Search

 In this article, it is aimed to evaluate Ziya Gökalp's views on freedom of will and value judgments in the context of husn - qubh theory in terms of consistency by considering them as a whole. Bringing a new perspective to the discussion of whether good and evil can be known by reason or revelation in traditional theology, the thinker will claim that society is the determining factor in this regard, with the influence of positivist philosophy. The thinker's views on both freedom of will and values are shaped according to his society-centered philosophy. According to him, the only place where value judgments that exceed human will are based on society. Society both limits the freedom of people and determines their value judgments. In Gökalp, both the possibility of freedom of will in social life and the passive position of the individual in the face of values are dealt with in a very striking way., ÖzBu makalede Ziya Gökalp’in hüsün ve kubuh teorisi bağlamında irade özgürlüğü ve değer yargıları hakkındaki görüşlerinin bir bütünlük içinde ele alınarak tutarlılığı yönünden değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Geleneksel kelam düşüncesindeki iyi ve kötünün akılla mı yoksa vahiyle bilineceği tartışmasına yeni bir bakış açısı getiren düşünür, pozitivist felsefenin etkisiyle bu konuda belirleyici unsurun toplum olduğunu iddia edecektir. Düşünürün, gerek irade özgürlüğü gerekse değerler konusundaki görüşleri toplum merkezli felsefesine göre şekillenmektedir. Ona göre insan iradesini aşan değer yargılarının yegâne dayandığı yer toplumdur. Toplum hem insanın özgürlüğünü sınırlandırmada hem de onun değer yargılarını belirlemektedir. Gökalp’te gerek irade özgürlüğünün toplumsal hayattaki imkânı gerekse değerler karşısındaki bireyin pasif konumu oldukça vurucu bir şekilde ele alınmaktadır.

In this article, the importance of Musa Kazım Efendi, one of the last period Ottoman scholars, will be discussed with reference to the tradition of Tahāfut which is turned into a religion-philosophy debate and is identified with Ghazali’s work called Tahāfut al-Falāsifa written to criticize Islamic philosophers.In this context, the course of the religion-philosophy debates in the Islamic world will be briefly discussed, the developments that paved the way for the Tahāfut discussions will be mentioned, the mutual criticisms of Ghazali and Ibn Rushd will be included, and the basic perspectives of the authors of the Tahāfut in the Ottoman period, including Musa Kazım Efendi, will be examined.Mûsâ Kazım Efendi, who was a sheikh al-Islam in the last period of the Ottoman Empire, when the debates on religion-science and religion-mind were intense, defends Ibn Rushd against Ghazali by radically separating from other theologians writing works in the tradition of Tahāfut and tries to reveal that there is no religion-science, religion-mind conflict although he is a theologian. Musa Kazım Efendi's centralization of Ibn Rushd in the tradition of Tahafut is quite interesting in terms of timing when we consider that Renan, a positivist thinker who claims that Islam is an obstacle to development as a religion, is also an Averroism expert. At a time when there was a renewed interest in Ibn Rushd, Musa Kazım Efendi would strongly try to justify the legitimacy of philosophy in the person of Ibn Rushd and at the same time would agree with most of Ibn Rushd's rather harsh criticisms of Ghazali., Bu makalede Gazzâlî’nin İslâm filozoflarını eleştirmek amacıyla yazdığı Tehâfütü’l-felâsife adlı eserinin ismiyle özdeşleşen ve bir din-felsefe tartışmasına dönüşen Tehâfüt geleneği içinde son dönem Osmanlı âlimlerinden Mûsâ Kâzım Efendi’nin yeri incelenecektir. Bu çerçevede din-felsefe tartışmalarının İslâm dünyasındaki seyri kısaca ele alınarak Tehâfüt tartışmalarına zemin hazırlayan gelişmelere değinilecek, Gazzâlî ve İbn Rüşd’ün karşılıklı eleştirilerine yer verilecek ve Mûsâ Kâzım Efendi’nin de dâhil olduğu Osmanlı dönemindeki Tehâfüt yazarlarının bu tartışmada temel bakış açıları irdelenecektir. Din-bilim, din-akıl tartışmalarının yoğunlaştığı Osmanlı’nın son döneminde şeyhülislâmlık yapan Mûsâ Kâzım Efendi, bir kelâmcı olmasına rağmen Tehâfüt geleneğinde eser veren diğer kelâmcılardan radikal bir şekilde ayrılarak İbn Rüşd’ü Gazzâlî’ye karşı savunacak ve bu tartışma üzerinden İslâm’da din-bilim, din-akıl çatışmasının olmadığını göstermeye çalışacaktır. Mûsâ Kâzım Efendi, Tehâfüt geleneğinde İbn Rüşd’ü merkeze alması, İslâm’ın bir din olarak gelişmeye engel olduğunu ileri süren pozitivist düşünür Renan’ın aynı zamanda bir İbn Rüşd uzmanı olduğunu düşündüğümüzde zamanlama açısından da oldukça ilginçtir. İbn Rüşd’e tekrar yoğun bir ilginin başladığı bir dönemde Mûsâ Kâzım Efendi güçlü bir şekilde İbn Rüşd’ün şahsında felsefenin meşruiyetini temellendirmeye çalışacak ve aynı zamanda İbn Rüşd’ün Gazzâlî’ye yönelik oldukça sert eleştirilerinin çoğuna da katılacaktır.

In this article, Iqbal's unique interpretation of the modern theory of evolution, the effects of this theory on his system of thought, how belief and moral values are tried to be reconciled with this theory, and whether Iqbal can provide consistency among all these will be discussed. Iqbal's theory of creative evolution is critically examined. The extent to which Iqbal was influenced by the Muslim thinkers of the past and the Western thinkers of the modern period is discussed comparatively, again based on her works. Attention is drawn to Iqbal's choices and the synthesist thought he tried to make on the theory of evolution, in which the crisis of religion-science is clearly seen, new interpretations of Iqbal's belief in the context of this theory are emphasized, and how Iqbal's moral philosophy was shaped in the context of this theory is being displayed. The effects of Iqbal's unique interpretation of the modern theory of evolution with a metaphysical content permeated all her thoughts.The philosopher is criticized for these thoughts stemming from the theory of evolution. His views are influenced by the scientific and philosophical developments of his time, as well as the situation in the Muslim geography. He sees practical benefits in adapting the theory of creative evolution to life and believes that this theory has a stimulating effect on Muslim societies. The theory of evolution in question must have caught Iqbal's attention with its strong emphasis on power and a combative philosophy of life. Since life is seen as a struggle for Iqbal, the success and happiness of man is also tied to his hardness in this struggle for life, and this emphasis is constantly repeated on different occasions and in different contexts. According to his point of view, life is fight and those who are successful in this fight for life are those who follow these rules. He thinks in accordance with the theory of evolution, distinguishes between right and wrong considering power and sees power and rightness as equal. Considering the evolutionary process as a law that is also valid for eternal life, a metaphysical meaning is attributed to this theory and scientific debates are not got to the point. The theory of evolution forms the scientific and philosophical basis of Iqbal's ego philosophy and his view of God-realm-human. Many theological issues such as life in the hereafter, prophecy, freedom of will are tried to be interpreted in the context of this theory. In order to reconcile the theory of evolution with religion, Iqbal sometimes interprets religious texts and sometimes reinterprets the theory of evolution by giving it a metaphysical meaning. One of the most important reasons for the inconsistency of the philosopher, who put the theory of evolution as a scientific basis for his thoughts, is this synthesist effort he attempted to create. Iqbal He was influenced by former Muslim scholars Ibn Maskeveyh and Mevlana on the theory of evolution as well as modern Western scholars, especially Bergson and Nietzsche. His basic objection to the modern theory of evolution is that the provision of this theory is limited to life and does not reflect on after death., Bu makalede, İkbal’in modern evrim teorisini kendine özgü yorumlaması, bu teorinin onun düşünce sistemindeki etkileri, inanç ve ahlâkî değerlerin bu teoriyle nasıl uzlaştırılmaya çalışıldığı ve bütün bunların arasında İkbal’in tutarlılığı sağlayıp sağlayamadığı ele alınmaya çalışılacaktır. İkbal’in yaratıcı evrim teorisi eleştirel bir açıdan irdelenmektedir. İkbal’in geçmişteki Müslüman düşünürlerden ve modern dönem Batılı düşünürlerden hangi ölçüde etkilenmiş olduğu yine onun eserlerinden yola çıkılarak karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Din-bilim krizinin belirgin bir şekilde görüldüğü evrim teorisi konusunda İkbal’in tercihleri ve yapmaya çalıştığı sentezci düşünceye dikkat çekilmekte, İkbal’in bu teori bağlamında inanç konularında getirmiş olduğu yeni yorumlar üzerinde durulmakta, İkbal’in ahlâk felsefesinin de yine bu teori bağlamında nasıl şekillendiği gösterilmeye çalışılmaktadır. İkbal’in metafizik bir içerikle modern evrim teorisini kendine özgü yorumlamasının etkileri, onun bütün düşüncelerine sirayet etmiştir. Düşünür evrim teorisinden kaynaklanan bu düşünceleri dolayısıyla eleştirilmektedir. Onun görüşlerinde kendi döneminin bilimsel ve felsefî gelişmelerin etkisi olduğu gibi Müslüman coğrafyanın içinde bulunduğu durumun da etkisi vardır. Yaratıcı evrim teorisinin yaşama uyarlanmasında pratik faydalar görmekte ve bu teorinin Müslüman toplumları uyandırıcı etkisinin olduğuna inanmaktadır. Söz konusu evrim teorisi güce ve mücadeleci yaşam felsefesine yaptığı güçlü vurguyla İkbal’in ilgisini çekmiş olmalıdır. İkbal için yaşam bir mücadele olarak görüldüğünden insanın başarı ve mutluluğu da bu hayat mücadelesindeki sertliğine bağlanmakta ve bu vurgu, değişik vesilelerle ve farklı bağlamlarla sürekli tekrar edilmektedir. Ona göre hayat bir kavgadır ve bu yaşam kavgasında başarılı olanlar bu kurallara riayet edenlerdir. Evrim teorisine uygun olacak şekilde düşünür, hak ve bâtılı dahi güce göre ayırmakta ve güçle haklılığı eşit görmektedir. Evrimsel sürecin ebedî hayat için de geçerli olan bir kanun olarak görülmesiyle bu teoriye metafizik bir anlam yüklenmekte ve bilimsel tartışmalara girilmemektedir. Evrim teorisi, İkbal’in ego felsefesinin, Tanrı-âlem-insan görüşünün de bilimsel ve felsefî temelini oluşturmaktadır. Ahiret hayatı, nübüvvet, irade özgürlüğü gibi birçok teolojik mesele bu teori bağlamında yorumlanmaya çalışılmaktadır. İkbal, evrim teorisiyle dini uzlaştırmak adına bazen dinî nasları te’vil etmekte, bazen de evrim teorisine metafizik bir anlam yükleyerek yeniden yorumlamaktadır. Evrim teorisini düşüncelerine bilimsel bir zemin olarak koyan düşünürün tutarsızlıklarının en önemli nedenlerinden birisi de onun yapmaya çalıştığı bu sentezci çabadır. İkbal, evrim teorisi konusunda geçmişteki Müslüman bilginlerden İbn Miskeveyh ve Mevlânâ’dan; modern dönem Batılı bilginlerinden ise özellikle Bergson ve Nietzsche’den etkilenmiştir. Onun modern evrim teorisine en temel itirazı ise bu kuramın hükmünün yaşamla sınırlı olması ve ölüm sonrasına aksetmemesidir.

Üretimadetlerindeki artışlar ve bununla birlikte daha yüksek kaliteli ürün talebi,doğrudan insana bağımlı olmayan ve sürekli tekrarlayan işler için otomatiksistem ihtiyacını oluşturmuştur. Bu çalışma binek, hafif ve ağır ticariaraçlarda kullanılan aküler için geliştirilen test sonrası hücresel hatatespiti ile ilgilidir. Araçlarda kullanılan aküler genellikle 12 V'luk birterminal gerilimine sahiptir. Birbirlerine seri bağlı 6 hücreden oluşurlar.Üretim sahasında aynı hat grubunda üretilen akülerin hücreleri arasında dahiüretim süreci parametrelerinden dolayı zaman zaman elektriksel ve mekanikfarklılıklar gözlemlenebilmektedir. Hücreler arasındaki bu farklılıklar; farklıiç dirençlere, kapasite ve çevrim ömrü gibi performans sorunlarına nedenolmaktadır. Üstelik bu farklılıklar tahribatlı akü problem analizlerinde dezaman alıcı bir süreci gerektirmektedir. Bu gibi problemleri gidermek amacıylaakünün her bir hücresinin performans durumunu tespit eden bir hücresel ölçümsistemi gereksinimi ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, aküler EN 50342-1 AküElektrik Test Standardına göre test edilmiştir. Geliştirilen sistem içinLabVIEW™ programı kullanılmıştır., Increasesin production volumes and higher quality product demands have led to the needof automated systems for continuously recurring tasks that are not directlydependent on people. This study is related to battery cell fault diagnosissystem which is developed for passenger cars, light and heavy commercialvehicles. The battery used in vehicles commonly has a terminal voltage of 12 V.The battery consists of 6 cells connected to each other in series. Electricaland mechanical differences can be observed from time to time due to theproduction process parameters. These differences between cells cause performanceproblems including different internal resistances, capacity and cycle life.Moreover, these differences also require a time-consuming process indestructive battery problem analysis. So as to overcome such problems, abattery cell measurement and fault diagnosis system are required. In thisstudy, batteries are tested according to the EN 50342-1 Battery Electrical TestStandard. The developed system user interface is designed with the LabVIEWTMprogram.

İnternet teknolojileri alanında yaşanan gelişmeler, Nesnelerin İnterneti (IoT) ve Makineler Arası İletişim (M2M) teknolojilerinin oluşmasına neden olmuştur. Son yıllarda internet teknolojileri çok büyük ve hızlı gelişme göstermektedir. M2M ve IoT teknolojileri mobil internet teknolojilerine paralel gelişim gösterir. M2M ve IoT teknolojilerinin, gömülü sistemler ile birlikte kullanılmaya başlanması uzaktan denetlenebilen ve insana gereksinimi en aza indirilmiş sistemlerin kurulmasını mümkün hale getirir. Otomatik Sayaç Okuma Sistemi (OSOS), taşıt takip, akıllı ev sistemleri örnektir. Bilgisayar donanım ve teknolojileri alanında yaşanan gelişmeler mikro bilgisayar kavramının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Mikro bilgisayarlar donanım yetenekleri göz önüne alındığında web sunucu, web soket gibi teknolojilerin kullanımına olanak sağlar. Tez çalışmasında, mini bilgisayar olarak nitelendirilen Raspberry Pi 3 üzerine takılan kamera ve sensörler aracılığıyla alınan verileri değerlendirip sonuçlarını istemciye eş zamanlı olarak paylaşan donanım ve yazılım sistemi tasarlanmıştır. Sistemin amacı, bir bölgenin veya mekanın insan gözüne ihtiyaç duymadan denetlenip güvenliğinin sağlanmasıdır. Uygulama yazılımı; ATM, elektrik panosu gibi halka açık hizmet araçlarına yetkisiz müdahaleleri tespit edip sorumlu kişileri bilgilendirmek için geliştirilmiştir. Yazılım, sistemin kurulu olduğu ortamda kameradan alınan görüntüden insan yüzü tespit etmeye çalışmaktadır. Eğer insan yüzü tespit ederse yüz tanıma işlemi yapmaktadır. Tespit edilen kişi, sistemin veri tabanına kayıtsız ise sorumlu kişiye elektronik posta bildirimi gönderebilmektedir. Kullanıcı standart web tarayıcı bulunan herhangi bir cep telefonu veya bilgisayardan sistemin kurulu olduğu ortamı gerçek zamanlı olarak izleyebilmektedir. Sistem uygulama yazılımı Node.js, Java ve Python programlama dilleri ile geliştirilmiştir. Uygulama yazılımın yüz tanıma kısmında Yerel İkili Örüntü Histogramı (LBPH) ve Derin Öğrenme (DNN) tabanlı yüz tanıma yöntemi karşılaştırmalı olarak kullanılmıştır. Tasarlanan sistem akıllı güvenlik kamerası ve denetim sistemi olarak nitelendirilmiştir. Developments in the field of Internet technologies have led to the Internet of Things (IoT) and Machine to Machine (M2M) communication technologies. In recent years, internet technologies have been developing too rapidly. M2M and IoT technologies develop parallel to mobile internet technologies. The introduction of M2M and IoT technologies in conjunction with embedded systems makes it possible to install systems that can be remotely controlled and minimized human need. Automatic Meter Reading System (AMR) is an example of vehicle tracking, smart home systems. Developments in the field of computer hardware and technologies have led to the emergence of the concept of microcomputer. Micro computers allow the use of technologies such as web server, web socket, considering hardware capabilities. In this thesis, a hardware and software system was designed to evaluate the data received through the cameras and sensors mounted on Raspberry Pi 3, which is considered as a mini computer, and to share the results to the client simultaneously. The aim of the system is to ensure the security of a region or place without the need for human eyes. Application software; it was developed to detect unauthorized interventions to public service vehicles such as ATM machines and electrical panels and to inform the responsible persons. The software tries to detect human face from the image taken from the camera in the environment where the system is installed. If a human face is detected, it performs face recognition. If the identified person is indifferent to the system's database, it can send an e-mail notification to the responsible person. The user can monitor the environment in which the system is installed in real time from any mobile phone or computer with a standard web browser. The system application software is developed with Node.js, Java and Python programming languages. In the face recognition part of the application software, Local Binary Pattern Histogram (LBPH) and Deep Learning (DNN) based face recognition method were used comparatively. The designed system is described as smart security camera and inspection system. 75

2021 yılından itibaren CO2 emisyonunun azaltılmasına yönelik yasal zorunluluklar bulunmaktadır. Otomotiv ana ve yan sanayi üreticileri, pazardaki sürekliğini sağlamak ve diğer firmalarla olan rekabetine devam edebilmek için değişim sürecine uyum sağlamak zorundadır. Sürecin otomotiv sektörüne yansıması, otomotiv akülerindeki elektriksel performans artış talebi olarak görülmektedir.Bu tez çalışması ile otomotiv sektöründe kullanılan akülere yönelik otomatik test, analiz ve raporlama sistemi geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu sistem ile akülere uygulanan tüm elektriksel testler, veri toplama cihazları vasıtasıyla gerçekleştirilmiş, geliştirilen algoritmalar ile otomatik olarak analizler yapılabilmiş ve tüm değişkenler görsel kullanıcı ara yüzünden takip edilerek bilgisayar ortamında kayıt altına alınmıştır. Bu işlemler için LabVIEW™ tabanlı bir kullanıcı arayüzü geliştirilmiştir. Farklı kapasitedeki akülere ait test sonuçları analiz edilerek her test için ilgili standart çerçevesinde otomatik bir değerlendirme raporu elde edilmiştir. Böylece söz konusu veri toplama ve test analiz sistemi ile test sonuçlarının raporlanması ve çok uzun zaman gerektiren test sonuçlarının önceden tahmin edilmesi sağlanmıştır. Bu tez çalışmasının öncelikli amacı, akü performans laboratuvarlarında akülere uygulanan şarj, deşarj, kapasite gibi testlerin sonuçlarının analizlerinde karşılaşılan veri karmaşasının önüne geçmektir. Elde edilen test sonuçları tek bir rapor üzerinde özet tablolar ile gösterilerek test sorumlusuna inceleme kolaylığı ve zaman tasarrufu sağlayacaktır. Akülerin elektriksel testleri TS EN-50342-1:2016 standardına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Akü elektriksel testlerine yönelik geliştirilen bu sistem, akü sektöründe elektriksel testlerin analizi ve yorumlanmasına farklı bir bakış açısı, zaman tasarrufu ve teknolojik gelişim sağlayacaktır. After the 2021, there are legal requirements to reduce CO2 emissions. Automotive main and sub-industry manufacturers have to adapt to the change process in order to ensure their continuity in the market and continue their competition with other companies. The reflection of the process to the automotive sector is increasing demand for electrical performance in automotive batteries. In this project, it is aimed to develop an automatic test, analysis and reporting system for the batteries used in automotive sector. In this system, the results of all electrical tests applied to the batteries are measured by data acquisition devices. The results are automatically analyzed with developed algorithms. The results are monitored online on a user-interface. The test results which have different capacity of the selected batteries are analyzed. Algorithms are developed for each test. Thanks to the data acquisition system and developed test analysis software, it is easy to report the test results automatically, interpret them by the user and predict the test results in advance.The primary purpose of this thesis is to determine the charge, discharge, capacity, etc. performance tests of batteries. Hence, it is possible to avoid confusion of data encountered in the analysis of test results. The test results are shown in summary tables on a single report and provided the test supervisor with ease of examination and time-saving. Within the scope of this thesis, electrical tests of batteries are carried out in accordance with TS EN-50342-1: 2016 standard. 106

Medreseler Osmanlıda kelâm eğitiminin yapıldığı tek eğitim kurumudur. Medreselerin müfredat programları dönemin eğitim felsefesine paraleldir. Medrese müfredatında zamanla değişimler olsa da yapısal dönüşümler gözlenmez. Osmanlı medrese eğitimi hakkında birçok araştırma yapılmıştır. Fakat kelâm eğitimini ele alan çalışmalar oldukça azdır. Bu makalede Osmanlı medreselerinin eğitim anlayışını belirleyen ilmî zemin, Osmanlı öncesi medrese geleneğinde ve Osmanlı medrese müfredatlarında kelâm ilminin konumu, kaynaklar ve modern çalışmalar üzerinde durulmaktadır.

Hindistan’da Mevdûdî’nin (ö. 1903-1979) kurduğu Cemaat-i İslâmîçerçevesinde İslâm ve demokrasi ilişkisini ele almakta olan kitap, İslâmve demokrasi arasında esaslı bir gerginliğin olamayacağını antropolojikolarak ispatlayan ilk monografi olma iddiasını taşımaktadır. Yazar “İslâm’ıntabiatı gereği demokrasiyle uzlaşamayacağı” tezinin aksine batılıdevletlerin doğrudan veya dolaylı olarak Orta Doğulu diktatörlere destekvererek Orta Doğu’yu demokrasiden mahrum bırakmış olduklarınısavunarak Orta Doğu’da demokrasi eksikliğini İslâma mal edilmemesinedikkat çekmektedir. Yazar tezini desteklemek amacıyla Arap baharındainsanların demokrasi çağrısı yapmak için hayatlarını tehlikeye atmasınıörnek verir ki, ona göre batılı aydınlar bunu bile çarpıtarak sunacaklardır(s. 9-11). Üzerinde çokça tartışmaların yapıldığı bu önemli çalışmanıntemel tezi; Batılıların iddia ettiği gibi İslam'ın demokrasiyle çelişmediği,bilakis bizzat batılıların İslâm ülkelerini kasıtlı bir şekilde demokrasidenmahrum bırakılmaya çalıştığıdır

Bu makalede Kelâmın bir ilmî disiplin olarak İslâm eğitiminin bir parçası olabilme süreciincelenmektedir. Kelâm karşıtı bir pozisyon alan Ashâbü’l-Hadis, mutasavvıflar ve İslâmfilozoflarının bütün karşı hamlelerine rağmen Kelâm, İslâm eğitim müesseselerinin zirvesiolan medrese müfredatına girmiştir. Bunda en büyük katkısı olan yöneticiler Selçuklular’daVezir Nizâmülmülk, Osmanlılar’da Fatih Sultan Mehmed’dir. Nizâmülmülk, Eş’arîliğiNizâmiye medreselerine Hanbelîler’in ve Ashabü’l-Hadisin muhalefetine rağmen dolaylıda olsa sokmuş, Fatih de bir kânunnâme ile Kelâmı medrese müfredatına kesin olarakdâhil etmiştir. Böylece Kelâm en alt düzey medreselerde dahi bir ders olarak okutulmakzorundadır.

Söz varlığı içinde yer alan atasözleri, yazılı kültürün yaygın olmadığı zamanlarda toplum hafızasının öğüt ve kanun olarak tasavvur ettiği hikmetli sözler bütünü olmuştur. Atasözleri, çeşitli eserlerde kayıt altına alınmıştır. Bunların bazısı Türklerin, bazısı da yabancıların eserleridir. Transkripsiyon anıtları özellikle Avrupalıların yazdığı eserlerden olup Avrupa dillerinin Türkçeyle irtibatını da gösterdiği için Avrupalı Türk dili araştırmacılarının ilgisi dâhilindedir. Transkripsiyon anıtları denen Türkçe dil malzemeleri Latin, Yunan, Ermeni, Kiril, Süryani, İbrani ve Gürcü vs. alfabeleriyle yazılmıştır. Bu anıtların bir ana dil konuşucusunun elinden çıkmadığı bilinmelidir. Prusya-Osmanlı Devleti ilişkilerinde gramer ve sözlük ihtiyacı J. v. Preindl tarafından Grammaire Turque adlı eser hazırlanarak karşılanmak istenmiştir. Grammaire Turque adlı eserin 1. bölümü isim (1. s.) sınıfını; 2. bölümü derecelendirme özelliklerini (18. s.); 3. bölümü sayıları (21. s.); 4. bölümü fiilleri (25. s.); 5. bölümü edat sınıfını (80. s.); 6. bölümü kelime öbeklerini (94. s.); 7. bölümü cümle kuruluşunu (106. s.); 8. bölümü soru ve cevaplarla öğretmeyi hedefleyen diyalogları ve cümleleri (110. s.); 9. bölümü Türk atasözlerini (155. s.); 10. bölümü 6 adet fabl (masal) içerir (163. s.). Fablların ardından Hristiyanî bir dua bulunmaktadır; eserin sonunda Fransızca madde başlı Türkçe açıklamalı sözlük vardır (175588. s.); eserin son bölümü doğru yanlış cetvelini içerir (589-591. s.). Transkripsiyon anıtları, 1928'den itibaren resmen Latin esaslı alfabe kullanan Türkiye Türkçesi için çok önemlidir. Grammaire Turque adlı eserle Preindl, 18. asrın sonlarındaki Türkiye Türkçesinin ses, biçim, cümle bakımından hangi durumda olduğunu çeşitli metinler ve sonundaki geniş sözlükle göstermiştir. Bu makalede Preindl tarafından yazılan Grammaire Turque adlı eserdeki atasözleri incelenmiştir. Preindl'in Grammaire Turque'ünde atasözleri başlığı altında 40 madde yer alır. Bunlardan biri deyim, 38'si atasözü, biri de Şah İsmail Hatayî'den bir mısra parçasıdır. Eserde atasözü kabul edilebilecek 38 maddeden 32 adedi kaynaklardan tespit edildi, 1 atasözü deyim gibi verilmiş, 5 adedi kaynaklardan tespit edilemedi. Preindl'in Grammaire Turque'ünde atasözleri listesinde yer alan 1 deyim kaynaklardan tespit edildi. Şah İsmail Hatayî'den alınan 1 mısra parçası yaygınlaşıp anonim özellik kazanmıştır. Proverbs which are parts of vocabulary, were accepted as rules and advice in societies when the written culture was not common. Proverbs were recorded in various works. Some of these works, Turks, some of it is the work of foreigners. Transcription monuments made of works written especially for Europeans. Because transcription monuments showed the connection between the Turkish language and European languages, they were interesting for European Turkish language researchers. Turkish language materials so called Transcription monuments are written with the alphabet of Latin, Greek, Armanian, Kiril, Assyrian, Jew, Georgian etc. This monuments are not the product of a native language speakers. the requirement of grammar and dictionary were satisfied in Prussia-Ottoman government relations by J. V Preindl’s Grammaire Turque. 1. Part of Grammaire Turque contains class of name (1. s.). 2. Part contains gradation features (18. s.). 3. Part contains numbers (21. s.). 4. Part contains verbs (25. s.). 5. Part contains class of preposition (80. s.). 6. Part contains word groups (94. s.). 7. Part contains syntax formation (106. s.). 8. Part contains catechetical methods and the best useful sentences. (110. s.) 9. part contains turkish proverb (155. s.). 10. Part contains six fabls (163. s.). After the fabls, Grammaire Turque has Christianic prayer. At the end of the this work has a dictionary which contains with French lexical entry and Turkish explanations (175588. s.). The last part of this work contains erratum. (589-591. s.). Transcription monument is very important for Turkey which has used the Latin alphabet Since 1928. Preindl showed the status of the end of 18th century of Turkey Turkish with phonetics, morphology, syntax features, various texts and extend dictionary in Grammaire Turque. This article, proverbs in Grammaire Turque written by Preindl were examined. 40 items are included under the heading of proverbs at the Grammaire Turque of Preindl: 1 phrases, 38 proverb, 1 verse from the Shah Ismayil Khatai. 32 from 38 proverb was detected from sources. 5 could not be determined from the source. 1 proverb given as phrase. 1 of phrases that included in the proverbs list at the Grammaire Turque of Preindl was detected from sources. A part of Shah Ismail verses spread and gained anonymous feature. STRUCTURED ABSTRACT This monuments are not the product of a native language speakers. the requirement of grammar and dictionary were satisfied in PrussiaOttoman government relations by J. V Preindl’s Grammaire Turque. 1. Part of Grammaire Turque contains class of name (1. s.). 2. Part contains gradation features (18. s.). 3. Part contains numbers (21. s.). 4. Part contains verbs (25. s.). 5. Part contains class of preposition (80. s.). 6. Part contains word groups (94. s.). 7. Part contains syntax formation (106. s.). 8. Part contains catechetical methods and the best useful sentences. (110. s.) 9. part contains turkish proverb (155. s.). 10. Part contains six fabls (163. s.). After the fabls, Grammaire Turque has Christianic prayer. At the end of the this work has a dictionary which contains with French lexical entry and Turkish explanations (175-588. s.). The last part of this work contains erratum. (589-591. s.). Transcription monument is very important for Turkey which has used the Latin alphabet Since 1928. Preindl showed the status of the End of 18th century of Turkey Turkish with phonetics, morphology, syntax features, various texts and extend dictionary in Grammaire Turque. This article, proverbs in Grammaire Turque written by Preindl were examined. 40 items are included under the heading of proverbs at the Grammaire Turque of Preindl: 2 phrases, 38 proverb, 1 verse from the Shah Ismail Khatai. 31 from 37 proverb was detected from sources. 6 could not be determined from the source. 1 of phrases that included in the proverbs list at the Grammaire Turque of Preindl was detected from sources. A part of Shah Ismail verses spread and gained anonymous feature. Turkish Proverbs at Grammaire Turque Preindl 40 items are included under the heading of proverbs at the Grammaire Turque of Preindl: 1 phrases, 38 proverb, 1 verse from the Shah Ismail Khatai. Proverbs 32 from 38 proverb was detected from sources. Eyülik eyle, denize bırak, balık bilmezse, halık bilür İyilik et denize at; balık bilmezse Halik bilir (Aksoy, Atasözleri Sözlüğü, 1991, s. 301). [< Eulik eyle, denize brak, balik bilmezse, halik bilur 'Fais du bien, jete quelque chose dans la mer, si le poisson n'en est pas reconnoissant, Dieu le sera'. C'est à dire: Fai toujours du bien, même aux ingrats, Dieu t'en tiendra compte] (155) Kul dedügi olmaz, Allah dedügi olur Kulun dediği olmaz, Allah'ın dediği olur (Yurtbaşı, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, 2013, s. 44). [< Koul dedoughi olmaz, Allah dedoughi olour Il ne se fait pas ce, que dit l'homme, mais ce que dit Dieu. C'est à dire: L'homme propose, Dieu dispose.] (155) Egrü otur, dogru söyle Eğri otur, doğru söyle (Aksoy, Atasözleri Sözlüğü, 1991, s. 234). [< Egru otour, dogrou soyle Sois courbé assis, droit en parlant. N'importe la contenance, pourvûque tu parles droit] (156) Nesibün varise, gelür Yemen'den, nesibün yok ise, düşer dehenden Nasibin varsa gelir Yemen'den; nasibin yoksa düşer dehenden (ağızdan) ~ Kısmet ise gelir Hint'ten, Yemen'den; kismet değilse ne gelir elden (Yurtbaşı, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, 2013, s. 36). [< Nesibun varisa, guelur yemind en, nesibun yok ise, douscher dehenden. Ce, qu’est prédestiné a toi, viendra de l’Arabie fortunée, & ce, qui ne l’est pas, t’échapera encore de la bouche. Ce, qui nous est prédestiné, & pour ce, qui ne l’est pas, toute peine sera inutile.] (156) Her gün bayram deyil Her gün bayram değil ~ Her gün bir olmaz (Aksoy, Atasözleri Sözlüğü, 1991, s. 277). [< Her guoun bayram deyl Il n’y a pas fête tous les jours] (156) Delüye her gün bayram Deliye her gün bayram (Aksoy, Atasözleri Sözlüğü, 1991, s. 214). [< Deluye her guoun bayram Pour le fou il y a fête tours les jours] (156) Tehi dest kapuya varsan, Efendi uyur derler; elinde bir bahşiş varise, Efendüm gel, buyur, derler Eli boş kapıya varırsan, efendi uyur, derler; elinde bahşiş varsa, efendim gel, buyur, derler~ Eli boşa 'Ağa uyur.' derler; eli doluya 'Ağa buyur.' derler’ (Yurtbaşı, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, 2013, s. 346). [< Tehi dest kapouya varsan, Efendi ouyour derler; elinde bir bahschisch varisa, Efendum guel, bouyour, derler Si tu vas à la porte d’un Seigneur la main vuide: on dira: le maitre dort; mais si tu as quelque présent en main, on dira: entrez, Seigneur, s’il vous plait.] (156) Sud ile giren huy, can ile çıkar Sütle giren huy, canla çıkar (Aksoy, Atasözleri Sözlüğü, 1991, s. 386). [< Soud ile guiren houy, dschanile tschikar Ce qu’entre de coutume avec le lait, ne sort, qu’avec l’ame. Il est difficile de se défaire de ce, qu’on s’est accoutumé dans l’enfance.] (157) Gül çengelsiz, muhabbet engelsiz olmaz Gül çengelsiz, muhabbet engelsiz olmaz ~ Gül dikensiz yar engelsiz olmaz (Yurtbaşı, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, 2013, s. 390). [< Guil tschenguil siz, muhabbet enguil siz olmaz La rose n’est pas sans épine, l’amour pas sans rival.] (157) Sabır eylemek şazlık anahtardur Sabreylemek şenlik anahtarıdır (Yurtbaşı, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, 2013, s. 394). [< Sabr eylemek schazlik anahtar dur La patience est la clef du plaisir.] (157) Eski pembük bez olmaz Eski pamuk bez olmaz ~ Eski pamuktan bez kötü demirden kılıç (Ahmet Vefik Paşa Paşa, 2005, s. 139). [< Eski pembouk bez olmaz Du vieux coton on ne fait pas de bonne toile.] (157) Atılan ok dönmez Atılan ok (geri) dönmez (Aksoy, Atasözleri Sözlüğü, 1991, s. 153). [< Atilan ok dönmez La fleche tirée ne retourne plus. Quod factum est, infectum fieri nequit.] (157) Bir çıblağı bin cebelü soy(a)maz Bir çıplağı bin zırhlı soyamaz (Yurtbaşı, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, 2013, s. 246). [< Bir tschiblak bin dschebelu soymaz Un homme nud mille curassieurs ne déshabilleront pas, ne voleront pas. Ou il n’y a rien, il n’y a rien à prendre.] (157) Bugünki yumurta yarınki taukdan yegdür Bugünkü yumurta yarınki tavuktan yeğdir (iyidir) (Yurtbaşı, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, 2013, s. 398). [< Bouguounki youmourta yarinki taoukdan yek dur L’euf d’aujourd’hui vaut mieux que le poulet de demain. Il vaut mieux se contenter de peu de choses, que de se fier à des grandes promesses.] (158)

Havadaki azot oksit (NOx) gazları en önemli hava kirletici parametrelerinden bir tanesidir. NOx gazlarının temel kaynağı fosil yakıt kullanımı olmakla beraber nitrik veya adipik asit üretimi de NOx emisyonuna neden olmaktadır. Hareketli kaynaklar, fosil yakıt kullanımından kaynaklanan NOxların yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Yanma kaynaklı NO gazı yüksek sıcaklıkta oluşur ve kaynak çıkışında NOx'ın %90'ı bu formdadır. Atmosfere çıktıktan sonra yükseltgenerek NO2 formuna dönüşmektedir. NOx gazları için hem ortam hava kalitesi hem de endüstriyel emisyon limitleri bulunmaktadır. Bu nedenle maliyetli NOx kontrol yöntemleri söz konusu limit değerleri sağlayabilmek için kullanılmaktadır. NO gazının biyolojik proseslerle giderimi son yıllarda araştırılan bir konu olup bu prosesin ilk basamağı NO'nun mikroorganizma tarafından kullanımını sağlamak üzere suya etkin bir şekilde transfer edilmesini içerir. BioDeNOx denilen yöntemle düşük çözünürlüklü NO'nun gaz fazdan su faza geçiş verimi demir EDTA gibi kelat yapıcı maddeler kullanılarak artırılmaktadır. Bu tez çalışmasında ise NO'nun demir porfirinle modifiye edilerek yüzeyde NO bağlayıcılığı kazandırılmış bir membran üretilmesi hedeflenmiştir. PA ve PVDF olmak üzere iki farklı membranın sentezelenen mono karboksilli tetra fenil porfirinle modifikasyon işlemi gerçekleştirilmiş ve modifiye edilen membranlar karakterize edilmiştir. Tabaka halindeki PA ve PVDF membranların yüzeyleri kimyasal ve polarizasyon yöntemleriyle aktifleştirilerek, sentezlenen mono karboksil tetra fenil porfirin karboksil-amin bağlarıyla yüzeye bağlanmıştır. Karboksil gruplu porfirinlerin iki farklı membrana bağlama yöntemi optimize edilmiştir. Elde edilen modifiye membranların yüzey hidrofobikliği, pürüzlülüğü, morfolojisi ve elementel içeriği belirlenmiştir. UV spektrofotometresi ile yapılan ölçüme göre PA membran yüzeyinde 14.3 µg/cm2 mono karboksi tetra fenil porfirin bağlandığı hesaplanmıştır. Sıvı faza geçirilemeyen PVDF membran içinse EDS ölçümlerinde yüzeydeki demir oranı %7.3 olarak tespit edilmiştir. Nitrogen oxide (NOx) gases, is one of the most important air pollutants in the atmosphere. Although the main source of NOx is fossil fuel use, nitric and adipic acid production also cause NOx emissions. Mobile sources account for the half of the NOx emitted from fossil fuel use. NO gas from combustion forms at high temperature and 90% of NO2 in the off gas is in this form. NO is transformed into oxidized form after exiting the stack. There exist both ambient air quality standarts and emission standards for NOx gases. Therefore, relatively expensive NOx control methods have been using to meet the limit values.Research on biological NOx control technologies has been an active study area in recent years. The first step in such a control process is transferring of NO gas into aqeous phase in which microorganisms use it as nitrogen sources. So called BioDeNOx process achieves this transfer efficiently by using chelating agents such as iron EDTA. In this thesis on the other hand, it is aimed to produce iron porphyrin modified a NO binding membrane to be used in biological NOx removal processes. PA and PVDF membrane thus were modified by binding mono carboxylic tetra phenyl porphyrin onto the surface and this new surfaces were characterized. Flat sheet PA and PVDF membrane surfaces were first activated by chemical treatmentn and polarization methods respectively and the synthesized mono carboxyl tetra phenyl porphyrin is bonded to the surface of these membranes. These membrane-binding methods were optimized for synthesized porphyrins and membrane couples were determined. Surface hydrophobicity, roughness, morphology and elemental content of the resulting modified membranes were determined. It was calculated that per unit area of the PA membrane 14 µg/cm2 mono carboxyl iron tetra phenyl porphyrin were bonded to the surface based on the UV spectrophotometer measurement in liquid phase. The iron content of modified PVDF membrane surface was measured as 7.3% based on EDS analysis. 88

Arap harfleri dışındaki alfabelerle yazılmış Türkçe malzemeye transkripsiyon anıtları denir. Transkripsiyon anıtları Avrupa dillerinin Türkçeyle irtibatını da gösterdiği için Avrupalı Türk dili araştırmacılarının ilgisi dâhilindeydi. Transkripsiyon anıtları denen Türkçe dil malzemeleri Latin, Yunan, Ermeni, Kiril, Süryani, İbrani ve Gürcü vs. alfabeleriyle yazılmıştır. Bu anıtların bir ana dil konuşucusunun elinden çıkmadığı bilinmelidir. Prusya-Osmanlı Dev-leti ilişkilerinde gramer ve sözlük ihtiyacı J. v. Preindl tarafından Grammaire Turque adlı eser hazırlanarak karşılanmak istenmiştir. Grammaire Turque adlı eserin 1. bölümü isim (1. s.) sınıfını içerir; 2. bölümü derecelendirme özelliklerini (18. s.) içerir; 3. bölümü sayıları (21. s.) içerir; 4. bölümü fiilleri (25. s.) içerir; 5. bölümü edat sınıfını (80. s.) içerir; 6. bölümü kelime öbek-lerini (94. s.) içerir; 7. bölümü cümle kuruluşunu (106. s.) içerir; 8. bölümü soru ve cevaplarla öğretmeyi hedefleyen diyalogları ve cümleleri (110. s.) içermektedir; 9. bölümü Türk atasözlerini (155. s.) içerir; 10. bölümü 6 adet fabl (masal) içerir (163. s.). Fablların ardından Hristiyanî bir dua bulunmak-tadır; eserin sonunda Fransızca madde başlı Türkçe açıklamalı sözlük vardır (175-588. s.); eserin son bölümü doğru yanlış cetvelini içerir (589-591. s.). Transkripsiyon anıtları, 1928'den itibaren resmen Latin esaslı alfabe kullanan Türkiye Türkçesi için çok önemlidir. Grammaire Turque adlı eserle Preindl, 18. asrın sonlarındaki Türkiye Türkçesinin ses, biçim, cümle bakımından hangi durumda olduğunu çeşitli metinler ve sonundaki geniş sözlükle göster-miştir. Anahtar Kelimeler: Transkripsiyon Anıtı, J. v. Preindl, Grammaire Turque Transcription monument called a turkish works which written without the Arabic alphabet. Because transcription monuments showed the connection between the Turkish language and European languages, they were interesting for european Turkish language researchers. Turkish language materials so called Transcription monuments are wrotten whit the alphabet of Latin, Greek, Armanian, Kiril, Assyrian, Jew, Georgian etc. This monuments are not the product of a native language speakers. the requirement of grammer and dictionary were satisfied in Prussia-Ottoman government relations by J. V Preindl's Grammaire Turque. 1. Part of Grammaire Turque contains class of name (1. s.). 2. Part contains gradation features (18. s.). 3. Part contains numbers (21. s.). 4. Part contains verbs (25. s.). 5. Part contains class of pre-position (80. s.). 6. Part contains word groups (94. s.). 7. Part contains syntax formation (106. s.). 8. Part contains catechetical methods and the best useful sentences. (110. s.) 9. part contains turkish proverb (155. s.). 10. Part contains six fabls (163. s.). After the fabls, Grammaire Turque has Christianic prayer. At the end of the this work has a dictionary which contains whit French lexical entry and Turkish explanations (175-588. s.). The last part of this work con-tains erratum. (589-591. s.). Transcription monument is very important for Turkey which has used the Latin alphabet Since 1928. Preindl showed the status of the End of 18th century of Turkey Turkish whit phonetics, morpho-logy, syntax features, various texts and extend dictionary in Grammaire Turque Key Words: Transcription Monument, J. v. Preindl, Grammaire Turque

In madrasas theological education, the most brilliant period of time was that of Fatih. The period after Suleiman the Magnificent, for several reasons, madrasa education has deteriorated. Degradation of madrasa education, shortening the duration of training led to the removal of the curriculum of the high theology books. The Kadızâdeliler movement, riots of the madrasa students, caused by the SafavidShiites problems, hit hard madrasa education. This article dealt with the historical face of aqaid and kalam education comparatively, In madrasas theological education, the most brilliant period of time was that of Fatih. The period after Suleiman the Magnificent, for several reasons, madrasa education has deteriorated. Degradation of madrasa education, shortening the duration of training led to the removal of the curriculum of the high theology books. The Kadızâdeliler movement, riots of the madrasa students, caused by the Safavid-Shiites problems, hit hard madrasa education. This article dealt with the historical face of aqaid and kalam education comparatively.

ÖZETBu çalışmamızda, Abdülaziz b. Abdurrahman tarafından oluşturulan Necd İhvan Fırkası ve bu fırkanın da katkılarıyla gerçekleşen Suûdi Arabistan Devleti'nin kuruluşu incelenmiştir. Çalışmamızın giriş bölümünde, Necd bölgesinin coğrafyası, iklimi ve tarihi arka planı ele alınmıştır. Ardından birinci bölümde, M. M. Futeyyih'in "Necd el-İhvan Fırkası veya Bugünkü Vehhabilik" isimli Osmanlıca eseri yeni harflerimize çevrilmiştir. İkinci bölümde ise, bu eser ışığında İhvan Fırkası ve Suûdi Arabistan Devleti'nin kuruluşu anlatılmıştır. Bu anlatımda ise, İhvan Fırkası'nın kuruluşuna giden süreç, kuruluşu ve yönetim birimleri ele alınmıştır. Arkasından, fırkanın sosyal, siyasi, dini ve askeri yapısına yer verilmiştir. Son olarak; devletin kurulmasını sağlayan Suûdî fetihler ve bu fetihlerde İhvan Fırkası'nın fonksiyonu anlatılmış ve çalışma İhvan Fırkası'nın isyan ve yıkılışı anlatılarak tamamlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Abdülaziz b. Abdurrahman, İbn Suûd, Necd, İhvan Fırkası, Suûdi Arabistan, Vehhabilik, Vehhabiyye, Futeyyih el-Medeni.ABSTRACTTHE ORGANISATION OF THE IKHWAN OF NAJD AND THE ESTABLISHMENT OF THE LAST SAUDI STATE IN THE LIGHT OF THE WORK OF M. M. FUTAYYIH ENTITLED NAJD AL-IKHWAN FIRKASI VEYA BUGÜNKÜ VEHHABİLİKMainly in this thesis, Najd al-Ikhwan Movement which was the military power behind Abdulaziz b. Abdurrahman, the founder of the Saudi Arabia, is analyzed. In the introductory chapter; geography, climate and historical background of Najd region are briefly outlined. In the first chapter, the Ottoman-Turkish booklet of M. M. Futayyih entitled "Najd al-Ikhwan Fırkası veya Bugünkü Vehhabilik" is latinized. This work is a first-hand source for the early stage of al-Ikhwan. In the second chapter, in the light of this work, al-Ikhwan Movement and its role during the process of the establisment of Saudi Arabia are examined. Furthermore, the process that went to the foundation of al-Ikhwan Movement, its members and hijra locations where they lived, its management and administrative units are other significant subjects discussed in the thesis. This information enables us to understand the social, political, religious and military character of the movement. Subsequent to this, Saudi conquests, its results and, finally, the revolt of al-Ikhwan and its disbandment by the Saudi government are studied. Keywords: Abdülaziz b. Abdurrahman, İbn Saud, Najd, Ikhwan Movement, Saudi Arabia, Wahhabism, Wahhabiyya, Futayyih al-Madani.

ÖZET İlk Osmanlı medresesi İznik'te kurulmuştur. Bu medresenin ilk öğretmen Davûd el-Kayserî’dir. Bu ilk dönemde medrese müfredatında hangi Kelam kitaplarının olduğunu bilmiyoruz. Osmanlı medrese müfredatında kelâm kitaplarının dâhil edilmesi, Fatih döneminde zorunlu hale getirilmiştir. Kelam ilmi medreselerde en parlak dönemi, Fatih dönemidir. En önemli kelam âlimleri bu dönemde yaşamış olsa da kelâm, kelam, akli bir ilim olarak değerlendirilmiş olduğundan yüksek medreselerin müfredatına girememiştir. Kanûnî Sultan Süleyman sonrası dönemde, birçok sebebe bağlı olarak medrese eğitimi bozulmaya başlamıştır. Medresedeki eğitimin bozulması, eğitim sürelerinin kısalması, yüksek kelam kitaplarının müfredattan çıkarılmasına yol açmıştır. Kadızâdeliler hareketi, medrese öğrencilerinin isyanları, Safevî-Şiîlerin yol açtığı problemler, medrese eğitimine zarar vermiştir. Klasik dönem Osmanlı medreselerinde, Şerhu'l-Makāsıd, Şerhu'l-Mevakıf gibi yüksek kelam kitapları müfredatta yer alırdı. 16. yüzyıl sonrasında, bu kitapların yerini daha düşük düzeyde kabul edilen Şerhu'l-Akāid ve Molla Celâl kitapları almıştır. Bununla birlikte, medrese müfredatında, kelam, her dönem yer almıştır.Medreselerin ıslahı döneminde ise müfredat programlarında en önemli yer, kelam eğitimine verilecektir.ABSTRACT The first Ottoman theological school was established in Iznik. Dawud al Kayseri is the first teacher of this madrasa. In the first period of Ottoman, we do not know which the madrasah curriculum that Kalam's books. In the Ottoman madrasas be included in the curriculum of theology books, has been made compulsory in period of Fatih. In the madrasas Knowledge of theology, the most brilliant period of time, lived period of Fatih. Although the most important scholars of theology who lived during this period. However, due from theology, as a science of mental sciences have been evaluated could not enter the curriculum of the high madrasas. The period after Suleiman the Magnificent, the madrasa education has deteriorated a lot of reasons. Degradation of madrasa education, training, shortening the duration led to the removal of the curriculum of the high theology books. The Kadızadeliler movement, riots of the madrasa students, caused by the Safavid-Shiites problems, madrasa education has been hurt. Classical period of Ottoman madrasas, Sharh Al-Makāsıd, Sharh Al- Mevakıf kalam books as high as would take place in the curriculum. 16. century later, the location of these books are considered lower-level books Sharh al-Akāid and the Mullah Celal. However, ın the madrasa curriculum, theology, took place in each period. The most important place in the curriculum in the period of reclamation madrasas training of theology will be given.

Bu tezde akıllı trafik kavsak sinyalizasyonu sistemi donanımsal olarak dizaynedildi ve gerçeklestirildi. Trafik ısıklarının zaman periyodu, bulanık mantık temelliakıllı kontrolörler tarafından belirlenmektedir. Sehir içi uygulamalarında en çokkarsılasılan modellerden birisi dört yönlü trafik kavsagı tipidir. Bu projede dörtyönlü bir trafik kavsagı sinyalizasyonu sistemi gerçeklestirildi. Batı-dogudogrultusu trafik akısının en yogun oldugu ana arter ve Kuzey-güney yönü isetrafik akısının daha az oldugu yön olarak kabul edilmistir. Uygulamanın gerçektrafik altında yapılması riskli oldugundan ve böyle bir ortamı bulmak zorolacagından, gerçeklestirme ortamı elektronik donanım ile simüle edilmistir. Her biryöne ait araç üreten devrelerle, üretilen araç bilgilerini simüle eden devreleryapılmıstır. Her bir araç için trafik sinyalizasyonuna göre gecikme zamanları vegeçis sayıları incelenmistir. Bulanık mantık kontrolünde kırmızı ve yesil ısıksüreleri kulvarlardaki araç kuyrukları giris parametresi olarak alınarakbelirlenmistir. Isıkların zaman peryodu araç kuyruk uzunluguna göre degismektedir.Normal trafik sinyalizasyonunda kırmızı ve yesil ısık süreleri sabittir vedegismez. Bu projede uygulama sonuçları her iki normal saykıllı trafiksinyalizasyonu ve bulanık mantık kontrolörü ile yapılan sinyalizasyon için ayrı ayrıyapılmıstır. Geçen araç sayısı ve toplam gecikme zamanını belirlemek için tablolarolusturuldu ve her bir kontrolör tipi birbirleriyle karsılastırıldılar ve aralarındakifarklılıklar açıkça görüldü.Anahtar kelimeler : Bulanık mantık denetleyicisi, trafik sinyalizasyonu, trafikkavsagı, akıllı trafik ısıkları, araç kuyrukları. In this thesis, an intelligent traffic intersection signalisation system is designed andimplemented by hardware. The time period of the lights are determined by intelligentcontroller based on fuzzy logic. The most famous traffic control form is four waytraffic lights intersection systems. In this study a four way traffic intersectionsimulation system was realized. The main arter was thoght west-east way in whichthe traffic density flows and North-South way was second arter of traffic flowing.Because of practising the application under real traffic conditions was risky andfinding such an envorement was diffucult, the Project was simulated by electronichardware. It was made for every direction a circuit of vehicle yielding andsimulating circuit. For every vehicles, the delay time and the number of vehicle hasbeen examined . In fuzzy logic control, for the period of red light and the greenlight, the vehicle ques in the lines was designed as a input parameter . The timingperiod of the lights has been changed to the long of the vehicle ques . In normaltraffic signallisation the period of red and green light is constant and doesn?tchanges. In this Project both the application for normal traffic signalisation and fuzzylogic controlled traffic signalisation was made separately . To determine the numberof passing vehicles and total delay time of vehicles the tables was formed and wascompared the two type of controller to each other and the differencies between themwas seen clearly.Keywords : Fuzzy logic controller, traffic signalisation, traffic intersection,intelligent traffic lights, extending period, vehicle ques. 138

MUSA KÂZIM EFENDİ AND HİS İDEAS ABOUT OF KALAM Musa Kâzım was born in 1861 in the province Tortum of Erzurum. He moved to Balıkesir where he had a brother and continued his studies there until finally making his way to İstanbul and to the highest medreses. His teacher is Hoca Şakir Efendi important of ulemâ in İstanbul. He began teaching in Fatih Medresesi and in 1900 went on to teach at the Law School, he also gave courses at the Galasaray, Daru'l- Muallimin, Darü'l- Fünûn and Medresetü'l-Vaizin. After the 1908 revolution(II.Meşrûtiyet) joined the Committe Of Union Progress and was selected to the senoto. İn year 1910 he was selected for he first time şeyh-ül-İslâm in İsmail Hakkı Paşa's cabinet. After war in 1919 along with other leaders of the Young Turks-İttihat ve Terakki Partisi- he was arrested and sentenced to 15 years in jail with hard labor. Because of some means he was allowed to go into exile to Edirne where he died in january 1920. Şeyh-ül-İslâm Musa Kâzım was reponsible of reforms introduced into religious institutions. All along he continued his writing, too, and made public his ideas on social political and religious matters. He wasn't write book of kalam. But his ideas about of kalam there is his articles and his book of Koranıc commentary -Safvetü'l-Beyan- being scattered. GENEL BİLGİLERİsim ve Soyadı : Osman DemirciAna Bilim Dalı : İlahiyatProgramı : KalamTez Danışmanı : Doç. Dr. Adil BebekTez Türü ve Tarihi : Yüksek Lisans- Temmuz 2005 Anahtar Kelimeler : Kalam, Musa KâzımÖZETMUSA KÂZIM EFENDİ VE KELAM İLMİNDEKİ YERİMusa Kâzım, 1861'de ilk eğitimini aldığı Erzurumun Tortum ilçesinde doğdu. Biraderinin oduğu Balıkesir'e yerleşti ve orada derslerine devam etti. En sonunda yönünü İstanbul'a çevirerek oradaki yüksek medreselerde okudu . Hocası Hoca Şâkir Efendi İstanbul'un önemli alimlerinden biriydi. Önce Fatih Medresesinde ders vermeye başladı. 1900'de Mekteb-i Hukukta öğretime devam etti. Aynı zamanda Galatasaray'da Darü'l-Fünûn ve Darü'l-Muallimin'de dersler verdi. II. Meşrûtiyetin ilanından sonra İttihat ve Terakki Partisine katıldı ve akabinde senatoya seçildi. 1910 yılında ilk defa Sadrazam İsmail Hakkı Paşa kabinesinde şeyhülislâm oldu. 1919'da birinci dünya savaşndan sonra İttihat ve Terakki Partisinin ileri gelenleriyle beraber tutuklandı ve 15 yıl kürek cezasına mahkum edildi. Bazı sebeblerden dolayı ocak 1920'de vefat ettği Edirne'ye sürgüne gitmesine müsaade edildi. Şeyhülislâm Musa Kâzım dinî kurumların reformlarından sorumlu tutuldu. Bu görevlerinin yanında yazmaya devam etti. Sosyal, politik ve dinî konulardaki fikirlerini halka anlattı. Kendisi bir kelam kitabı yazmadı. Fakat onun kelâmla ilgili görüşleri makalelerinde ve "Safvetü'l-beyan" isimli tefsir kitabında dağınık bir şekilde vardır.

Bu çalışmada, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ulupınar Gözlemevi için UBV andart sistemine dönüşüm katsayıları ve yerel sistemde kullanılan bandların ortalam dalga >yları elde edilmiştir. Bu amaç için Pleides kümesinden 8, Hyades kümesinden 4 ve aesepe kümesinden 8 adet yıldız gözlenmiştir. nahtar Kelime : UBV Standart sistemi, Dönüşüm katsayıları, Ortalama dalga boylan ve COMU Gözlemevi. BSTRACT In this study, transformation coeffiesents from the local system to the mean avelengths of the UBV standard system. The observations were carried at the Çanakkale nsekiz Mart University Ulupinar Observatory. For this aim, 8 standard stars of the eiades, 4 standards of the Hyades, and 8 standard stars of the Praesepe clusters have been >served. ey Words : UBV Standard System, Transformation Coefficients, Wavelengths of the bands and COMU Observatory II 74