onze studie vergaarde algemene informatie over tijdelijke wetland ecosystemen in de Westelijke Kaap, die kan worden gebruikt om de Water Act toe te passen.We besluiten dat deze studie waardevolle kennis heeft vergaard betreffende de huidige en vroegere status van wetlands en hun bewoners in de Westelijke Kaap. Onze resultaten duiden bovendien op een structurerend effect van hydro-morfometrie, fysico-chemie en macrofieten op de invertebratengemeenschappen in tijdelijke wetlands. Deze resultaten kunnen worden gebruikt om betrouwbare beheersmaatregelen op te stellen voor deze kwetsbare systemen in de Westelijke Kaap. status: published