Search

[No abstract available]

Türkiye’nin zengin mimari mirasının küçük bir bölümünü oluşturan anıtsal yapılar, sahip oldukları değerler ve geçmişe tanıklıklarıyla özenle korunmayı hak etmektedirler. Oysa, Cumhuriyet’in ilanından günümüze, koruma faaliyetleri dikkate alındığında Türkiye’de karar alma ve uygulama mekanizmaları arasında var olan bir takım uyumsuzlukların, bu yapıların özgün değerlerine olumsuz etkisi olduğu görülür. Bu makalede söz konusu uyumsuzlukların ve kaynaklarının araştırılması hedeflenmiştir. Bunu yaparken, makalede öncelikle 1923’ten günümüze kronolojik olarak mimari koruma alanının gelişimi ve değişimi irdelenmektedir. Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında kısıtlı olanaklarla sürdürülen koruma faaliyetleri, Anıtlar Yüksek Kurulu’nun örgütlenmesi ve 1950’lerin sonuna denk gelen İstanbul’daki imar faaliyetleri gibi farklı dönemlerde yaşanan önemli gelişmelerin koruma alanını nasıl dönüştürdüğü tartışılmakta, farklı dönemlerde koruma uygulamalarını etkileyen sebepler ve bu uygulamalardaki eğilimler tespit edilmeye çalışılmaktadır. Makalede çalışmanın sonuçlarını desteklemesi amacıyla İstanbul’da bulunan iki simgesel yapının Cumhuriyet Dönemi onarımları seçilmiş ve bu onarımlarda öne çıkan bazı sorunlu noktalar örnek olarak ele alınmıştır. 1930’lardan günümüze arşiv belgeleri ışığında Ayasofya Müzesi ve Fatih Camii’nin onarımlarında uygulama boyutunda yaşanan bu sorunlu süreçlerin sebepleri irdelenmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise, Türkiye’de anıtsal yapıların korunması alanında aktarılan süreçte tespit edilen temel problemler başlıklar altında irdelenmiş ve sebepleri yorumlanmıştır., Monumental historic buildings are a small portion of Turkey’s built heritage and deserve to be protected with care. However, when examined through a chronological view starting from 1923, it is observed that the conservation activities in Turkey have often failed to succeed in preserving their authentic features. One of the fundamental problems lies in the fact that there is discordance between state institutions responsible of the decision making process for cultural heritage and the ones responsible of controlling the practice on site. This article aims to investigate the reasons of this discordance and while doing this, it first sheds a light on the development of architectural conservation in the republican period briefly, focuses on the different shifts and tendencies in time and highlight the events and institutions which have been influential in triggering these changes. The limited conservation activities in the founding years of the republic took a rise in 1930s with the first national listing and documentation studies and in 1950s after the establishment of the High Council for the Protection of Historical Monuments the legislation became the primary step in conservation. While the urban development projects had a destructive impact on İstanbul’s historic fabric in late 1950’s, many monuments were restored for the celebrations of 500th year of the conquest of the city. The rise of the population of big cities; rapid urbanization and new legislative decisions for the protection of cultural heritage have each had impacts on the conservation field during 1960’s extending to 2000’s. The restoration processes of two symbolic buildings, chosen as case studies, Hagia Sophia Museum and Fatih Mosque, introduce the controversy between the decision making process and the restoration practice. In the article, the reasons behind these problematic restorations are highlighted and discussed. Finally, this essay classifies some of the issues related with cultural heritage in Turkey, in regard of decision making process and restoration practice and evaluates the main reasons behind these problems.

Sanatçılar, yaratma sürecinde, sanat üretmek vesergilemek için gereken kent mekânının doğuşuna ve biçimlenmesine önayakolurlar. Mekânı şekillendiren aktörler olarak gereksinimleri doğrultusundabirlikte hareket ederler. Böylece, bir sanat semtinde ilişkilerin ‘yerleştiği’bir çevre oluşur; bir defaya özgü, kentsel ve mekânsal bir dönüşüm gerçekleşir.Bu dönüşüm, “yaratıcı küme” kavramı üzerinden okunabilir. Yaratıcı kümelerintemel özelliği kültürel ve sanatsal eylemleri tasarımından üretimine,sergilenmesinden tüketimine kadar barındırmalarıdır. Bu nedenle, mekânsalolarak farklı biçimler alırlar. Tek yapı, yapılar topluluğu, bir mahalle bütünüya da üretim/dağıtım yerleri ağı şeklinde oluşabilirler. Kümelerin büyük birbölümü, planlamacıların bilgisi dışında kendiliğinden ortaya çıkarlar.Çoğunlukla ilk işlevini kaybetmiş, ‘yenilenmeyi’ bekleyen bölgelerde oluşurlar.Tarihsel süreklilik arz eden Galata semtinde kümelerin oluştuğu alan ‘herhangibir yer’ değildir. Yüzyıllar boyu, ticari, barınma, vb. işlevlere ev sahipliğiyapmış çok katmanlı bir çevredir. Bu çalışmada, buradaki yaratıcı kümelerin,neoliberal küreselleşme politikalarının tetiklediği kentsel ve mekânsaldönüşüme olumlu ve olumsuz etkileri irdelenmeye çalışılacaktır., Throughout the period of creation, artists have beenthe initiator of the rise and the formation of the urban space where the workof art is produced and exhibited. As actors that shape the space, they movetogether in search of their needs. Thus, an environment in an art districtcomes out where the relationships ‘settle’ and so takes place a one-time urbanand spatial transformation. It is easy to perceive this transformation throughthe perspective of the “creative cluster” concept. The basic characteristic ofcreative clusters is that they nestle all stages of artistic and culturalactivities from design, production, and exhibition to consumption. Therefore,their forms vary spatially. They can be composed in a single building, in acomplex of buildings, in a segment of a district or a net of places ofproduction/distribution. Most of the clusters come out spontaneously withoutthe awareness of the planners and principally in places waiting to be‘regenerated’ that have lost their original functions. It is not ‘any place’where the clusters have come out in Galata district which has an obvioushistorical continuity. It is a multi-layered surrounding which has hostedcommercial, residential, etc. functions for years. In this study, we will tryto evaluate the positive and negative effects of creative clusters on the urbanand spatial transformation, triggered by the neo-liberal globalizationpolicies.

Bu tez çalışması, İstanbul'daki anıtsal yapıların Cumhuriyet'in ilanından günümüze geçirdikleri onarım süreçlerinin uluslararası koruma ilkeleri ışığında kuramsal bir değerlendirmesini yapmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın temel hedefi, Türkiye'de uluslararası koruma ilkelerini bu ilkelerle eşzamanlı olarak takip edilip edilmediğinin sınanması; mimari mirasın korunması konusundaki yaklaşımları dönemsel olarak şekillendiren etkenlerin saptanması ve anıtsal yapıların korunmalarıyla ilgili mevcut sorunların ortaya konulmasıdır.Türkiye'de koruma alanında uluslararası önemli bazı anlaşmalara imza atılmış olmakla beraber, bu anlaşmalarda belirtilen ölçütlere uyum ve kabul edilen kararların hayata geçirilmesi konusunda bazı gecikmeler yaşanmakta olduğu görülür. Son yıllarda ülkede restorasyon uygulamalarındaki bilimsel yaklaşımların artışına rağmen, mimari koruma uygulamalarının kalitesi halen istenen seviyeye ulaşmamıştır.Bu çalışmada öncelikle, uluslararası mimari koruma kavramı ve uygulamalarının tarihsel süreçteki gelişimi incelenerek mimari korumanın çağdaş restorasyon ilkeleri çerçevesinde dünyada gelmiş olduğu nokta ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bunu takiben, 18. ve 19. yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu'nda gelişmekte olan koruma yaklaşımları üzerinden Osmanlı'dan Türkiye Cumhuriyeti'ne aktarılan koruma kültürü ve kurumlarıyla ilgili genel çerçeve çizilmektedir.Türkiye'de Cumhuriyetin ilanından günümüze anıtsal yapı mirasını koruma alanındaki gelişmeler kurumsallaşma, kuram ve uygulama başlıkları altında inceleme altına alınarak bu konuda yaşanan değişim ve dönüşümlerle ilişkilendirilmektedir. 1923'ten günümüze geçen sürede yaşanan değişim ve dönüşümler için, ülkedeki yasal, sosyal ve politik değişimlere de bağlı belli kırılma dönemleri tespit edilmekte ve Türkiye'de mimari koruma alanında sözsahibi olmuş kurumlar incelenmektedir.Bu incelemenin sonuçlarını somutlaştırmak amacıyla; İstanbul'dan simgesellikleri ve tarihi değerleriyle her dönem ön planda olan Ayasofya Müzesi, Fatih Camii; Topkapı Sarayı Müzesi ve Dolmabahçe Sarayı'nın Muayede Salonu örnek olarak seçilmektedir. Bu dört yapının/ yapılar topluluğunun 1930'lu yıllardan günümüze geçirdikleri koruma ve onarım faaliyetleri birer tablo aracılığıyla irdelenmektedir. Örneklerin Cumhuriyetin ilanından günümüze geçirdikleri onarımlarda tercih edilen restorasyon yöntemleri ışığında, Türkiye'de mimari koruma alanında varolabilecek dönemsel eğilimler tespit edilmeye çalışılmaktadır.Sonuç bölümünde, yapılan genel bir değerlendirmeyle çalışma sürecinde elde edilen bilgi ve alan araştırmasından elde edilen bulgular karşılaştırılmasıyla ortaya çıkan temel sonuçlar çağdaş restorasyon ilkeleri göz önünde tutularak yorumlanmaktadır. This dissertation aims to make a theoretical assesment of conservation processes of monumental buildings in İstanbul in the republican era through the light of international conservation criteria. The main aim of this study is to measure whether these international principles have simultaneously been adopted and followed in Turkey or not; to determine the factors affecting periodically the tendencies in architectural conservation and to put forth the existing conservation problems of monumental buildings for consideration.Although in Turkey some very significant international conservation charters and convensions have been accepted during the republican period, there are still delays in adaptation and realization of the principles set in these convensions. In spite of the scientific concern raising recently in restoration field in the country, the conservation practices have not yet been in the desired level.In this thesis, after examining the development of international architectural conservation concepts and practices in history, the current position of architectural conservation in the world has been determined through the light of contemporary conservation principles. Later, the general framework of the conservation culture and institutions that helped to protect this culture in the Ottoman Empire which were inherited to the Turkish Republic has been set by conveying information about the conservation approaches in the second half of the 18th and 19th century.Progresses in architectural conservation beginning with the foundation of republic in Turkey have been object for this study under the titles ?institutionalization?, ?theory? and ?practice? and been associated with transformations and changes that took place between 1923 and 2012. Certain breaking periods were observed according to the social, political and legal changes in the country. Besides these findings, focus is given on the examination and comparison of governmental institutions which are responsible of conservation of monumetal buildings in Turkey.In the scope of this thesis, the conservation processes of four monumental buildings/ building complexes are evaluated and possible periodical tendencies in architectural conservation in Turkey are examined through the conservation methods used in these restorations. The conservation and restoration activities of St. Sophia, Fatih Mosque, Topkapı Palace and Dolmabahce Palace Ceremonial Hall since 1930?s have been studied and classified using charts developed for each of these cases.In the conclusion, the data and the results obtained throughout the study have been evaluated with a general review. 467