Search

Praqmatizm – fəlsəfənin əsas məsələləri olan həqiqətin, yaxşının və gözəlin mahiyyətini “faydalılıq” məfhumunu əsas götürən perspektivlə araşdıran düşüncə ənənəsini təmsil edir. Bu düşüncə ənənəsi mütləq həqiqəti, mütləq yaxşılığı və mütləq gözəlliyi axtarmır, gündəlik həyatımıza rəhbərlik edən həqiqətin, yaxşı və gözəlin necə ortaya çıxdığı və bu məfhumların zaman-zaman müəyyən dəyişikliklərə məruz qalıb-qalmamalarını incələyir. Hər bir mütəfəkkirin həqiqət, yaxşılıq və gözəlliyə dair konseptual izahları mövcuddur. Bu izahlarını edərkən iki bilik mənbəyini əsas götürürlər: təcrübə və ağıl. Məqaləmizdə “təcrübə” və “ağıl” anlayışlarının təhlili müstəvisində amerikalı filosof Con Dyuinin empirizm və rasionalizmlə bağlı tənqidlərini, təcrübə və ağlın fəlsəfi olaraq necə işlənməli olduğuna dair fikirlərini müzakirə edəcəyik. Məqaləmiz giriş və üç əsas hissədən ibarətdir. Yazının birinci hissəsində Con Dyuinin “təcrübə” və “ağıl” məfhumlarını necə araşdırdığı haqqında bir sıra amilə toxunacağıq. İkinci hissədə Con Dyuinin bir məqaləsi əsasında “təcrübə” və “ağıl” məfhumlarını filosofların necə təhlil etdiklərini araşdıracağıq. Bu müstəvidə “təcrübə” və “ağıl” məfhumlarını əsas istiqamət olaraq götürən metafizik nəzəriyyələrdən bəhs edəcəyik. Son hissədə isə fəlsəfi anlamda “təcrübə” və “ağlı” necə qiymətləndirmək lazım olduğuna dair Con Dyuinin fikirlərindən söhbət açacağıq. Məqalənin Nəticə hissəsində Con Dyuinin tezisinin həqiqiliyi yönündə bir sıra mətləbə toxunacağıq., In our article, we will discuss John Dewey’s criticisms of empiricism and rationalism in the context of the analysis of the concepts of experience and reason. Our article consists of an introduction and three main parts. In the first part, we will talk about what John Dewey understands from experience and reason. In the second part, we will examine how philosophers define experience and reason. In this context, we will talk about metaphysical theories about experience and reason. At the end of this chapter, we will examine Immanuel Kant’s effort to synthesize experience and reason. In the last section, we will analyze John Dewey’s views on experience and reason. Finally, we will discuss the validity of John Dewey's thesis. As a result, we will attempt to clarify the approach that feeds John Dewey's views. In this direction, we will examine the evolutionist approach and how Charles Darwin influenced John Dewey., Pragmatizm, felsefenin esas meseleleri olan doğru, iyi ve güzelin mahiyetini “fayda” kavramını merkeze alan bir bakış açısıyla irdeleyen bir düşünce geleneğini temsil eder. Ve bu düşünce geleneği mutlak doğru, mutlak iyi ve mutlak güzel arayışında olmaktan ziyade gündelik hayatımıza yön veren doğru, iyi ve güzelin nasıl ortaya çıktığıyla ve bu bağlamda bu kavramların kendi içlerinde belli bir değişim/dönüşüm geçirip geçirmediğiyle ilgilenir. Her düşünürün doğru, iyi ve güzele yönelik kavramsal açıklamaları mevcut olmakla birlikte bu açıklamaları yaparken hareket ettikleri iki bilgi kaynağı dikkat çeker; deneyim ve us. Makalemizde Amerikan filozof John Dewey’in deneyim ve us kavramlarının tahlili bağlamında emprisizm ve rasyonalizme getirdiği eleştirileri, deneyim ve usun felsefe bağlamında nasıl ele alınması gerektiğine dair görüşlerini konu edineceğiz. Makalemiz giriş ve üç esas bölümden müteşekkildir. Çalışmamızın ilk bölümünde John Dewey’in deneyim ve ustan ne anladığına değineceğiz. İkinci bölümde ise John Dewey’in bir makalesinden yola çıkarak deneyim ve ustan filozofların ne anladıklarını araştıracağız. Bu bağlamda deneyim ve us kavramlarıyla ilgili geliştirilen ve birbirine rakip olan metafizik teorilerden bahsedeceğiz. Bu bölümün sonunda ise Dewey’in, deneyim ve usun sentezinin yapılma teşebbüsüne yönelik eleştirilerini inceleyeceğiz. Son bölümde John Dewey’in deneyim ve usu felsefi anlamda nasıl değerlendirmemiz gerektiğine dair görüşlerine yer vereceğiz. Makalemizin değerlendirme ve sonuç kısmında John Dewey’in ileri sürdüğü tezin ne kadar geçerli olduğu sorusunu tartışacağız. Binaenaleyh John Dewey’in görüşlerini besleyen yaklaşımın ne olduğunu vuzuha kavuşturmaya çalışacağız. Bu doğrultuda evrim kuramı üzerinde durarak John Dewey’in işbu kuramdan etkilenip etkilenmediğini irdeleyeceğiz.

Paul Ricoeur deyildikdə ağıla gələn ilk anlayış "başqası olaraq özü" anlayışıdır. Kitablarından birinin adının da "Başqası olaraq özü" olması təsadüfi deyil. Bu anlayışla birbaşa əlaqəli olan digər anlayış isə narrativ kimlikdir. Ricoeur’un fəlsəfəsində narrativ kimlik anlayışının harada mövqeləndiyi və bu anlayışın ortaya çıxmasına səbəb olan amillər tədqiqatımızın mövzusunu təşkil edir. Fəlsəfi anlayışlar boşluqda meydana gəlmir, əksinə, özündən əvvəlki anlayışlara reaksiya və ya cavab olaraq inkişaf etdirilir. Bu reaksiyanı yalnız mənfi mənada başa düşmək doğru olmaz. Belə ki, yeni inkişaf etdirilən fəlsəfi anlayış, əlaqəli olduğu əvvəlki anlayışı şərh edərək yeni perspektivlərin yaranmasına yol aça bilər. Bəzən isə yeni inkişaf etdirilən fəlsəfi anlayışın -əlaqəli olduğuəvvəlki anlayışla toqquşması bir münaqişəyə səbəb ola bilər. Bu baxımdan Ricoeur’un narrativ kimlik anlayışını niyə inkişaf etdirdiyi sualı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Həqiqətən də, Ricoeur’un narrativ kimlik anlayışı Kartezyen subyektin səbəb olduğu problemlərə həll təklifidir. Tədqiqatımız narrativ kimlik anlayışının Kartezyen subyektin doğurduğu problemlərə həll təklifi olarkən, eyni zamanda yeni bir subyekt anlayışı təklif etdiyini müdafiə edir. Bu yeni subyekt anlayışı bir tərəfdən Descartes’in ego, Heidegger’in Dasein, Levinas’ın başqası anlayışlarının gözardı etdiyi məqamları vurğulayır, digər tərəfdən isə müasir insanın əzablarına teoloji izahları yenidən xatırladaraq həll təklif edir. Bu mənada tədqiqatımız Ricoeur’un həll təklifinin teoloji köklərini də göstərir. Ricoeur’un əlaqəli anlayışları ələ aldığı əsas mətnlərdən hərəkət edən tədqiqatımız, həmin mətnlərin yaxından oxunuşunu ehtiva edən mənbələrə də yer verir., The first concept that comes to mind when Paul Ricoeur is mentioned is the concept of Oneself as Another. It is no coincidence that Oneself as Another is the title of one of his books. Another concept that is directly related to this concept is narrative identity. The subject of our study is where the concept of narrative identity is located in Ricoeur’s philosophy and what are the reasons for the emergence of this concept. Philosophical concepts do not emerge in an emptiness, on the contrary, they are developed as a reaction or response to the concepts that came before them. It would not be correct to understand this reaction only in a negative sense. As a matter of fact, the newly developed philosophical concept can lead to the emergence of new horizons by interpreting the previous concept. The meeting of the newly developed philosophical concept with the previous concept to which it is related can sometimes result in a conflict. The question of why Ricoeur developed the concept of narrative identity is important in this context. Ricoeur’s concept of narrative identity, in fact, is a solution to the problems caused by the Cartesian subject. While the concept of narrative identity offers solutions to the problems caused by the Cartesian subject, it also proposes a new definition of subject, according to our research. This new concept of subject, on the one hand, draws attention to issues neglected by Descartes’ ego, Heidegger’s Dasein, and Levinas’ other concepts, and on the other, offers solutions to modern man’s misery by recalling theological explanations. In this sense, our study also points out the theological roots of Ricoeur’s solution proposal. Starting with Ricoeur’s basic texts in which he discusses related concepts, our research includes sources that include close reading of these texts., Paul Ricoeur denildiği zaman akla gelen ilk kavram “başkası olarak kendisi” kavramıdır. Bir kitabının da isminin Başkası Olarak Kendisi olması tesadüfî değildir. Bu kavramla doğrudan irtibatlı olan bir diğer kavram ise anlatısal kimlik’tir. Ricoeur’ün felsefesinde anlatısal kimlik kavramının nerede konumlandığı ve bu kavramın ortaya çıkmasını sağlayan sebeplerin neler olduğu çalışmamızın konusunu oluşturur. Felsefi kavramlar boşlukta ortaya çıkmaz bilakis kendisinden önceki kavramlara tepki yahut cevap olarak geliştirilirler. Bu tepkiyi sadece negatif anlamda anlamak doğru olmaz. Nitekim yeni geliştirilen felsefi kavram irtibatlı olduğu önceki kavramı yorumlayarak yeni ufukların ortaya çıkmasına yol açabilir. Bazen ise yeni geliştirilen felsefi kavramın -irtibatlı olduğuönceki kavramla buluşması bir çatışmaya sebebiyet verebilir. Bu bağlamda Ricoeur’ün anlatısal kimlik kavramını niçin geliştirdiği? sorusu önem arz eder. Nitekim Ricoeur’ün anlatısal kimlik kavramı Kartezyen öznenin yol açtığı sorunlara çözüm önerisidir. Çalışmamız anlatısal kimlik kavramının Kartezyen öznenin yol açtığı sorunlara çözüm önerisi sunarken aynı zamanda yeni bir özne tanımı önerdiğini savunur. Bu yeni özne kavramı bir yandan Descartes’in ego, Heidegger’in Dasein, Levinas’ın öteki kavramlarının ihmal ettiği hususlara dikkat çeker, diğer yandan modern insanın bulanımlarına teolojik açıklamaları yeniden hatırlatarak çözüm önerir. Bu anlamda çalışmamız Ricoeur’ün çözüm önerisinin teolojik köklerini de işaret eder. Ricoeur’ün ilgili kavramları ele aldığı temel metinlerinden hareket eden çalışmamız işbu metinlerin yakın okumasını içeren kaynaklara da yer verir.

Bu məqalə iki mühüm filosofun Hegel və Nurəttin Topçunun dövlət düşüncəsini araşdırır. Siyasət fəlsəfəsində mühüm yer tutan dövlət məsələsi hər iki filosofun düşüncələrinin mərkəzində yerləşir. Müasir dövrdə dövlət haqqında nəzəriyyələr ortaya qoyan filosoflara baxdığımız zaman önə çıxan ilk ad alman filosofu Hegeldir. Dövlət Hegelin düşüncə sistemində təyinedici məfhumlardan biridir. Qərb dillərində Hegelin düşüncə sistemi haqqında bir çox tədqiqat aparılmışdır. Bunlardan bəziləri türkcəyə də çevrilmişdir. Bunlardan başqa Hegelin dövlət düşüncəsi müstəqil incələmələrin və məqalələrin də mövzusu olmuşdur. Türk düşüncəsində siyasətlə əlaqəli məsələlər müzakirə olunsa da, siyasətin digər sahələrlə əlaqələri haqqında fikirlər irəli sürülsə də, müasir dövrdə siyasətlə bağlı araşdırmaların kifayət qədər çox olduğunu söyləmək çətindir. Müasir dövrdə türk düşüncəsinin nümayəndələrindən biri olan Nurəttin Topçunun siyasət mövzularında, xüsusən dövlətlə əlaqəli mövzularda əhəmiyyətli fikirlər söylədiyini deyə bilərik. Nurəttin Topçu dövlət məsələsini müxtəlif məqalələrində tədqiq edərək, bu sahədəki boşluğu ortadan qaldırmağa çalışmışdır. Digər tərəfdən, dövlət haqqındakı fikirləri ondan sonra bir çox yeni kitab və məqalələrin yazılmasına səbəb olmuşdur. Dövlət düşüncəsi kontekstində hər iki filosofun insan, millət, din və tarixlə əlaqəli görüşlərinin eyni və fərqli cəhətlərini dəyərləndirəcəyik. Burada əsas məqsədimiz Hegel və Nurəttin Topçunun dövlət məfhumu ilə əlaqəli fikirlerindeki oxşar və fərqli elementləri mümkün qədər aşkar etmək olacaqdır. Nurəttin Topçu bəzi əsərlərində Hegelin dövlətlə bağlı görüşlərindən də istifadə edir. Tədqiqatımız Nurəttin Topçunun dövlət düşüncəsində Hegelin təsirinə diqqət çəksə də, aralarındakı əsas fərqləri ortaya qoymağa çalışacaq. Son olaraq, müasir dövlətlə əlaqəli problemlərin ortaya çıxmasında Hegelin, bu problemlərin həllini təklif edənin isə Nurəttin Topçu olduğu göstəriləcəkdir., This study focuses on the "concept of the state" in Hegel's and Nurettin Topçu's philosophies. The issue of the state, which is central to political philosophy, is at the heart of both philosophers' thoughts. When we think of modem-era philosophers who developed theories about the state, the first name that comes to mind is the German philosopher Hegel. In Hegel's system, the state has a decisive role. Many studies on Hegel's system have been conducted in Western languages, and some of these have been translated into Turkish. Beyond this, Hegel's state theory has been the subject of independent research and articles. Although issues related to politics have been discussed in Turkish thought, and opinions about the relationships of politics with other fields have been expressed, it appears difficult to say that studies on politics in the modem period are sufficient. We can say that Nurettin Topçu, a modern-day representative of Turkish thought, advanced significant views on political issues, particularly those concerning the state. Nurettin Topçu made the issue of the state the subject of his thought in various articles on various occasions, attempting to bridge the gap in this field, and his views on the state inspired many studies. We will determine the same and different aspects of the meanings these two names attribute to will, human, nation, religion, and history in connection with the state in our study, where we will compare the conclusions of both philosophers in the context of state thought. Our main goal here will be to reveal as many similarities and differences as possible between Hegel's and Nurettin Topçu's ideas, and to open a more robust assessment of this issue. Nurettin Topçu employs Hegel’s definitions of the state in some of his works. While our research will focus on Nurettin Topçu's Hegel influence, we will also attempt to uncover the fundamental differences between them. As a result, it will be demonstrated that Hegel was a pioneer in the emerg, Bu çalışma, iki önemli filozofun, Hegel ve Nurettin Topçu’nun “devlet anlayışlarını” mevzu edinir. Siyaset felsefesinde önemli yer kaplayan devlet meselesi, her iki filozofun düşüncesinin merkezinde yer alır. Modern dönemde devlet mevzusu hakkında kuram geliştiren filozofları incelediğimiz zaman, akla gelen ilk isim, Alman filozofu Hegel’dir. Hegel’ in düşünce sisteminde devlet, tayin edici bir konumdadır. Batı dillerinde Hegel’in düşünce sistemi hakkında çok sayıda çalışma yapılmış; bunların bir kısmı Türkçe’ye de tercüme edildiği gibi, bunun ötesinde Hegel’in devlet düşüncesi, müstakil araştırmalara ve makalelere mevzu teşkil etmiştir. Türk düşüncesinde de siyaset ile ilgili mevzular tartışılmış, siyasetin diğer alanlarla münasebetleri hakkında görüşler ileri sürülmüş olsa da modern dönemde siyasetle ilgili yapılan çalışmaların yeterli olduğunu söylemek zor gözükmektedir. Modern dönem Türk düşüncesinin temsilcilerinden olan Nurettin Topçu’nun siyaset meseleleriyle özellikle devletle ilgili mevzularda kayda değer görüşler ileri sürdüğünü söyleyebiliriz. Nurettin Topçu çok çeşitli vesilelerle muhtelif yazılarında devlet sorununu düşüncesine mevzu edinmiş, bu alandaki boşluğu kapatmaya çalışmış ve devletle ilgili ileri sürdüğü görüşler kendisinden sonra birçok çalışmaya ön ayak olmuştur. Her iki filozofun devlet düşüncesi bağlamında ulaşmış oldukları neticelerin mukayesesini yapacağımız çalışmamızda, bu iki ismin devletle bağlantılı şekilde iradeye, insana, millete, dine, tarihe yükledikleri anlamların aynı ve farklı yanlarını da tespit edeceğiz. Buradaki esas gayemiz, Hegel ile Nurettin Topçu’nun fikirlerindeki benzeri ve farklı unsurları mümkün mertebe açığa çıkarmak ve bu konuda daha sağlam bir değerlendirme yolunu açmak olacaktır. Nurettin 1 Lisans bitirme tezimden hareketle hazırlanmıştır. It has been prepared based on my undergraduate thesis. Topçu bazı eserlerinde, Hegel’in devletle ilgili tanımlarına müracaat eder. Çalışmamız bir yandan Nurettin Topçu’nun Heg

Badiuya görə, fəlsəfə həqiqət yaratmır, həqiqəti yaradan sahələri birlikdə nəzərdən keçirməyə imkan verir. Yaradıcı proseslər adlandırdığı siyasət, sənət, elm və sevginin həqiqi hadisələrin meydana çıxmasına səbəbiyyət verdiyini söyləyən Badiu, bu sahələrdə var olan həqiqətlərin bütövlüyünün təmin edilməsinin zəruri olduğunu bildirir. Məqalə bizi maraqlandıran əsas məsələ Badiunun həqiqi hadisələri meydana çıxardığını dediyi dörd sahənin tədqiqi ilə bağlıdır. Bu dörd sahədən başqa beşinci sahədən, yəni siyasətdən, sənətdən, elmdən və sevgidən başqa, digər həqiqi hadisələri meydana çıxaran sahələrdən danışmaq olarmı? Badiunun bu dörd sahə haqqında söylədikləri beşinci sahə olaraq teologiyaya yer açarmı? Onun bir çox əsərində irəli sürdüyü tezislər xristian teologiyasının da həqiqi hadisə yarada biləcəyi fikrinin ortaya çıxmasına səbəb olur. Bu fikrə əsaslanan bəzi tədqiqatlar da mövcuddur. Xüsusilə Zizekin “Qıdıqlanan subyekt” əsərində Badiu fəlsəfəsində həqiqi hadisə yarada biləcək, beşinci sahə olaraq, teologiyanın irəli sürülə biləcəyi yazılır. Bu mənada, məqalədə Zizekin yanaşmasını təqib edəcəyik. Başqa teologiyaları, xüsusilə də İslam teologiyasını bu mövqedən dəyərləndirəcəyik. Bu səbəbdən, Farabinin peyğəmbərlik nəzəriyyəsini Badiunun nöqteyi-nəzərindən qiymətləndirəcəyik, yəni məqaləmiz bu suala cavab axtaracaq: Badiu istiqaməti baxımından Farabinin peyğəmbərlik nəzəriyyəsi həqiqi hadisə yarada biləcək beşinci sahə olmağa namizəd sayıla bilərmi?, Philosophy, according to Badiou, does not produce truth; rather, it allows the domains that make truth to be considered together. He claims that truth is produced by the generic process of politics, art, science, and love. Furthermore, the integrity of the truths produced in these domains must be ensured. The main issue that concerns us in our study is related to the expansion of the multitude of philosophy, which Badiou calls four truth procedures. Could a fifth domain be mentioned in addition to these four ones? Could theology be the fifth domain that produces truth? The theses put forward by Badiou in many of his works bring to mind the idea that Christian theology can also produce truth. There are some studies based on this idea. Zizek’s The Ticklish Subject: The Absent Centre of Political Ontology particularly emphasizes the possibility of theology as the fifth generic set in Badiou’s philosophy. In this sense, our study will follow Zizek’s mentioned approach. However, apart from Christian theology, others have not been evaluated from the Badiouian perspective. For this reason, we attempted to investigate the relationship between the ideas of prophethood and the theory of prophethood with Badiou’s theory of event and basic conceptions by examining Farabi’s theory of prophethood from Badiou’s perspective. Therefore, our article will focus on the similarities and differences of the concepts such as prophet, prophethood, revelation, subject, incident, loyalty etc. It will also seek an answer to the following question: Can Farabi’s theory of prophethood fill the content of the field of theology, which can be considered as the fifth truth-producing domain from Badiouian perspective?, Badiou’ye göre felsefe hakikat üretmez, hakikat üreten alanların bir arada düşünülmesini sağlar. Jenerik süreç olarak adlandırdığı siyaset, sanat, bilim ve aşkın hakikat ürettiğini diyen Badiou, bu alanlarda üretilen hakikatlerin bütünlüğünün sağlanması gerektiğini söyler. Çalışmamızda bizi ilgilendiren esas mesele, Badiou’nün dört hakikat üreten alan dediği felsefe çoklusunun genişletilebilmesiyle ilgilidir. Acaba bu dört alana yani siyasete, sanata, bilime ve aşka ilaveten beşinci bir alandan bahsedilebilir mi? Badiou’nün bu dört alan hakkında söyledikleri, beşinci bir alan olarak teolojiye yer açar mı? Badiou’nün birçok eserinde ileri sürdüğü tezler Hıristiyan teolojisinin de hakikat üretebileceği fikrini akıllara getirir. Bu fikri temel alan bazı çalışmalar bulunur. Özellikle Zizek’in Gıdıklanan Özne’de Badiou felsefesinde beşinci jenerik küme olarak teolojinin imkanı üzerinde durur. Bu anlamda çalışmamız Zizek’in mevzu bahis yaklaşımını takip edecektir. Ancak Hıristiyan teolojisi haricindeki teolojiler Badioucü bakışla değerlendirilmiş değil. İşbu sebeple Farabi’nin nübüvvet kuramını Badioucü bakış açısından değerlendirerek, nübüvvetin ve nübüvvet kuramıyla ilgili kavramların Badiou’nün hadise kuramı ve temel kavramlarıyla irtibatını/irtibatlandırılabilirliğini irdelemeye çalıştık. Dolayısıyla yazımız, peygamber, nübüvvet, vahiy vs. gibi kavramların, Badioucü özne, hadise, sadakat vs. gibi kavramlarla ne gibi benzerlikleri/farklılıkları olduğu meselesi üzerinde durarak şu soruya cevap arayacaktır: Badioucü bakış açısından yola çıkılacak olursa, beşinci hakikat üreten alan olarak telakki edilebilecek teoloji alanının içeriğini Farabi’nin nübüvvet kuramı doldurabilir mi?

Nitsşenin yıxmaq istədiyi əsas büt Xristianlıqdır. Ona görə, Xristianlıq həyata və bədənə “yox” deyir, insanı köləruhlu birinə çevirir. Nitsşe ya özünə, ya da başqasına qulolma vəziyyətini yadlaşma olaraq adlandırır. Ona görə, (qərbli) insanı özündən, başqalarından və təbiətdən uzaqlaşdıran əsas amil Xristianlıqdır. Sokrat və Platon da Xristianlıqdan bəslənən və Xristianlıqdan bəslənən hər şeyə qarşı tamamilə müharibə aparan Nitsşenin tənqidlərindən “qaça bilmirlər.” Alimə görə, hər iki ad Xristianlığın bəslədiyi şəxslər arasındadır. Qərb mədəniyyətinin dayağı olduğunu söylədiyi Xristianlıq isə onun üçün Sokrat və Platondan daha böyük bir təhlükədir. Xristianlığın insanı Tanrıya deyil, kilsəyə kölə etdiyini vurğulayan “bütqıran filosof” Xristianlığa qarşı müharibə üçün fəlsəfi bir metod təklif edir. Bu fəlsəfi metod nədir? “Çəkiclə fəlsəfədir”. Cəmiyyət tərəfindən təriflənən hər şey Nitsşe üçün bir bütdür. Bu “bütlərə” yaxınlaşarkən həmişə əlimizdə “çəkic” olmalıdır. Burada “çəkic” fəlsəfi düşüncənin simvoludur. “Çəkic” bədənə və həyata “Hə” deyərək duyğularla düşünmənin adıdır. Bütə yaxınlaşdıqda ona çəkiclə vurmalıyıq. Möhkəm olmayan və təməli olmayan bütlər çəkic zərbəsi ilə “çürüklüklərini” ortaya çıxaracaq. Nitsşe bu fəlsəfi üsulundan hər kitabında fərqli bütlərə qarşı istifadə edir, lakin “Dəccal” əsərində çəkicin vurduğu büt açıq şəkildə Xristianlıqdır. Məqaləmizdə Nitsşenin “Dəccal” adlı əsərinə istinad etdik. Bəhs olunan əsərin, xüsusilə Xristianlığa qarşı olan tənqidlərinin çox yer aldığı birinci hissəsinə toxunduq. Tədqiqatımız hermenevtik metodu tətbiq etmək cəhdi olduğundan, “çəkicin vurulduğu nöqtə”dən kənara çıxmamağa çalışdıq. Bu yolla hermenevtik metodun necə işlədiyini göstərməyə çalışdıq. Bu səbəbdən, tədqiqatımızın məqsədi Nitsşenin fəlsəfəsini əhatə etmək, yaxud Nitsşenin Xristianlığa qarşı irəli sürdüyü bütün tənqidlərə toxunmaq deyildir., The main idol that Nietzsche wanted to break was Christianity. According to him, Christianity says no to life and body turning a man into a slave. Nietzsche calls the state of enslavement either to himself or to someone else an alienation. Accordingly, the main factor that alienates the (Western) people from themselves, others and from nature is Christianity. Socrates and Plato could not escape the criticisms of Nietzsche, who combated everything that harbored by Christianity. According to him, both names are among those who are nurtured by Christianity. However, Christianity, which he considered the cornerstone of Western civilization, was a greater danger for him than Socrates and Plato. The iconaclast philosopher emphasizes that Christianity makes man a slave to the Church and offers a philosophical method for war against Christianity. What is this philosophical method? “It is philosophy with a hammer”. Everything glorified by the society, the crowd is an idol according to Nietzsche. And when approaching these “idols”, we must always have the “hammer” in our hands. Here the “hammer” is the symbol of philosophical thinking. “Hammer” is the name of thinking with emotions by saying yes to body and life. As we approach the idol, we have to hit the idol with a hammer. Idols that are not solid and lack foundation will express their rottenness when we blow with the hammer. Nietzsche uses this philosophical method in each of his books against different idols, but in his work titled Antichrist, the idol hit by the hammer is clearly Christianity. In our article, we referenced Nietzsche’s work named Antichrist. We especially focused on the first part of the work in question, in which the criticisms of Christianity are heavily involved. Since our study was an attempt to apply the hermeneutical method, we tried not to go beyond the point where “the hammer was hit”. And in this way we tried to show how the hermeneutical method works. Therefore, the aim of our study is not to e, Tüm amacının putları kırmak olduğunu söyleyen Nietzsche’nin, kırmak istediği esas put Hıristiyanlıktır. Zira ona göre Hıristiyanlık yaşama ve bedene “hayır” der, insanı köle ruhlu yapar. Nietzsche, insanın ister kendisine isterse de başkasına köle olması durumuna yabancılaşma der. Ve ona göre Batı insanını kendisine, başkasına ve doğaya yabancılaştıran esas unsur Hıristiyanlıktır. Hıristiyanlığın beslendiği ve Hıristiyanlıktan beslenen ne varsa hepsine topyekûn savaş açan Nietzsche’nin eleştirilerinden Sokrates ve Platon da “kaçamaz.” Nitekim ona göre her iki isim de Hıristiyanlığın beslendiği kişilerdendir. Ancak Batı medeniyetinin esas dayanağı olduğunu söylediği Hıristiyanlık, onun açısından Sokrates ve Platon’dan daha büyük tehlikedir. Hıristiyanlığın insanı Tanrı’ya değil Kilise’ye dolayısıyla insana köle yaptığı üzerinde duran “put kırıcı filozof”, Hıristiyanlıkla savaş için felsefi yöntem sunar. Nedir bu felsefi yöntem? “Çekiçle felsefe yapmaktır”. Toplumun, “kalabalığın” yücelttiği her şey Nietzsche’ye göre birer puttur. Ve söz konusu “putlara” yaklaşırken elimizde hep “çekicin” olması gerekir. Burada “çekiç” felsefi düşünüşün sembolüdür. Bedene, yaşama evet diyerek duygularla düşünmenin adıdır “çekiç”. Puta yaklaşırken çekiçle puta vurmamız gerekir. Sağlam olmayan ve temelden yoksun olan putlar çekiç darbesiyle “çürüklüğünü” dışa vuracaktır. Nietzsche bu felsefi yöntemini her kitabında farklı putlara karşı1 Metinin hazırlanmasında takip ettiğimiz yöntem, hermenötik olup, Deccal’ın ilgili kısmının yakından okunmasından ibarettir. Başka bir ifadeyle çalışmamız, hermenötik yöntemin uygulanma denemesidir.