Search

Le verre brut, à l’issue de la phase de la production primaire, présente une coloration bleutée ou verte due aux impuretés contenues dans le sable employé. Pour obtenir un verre incolore, les Anciens avaient recours à la décoloration à l’aide de manganèse ou d’antimoine, ou bien sélectionnaient des sables particulièrement purs. Entre la seconde moitié du IIe millénaire av. J.-C. et le ier s. apr. J.-C., le verre incolore est utilisé de manière sporadique, le goût pour les couleurs vives étant dominant aussi bien aux époques classique et hellénistique, qu’au début de l’époque impériale après l’invention du verre soufflé. Dans le dernier tiers du ier s. apr. J.-C., un renversement s’opère et le verre incolore devient pour deux siècles un matériau de prix, comme en témoigne l’édit du Maximum. Employé aussi bien dans le service de table que dans le verre architectural, il semble être le support idéal des gravures en creux et en relief, mais aussi des décors appliqués, eux-mêmes incolores, ou bien de couleurs variées. Son emploi se restreint au ive s. et il semble disparaître dans le courant du ve s. apr. J.-C. On tentera ici d’expliquer l’origine de ces grands mouvements qui relèvent d’un faisceau de données conjuguant production et approvisionnement, imitation et rivalité avec le cristal de roche, goût pour la transparence et le miroitement de la lumière. Raw glass, after the phase of primary production, presents a bluish or greenish colour due to the impurities of the sand. To obtain a colourless glass, the ancient glassworkers had to decolourize the glass using manganese or antimony, or selecting particularly pure sands. Between the second half of the second millennium BC and the first century AD, colourless glass was sparsely used, the fashion for coloured glass being dominant in Classic and Hellenistic periods as well as at the beginning of the Imperial period, after the invention of glassblowing. In the last third of the first century AD, there was a shift and colourless glass became for two centuries a highly priced material, as attested by the Edict of the Maximum. Used for tableware as well as for architectural glass, colourless glass is the ideal medium for engraved decoration and applied decoration, colourless itself or of various colours. Its use becomes more limited in the fourth century and it seems to disappear during the fifth century. We will try to explain the origin of these shifts which are related to a cluster of data: production and supply, imitation and competition with rock crystal, fashion for transparency and the glittering of light. Το ακατέργαστο γυαλί, στο τέλος της πρωτογενούς φάσης παραγωγής παρουσιάζει ένα γαλαζωπό ή πράσινο χρωματισμό, που οφείλεται στις ακαθαρσίες που περιέχονται στην άμμο που χρησιμοποιείται. Για την παραγωγή άχρωμου γυαλιού, οι αρχαίοι κατέφευγαν στον αποχρωματισμό με τη βοήθεια του μαγγανίου ή του αντιμονίου ή διάλεγαν πολύ καθαρή άμμο. Ανάμεσα στο δεύτερο μισό της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. και στον 1° αι. μ.Χ., το άχρωμο γυαλί χρησιμοποιείται σποραδικά, καθώς κυριαρχεί η προτίμηση για τα έντονα χρώματα τόσο στην κλασική και ελληνιστική εποχή, όσο και στην αρχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής μετά την εφεύρεση του φυσητού γυαλιού. Στο τελευταίο τρίτο του 1ου αι. μ.Χ. παρατηρείται μια αντιστροφή της τάσης αυτής και το άχρωμο γυαλί γίνεται πολύτιμο υλικό για δύο αιώνες, όπως μαρτυρεί το διάταγμα του Μάξιμου. Χρησιμοποιείται τόσο για επιτραπέζια σκεύη, όσο και για την κατασκευή αρχιτεκτονικού γυαλιού και φαίνεται ότι αποτελεί ιδανικό υπόβαθρο για κοίλο και έξεργο σκάλισμα, καθώς και για επίθετο διάκοσμο, που ήταν και αυτός άχρωμος, ή πολύχρωμος. Η χρήση του άχρωμου γυαλιού περιορίζεται στον 4ο αι., ενώ φαίνεται να εγκαταλείπεται κατά τη διάρκεια του 5ου αι. μ.Χ. Επιχειρούμε εδώ να εξηγήσουμε την αιτία των μεγάλων αυτών αλλαγών, που οφείλονται σε ένα σύνολο παραγόντων, που συνδυάζουν παραγωγή και προμήθεια, απομίμηση και ανταγωνισμό με την ορεία κρύσταλλο, προτίμηση για διαφάνεια και αντανάκλαση του φωτός.

A collection of 21 glass samples (18 colourless and 3 light aqua blue) found in recent excavations performed at the Palatine and Esquiline hills in Rome has been investigated by means of SEM-EDS, EMPA and LA-ICP-MS. The glass was recovered in the “Baths of Helagabalus” and the Horti Lamiani. The collection included cups and bowls widely attested in Rome and Ostia from the late second to the first half of the third century AD. The analyses assigned this collection to the RC/LAC-MnSb groups (Roman and Late Antique colourless glass with both antimony and manganese) which seemed closely related to the Levantine area.

Forty-seven window and vessel glasses from the ‘Great Temple’ at Petra (Jordan), dating to the first/second and fourth centuries CE, were analysed by EPMA for major and minor elements. A subset of 29 samples from Petra and 15 samples from Khirbet et-Tannur were additionally analysed for trace elements, using LA–ICP–MS. Six compositional groups were identified on the basis of the presence of decolouring agents. The majority of the glasses derive ultimately from the Levantine coast, but most of the groups show evidence for highly selective recycling. The observed differences between the two sites could be related to different chronological ranges, functions, relative wealth and trade connections. ispartof: Archaeometry vol:54 pages:997-1022 status: published

The production of glass implies two different steps : the making of actual glass and the manufacture of objects. It is sold in two forms : blocks of raw glass or finished products. The transit of this material has been poorly illustrated by archaeological evidence but was recently revealed through the discovery of the «Ouest Embiez 1» shipwreck. To this date, it is the only roman ship mainly filled with glass products (15 to 18 tons of raw glass, about 1800 vessels and two types of window glass). The loading dates from the end of the second century or beginning of the third century AD and it gives us prime information. The main results of this study are put in perspective with a more gênerai context of the economic history of glass in Antiquity., Le verre, dont le mode de production implique deux étapes distinctes - fabrication de la matière et manufacture des objets - est commercialisé sous forme de blocs de verre brut ou de produits finis. Relativement peu illustrée par les sites de transit, la circulation de ce matériau en Méditerranée a récemment été mise en lumière par la découverte de l'épave Ouest Embiez, 1, seul navire antique connu à ce jour dont la cargaison soit essentiellement composée de produits verriers (15 à 18 tonnes de verre brut, près de 1 800 vases et deux types de verre à vitre). Datable de la fin du IIe siècle ou du début du IIIe siècle de notre ère, ce gisement est, en ce sens, une source d'information de première importance. Les principaux résultats de cette étude sont ici replacés dans le contexte plus général de l'histoire économique du verre dans l'Antiquité., Fontaine Souen Deva, Foy Danièle. L'épave Ouest-Embiez 1, Var : le commerce maritime du verre brut et manufacturé en Méditerranée occidentale dans l'Antiquité. In: Revue archéologique de Narbonnaise, tome 40, 2007. pp. 235-265.