Search

Son yıllarda bilgisayar, cep telefonu ve benzeri pek çok geleneksel cihazın yerini tabletler, robotlar, akıllı telefonlar vb. cihazlar almış, dünya genelinde hızlı bir değişim ve dönüşüm yaşanmıştır. Bu akıllı cihazlara olan talep arttıkça, uygulamalarına ve cihazlarına yönelik güvenlik tehditleri de artmıştır. Sınırlı bilgi işlem yeteneklerine ve aynı zamanda sınırlı enerji kullanımına da sahip olan bu cihazların kısıtlı kaynaklarını yönetmek ve uygulamalar için belirli ortak hizmetleri sağlamak için bir işletim sistemi gerekmektedir. Android, açık kaynak yapısı ve sağlam uygulama çerçevesi nedeniyle pazardaki en popüler işletim sistemi olarak yerini almaktadır. Ancak bu açıklık, kaynak kısıtlı bu cihazlar için birçok güvenlik tehdidini de beraberinde getirmektedir. Kötü amaçlı yazılımlar yaygın olarak bu cihazlarda yalnızca kullanıcıların bazı özel bilgilerini çalmak için değil, aynı zamanda bunlar üzerinde yetkisiz ve zararlı eylemler gerçekleştirmek için de kullanılmaktadır. Bu sebeple sistemlerin kötü amaçlı yazılım tespiti ve analizinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Saldırganlar, statik analiz (imza tabanlı) ve dinamik analiz (davranış tabanlı) algılama yöntemlerinden kaçınmak için birden fazla teknik (ör. paketleme, kod gizleme, ve şifreleme) kullanmaktadır. Bu tekniklerin üstesinden gelmek için birçok araştırmacı, algılama yazılımı için esneklik ve öğrenme yeteneği sağlayan bazı yapay zeka yöntemlerini tercih etmektedir. Derin öğrenme, makine öğrenimi yaklaşımlarının popüler bir alt kümesidir ve verilerden kalıpları çıkarmak için karmaşık sinir ağı yapılarını kullanmaktadır. Bu nedenle, son yıllarda araştırmacılar Derin Öğrenme modelleri kullanarak Android sistemlerde kötü amaçlı yazılımların tespiti ve sınıflandırılmasına odaklanmışlardır. Bu tez çalışmasında, Android sistemlerde kötü amaçlı yazılım tespiti amacıyla Derin Öğrenme uygulaması geliştirilerek Saldırı Tespit Sistemi tasarlanması amaçlanmıştır. Bu tezin geliştirilmesinde Canadian Institute for Cybersecurity (CIC) tarafından oluşturulmuş güncel bir veriseti olan CICAndMal2017 ve CICInvesAndMal2019 veri kümesi üzerinde statik ve dinamik analiz teknikleri kullanılarak Makine ve Derin Öğrenme yöntemleri ile modellerin tespit başarım oranı karşılaştırımıştır. Güncel birçok veri seti ve güncel literatürün sunulduğu özet tablolar ve analiz tespit yöntemleri bu tez çalışmasında yer almaktadır. Bu çalışma ayrıca, Android mimarisine genel bir bakış açısı sunarak, Derin Öğrenme tabanlı Android kötü amaçlı yazılım tespiti amacıyla geliştirilen sistemleri, kullanılan veri kümelerini açıklamaktadır. Statik ve dinamik özellikler içeren veri kümeleri üzerinde yapılan deneysel çalışmalar sonucunda Android kötü amaçlı yazılımların tespitinde seçilen analiz teknikniğinin bunun yanı sıra öğrenme yöntemine göre sınıflandırma algortimalarında kurulan model yapısının başarım oranı üzerindeki etkileri incelendiğinde Derin Öğrenme tabanlı RNN temelli algortimaların yüksek performans gösterdiği ortaya koyulmuştur. Üç katmanlı modellemede statik analiz başarım oranı %99,37 iken, dinamik analiz başarım oranı %97,36 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak, birçok yönü ile aktif bir araştırma alanı olan Android sistemlerin güvenliği ve Derin Öğrenme algoritmaları, kötü amaçlı yazılımların tespiti için bir çözüm olarak sunulmaktadır. In recent years, computers, mobile phones and many similar traditional devices have been replaced by tablets, robots, smart phones, etc. There has been a rapid change and transformation around the world. As the demand for these smart devices has increased, so have the security threats to their apps and devices. These devices, which have limited computing capabilities as well as limited energy use, require an operating system to manage their limited resources and provide certain common services for applications. Android has taken its place as the most popular operating system in the market due to its open source nature and robust application framework. However, this vulnerability also brings many security threats for these resource-constrained devices. Malicious software (Malware) is widely used to attack these devices, not only to steal some private information of users, but also to perform unauthorized and harmful actions on them. For this reason, it is necessary to perform malware detection and analysis of systems. Attackers use multiple techniques (e.g. packaging, encryption, and code obfuscation) to evade static analysis (signature based) and dynamic analysis (behavior based) detection. To overcome these techniques, many researchers prefer some artificial intelligence methods that provide flexibility and learning ability for detection software. Deep learning is a popular subset of Machine Learning approaches and uses complex neural network structures to extract patterns from data. Therefore, in recent years, researchers have focused on the detection and classification of malware in Android systems using some Deep Learning models.In this thesis, it is aimed to design an Intrusion Detection System by developing a Deep Learning application for malware detection in Android systems. In the development of this thesis, the detection success rate of Machine and Deep Learning Methods and models was compared using static and dynamic analysis techniques on the CICAndMal2017 and CICInvesAndMal2019 dataset, a current dataset created by the Canadian Institute for Cybersecurity (CIC). Many up-to-date data sets and summary tables of current literature and analysis detection methods are included in this thesis. This study also presents an overview of the Android architecture and explains the systems developed for Deep Learning-based Android malware detection and the datasets used. As a result of the experimental studies on datasets containing static and dynamic features, when the effects of the analysis technique chosen in the detection of Android malware, as well as the model structure established in the classification algorithms according to the learning method, on the performance rate were examined, it was revealed that the Deep Learning-based RNN-based algorithms showed high performance. In the three-layer modeling, the static analysis success rate was % 99.37, while the dynamic analysis success rate was %97.36. As a result, Android systems security and Deep Learning algorithms, which are an active research area with many aspects, are presented as a solution for malware detection.

Radyoloji raporları hastalık teşhis ve yönetim sürecinde önemli bir role sahiptir. Bazı durumlarda radyoloji raporu, hastayı tedavi eden doktorun derhal harekete geçmesi gereken kritik bir bulguya işaret edebilir. Yapay Zeka, özellikle Doğal Dil İşleme modelleri kullanılarak bu tür vakaların radyoloji raporlarından tespit edilmesi sürecinin otomatikleştirilmesi çok önemlidir, daha hızlı karar verilmesini sağlar ve hayat kurtarabilir. Bu, Türkçe radyoloji raporlarında beyin kanaması tespiti bağlamında kritik bulguları tespit etmeye yönelik yeni bir çalışmadır. Denetimli modellerin eğitimi için yaklaşık 30.000 etiketli Beyin Kanama Bilgisayarlı Tomografi (CT) raporu ve eğitim öncesi ve ince ayar kelime yerleştirme ve dil modelleri için yaklaşık 190 bin rapor kullanıyoruz. Bildiğimiz kadarıyla bu çalışma, büyük ölçekli Türkçe radyoloji raporlarının kullanıldığı ilk çalışmadır. Ayrıca, bu tezde, önceden eğitilmiş dil modellerinde ince ayar yapmanın ve statik kelime kalıplama vektörlerinin başarım üzerindeki etkisini gösterilmiştir ve alana özgü verileri kullanarak ince ayarın sınıflandırma başarımını iyileştirdiği sonucuna varılmıştır. Radiology reports play a vital role in the disease diagnosis and management process, and on certain occasions, they may contain critical findings that require immediate action by the treating physician. Automating the process of detecting such cases using Artificial Intelligence, specifically Natural Language Processing models, can significantly improve the speed of decision-making and potentially save lives. This thesis presents a novel study on detecting critical findings related to brain hemorrhage in Turkish radiology reports. We used approximately 30,000 labeled Brain Hemorrhage Computed Tomography (CT) reports to train supervised models and around 190,000 reports for pre-training and fine-tuning word embeddings and language models in mono-lingual and cross-lingual settings. To the best of our knowledge, this is the first study to utilize a large scale of Turkish radiology reports. Additionally, we demonstrate the impact of adapting pre-trained language models and static embeddings to the domain on the performance, finding that fine-tuning using domain-specific data improves classification accuracy.

Kullanıcı kaynaklı ağlar (KKA) son zamanlarda üzerinde çokça araştırma yapılan bir alan olmuştur. Bu alandaki araştırmalardan azımsanamayacak bir oranı Mobil Ağ Operatörlerinin (MAO) kullanıcılarının bant genişliği, pil enerjisi ve kota gibi kaynaklarını diğer kullanıcıların kullanımına sunmasını teşvik etme konusuna odaklanmıştır. Önerilen teşvik mekanizmaları genel olarak oyun teorisi tabanlı olup özellikle potansiyel oyun teorisinden faydalanmaktadırlar ve toplam indirilen veri miktarının iyileştirilmesini amaç edinmektedirler. Bu tezde daha evvelki çalışmalardan farklı olarak var olan bant genişliğinin kullanımının eniyilenmesi ve katılımcılarının veri hızlarının artırılması üzerine odaklanılmıştır. İlk olarak hiç İnternet erişimi olmayan ya da daha yüksek veri hızına ihtiyaç duyan bir ağ operatörü abonesinin etrafında var olan başka bir katılımcının kaynaklarını kullanarak İnternet erişimini sağlaması veya veri hızını artırması problemine odaklanılmıştır. Bu problem asli itibariyle KKA’lardaki en temel problemdir. Bu çalışmada bir enerji modellemesi önerilmiş ve bu modelleme ile Rubinstein pazarlık şeması temel alınarak bir pazarlık modeli geliştirilmiştir. Geliştirilen mekanizmanın etkinliği yapılan nümerik çalışmalarla veri hızı ve bit başına maliyet metrikleri çerçevesinde gösterilmiştir. Böylelikle KKA’ların en temel problemine bir çözüm sunulmuştur. Tezin ikinci aşamasında çoklu düğüm barındıran KKA’lar için bir teşvik mekanizması geliştirilmesi üzerinde çalışılmıştır. Bu aşamada aboneler arasında var olan bant genişliğinin eşitlikçi (egalitarian) paylaşılmasını öngören bir dağıtım fonksiyonu geliştirilmiştir. Bu dağıtım fonksiyonunu fayda fonksiyonu olarak temel alan bir oyun tanımlanmıştır. Bu oyun her bir abonenin kendi elde ettiği veri hızını maksimize etmeye çalıştığı denetimsiz bir ağ yapısını başka bir deyişle anarşinin olduğu en kötü durumu göstermektedir. Bu oyuna her bir kullanıcının sadece kendi lokal faydasını iyileştirmek istemesinden dolayı lokal oyun adı verilmiştir. Diğer taraftan, hem ağ operatörleri hem de aboneler açısından var olan bütün bant genişliğinden faydalanmayı ve bu bant genişliğini aboneler arasında adil dağıtmayı öngören global bir potansiyel fonksiyonun olduğu bir başka oyun önerilmiştir. Bu iki oyun birbirleri ile toplam kullanılabilen bant genişliği ve bant genişliğinin adil dağılımı metrikleri açısından kıyaslanmıştır. Tezimizin son aşamada bir önceki aşamada tanımlanan lokal oyun olarak isimlendirdiğimiz oyunun özel halini de kapsayan yeni bir oyun sınıfı modellenmiştir. Bu yeni tanımlanan oyun sınıfını dağıtım oyunları olarak adlandırdık. Dağıtım oyunlarında eşitlikçi dağıtım dışında talep oranlı bir dağıtım fonksiyonu tanımladık. Kullanılabilen bant genişliği açısından dağıtım oyunlarının hem eşitlikçi hem de talep oranlı dağıtım fonksiyonları kullanıldığında birer potensiyel oyun olduğunu ispatladık. Daha sonra dağıtım oyunlarında istikrarın bedeli (İB) ve anarşinin bedeli (AB) incelemelerini gerçekleştirdik. Nihai aşamada dağıtım oyunlarının ve onun genel sürümünün simülasyonlarını gerçekleştirdik. Simülasyonlar neticesinde dağıtım oyunları ve onun genel sürümünün kullanılabilen toplam bant genişliği ve bu bant genişliğinin adil paylaşımı noktasında etkinliğini gösterdik. Ayrıca dağıtım oyunlarının diğer oyunlara olan benzerliklerini ve farklılıklarını inceleyerek bu özgün oyun sınıfını oyun teorisine kazandırmış olduk. Dağıtım oyunlarının genel sürümünün bütün simülasyonlarda Nash dengesine ulaştığını görülmekle beraber genel sürümün her zaman Nash dengesine ulaştığının ispatı henüz yapılamamıştır. Bu tez çalışması bütünü itibariyle bakıldığında en temel KKA probleminden, en karmaşık olanına kadar oyun teorisi tabanlı bütüncül çözümler üretmiştir, bunu yaparken de oyun teorisine yeni oyunlar ve araştırmaya açık problemler sunmuştur. User Provided Networks (UPN) is a recent and hot area of research. A substantial amount of research in this area is focused on incentivizing subscribers of Mobile Network Operators (MNO) to make resources such as bandwidth, battery energy and quota available to other subscribers. In general, proposed incentive mechanisms are based on game theory, in particular they heavily make use of potential game theory and aim to improve the total amount of data downloaded. In this thesis, unlike previous studies, we focus on optimizing the use of existing bandwidth and increasing the data rates of the participants. First of all we focus on providing Internet access or higher data rates to the mobile subscribers who have no Internet access or need higher data rates using the resources of neighboring participants. This problem is essentially the most fundamental problem in UPN. In this study, an energy modeling is proposed and a bargaining model is developed based on Rubinstein bargaining scheme. The effectiveness of the mechanism developed is demonstrated according to the metrics -data rate and price per bit- throughnumerical studies. Thus, a solution to the most basic problem of UPN is presented. In the second stage of the thesis, development of an incentive mechanism for UPNwith multiple nodes is studied. At this stage, a distribution function is developed that aims the egalitarian sharing of the existing bandwidth among subscribers and then a game is introduced such that the utility function is based on that egalitarian distribution function. This game shows an uncontrolled network structure in which each subscriber tries to maximize her own data rate, in other words, this is the worst case which can be named the case of anarchy. We named this game the local game because each player is rational only to improve their local utility. Another game has also been proposed in which there is a global potential function that aims taking advantage of all available bandwidth for both network operators and subscribers and distributing that bandwidth fairly among subscribers. These two games are compared with each other in terms of total bandwidth exposed and fairness metrics. In the last stage of our thesis a new class of games is introduced which also include special version of the local game from the previous stage. We name this newly introduced class of games as distribution games. In distribution games, we propose a demand proportional distribution function as well as the egalitarian distribution function. In terms of bandwidth exposed, we prove that distribution games are potential games when both egalitarian and demand proportional distribution functions employed. We analyze the distribution games for the price of stability (PoS) and the price of anarchy (PoA). In the final stage, we simulate the distribution games and its generalized version. As a result of the simulations, we demonstrate the effectiveness of distribution games and its generalized version in terms of total bandwidth exposed and fair sharing of the exposed bandwidth. In addition, by proposing distribution games and examining the similarities and differences of distribution games with other games we contribute to game theory. Although the generalized version of distribution games seems to reach Nash equilibrium in all simulations, there is no proof that the generalized version always reaches Nash equilibrium. Thus, this is a new research problem which requires further investigation. This thesis provides holistic solutions based on game theory from the most basic UPN problem to the most complicated one, and while doing this, it contributes new class of games and open research problems to game theory.

Ekonomi sektörü, modern dünyanın her geçen gün değişen ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına teknolojik değişimlere uyum sağlamaya çalışmaktadır. 2022 yılı Ekim ayı itibariyle 10.000 adetten fazla sanal para çeşidi bulunan kripto para piyasasının popülerliği giderek artmaktadır. Resmi olarak açıklanmasıyla Aralık 2019 tarihi itibariyle başlayan Covid-19 virüsü pandemisi ile kısıtlı sosyal yaşam, eve kapanma ve hastalanma korkusu gibi değişen yaşam koşullarına karşın dijital alışveriş, dijital finans işlemleri, sosyal medya vb sanal platformlara yoğun bir yönelim olmuştur. Bu sebeple kripto para piyasasına da ilginin arttığı gözlemlenmiştir. Bu çalışmada, Bitcoin, Ethereum ve Binance Coin, Euro ve Ons değişkenleri üzerinde pandeminin etkisi ölçümlenerek gelecek tahminleri yapılması hedeflenmiştir. Çalışmada, kripto para çeşitlerinden; Bitcoin, Ethereum ve Binance Coin ile döviz kurları; Euro ve Ons değişkenleri için 9 Kasım 2017-31 Mart 2022 aralığındaki günlük ortalama fiyat değerleri üzerinden verilere normallik testi uygulanarak her bir değişken için ilgili tarihler arasında normal dağılım göstermediği tespit edilmiştir. Ekonomi sektörü üzerinde pandeminin etkisini ölçmek amacıyla, Covid-19 vaka sayısı ve Covid-19 ölü sayısı ile kripto para ve döviz piyasası ilişki Spearman Korelasyon Analizi ile incelenmiştir. Tüm değişkenlerin gelecek fiyat tahminlemesi için Çok Değişkenli Regresyon Analizi uygulanarak 20 farklı model kurulmuştur. Bu modellerin anlamlılık düzeyi en yüksek olarak seçilen beş model için hata oranlarına bakıldığında, modellerin %85 ve üzeri oranla doğru tahminleme yapabildiği sonucuna ulaşılmıştır. 01.01.2020-31.12.2020 tarihleri aralığında, Covid-19 vaka sayısı ile Bitcoin, Ethereum, Euro ve Ons arasında pozitif yönlü ve kuvvetli ilişki olduğu, Binance Coin ile orta dereceli ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu, Covid-19 ölü sayısı ile Bitcoin, Binance, Coin, Ethereum, Euro ve Ons arasında pozitif yönlü ve orta dereceli bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu ilişki kuvveti 01.01.2021-31.12.2021 tarihleri aralığında bu ilişki kuvveti etkisini kaybederek yön değiştirdiği sonucuna ulaşılmıştır. İlk Covid-19 vakasının açıklandığı Aralık 2019 tarihinden, 31 Mart 2022 tarihine kadar arası ilişki ayrıca incelenerek Bitcoin ile Covid-19 vaka sayısı arasında orta şiddetli ve pozitif yönlü bir ilişki, Ethereum ve Binance Coin ile kuvvetli ve pozitif yönlü bir ilişki, Euro ve Ons ile zayıf ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu, Covid-19 ölü sayısı ile Ethereum, Bitcoin, Binance Coin ve Euro arasında orta şiddetli pozitif yönlü bir ilişki olduğu, Ons ile zayıf pozitif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. 03.01.2020-31.03.2022 tarihleri aralığında veriye uygulanan Spearman Korelasyon Analizinden elde edilen determinasyon katsayısı, kripto para birimleri ile Covid-19 vaka sayısı ilişkisi için 0,50-0,61 arasında değiştiği gözlemlemiştir. Bu durumda, kripto para değerlerinin toplam varyansın %50-%61 oranında Covid-19 virüsü pandemisi ile açıklanabileceği anlamına gelmektedir. Euro değerinde tespit edilen değişimin %54’ü Covid-19 virüsü pandemisi ile açıklanabileceği sonucuna varılmıştır. Ons değeri için hesaplanan determinasyon katsayısı çok düşük olduğundan pandemi ile ilişkisi konusunda net bir sonuç söylenememektedir. Kripto para piyasasında, Covid-19 virüsü pandemisi öncesi hareketlilikler yaşadığı sonuç elde edilmiş olsa da pandemi döneminin ilk yılında büyük değişim hareketleri yaşadığı sonucuna varılmıştır. Pandeminin ilk yıldan sonra bu dalgalanmalar azalarak daha açıklanabilir bir değeri takip ettiği gözlemlenmiştir. Aynı dalgalanmalar döviz kurları için de gözlemlendiği sonucuna varılmıştır. The economy sector is trying to adapt to technological transformations in order to meet the ever-changing needs of the modern world. As of October 2022, the popularity of the cryptocurrency market, which has more than 10,000 types of virtual currencies, is increasing. There has been an intense orientation to virtual platforms such as digital shopping, digital finance transactions, social media, etc. with the Covid-19 virus pandemic, which entered our lives as of December 2019 with the official announcement. For this reason, it has been observed that the interest in the crypto money market has increased. In this study, it is aimed to predict the next values by measuring the effect of the pandemic on Bitcoin, Ethereum and Binance Coin, Euro and Ons variables. In this study, normality test was applied over the daily average price values between 9 November 2017 and 31 March 2022 for the crypto currency types Bitcoin, Ethereum and Binance Coin and the exchange rate type Euro and Ounce variables. It was obtained that the data were not normally distributed between the relevant dates for each variable. In order to measure the impact of the pandemic on the economy sector, the relationship between Covid-19 cases and Covid-19 deaths and the crypto currency and foreign exchange market was analyzed by Spearman Correlation Analysis. For the price prediction of all variables, 20 different models were setted by Multivariate Regression Analysis. Error rates were calculated for the five models selected as the highest level of significance of these models. It has been concluded that the five models selected for Bitcoin, Ethereum and Binance Coin and Euro and Ounce variables can make accurate predictions with a rate of 85% and above. It was determined that there was a positive and strong correlation between Covid-19 cases and Bitcoin, Ethereum, Euro and Ounce, a medium and positive correlation with Binance Coin, Covid-19 deaths and Bitcoin, Binance between 01.01.2020 to 31.12.2020. It was obtained that a positive-medium correlation between Binance Coin, Ethereum, Euro and Ounce. It was concluded that this correlation force lost its effect and changed direction between 01.01.2021 to 31.12.2021. It was determined that this correlation strength lost its effect between 01.01.2021 and 31.12.2021 and the direction of the correlation changed. From December 2019, when the first Covid-19 case was announced, it was obtained that there was a medium and positive correlation between Bitcoin and Covid-19 cases, a strong and positive correlation with Ethereum and Binance Coin, a weak and positive correlation with Euro and Ounce. It has been concluded that there is a medium positive relationship between Ethereum, Bitcoin, Binance Coin and Euro with 19 deaths, and a weak positive relationship with Ounce. The coefficient of determination was calculated by applying Spearman Correlation Analysis to the variables between 03.01.2020 to 31.03.2022. He observed that the relationship between cryptocurrencies and Covid-19 cases varied between 0.50 and 0.61. In this case, it means that the total variance of cryptocurrencies can be explained by the Covid-19 virus pandemic with a ratio of between 50% and 61%. It was concluded that 54% of the change in the Euro value can be explained by the Covid-19 virus pandemic. There was no clear result about its relationship with the pandemic in order the determination coefficient calculated for the Ounce was very low. Although it was concluded that the cryptocurrency market experienced fluctuations before the pandemic, it was obtained result that it experienced large fluctuations in the first year of the pandemic period. After the first year, it was obtained result that these movements had decreased and become regular. It is concluded that the same fluctuations were also observed for exchange market.

Hastalar için beyin tümörlerinin normal dokulara zarar vermeden tamamen çıkarılması çok önemlidir. Cerrahlara yardımcı olabilecek intraoperatif yöntemler sınırlıdır. Beyin tümörlü hastaların teşhis ve tedavi planlarını geliştirmek için tasarlanmış çok sayıda radyolojik ve patolojik yapay zeka tekniği olmasına rağmen, çoğu durumda normal doku ile beyin tümörünü ameliyat sırasında ayırt edebilme yeteneği cerrahın deneyimine bağlıdır.Beyin tümör ve dokularını, renkli mikroskobik video görüntülerinden tespit etmek için Mask R-CNN tabanlı bir derin öğrenme algoritması geliştirilmiştir. 2860 cerrahi görüntü üç gruba ayrılmıştır: 2438 (%73) görüntüden oluşan bir eğitim seti, 464 görüntüden oluşan bir doğrulama seti (%14) ve 422 (%13) görüntüden oluşan bir test seti. Beyin tümörlerini ve normal dokuları (dura, serebrum, kalvaria) tespit eden Mask R-CNN tabanlı bir model eğitilmiş, doğrulama seti ve test setinde performans ölçümleri hesaplanmıştır. Sonuç olarak doğrulama seti için sırasıyla 0.99, 0.99 ve 0.99 olarak kesinlik, duyarlılık ve mAP değerleri hesaplanmıştır. Test seti için kesinlik, duyarlılık ve mAP değerleri sırasıyla 0.81, 0.77 ve 0.64 olarak hesaplanmıştır. Etiketlenen görüntü sayısı artırılırsa ve veri kümesi genişletilirse performans metrik değerlerinin artması beklenmektedir. Önerilen bu uygulama ile cerrahi işlem sırasında ve sonrasında ortaya çıkabilecek olası sorunların yanı sıra bunlardaki insan hatası marjının azaltılması ve hastanın yaşam kalitesinin artırılması öngörülmektedir. Bu sistemin, özellikle acemi doktorların uygun cerrahi deneyime sahip olmadığı gerçeği ışığında, ameliyatlarının başarısını etkileyecek veya yardımcı olacak bir uzman sistem olduğuna inanılmaktadır. It is very important for patients to completely remove brain tumors without damaging normal tissues. Intraoperative methods that can assist surgeons are limited. Although there are many radiological and pathological artificial intelligence techniques designed to improve diagnosis and treatment plans of patients with brain tumors, the ability to distinguish between normal tissue and brain tumor intraoperatively in most cases depends on the surgeon's experience.A deep learning algorithm based on Mask RCNN has been developed to detect brain tumors and tissues from color microscopic video images. The 2860 surgical images were divided into three groups: a training set of 2438 (73%) images, a validation set of 463 images (14%), and a test set of 422 (13%) images. A Mask R-CNN-based model that detects brain tumor types and normal tissues (dura, cerebrum, calvaria) was trained, and performance measures were calculated on the validation set and test set. As a result, precision, recall and mAP values were calculated as 0.99, 0.99 and 0.99 for the validation set, respectively. Precision, recall and mAP values for the test set were calculated as 0.81, 0.77 and 0.64, respectively. Performance metrics are expected to increase if the number of tagged images is increased and the dataset is expanded. With this proposed application, it is envisaged to reduce the margin of human error and increase the quality of life of the patient, as well as possible problems that may arise during and after the surgical procedure. This system is believed to be an expert system that will influence or assist the success of their surgery, especially in light of the fact that novice doctors do not have the appropriate surgical experience.

Kurumsal bir yazılım sisteminin oluşturması veya dönüşümü, iş ihtiyaçlarının tam olarak tanımlanmasını gerektiren meşekkatli bir işlemdir. İş gereksinimlerinin karşılanabilmesi için iyi düşünülmüş, uygun yazılım mimarisi kararlaştırılmalı ve tasarlanmalıdır. Genel olarak sorunlara çözüm bulmak için takip edilebilecek iki yöntem vardır. Birincisi geleneksel monolitik mimaride olduğu gibi problemi, doğru çözümü bulmak için bir bütün olarak ele almak. İkincisi ise problemi daha kolay anlaşılabilen ve çözülebilen küçük parçalara ayırmaktır. Eğer yazılım dünyasında ikinci yöntem takip edilecek olursa, mikroservis mimarisi gündeme gelmektedir. Kurumsal ölçekli yazılım sistemi tasarlanmak istendiğinde, bildiğimiz kadarıyla yazılım mimarilerini değerlendiren, iletişim protokolü, veri modeli ve veritabanının seçimini üzerine yol gösterici deneysel bir araştırma bulunmamaktadır. Bu tezde, kolay ölçeklenebilir, bakım yapılabilir, erişilebilirliği yüksek, güvenilir ve gözlemlenebilir mikroservis tabanlı bir yazılım sistemi tasarlanmıştır. Ayrıca amacına uygun yazılım mimarisi ve modellerini seçmeye yardımcı olabilecek şekilde farklı mimarilerin, iletişim protokollerinin ve veri modellerinin karşılaştırıldığı deneysel çalışmalar sunulmuştur. Tüm makale sadece sunucu servis tasarımı ile ilgili olup istemci tipi ve teknolojileri bu çalışmanın kapsamı dışındadır.--------------------Building or transformation of an enterprise software system is an onerous process which requires precise definition of business demands. Then to enable the satisfaction of business requirements, the well-thought-of and convenient software architecture must be determined and designed. According to common sense, there are two methods to be followed in order to find the right solution for a problem. One is to handle the problem as a whole; like the traditional monolith architecture. The second method is to divide the problem into easily understandable and soluble fine-grains. If the second path is chosen in software world, the microservices architecture can be shown. When the entire enterprise level system design is considered, to the best of our knowledge, there is no any leading empirical research on the evaluation of software architectures, selection of communication protocol, data formats, and database. In this thesis, an easily scalable, maintainable, highly-available, reliable and observable software system is designed by comparing variant architectures, communication methods, and data models that would help to choose the most appropriate architecture or model for the right purpose. All the thesis is about designing a backend API system. The client types or technologies are out of scope.

Sağlıklı Kalpler uygulaması kullanıcıların mobil telefonlarına yükleyebilecekleri ve sağlık verilerini takip edebilecekleri bir mHealth uygulamasıdır. Bu uygulama ile üniversite çağında olan kullanıcıların daha önceden ölçülmüş kolesterol, tansiyon, kan şekeri gibi sağlık verilerini takip edebilmesi sağlayan, daha fazla hareket etmelerine ve daha sağlıklı beslenmelerine teşvik eden bir mobil uygulama geliştirilmiştir. Böylelikle uygulamayı kullanan genç bireylerin kalp sağlığı veya yüksek tansiyon gibi hastalıklara yakalanma riskini en aza indirmek, yüksek risk grubuna dahil olanları ise bir an önce tıbbi yardım almaya yönlendirerek tedavi işlemlerini başlatmalarına olanak sağlanması amaçlanmaktadır.Bu çalışmada Android ve iOS platformlarında kullanılmak üzere bir mobil uygulama geliştirilmiştir. Uygulamanın adım sayar, egzersiz ekleme ve listeleme, sağlıklı beslenme konusunda bilgilendirme ve güncel sağlık durumunu izleme gibi özelikleri mevcuttur. Uygulama dağıtık bir mimari ile geliştirilmiştir, öğrenciler tarafından kullanılacak olan mobil uygulama, web servisi sağlamak üzere API, sistemin verilerine tutacak olan veri tabanı ve gönderilecek olan bildirimlerin trafiğini sağlayan bildirim mekanizması ayrı ayrı çalışan birer bileşen olarak bu mimaride yer almaktadır. Tez kapsamında IONIC altyapısının hazırlanması, bu altyapı için seçilen cihazlar, işletim sistemleri ve bu seçimlerin nedenleri açıklanmıştır. Uygulama içerisinde kullanılan One Signal bildirim sistemin kullanımı ve kurulumu, uygulamanın AppStore ve PlayStore mağazalarına yükleme işlemleri açıklanmıştır.Geliştirilen mobil uygulamanın test aşamasında kullanıcı deneyimlerinin değerlendirilmesi için yirmi kişilik bir öğrenci grubu ile Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği (SUS) uygulanmıştır. Bu ölçekten çıkan sonuçlar da tez kapsamında değerlendirilmiştir. `Sağlıklı Kalpler` app is a mHealth app that users can install to their mobile phones and track their health data. This mobile application was developed to encourages the users of university age to follow health data such as cholesterol, blood pressure, blood sugar, move more and eat healthier. Thus, it is aimed to minimize the risk of heart disease or high blood pressure, and to direct the students in the high-risk group to seek medical assistance as soon as possible.In this study, a mobile application has been developed for use on Android and iOS platforms. The app includes features such as step counts, exercise addition and listing, a healthy feed and monitoring current health status. It is developed with distributed architecture, the application, API which will provide web service for the app, database that will store student's data and push notification system works independent from each other and all of them are part of this architecture.Within the scope of the thesis are explained, preparation of IONIC infrastructure, devices selected for this infrastructure, operating systems and the reasons for these selections. Also, there are explained installation and usage of the One Signal notification system used in the application and finally the installation of an application to the AppStore and PlayStore stores are explained.System Usability Scale (SUS) was applied with a group of twenty students to evaluate user experiences during the testing phase of the developed mobile application. The results of this scale were also evaluated within the scope of the thesis. 67

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Dağıtılmış Hizmet Reddi (DDoS) saldırıları, internetteki herhangi bir çevrimiçi hizmet için ciddi bir tehdittir. Diğer geleneksel tehditlerin aksine, DDoS HTTP GET sel saldırısı, kurbanını kullanılmayan ağ trafiğiyle sel tarafından herhangi bir çevrimiçi hizmetin etkin bir şekilde inkar edilmesi için meşru HTTP istek mekanizmasını kullanabilir. Bu yazıda DDoS HTTP GET isteklerini ve yasal isteklerin davranışsal özelliklerin bir kombinasyonunu kullanarak ayırt edilmesine yönelik yeni bir anomaliye dayanan teknik tanıtılmaktadır. Seçilen ana özellikler, istenen nesnelerin çeşitliliği, istenen tüm nesneler için oranlar talep edilmesi ve istenilen nesne için en yüksek frekansla talep oranıdır. Bu parametreler önerilen sistemde etkin ayrımcılık için birlikte kullanılacak önerilen özellikler olarak seçilmiştir. Distributed Denial of Service (DDoS) attacks is a serious threat to any online service on the internet. In contrast to other traditional threats, DDoS HTTP GET flood attack can exploit legitimate HTTP request mechanism to effectively deny any online service by flooding the victim with an overwhelming amount of unused network traffic. This paper introduces a new anomaly-based technique for discriminating between DDoS HTTP GET requests and legitimate requests using a combination of behavioural features. The main selected features are the diversity of the requested objects, requesting rates for all the requested objects, and request rate for the requested object with the most frequency. These parameters are selected as the proposed features that will be used together for effective discrimination within the proposed system

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Dağıtılmış Hizmet Reddi (DDoS) saldırıları, internetteki herhangi bir çevrimiçi hizmet için ciddi bir tehdittir. Diğer geleneksel tehditlerin aksine, DDoS HTTP GET sel saldırısı, kurbanını kullanılmayan ağ trafiğiyle sel tarafından herhangi bir çevrimiçi hizmetin etkin bir şekilde inkar edilmesi için meşru HTTP istek mekanizmasını kullanabilir. Bu yazıda DDoS HTTP GET isteklerini ve yasal isteklerin davranışsal özelliklerin bir kombinasyonunu kullanarak ayırt edilmesine yönelik yeni bir anomaliye dayanan teknik tanıtılmaktadır. Seçilen ana özellikler, istenen nesnelerin çeşitliliği, istenen tüm nesneler için oranlar talep edilmesi ve istenilen nesne için en yüksek frekansla talep oranıdır. Bu parametreler önerilen sistemde etkin ayrımcılık için birlikte kullanılacak önerilen özellikler olarak seçilmiştir. Distributed Denial of Service (DDoS) attacks is a serious threat to any online service on the internet. In contrast to other traditional threats, DDoS HTTP GET flood attack can exploit legitimate HTTP request mechanism to effectively deny any online service by flooding the victim with an overwhelming amount of unused network traffic. This paper introduces a new anomaly-based technique for discriminating between DDoS HTTP GET requests and legitimate requests using a combination of behavioural features. The main selected features are the diversity of the requested objects, requesting rates for all the requested objects, and request rate for the requested object with the most frequency. These parameters are selected as the proposed features that will be used together for effective discrimination within the proposed system.

ÖZETENGELLİ ORTAMLARDA GEMİLER İÇİN YOL PLANLAMASIDeniz ticaret ve seyahat rotalarının artması ve global ticaretin konteyner gemiciliğine olan talebinin büyümesi deniz ulasımı ve demiratma sahası isletmeciliginin önemini kaydadeger oranda arttırdı. Çevresel kosullar altında yol bulma, dönüs kısıtlamaları altında yol bulma ve demir atma sahası planlaması gibi deniz ulasımında önemli rol oynayan bir çok sürecin verimli ve güvenli olarak gerçeklenmesinde bilgisayar biliminin sundugu çözümler etkili bir sekilde kullanılabilmektedir. Bu tez çalısmasında gemi ulasımında sıkça karsılasılan yol bulma ve planlama problemlerinden üçü için grafik teorisi ve optimizasyon yöntemleri kullanılarak birer modelleme ve çözüm gelistirildi.Bu problemler; etkisizlestirme problemi, dönüs kısıtları altında en kısa yol problemi ve demiratma sahası optimizasyonu problemidir. Etkisizlestirme problemi için optimum çözümü çogu zaman makul zamanda bulan, Kesin Ceza Arastırma Algoritması önerildi. Ikinci problem için, esnek açılarda harekete izin veren yeni bir ayrıklastırma modeli sunuldu. Klasik ızgara modelinin bir genellestirmesi olan bu modele Yogun Komsuluklu Izgara (LAG) adını verdik. Bu modeli kullanarak dönüs kısıtlamalı en kısa yol problemi için bir çözüm algoritması tasarladık ve algoritmamızı buzlu sularda gemi navigasyonu senaryosu ile gösterdik. Son olarak demiratma sahası planlaması problemini ele aldık. Demiratma sahası planlamasının güvenligini ölçmek için yeni metrikler önerdik. Ayrıca, kullanım ve güvenligi dikkate alan yeni bir demiratma sahası planlayıcısı önerdik. Bu planlayıcı ile güncel planlayıcılardan iki tanesine göre %98’e varan güvenlik performansı iyilesmesi gözlemledik. Demiratma sahalarının farklı derinlikli bölgelerini modelledik ve mevcut demiratma sahası planlayıcılarından birini olusturdugumuz modele uyarlayarak kullanım performansında kayda deger bir iyilesme gözlemledik.ABSTRACTPATH PLANNING FOR SHIPS IN THE PRESENCE OF OBSTACLESWith the increasing number of trade and travel routes over sea and the growing demandof global commerce for containerships, maritime transportation and the operation of anchorage areas gained significant importance. In the safe and efficient management ofmany processes in seaborne shipping, such as path finding under various environmental conditions, path finding with turn constraints and anchorage planning, the means of computer science are being utilized substantially. In this thesis study, three well-known path finding and planning problems in ship navigation is modelled and solved using graph theory and optimization methods. The problems are namely; obstacle neutralization problem, shortest path problem with turn constraints and finally anchorage optimization problem. For the obstacle neutralization problem we proposed Exact Penalty Search Algorithm, that can find the optimum solution in reasonable time formost cases. As for the second problem, a new discretization model for flexible turn anglesis presented. It is called Large Adjacency Grids (LAG), which is a generalization of classical lattice. Over LAG we designed an algorithm in order to solve turn constrained shortest path problem after which we demonstrated our algorithm on a ship navigation example in ice-covered waters. Finally we focused on anchorage planning problem. We presented novel metrics to capture safety performance of anchorage planning. Moreover we proposed a new anchorage planning strategy that takes both utilization and safety into account. Our planning strategy achieved upto 98% improvement in terms of safety over two of the recent algorithms. We also modeled nonuniform depth segments of anchorage areas and adapted one of the existing anchorage planning algorithms to our model by which we observed significant improvement in terms of area utilization.

ÖZETSCTP İLE YAPILAN ÇOKLU YOLDAN EŞ ZAMANLI VERİ AKTARIMINDA YÜK DENGELEMEBir bilgisayarın birden fazla IP adresi varsa bu bilgisayar çok bağlantılı bir bilgisayar olarak adlandırılır. Bunun sonucu olarak bilgisayar farklı ağlarla aynı anda bağlantı kurabilir. Bu sayede bilgisayar değişik işlemlerin kontrollerini bu bağlantılar ile sağlayarak zaman kazancı sağlayabilir. Dahası çoklu bağlantı sayesinde daha hızlı veri transferi ve daha büyük band genişliğinde bağlantıya sahip olabilir ve bu band genişliğini daha etkili kullanabilir.SCTP (Stream Control Tranmission Protocol) hariç diğer transfer katmanı protokolleri çoklu bağlantı özelliğini desteklemez. SCTP diğer IP adreslerini yedekleme için kullanmaktadır. SCTP bir yol seçer ve veriyi bu yol üzerinden aktarır, eğer veri aktarımı tıkanırsa, alternatif yolları aktarımın devam etmesi için kullanmaktadır. Diğer bir taraftan aktif bağlantı koparsa diğer yolları bağlantının kopmaması için kullanır, bu sayede bağlantının devamlılığını sağlar.SCTP bağlantı kurmak için dört akışlı el sıkışma kullanır. İlk olarak eş zamanlı transfer için iki bilgisayar bağlantı kurarken, bütün yolların kullanılabilir olduğunu kontrol etmek gerekmektedir.Bu kontrol de HEARTBEAT paketinin bütün yollara gönderilmesi ile yapılabilir, HEARTBEAT-ACK paketi gelen yolların veri transferi için aktif olarak kullanılabileceğini gösterir. SCTP yolları belirler ve HEARTBEAT paketi ile veri transferi için uygun olup olmadığı kontrolünü yapar. Eş zamanlı veri aktarımında transfer oranını artırmak için farklı algoritmalar kullanılmaktadır.Verinin bütün yollardan gönderilmesi için bir algoritmaya ihtiyaç vardır. Bu algoritma yolun bant genişliği gibi yolun değişkenliğine göre adaptif olmalıdır. Dahası veri paketinin CWND (Tıkanıklık Pencere Boyutu) özelliği bize yolun performanısını yansıtabilir. CWND cevap almadan gönderilebilecek maksimum veri boyutunu belirtir. CWND'nin yardımı sayesinde yolların uygunluğu kontrol edilr ve bu uygunluk sayesinde veri aktarımı sağlanabilir.Bu çalışmada eş zamanlı veri aktarımında yük dengelemeye yönelik adaptif bir algoritma tasarlandı ve uygulandı. Bu algoritma her koşula adapte olabilecek şekilde olmalıdır. Algoritma uygun yoldan veri akatrımı yapmak için, CWND ve gönderilmiş ancak onaylanmamış veri boyutunu göstermekte olan flight_size üzerinde hesaplama yapmaktdır.SCTP'nin CWND için bir hesaplama mekanizması vardır. Ödüllendirme olarak CWND boyutu eklemeli olarak arttırılabilmektedir. Diğer bir taraftan ağ karmaşıklığında bir cezalandırma çarpımsal olmaktadır. Çoklu yoldan eş zamanlı aktarımda karmaşıklık olabilir. Karmaşıklık oluştuğunda CWND boyutunu hesaplamada çarpımsal cezalandırma yerine, tasarlanan algoritmada arttırımsal azaltma yöntemi kullanılmıştır.Aynı zamanda veri aktarımında onaylama olarak SACK mekanizması kullanılmaktadır. SCTP her iki pakette bir veya herhangi bir boşluk oluştuğunda SACK göndermektedir. Bu mekanizmada çalışmada değiştirilmiştir.Sonuç olarak bu açıklanan adaptif algortima adımları uygulanmıştır. SCTP ile çoklu yoldan eş zamanlı veri aktarımı dengeli olarak yapılabilmiştir.ABSTRACTLOAD BALANCING ON CONCURRENT MULTIPATH TRANSFER WITH SCTP A host can be named as multi-homed if it has more than one IP address. So it can communicate with different networks at the same time. By this way host can save time and control different process with this communication. Furthermore this multi-homing can be used for getting data faster and increasing total bandwidth of a connection, hence using total bandwidth very effectively.The transport layer protocols do not support multi-homing except SCTP (Stream Control Transmission Protocol). SCTP uses other IP address interfaces for redundancy. SCTP chooses a path and transmits data over that path, if data sending fails then it uses the alternative paths for retransmitting the data. SCTP also uses other paths if the selected primary path fails or connection is lost. SCTP uses four handshake mechanisms to establish a connection. Firstly for concurrent transfer between two hosts after establishing connection, controlling the availability of paths is important. This can be done by sending HEARTBEAT chunk on every path and control if HEARTBEAT ACKNOWLEDGE chunk is arrived to make the path active before sending data chunks.SCTP initializes paths and checks if paths are available with HEARTBEAT chunk to use these paths when needed. Different algorithms were employed for concurrent multi-path transfer in order to increase transfer rate.An algorithm is needed for sending data over these alternative paths. This algorithm should be adaptive according to the changes of the path variables such as bandwidth. Moreover we can use CWND (congestion window size) of a data chunk to see the performance of each path. CWND shows maximum bytes that can be sent without any acknowledgement. By the help of CWND we can organize the availability of paths to send data according to this information.In this study an adaptive algorithm has been proposed and implemented for load balancing to transfer data with concurrent multi-path. This algorithm is adaptive to changing network conditions such as congestion, delays and path unavailability. This algorithm makes calculations with the CWND and FLIGHTSIZE which shows data send but not acknowledged, to enable data transfer over an appropriate path.SCTP protocol has a mechanism for CWND size. In case of successful data transfer, sending rate is increased by additive increase mechanism. On the other hand punishment for network collision is done multiplicatively. However, in concurrent multi-path transfer, when collusion occurs, instead of using multiplicative punishment, the proposed algorithm uses incremental decrease in CWND size. There is also SACK mechanism for acknowledgment of send data. SCTP sends a SACK on every second packet or send immediately if a gap occurred. This mechanism also has been modified in the proposed algorithm. As a result these adaptive algorithm steps were applied to the concurrent SCTP. Concurrent SCTP transfer was done on multiple paths and data sending load balanced on paths.

ÖZETGERÇEK ZAMANLI STRATEJİ OYUNU İÇİN HETEROJEN ÇOKLU ETMENLER KULLANAN AKILLI OYUNCUGerçek Zamanlı Strateji oyunları, karşılıklı mücadeleye dayanan, çeşitli kaynakları etkili kullanarak harita üzerine stratejik bölgeleri kontrol altına almaları ve çeşitli manevralar ile karşısındaki tarafın birim ve yapılarını yok ederek kazanmaya çalışmasına dayanan bir oyun türüdür. Satranç ve GO gibi mücadeleye dayalı oyunlardan farkı, gerçek zamanlı ilerliyor oluşudur; oyuncular hamle yapmak için birbirlerinin hamlelerini beklemezler. Oyunun gerçek zamanlı yapısından dolayı, karmaşıklığı karşılaştırılabilir diğer mücadeleye dayalı oyunlara göre çok daha fazladır. Son yıllarda yapay zeka alanında gerçek zamanlı strateji oyunlarına ilgi oldukça artmıştır. Bunun belli başlı nedenlerinden biri, oyunun durum uzayının büyüklüğüdür. Bu tür bir oyun için verimli bir oyuncunun tasarlanması ve geliştirilmesi, durum uzayının büyüklüğünden dolayı verimlilik açısından problemler yaratmaktadır. Bu çalışma, büyük durum uzayı problemine karşı pekiştirmeli öğrenme çerçevesinde bir çözüm üretmektedir. Bu çözümün en önemli katkısı, zamana yayılmış aksiyonlar, doğrusal işlev yaklaşıklamaları ve Yarı-Markov Karar Verme Süreçleri (SMDP) çalışma alanlarını kullanarak durum uzayının genişliğini kabul edilebilir bir seviyeye düşürmesidir. Duruma dayalı karakteristik şablonlar, birime göre özelleştirilmiş aksiyon ve opsiyon şablonları birim bazındaki durum uzayının boyutunu küçültürken, heterojen çoklu etmen kullanımı öğrenmede ayrıştırmayı ve bu sayede farklı stratejilerin durum uzayını büyütmeden ve daha izole biçimde öğrenilmesini mümkün kılmaktadır. Bu çalışma, genel olarak hesaplanabilirlik sınırlarının dışına çıkan bir öğrenme problemini kabul edilebilir verimlilikle gerçekleştirmektedir.ABSTRACTA HETEROGENEOUS MULTI- AGENT INTELLIGENT PLAYER FOR A REAL-TIME STRATEGY GAMEA Real-time Strategy (RTS) game is an adversarial game where the participants position and maneuver units and structures under their control to secure areas of the map and/or win by destroying their opponents’ units and structures. It is possible to train new units and build new structures during the course of a game with limited amount of resources present in the setting. As opposed to comparable turn-based adversarial games such as chess and go, opponents do not wait for each others’ moves so the game progresses naturally with units interacting each other in real time. As a result of the real-time nature of the game, the complexity of the game dramatically increases. In recent years, there has been an increasing interest in RTS games in the artificial intelligence community, especially from the perspective of reinforcement learning, to create an agent to play the RTS game, due to the problem’s large state-action space. Modeling and implementing an efficient learning agent that is able to cope with the large state space is a difficult task. This work offers a solution to the problem of large state space in reinforcement learning problems, especially in the complex domain of adversarial real-time strategy games with heterogeneous effectors by using feature based linear function approximation combined with temporally abstract options introduced with the semi-Markov decision processes (SMDP) framework. Context based feature templates and reduced action sets per effector type in a heterogeneous environment greatly reduce the complexity of the learning problem while increasing the efficiency of the convergence of the learning algorithm. This work accomplishes to solve an otherwise intractable problem with an acceptable efficiency.

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Dünyada her yıl milyonlarca insan tüberküloz mikrobuyla tanışmakta ve hastalanmakta. İnsanlığı yüzyıllarca kırmış, zamanla efsanelerin doğmasına neden olmuş bu hastalık günümüzde özellikle düşük gelirli ülkelerde, tanı ve tedavi imkânlarının çok kısıtlı olması nedeniyle çok sayıda ölüme sebep olmaktadır. Tüberküloz, tamamen tedavi edilebilir hatta önlenebilir bir hastalık olmasına rağmen tek tip mikrobun neden olduğu en çok ölüm oranına sahiptir. Ülkemizde ince hastalık olarak da bilinen bu hastalık, zamanında çok ölümlere neden olmuştur fakat geçtiğimiz yüzyılın ortalarında gerçekleştirilen büyük atılımlar sayesinde hastalığın kontrolü sağlanabilmiştir. Bu amaçla veremle savaş dispanserleri kurulmuş, hastalığın önlenmesi için aşı yöntemi kullanılmış, hastalar bu dispanserler vasıtasıyla gözetlenmeye ve ücretsiz tedavi edilmeye başlanmıştır. Günümüzde geliştirilen tekniklerin tıpta kullanım alanı bulmasıyla hastalık teşhisleri daha isabetli yapılabilir hale gelmiştir. Bu çalışmada yerel bir hastaneden kullanılmak üzere hasta verileri alınmıştır. Bu veriler oluşturulan yapay sinir ağının eğitimi için kullanılmıştır. Bu ağın eğitiminde genetik algoritma seçilmiş ve tüberküloz hastalığının teşhisinde ortalama %94,88 başarı elde edilmiştir. Every year millions of people meets the tuberculosis microbe and gets the infection. That disease, which killed humanity for centuries and caused to born some myths in time, causes so many deaths in low-income countries because of low diagnosis and treatment opportunities. Despite tuberculosis is a remediable and also avoidable disease, has the most mortality ratio that is caused by single kind of mycobacterium. In our country, a special name has been given to it, caused so many deaths in time but in the middle of last century, it has been controlled through the big steps done. In that matter, tuberculosis dispensaries has been built, vaccines used to prevent the disease and in these dispensaries, free treatment opportunities provided for infected people. With the usage of newly developed techniques in medicine, disease diagnosis can be acquired more accurately. In this project, some patient?s data is gathered from a local hospital to be used in training of the Multi Layer Neural Network. Genetic Algorithm is used as the training algorithm of the Neural Network. For the Tuberculosis disease diagnosis, approximately 94.88% of success is achieved by that structure.

ÖZETYELKEN YAPMAYI ÖĞRENEN SANAL ETMENLERİN PEKİŞTİRMELİ ÖĞRENME YÖNTEMLERİ KULLANILARAK BENZETİM ORTAMINDAKİ EĞİTİMİYelkencilik dünya üzerinde yüzbinlerce insanın ilgisini çeken popüler bir spor ve eğlence dalıdır. Bir yelkenli ile ortamda yeterli rüzgar olduğu sürece istenilen herhangi bir noktadan başka bir noktaya seyir yapmak mümkündür. Yelkenli tekneler, yelkenleri yardımıyla topladığı rüzgar enerjisini hareket enerjisine herhangi başka bir dış etmene ihtiyaç duymadan dönüştürerek uzun mesafeler katadebilirler. Yelkenlilerin kendilerine has fiziksel özellikleri, farklı disiplinlerden araştırmacıları yelkenli tekne hareket temellerini keşfetmeleri için bu alana yöneltmiştir. Son on yılda yelkenli tekne seyirleri bir bilgisayar mühendisliği alanı olan makine öğrenmesi ve yapay zeka altında incelenmeye ve özerk olarak hareket eden yelkenli dizayn etme çalışmaları başlanmıştır. Bizde bu çalışmamız ile öncelikle yelkenli tekne üzerine etki eden kuvvetleri ve teknenin bu kuvvetlere verdiği tepkileri modelleyerek bir benzetim ortamı gerçekleştirdik. Daha sonra modellenen benzetim ortamında tekne üzerindeki etmenlerin (dümenci ve yelken tirimcisi) makine öğrenmesi prensiplerini kullanarak, belirlenen bir rota üzerindeki en uygun seyir ve yelken ayarlarını yapmayı öğrenip öğrenemediklerini test ettik.Yaptığımız deneyler sonucunda doğru ve kesin sensör bilgileri ışığında yeterli bir öğrenme süresi tanındığında, yelken ve dümen kontrollerinin sanal etmenler tarafından pekiştirmeli öğrenme algoritmaları kullanılarak doğru bir biçimde öğrenilebildiğini gördük. Teoride, ulaşılmak istenen değerlere temel pekiştirmeli öğrenme algoritmaları ile erişmek mümkün gibi görünsede, büyük durum uzayı problem, kabul edilebilir öğrenme zamanları içerisinde çözüme ulaşmayı mümkün kılmamaktadır.Bu çalışmada büyük durum uzayı problemine çözüm olarak hiyerarşik öğrenme modelleri ve yarı Markov karar süreçleri yardımıyla ulaşılan geçici soyutlama metodları sunulmuştur. Gözlemlenen sonuçlarda hedeflenen stratejilere kabul edilebilir öğrenme süreleri zarfında ulaşılabilmiştir.ABSTRACTDEVELOPMENT OF AN AUTONOMOUS SAILOR: AN APPLICATION OF HIERARCHICAL REINFORCEMENT LEARNING TO SAILINGSailing is a very popular transportation, sports and entertainment branch that has attracted millions of people for many years from all around the world. Sailing boats move by transforming energy of wind accumulated on the sail surfaces to a driving force for themselves. The unique nature of sailing that a sailboat does not need any external force to move on its course other than wind force, has diverted people who have different scientific background to investigate the underlying physical rules governing the motion of sailboats. In the last ten years sailing is studied as a control problem under the machine learning domain. In this thesis we present the general principles for a particular type of simulated sailboat that we created to use as a test bed for machine learning applications, and further, we share the results of our learning attempts to find optimum sail controls at different wind situations and to find an optimum path to travel in a triangular racing course using reinforcement learning. The experiments we did with our simulator showed that with accurate sensor information and after a certain amount of training period, effective sail and rudder controls can be taught to virtual agents using reinforcement learning. In theory, the optimum or near-optimum solutions can be reached using conventional reinforcement algorithms; while, in practice, because of the large state space problem alternative approaches are required to find an optimum or near-optimum solution in finite training episodes. In this study in order to overcome large state space problem a temporal abstraction method (Semi-Markov Decision Processes) that facilitates hierarchical learning methods is applied and near-optimum solutions are found in feasible training episodes.

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Gerçek zamanlı video kaynağından alınan görüntü çerçeveleri analiz edilerek insan ve objelerin hareketlerinin analiz edilmesi, sağlık sektörü başta olmak üzere, endüstri ve eğlence sektöründe yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Kullanılan bu sistemler oldukça pahalı olmalarından dolayı yaygın değildir. Bilgisayar yazılım ve donanımındaki hızlı gelişme ve beraberinde düşen fiyatlar, bu konudaki çalışmaları artırmıştır.Bu tez çalışmasında histogram tabanlı algoritmalarla bir sanal giriş birimi tasarlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Gerçek zamanlı video kaynağından görüntü çerçeveleri alınarak, bu görüntülerden hareketli nesneler belirlenmiştir. Bu hareketlerden insan vücudu hareketlerine benzeyen hareketleri seçip, 15 farklı insan üst vücut pozisyonlarını Windows işletim sistemi ve Windows işletim sistemi altında çalışan programların kontrolü amaçlı kullanımı gerçekleştirilmiştir.Gerçekleştirilen sanal giriş birimi standart bilgisayar giriş birimlerinin birçok fonksiyonlarını yerine getirmektedir. Analysis of the movement of people and objects from real time image frames which is taken from video source is widely used especially in the health sector, industry and entertainment sector. These systems are not widespread because of being very expensive. Computer software and hardware development and with the fast falling prices, increased efforts in this regard.In this thesis, virtual input unit is designed and implemented with histogram based algorithms. Moving objects are determined from real time image frames which are received from the video source. Then the movement is selected which is similar to human body movements. 15 different human upper body positions are implemented to control programs which are running in the Windows operating system and Windows operating system based software?s.Implemented system performs many functions of the standard computer input unit.

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. İş dünyası her geçen gün süreçlerinin daha büyük bir bölümünü internet üzerine taşımaktadır. Personel alım süreçleri de bu gelişimin paralelinde internette yoğun olarak yer almaktadır. Günümüzde iş dünyasının iş ilanlarını yayınlamak ve iş arayan kişilerin kendilerine en uygun pozisyonu bulmak için en yaygın olarak kullandıkları ortam internettir. Bu nedenle internet üzerindeki insan kaynakları sitelerinin sayısı gün geçtikçe artmaktadır.İnternetin insanlar tarafından bilgiye ulaşmak için çok etkin bir araç olarak kabul edildiği, hızlı gelişiminden ve içerdiği bilginin sürekli olarak artmasından anlaşılmaktadır. Bu durum bir çok bilgiye ulaşmak için avantajlı olarak değerlendirilebilir, ancak bilginin büyük bir hızla artması doğru bilgiyi bulmayı güçleştirmektedir. Gelecekte daha fazla sorun yaratacağı öngörülen bu durum karşında başta W3C olmak üzere bir çok kuruluşun ve önde gelen bilişim şirketlerinin önerisiyle ?Anlamsal Web? çözümü sunulmuştur.Bu tezde geliştirilen uygulama ile, firmalar tasarlanmış olan personel alım ontolojisini kullanılarak iş ilanı yayılayabileceklerdir. İş arayan personel adayları, bu iş ilanları arasından kendilerine uygun olan pozisyona başvuracaklardır. T.C. kimlik numarası kullanılarak yapılan bu başvuru sırasında, uygulama devlet kurumlarının sağladığını varsaydığımız web servislerini çağırarak adayın bilgilerini toplayacaktır. Devlet kurumlarından bilgileri toplanan adayların başvurdukları pozisyona uygun oldukları durumda başvurusu kabul edilecektir. Adayın bilgilerinin pozisyona uygun olmadığı durumda adayın uygun olmayan bilgisini içeren bir açıklamayla başvuru olumsuz olarak sonuçlanacaktır.Anahtar kelimeler: Anlamsal Web, Ontoloji, Ağ Servisleri, Personel Alımı Nowadays, business world has carried most of the operations and work prosesses on the Internet. In a parallel manner with this advancement, recruitment prosesses take place on the web heavily. Internet is the most common environment for companies to publish open positions or search the best suitable jobs for job seekers. Because of this inclination, the number of the deployed human resource sites increases day by day.We may conclude that people has accepted the internet as the most efficient tool for reaching information because of its fast evolution and the continuously enlargement of information in it. This situation looks like an advantage for reachig huge information but the enlargement of information makes difficult to find the correct information. In the future, the problem will likely to be more critical. To solve this problem which will possibly result in many important problems, especially W3C and many other foundations and leading IT corporations come with the solution ?Semantic Web?.In the thesis, companies can publish their open positions by using the recruitment ontology which we have designed. Also job seekers can appeal to suitable positions which are published. Candidates realized this appeal by using their Turkish Republic identity number. During this appeal, our application collects information about candidate by using web services which are pretended to be published by government institutions. Candidates, whose information is collected from government institutions, are accepted if his information is suitable for the position. If candidate?s information is not suitable for position, we finalized the appealing process and represent the non suitable information of candidate.Key Words: Semantic Web, Ontology, Web Service, Recruitment

ÖZETSTATİK VE DİNAMİK GENELLEŞTİRİLMİŞ ATAMA PROBLEMLERİ İÇİN YARDIMLI BULUŞSAL YAKLAŞIMLARStatik optimizasyon problemlerinde uygunluk alanları süreç boyunca değişmezler ve önerilen algoritmaların asıl amacı verilen bir problem için optimum çözümü bulmaktır. Bununla birlikte, dinamik optimizasyon problemlerinde uygunluk fonksiyonu, problemin kısıtları, karar değişkenleri veya parametreler zamanla değişebilmektedir. Dinamik ortamlarda uygunluk alanları değişebildiğinden ana hedef global optimum değeri takip etmektir. Bu projede genelleştirilmiş atama problemlerinin statik ve dinamik versiyonları üzerine çalıştık. Genelleştirilmiş atama problemi NP-tam bir problemdir. Bu problemde amaç, her bir işin iş istasyonların kapasitelerini aşmadan yalnızca bir iş istasyonuna atanacak şekilde minimum maliyeti bulmaktır. Bu problemin dinamik versiyonunda işlerin maliyeti, kaynak tüketimleri ve kapasite kısıtlamaları süreç boyunca değiştirilmektedir. Bu projede ilk olarak statik genelleştirilmiş atama problemi için yardımlı buluşsal yaklaşımlar kullandık. Bir yardımlı buluşsal yöntem düşük seviyedeki sezgisel yöntemleri adaptif olarak kontrol eden yüksek seviyedeki bir sezgisel yöntemdir. Bu projede, önerdiğimiz yardımlı buluşsal yöntemler literatürde verilen iki algoritma ile karşılaştırıldı. Gerçekleştirdiğimiz deneylere göre, yardımlı buluşsal yöntemlerin diğer yöntemlerle benzer sonuçlar verdiğini gözlemledik.Ek olarak, dinamik genelleştirilmiş atama problemi için farklı yardımlı buluşsal yaklaşımlara bellek tabanlı teknik ekleyerek yeni buluşsal yaklaşımlar geliştirdik. Yardımlı buluşsal yaklaşımların diğer bellek tabanlı teknikten çevrimdışı performans metriği açısından daha iyi sonuçlar verdiğini gözlemledik. ABSTRACTHYPER-HEURISTIC BASED APPROACHES FOR STATIC AND DYNAMIC GENERALIZED ASSIGNMENT PROBLEMSIn a stationary optimization problem, the fitness landscape does not change during the process and the main goal of a proposed algorithm is to find an optimal solution for the given problem. On the other hand, in dynamic optimization problems, the fitness function, problem constraints, decision variables or even environmental parameters may change in time. Since the fitness landscape may change over time, the main motivation in a dynamic optimization problem is to track the global optimum value.In this thesis, we study the static and dynamic versions of the generalized assignment problem. The generalized assignment problem is an NP-complete problem to assign a set of jobs to a set of agents such that each job is assigned to exactly one agent to minimize the total cost without exceeding each agent’s resource capacity. On the other hand, the costs of jobs, resource consumption and the capacity constraints are changed during the process, in dynamic version of the problem. In this thesis, we first present the hyper-heuristic based approaches for the static generalized assignment problem. A hyper-heuristic is a high-level heuristic that adaptively controls a set of simple, predefined low-level heuristics. In this thesis, our proposed hyper-heuristic approaches are compared with three algorithms given in the literature. Based on the experimental study, it is observed that the hyper-heuristic approaches give competitive results with respect to quality of solutions for various problem instances.Additionally, we present new heuristics for the dynamic generalized assignment problem by extending the memory-based technique with various hyper-heuristic approaches. Our hyper-heuristic based approaches significantly outperform memory-based technique for various problem instances with respect to quality of solutions which is expressed with the offline performance metric.

ÖZETÖZEL EĞİTİM OKULLARI İÇİN SERVİS ROTALAMA VE ÇİZELGELEMEÖzel Eğitim Okulu Problemi (ÖEOP), okul servis aracının katettiği yolu ve öğrencilerin araç içinde geçirdikleri toplam süreyi minimize eden ve ayrıca öğrencinin özrüne uygun öğretmen-öğrenci ataması yapan yeni bir eniyileme problemidir. ÖEOP’nin çözümüyle elde edilen eğitim çizelgesi ve buna uygun okul aracı rotasıdır. Çocukların eğitimi bir sınıfa bir öğrenci ve bu öğrencinin özrü üzerine ihtisasa sahip bir öğretmen olacak şekilde verilmektedir. Bu problemde çocukların almaları gereken eğitim hafta içinde birkaç güne bölünebilmektedir.Bu tezde özel eğitim okullarının servis araçlarının katettiği yolu ve toplam araç içinde geçen süreyi minimize eden bir rotalama ve aynı zamanda bir ders çizelgelemesi içeren problemin bir matematiksel model geliştirilmiştir. Benzetimli tavlama (simulated annealing) anasezgisel (metaheuristic) metodunun Java yazılım diliyle yapılan uygulama ile örnek problemler üzerinde denemeleri başarıyla yapılmıştır. Ayrıca benzetimli tavlama metodunu, ÖEOP’nin daha basit bir versiyonu için önerilen dinamik pasta sezgisel metoduyla karşılaştırılmıştır. Benzetimli tavlama anasezgisel metodunun dinamik pasta sezgisel metodundan daha iyi sonuç verdiği gözlemlenmiştir. ABSTRACTSCHOOL BUS ROUTING AND TIMETABLING FOR SPECIAL EDUCATION SCHOOLS Special Education School Problem (SESP) is new kind of optimization problem which minimize the total distance traveled by the school bus and total ride time of children which also assigns teachers to children according to their disability. SESP solution gives the timetabling of education and the route of the school vehicle according to this timetable. Lectures are given in a one-to-one basis by teachers who are qualified for the children’s disabilities. Schooling can be divided into weekdays. In this thesis, the problem of minimization of total distance traveled by a special education school bus and the total riding time of children and course timetabling is mathematically modeled. A simulated annealing based program is developed in Java language and applied to sample problems successfully. Also, we compared the simulated annealing approach with the dynamic pie (DP) heuristic which was suggested before for a simplified version of our problem. We observed that the simulated annealing metaheuristic is superior to the DP heuristic.

ÖZETJAVA SANAL MAKİNA TASARIMI VE GELİŞTİRİLMESİBu tezde “bizimJVM” diye adlandırılan bir Java Sanal Makinanın tasarımı ve geliştirilmesi anlatılmıştır. Kolaylık olması açısından "thread synchronization" ,"garbage collector" ve "exception handler" gibi bazı özellikler tez kapsamında geliştirilen programa eklenmemiştir.bizimJVM, Java programlama dili kullanılarak geliştirilmiştir. Bu yüzden programın çalışması için başka bir Java sanal makinaya ihtiyaç vardır. Başka bir deyişle, bizimJVM özel bir cihaz veya işletim sistemi için tasarlanmamıştır. Bu nedenle makina kodları ile uğraşmak zorunda kalınmadı. Sıradan bir JVM mimarisinde, bir Java programının icrası için "bytecode"larını makina kodlarına direk dönüştürme veya bunları dinamik olarak derleme gibi yöntemler kullanılır. bizimJVM’in tasarımı ise "bytecode"ların direk dönüştürülmesi ve icrası yöntemine dayanır.bizimJVM emirlerin grafiksel bir arayüz üzerinden takip edilmesine olanak sağlayan bir araç olarak tasarlandı. Bu, metot çağrılarını takip etmemize ve değişkenlerin değerlerine erişmemize olanak sağlar. Bunlarla birlikte, derlenmiş bir çok Java programı yığın işlemleri takip edilerek koşturulabilir.Normalde sistem kaynaklarına erişebilmek için "Java API" dosyaları yüklenip kullanılmak zorundadır. Yanlız tez kapsamında geliştirilen programda sistem kaynaklarını kullanan metotlar "Java Reflection" yöntemini kullanarak icra edildi.Anahtar Kelimeler: Java, JVM, Java Sanal Makina, Bytecode, Class dosyası, tasarım ABSTRACTJVM DESIGN AND IMPLEMENTATIONThis thesis describes the design and implementation of Java Virtual Machine infrastructure, called bizimJVM. Some basic components, thread synchronization, garbage collector and exception handler features were ignored for simplicity.bizimJVM is implemented using Java programming language, thus it is required another Java Virtual Machine to be run. In other words, bizimJVM is not designed for a particular host machine or operating system. Therefore, machine coding was not done. In an ordinary JVM architecture, there are several techniques such as interpreting bytecodes, compiling it while executing or combination of both techniques used to execute a Java program in a JVM. The present design is based on the interpreting technique. bizimJVM is indented to serve as a tool that can be used to debug the instructions on a graphical interface. It also allows us to track the method invocation and to look at the value of local variables. Besides that, most compiled Java programs can be executed step by step while watching stack operations.Normally it is required to load and then use the Java API files to access the system resources such as I/O. However in the present implementation Java Reflection technique was used to invoke the methods which use the system resourcesKeywords: Java, JVM, Bytecode, Class file, design

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Teknolojik gelişmeler ile birlikte günümüzde her alanda sürekli olarak şirketler ve kurumlar özellikle müşteri ve satış verilerini depolamaktadırlar. Bu verilerden veri madenciliği teknikleri uygulanarak önceden bilinmeyen, veri iç inde gizli, anlamlı, potansiyel olarak kullanışlı ve değerli bilgiler elde edilmek istenmektedir. Birliktelik-ilişki kuralıda bu tekniklerden biridir. Birliktelik-ilişki kuralı, hareket verileri içinde birlikte hareket eden öğelerin keşfedilmesi, keşfedilen bu bağıntılar ile geleceğe yönelik tahminler üretilmesini sağlar.Apriori algoritması, veri madenciliğinde sık geçen öğelerin keşfedilmesi için kullanılan en çok bilinen birliktelik-ilişki kuralı algoritmasıdır, temel olarak iteratif bir yapıya sahiptir. Sık geçen öğeleri bulmak için birçok kez veritabanını taramak gerekir, bu taramalar aşamasında Apriori algoritmasının birleştirme, budama işlemleri ve minimum destek ölçütü yardımı ile birliktelik ilişkisi olan öğeler bulunur.Bu tez kapsamında, veritabanlarında bilgi keşfi süreçleri, veri madenciliği, veri madenciliğinde kullanılan birliktelik-ilişki kuralı ve Apriori algoritması hakkında bilgiler verilmiştir.Uygulama bölümünde, gerçek veriler kullanarak Birliktelik Kuralları yöntemi ile Pazar Sepeti Çözümlemesi uygulaması yapılmış ve elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Çalışmanın amacı; Veritabanlarında Bilgi Keşfi, Veri Madenciliği ve Birliktelik Kuralları'nı ayrıntılı olarak incelemek, veri madenciliğinde istatistiksel çözümlemeye ağırlık vererek bir pazar sepeti çözümlemesi uygulaması gerçekleştirip sonuçları değerlendirmektir.Anahtar kelimeler: Veri madenciliği, birliktelik kuralları, apriori algoritması In this time period, many of companies and corporates specially store customer and sales data in databases together with technological developments. They want to obtain previously unknown, implicit, meaningful, and potentially useful information from data in databases with data mining techniques. Association rule mining is one kind of data mining techniques which discovers strong association or correlation relationships among a large of data items.The Apriori algorithm is the most popular association rule algorithm which discovers all frequent itemsets in large database of transactions. This algorithm uses iterative approach to count the frequent itemsets. Using this algorithm, candidate patterns which receive sufficient support from the database and the algorithm uses aprior gen actions join and prune to find all frequent itemsets.In this thesis, processes of knowledge discovery in databases, data mining, association rule and Apriori algorithm are explained.In the application, by using real data, market basket analysis application has performed by association rules and the results have been discussed. The aim of the study is to analyze knowledge discovery in databases, data mining and association rules, to carry out a market basket analysis by emphasizing on statistical analysis and to evaluate the results of the application.Key Words: Data Mining, Association Rules, Apriori Algorithm.

ÖZETUSE CASE POINTS VE DATA WEB POINTS YÖNTEMLERİ İLE YAZILIMIN FONKSİYONEL BÜYÜKLÜK ÖLÇÜMÜ VE WEB UYGULAMALARI İÇİN EMEK TAHMİNİYazılım emek tahmini yazılım mühendisliğinin en önemli sorunlarından biridir. Yazılım endüstrisi ise henüz doğru olarak yazılım büyüklük ve emek tahmini konusunda yeteri kadar olgunlaşmamıştır. İncelemelerde belirtilen değerlere göre, yazılım projelerinin ortalama yüzde 50-60’ı zamanında veya bütçesi içinde bitirilememektedir.Ayrıca, sözleşmeler ve takibinde proje planının sağlanması için yazılım ölçüm değerleri, gelişim yaşam döngüsünün erken safhalarında çok daha önem kazanmaktadır. Bu kuşkusuz web uygulamaları için de geçerlidir.Geçtiğimiz 30 yıl boyunca birçok tahmin modeli önerilmiştir. Bu çalışmada, ilk olarak literatürde yer alan yazılım ölçüm teknikleri derinlemesine incelenmiş ve yazılım ölçüm alanlarından büyüklük ve emek, özellikle fonksiyonel büyüklük ve erken dönem emek tahmini yöntemleri üzerine yoğunlaşılmıştır. Ayrıca bu çalışma, 6 ticari web uygulama projesi üzerinde Use Case Points (UCP) ve Data Web Points (DWP) yöntemlerini kullanarak yapılan örnek inceleme çalışmasının sonuçlarını da içermektedir. Buna göre web uygulamaları için UCP ve DWP metotlarının %20 lik bir hata oranı ile projelerin erken dönemlerinde sonuç verebildiği gözlenmiştir. Ancak model parametrelerinin her organizasyon ve proje durumu için değişmesi gereği ortaya çıkmaktadır.Anahtar Kelimeler: Yazılım Büyüklük Ölçümü, Fonksiyonel Büyüklük Ölçümü, Function Points in Gelişimi, Emek Tahmini, Use Case Points, Data Web Points ABSTRACTSOFTWARE FUNCTIONAL SIZE MEASUREMENT AND EFFORT PREDICTION USING USE CASE POINTS AND DATA WEB POINTS FOR WEB APPLICATIONSSoftware effort prediction is one of the most important software engineering issues. However, the software industry has not yet matured enough to accurately quantify the software size and predict the effort. According to surveys, on average 50–60% of software projects result in time or cost overruns.In addition, software measurement values are more valuable at the early phases of the development life cycle, to be able to respond to contracts and follow the project plan with confidence. This is certainly true also for web applications. Many estimation models have been proposed over the last 30 years. In this study, firstly a review of software measurement techniques existing in the literature is provided. The focus is on the measurement of size and effort, especially on functional size and early estimation methods for the effort. The main contribution of this study is the case study on implementing Use Case Points (UCP) and Data Web Points (DWP) methods on six commercial web application projects. The results show that both the UCP and DWP methods can predict within 20 percent of the actual effort at the early phases of the projects. But model parameters have to be evaluated and adjusted for each organization and project environment.Keywords: Software Size Measurement, Functional Size Measurement, Evolution of Function Points, Effort Estimation, Use Case Points, Data Web Points

Günümüzde birçok uygulamada, belirli zamanlarda otomatik çalıştırılan işler önemli bir ihtiyaç olarak görülüyor. Mevcut sistemlerin çoğunun buna çözümü her göreve ait ayrı bir iş arçacığı (thread) açılmasıdır. Bu, sistemde birçok gereksiz iş parçacıkların açılmasına neden oluyor.Diğer bir problem de oluşturulan görevlerin farklı sunucular üzerinde çalıştırılmasıdır. Dağıtık bir görev sistem yönetimi, uyguluma sahipleri için pahalı bir yazılımdır. Tek sunucu üzerinde çalıştırılan uygulamalar herhangi bir sistem çökmesi durumunda görev tamamlanmadan sonuçlanmasına neden oluyor. Yahut ta bazı sunucuların fazla yüklenmesine karşın başka bir sunucunun CPU kullanımın çok düşük değerlerde olduğu görülüyor.Bu tez kapsamında tasarlanmış ve gerçekleştirilmiş Veri Tabanında Görev Yönetim Uygulaması tüm bu problemlere çözüm sunmaktadır. Görevler veri tabanında saklanır ve görevlerin tek elden kontrolü, uygulamaya yeni bir görevin eklenmesi ve ayarlanması oldukça kolaydır. Sistem bir yük dengeleyicisi bölümü içeriyor, bu bölümle görevlerin en uygun kaynağa yönlendirilmesi sağlanıyor. Böylece kaynaklar arasında kullanım oranları dengeli olur. Ayrıca uygulamada görevlerin paralel alt bölümlere ayrılması ve bu bölümlerin kendi içinde iletişimini sağlayan Paralel İşleme parçası da bulunuyor. Bu sayede aynı görev birden fazla kaynakta aynı anda paralel olarak çalıştırılabiliyor.Anahtar Kelimeler: Görev Planlanması Uygulaması, Görev Veri tabanı, Paralel Görev İşlenmesi, Dağıtık Görev Yönetimi, Yük Dengeleyici Nowadays, in many applications, it is necessary to execute tasks at specifıc times. The solution of this problem for many current systems is to create different threads for each task. This results in too many life threads in the system at the same time.Another problem is to execute a created task on different servers. Distributed task system management software is expensive for application owners. The applications that run on one server only are not completed properly in case of server failure. in addition, it results in over-load of some servers while some other servers have low CPU usage.Database Task Management Application, designed and implemented in this study, provides solutions for ali such problems. Tasks are stored on a central database; it is quite easy to control the tasks from a single point, and to add new tasks to the system. The system contains a Load Balancer modüle. Using this modüle, tasks can be dispatched to most suitable resources. Therefore, CPU utilizations among the resources are balanced. The application also involves a parallel processing modüle with which a task can be divided into sub tasks, and the subtasks can be executed on different servers simultaneously.Keywords: Task Scheduling Application, Task Database, Parallel Task Processing, Distributed Task Management, Load Balancer 79

ÖZETSATIŞ UYGULAMASI İÇİN ÇOK ETMENLİ SİSTEM GELİŞTİRİLMESİAkıllı etmenlerin karmaşık dağınık sistemleri tasarımında çok yardımcı olan özerklik, sosyallik ve proaktivite gibi bazı özellikleri vardır. Akıllı etmenler, sadece kendi kazançlarını düşünen satıcı ve alıcıların olduğu pazarlama işlemlerinde de kullanılabilirler. Bu sistemlerde normal olarak satıcılar ürünleri en yüksek fiyata satmak isterlerken alıcılar da en ucuza almak isterler. Ayrıca, zaman sınırlaması her iki taraf için de çok önemlidir. Zira hiç kimse, o sırada başka bir satıcı ya da alıcı bulabilecekken, bir teklife ya da isteğe gelecek cevabı bekleyerek zaman kaybetmek istemez.Çoklu etmenli sistemler, bilgisayar ağları üzerinden mesaj alıp göndererek birbirleriyle etkileşime geçebilen çok sayıda etmen içerirler. Bu sistemler, özellikle farklı ve birbiriyle ters düşebilen amaçlara sahip insan ya da şirketlerin olduğu durumlarda çok kullanışlıdırlar, tıpkı pazarlama problemlerinde olduğu gibi. Böyle durumlarda, en makul çözüm şirketlerin ya da insanların kendi amaç ve çıkarlarını temsil eden etmenler yapmalarını sağlamaktır. Bu çalışmada her satıcı ve alıcı için bir etmen oluşturduğumuz “Satış Uygulaması için Çok Etmenli Sistem Geliştirilmesi” uygulamasını önerdik. Deneysel çalışmalarımızda, satıcıların sayısını birer birer arttırarak etmenleri çalıştırdık ve bunların çıktılarını sunduk. ABSTRACTMULTIAGENT SYSTEMS DEVELOPMENT FOR A SALES APPLICATIONIntelligent agents do have certain properties, such as autonomy, sociality, proactivity, which are useful to design and implement complex distributed systems. They can be used in marketing transactions where there are several sellers and buyers who only want to get benefit for themselves. Normally, sellers want to sell at the highest price and buyers want to buy at the lowest. Time limitation is also very important for both parties because nobody wants to waste time while waiting for an answer to a request or an offer since they can find other sellers or buyers. A Multiagent System (MAS) consists of a number of agents which interact with each other, typically by exchanging messages through some computer network infrastructure. MASs are quite useful if there are different people or organizations with different and conflicting goals, as in marketing problems. The only feasible solution in such cases is to allow various companies or humans to create their own agents that represent their goals and interests. This study includes “Multiagent Systems Development for a Sales Application” in which we create agents for each buyer and seller. In our experimental study, we run the agents by increasing the number of sellers one by one and present the outputs of them.

ÖZETÇOKTÜREL BİLGİSAYAR ORTAMLARINDA GÜVENİLİRLİK TABANLI DİNAMİK BAĞIMSIZ GÖREV ÇİZELGELEMEÇoktürel bir bilgisayar ortamı farklı işlem gücüne sahip birbirine bir ağ topolojisi ile bağlı kaynaklardan oluşur. Bu ortamda, dinamik olarak ulaşan bağımsız görevlerin çizelgelenmesi için çeşitli buluşsal algoritmalar geliştirilmiştir. Bu görevlerin ulaşım ve çalışma zamanları önceden bilinmemekte ve en kısa çizelgeleme uzunluğu hedeflenmektedir. Fakat ortamdaki kaynakların başarısız olma olasılığı ve bunun uygulama görevleri üzerindeki etkisi göz önüne alınmamaktadır. Bu olasılığı azaltmak için kaynakların güvenilirlik maaliyeti ve çizelgeleme uzunluğu aynı aynı anda azaltılmalıdır. Bu çalışmada, dinamik cizelgeleme problemine hem cizelgeleme uzunllugu hem de güvenilirlik maaliyetini dikkate alan yeni birlesik bir formul gelistirilmistir. Buna ek olarak iki cizelgeleme algoritmasi amaclanmistir.Yapılan test sonuçları göstermiştir ki iki hedefin önem ağırlığına göre cizelgeleme uzunlugu ve guvenilirlik maaliyetinin ikisi birden azaltılabilmektedir ve algoritmalarimiz bircok durumda birlesik amac dogrultusunda iyi sonuc vermistir.Anahtar kelimeler: Gorev cizelgeleme, dinamik çizelgeleme, cokturel hesaplama, güvenilirlik, evrimsel algoritmalar ABSTRACTRELIABILITY BASED DYNAMIC SCHEDULING OF INDEPENDENT TASKS IN HETEROGENEOUS COMPUTING ENVIRONMENTSA heterogeneous computing environment consists of resources with different processing powers connected via a network topology. There have been a number of heuristics proposed for the scheduling of dynamically arriving independent tasks in an heterogeneous computing environment. The arrival and execution times of those tasks are not known a priori and an objective of only minimization of makespan is target. However, the possibility of failure of the resources in the environment and its effects to the reliability of application tasks are not considered. To decrease the possibility of failures in the environment, both makespan and reliability cost of resources should be minimized. In this study, we propose a new unified objective of dynamic scheduling problem which considers both schedule length and reliability cost of resources. Additionally two scheduling algorithms (one for immediate mode and one for batch mode) are proposed as part of this study. The experimental results showed that according to the importance and weight of the two objectives in the algorithm, schedule length and reliability cost could be minimized together and our algorithms outperform the others dynamic scheduling algorithms in most of the cases in terms of unified objective.Keywords: Task scheduling, dynamic scheduling, heterogeneous computing, reliability, evolutionary algorithms

ÖZETBİR ELEKTRONİK TİCARET WEB SİTESİ İÇİN WEB KULLANIM MADENCİLİĞİ UYGULAMASI Elektronik ticaret siteleri güvenlikle ilgili sorunlar aşıldıktan sonra hızla belirmeye başladı ve insanlar da sık bir şekilde kullanmaya başladı. Web sitesi sahipleri veya web sitelerine reklam verenler için sitelerine kimlerin girdiği, içeride ne yaptıkları ve ilgi alanlarının ne olduğu çok önemliydi. Bir terim olarak web kullanım madenciliği bu soruların cevaplarını içermektedir. Bu sorulara verilen cevaplardan biri kullanıcılara anket doldurtmak suretiyle bilgi almaktı. Ama ne yazık ki işe yaramadı. Bu soruların çözümü kullanıcıdan bağımsız olmalıydı. E-ticaret sitelerine hizmet veren web sunucuları web kullanım madenciliği için iyi bir veri kaynağıdır. Kullanıcının ziyaret ettiği sayfalar da dahil olmak üzere pek çok bilgiyi bize sağlar. Ancak bu veri kaynağının uzun bir işlemden geçmesi gerekmektedir. Veri analizi verinin ön işleme tabi tutulması safhasından sonra veri madenciliği tekniklerinin uygulanması ile gerçekleştirilir. Birçok veri madenciliği algoritması vardır. Veri dikkatlice incelenmeli ve doğru algoritmalar seçilmelidir. Tezin uygulanması sırasında halihazırda birçok insan tarafından kullanılan bir e-ticaret sitesi veri kaynağı olarak seçilmiştir. Veri kaynağı gereksiz verilerden temizlenmiş ve gerekli bilgiler eklenmiştir. Daha sonra veri madenciliği algoritmaları seçilerek veri modelleri yaratılmıştır. Veri modeli işleme tabi tutulduktan sonra veri madenciliği aracında bazı sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Sonuçlar kullanıcının web sayfasında gezme davranışı ile gezdiği ürünün özellikleri, kategorisi ve markası arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermektedir. ABSTRACT E-commerce web sites have emerged after the security problems were overcome and people began to use them frequently. For web site owners or for the people who gave advertisements to web sites it was important to know who their users were, what they did inside the web site and what their interests were. As a term web usage mining covers answers to these questions. One of the severals ideas to answer these questions was forcing users to fill questionaires. But this method didn’t work out. The solution to these questions should be found independent from user. Web servers which hosted e-commerce web sites are a good data source for web usage mining. The data they provide contains information about user navigation. However this data source has to pass through a long process. Data analysis is carried out by applying data mining techniques to the data source after the preprocessing phase. There are several data mining algorithms. Data must be examined carefully and correct algorithms must be selected. In the thesis implementation an e-commerce web site which is currently being used by many people is chosen as data source. The data source has been cleared from irrelevant content and updated with derived information. Afterwards data models have been created by choosing data mining algorithms. After the data models have been processed, some results are viewed graphically using the data mining tool. Results show that the product attributes, categories and brands have strong relationship with user navigation behaviour.

Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. ÖZET Anahtar Kelimeler: Açık Anahtar Altyapısı, Açık Anahtar, Özel Anahtar, Bilgi Sistemlerinde Güvenlik, Saldın Teknikleri, Nitelikli Elektronik Sertifika, Güvenlik Politikası, Ulusal Açık Anahtar Altyapısı Bilgisayar sistemlerinde yer alan iletişim metotları içerisinde aktarılan bilginin gönderen ve alıcı taraf arasındaki güvenliği gün geçtikçe daha da önem kazanmaktadır. Bugün halen geçerliliğini koruyan en güvenilir şifreleme metotlarını kullanarak gelişen Açık Anahtar Altyapısı en güvenli veri iletişim modelidir. Bu sebeple bu iletişim metodunun ve altyapısının yaygınlaştırılması ve uygulamalarda yer verilmesi günümüz internet kullanımındaki güvenlik ihlallerini çok yüksek oranda önleyecektir ve bu sayede dünyada yapılan elektronik ticaretin hacmi artarak insanlara çok yüksek miktarda zaman tasarrufu sağlayacaktır. Açık anahtar altyapısı sayesinde kullanılan servisler ise günlük hayatta yapılan ve zaman alan birçok konuda insanlığa faydalı olmaktadır. Bu çalışmada güvenlik ve kriptoloji gibi temel kavramlardan yola çıkılarak Açık Anahtar Altyapısı ve Nitelikli Elektronik Sertifika kavranılan ana hatlanyla açıklanarak bir kaynak doküman oluşturulması hedeflenmiştir. Açık Anahtar Altyapısı yıllardır tam anlamıyla yaygınlaşmamış olmasına rağmen, güvenlik kavramının önemi arttıkça daha yaygm kullanım alam bulacaktır. 2005 senesi içerisinde T.C 5070 sayılı Elektronik imza kanunu ile yürürlüğe giren Nitelikli Elektronik Sertifika kullanımı sayesinde, ülkemizde Açık Anahtar Altyapısı kullanımında yüksek bir artış olacaktır. Aynca bu çalışma içerisinden derlenen bilgiler ile 2006 senesinden sonra Türkiye'de yaygın kullanılacak Zaman Damgası hizmetleri için örnek teşkil edecek bir uygulama hazırlanmıştır. xı PKI IMPLEMENTATIONS IN COMPUTER SYSTEMS SUMMARY Key words: Public Key Infrastructure, Public Key, Private key, Security in information systems, network attacking techniques, Qualified Electronic certificate, Securtiy Policy, National Public Key Infrastructure Among the communication methods in computer systems, security of information being transfered from the sender to the receiver has became more important as time passes. The Public Key Infrastructure system is still acccepted as the best among the security methods. Due to this fact, expanding the applications of this method and its basics throughout the Internet users is important, which will affect the tenders on Internet security usage. This will inreturn improve the volume of world's electronic trade and will provide saving of time. Services processing the Public Key Infrastructure is helping people in daily life. In this study, the aim is to provide a source to the literature with the use of definitions on security, criptology and Public Key Infrastructure basics and characteristics of electronic certificates. Despite the open key sytems have not been popular during the last decades, it will find more application areas as the importance of security is accelerating. There has been a gerat imporvement in the application of Public Key Infrastructure in Turkey as a result of the rules on electronic signature (T.C.5070) in 2005. Furhertmore, a case study on the application of time mark services which will take place in Turkey after 2006 has been discussed and presented. Xll

IMPLEMENTATION OF AN INTRUSION DETECTION SYSTEM USING AUDIT TRAILSKırk yıl kadar önce dünyada sınırlı bilgisayar vardı ve sadece hükümetler yada büyük şirketler böyle bir sistemi finanse edebiliyordu. Bu nedenle de sadece sınırlı sayıda insan bilgisayarlara ulaşabiliyordu. Bugünlerdeyse insanların büyük bir kısmının kişisel bilgisayarı yada kütüphane, Internet kafe gibi ortamlarda kişisel bilgisayarlara erişim imkanı var. Ayrıca Internet sayesinde bu bilgisayarları kullanarak dünyadaki pek çok bilgisayara da ulaşma şansları var. Bu büyük gelişmenin bazı avantaj ve dezavantajları var. Bu gelişme dünyayı daha küçük bir yer haline getirirken bazı güvenlik sorunlarının da ortaya çıkmasına neden olmuştur. Pek çok insan kişisel ve kurumsal bilgilerini bilgisayarlarda saklamaktadır. Bazı insanlarsa erişim haklarının olmadığı bu bilgilere erişmeye çalışmaktadır. Bu nedenle yeni bir kavram "saldırı" ortaya çıkmıştır. Saldırıları engellemek için de Saldırı Tespit Sistemleri "STS" geliştirilmektedir. Genel olarak, saldırıların iki kaynağı vardır. Birincisi ağ üzerinden başka bir bilgisayarı kullanarak, ikincisi de bilgilerin bulunduğu bilgisayara fiziksel erişimi olan kişilerce yapılmaktadır. STS'lerin büyük çoğunluğu ilk tür saldırılar için geliştirilmiştir. Ama günümüzde ikinci tür saldırıları tespit etme konusunda yeterli çalışma yapılmamaktadır.Bu tezle bilgisayara fiziksel erişimi olanlarca yapılan saldırıları tespit etmek için bir STS geliştirmek amaçlanmaktadır. Bunu yaparken açık kaynak kodlu ve bedava programlarca sağlanan kütükler kullanılacaktır. Bu yöntemin seçilmesinin sebebi, birden fazla kaynaktan elde edilen bilgilerin birleştirilmesinin tek kaynağa oranla daha fazla bilgi içermesidir. Bu sistem Linux platformunda geliştirilecektir. Bunun sebebi, Linux'un giderek daha etkin ve popüler olması, ayrıca belirtilen tipte saldırıların tespiti konusunda bu platformda yeterli çalışma yapılmamış olmasıdır.Haziran 2005 OnuIMPLEMENTATION OF AN INTRUSION DETECTION SYSTEM USING AUDIT TRAILSForty years ago, there were only a limited number of computers in the World. And these were owned by governments, some universities or big companies. So, only a few people were able to access these computers. Nowadays, the development of technology has enabled a great number of people to have their own personal computers, or they are able to access computers using libraries, internet cafes and so on. Moreover these people are connected to the other computers all over the World using Internet. This great development has its pros and cons. While this technology made the World a smaller place, it has exposed a security risk. Most people keep their personal and business information in computers. Some other people try to reach this information in unauthorized or illegal ways. This brings a new term "Intrusion". To prevent such access, Intrusion Detection Systems (IDS) are therefore needed and developed. There are mainly two domains for intrusions: (1) through another machine using a network, or (2) accessing the computer physically. Most of the IDSs are developed to detect intrusion coming from another computer using the network or internet. But there seems to be a lack of studies about intrusion made by people who have physical access to the computer of interest.This thesis aims to implement an IDS focused the host based intrusion detection. While implementing this system, audit logs are used which are provided by open source and freely available programs. This method is chosen to show that correlating different audit logs provide more information than using a single one. As a development platform Linux is chosen, because it is an open source operating system which has become more popular and powerful day by day. Also there is not much intrusion detection systems implemented for Linux. So, Linux was considered to be a good platform to implement such a system.June 2005

Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. ÖZET Anahtar Kelimeler : Bilgisayar, Veritabanı, Veri Madenciliği, Bilgi Keşfi, Veri Ambarı, Karar Destek Sistemleri Günümüzün hızla değişen ve gelişen teknolojik ortamında verinin ve veriye yönelik işlemlerin önemi de günden güne artmaktadır. Geçmişte amacı veriyi işlemek ve organizasyonların günlük işlemlerinde kullanmak olan sistemlerin yapısı, veriyi toplamak, değerlendirmek ve bunlara yönelik kararlar almak olarak kullanılan sistemlere dönüşmüştür. Operasyonel Sistemler organizasyonların günlük işlemlerini yürütmek için kullanılan sistemlerdir. Bu sistemlerde veri veritabanında gerçek zamanlı olarak işlenir. Karar Destek Sistemleri ise organizasyonların tarihsel verilerini çözümleyip geleceğe yönelik çıkarımlar yapmak için kullanılan sistemlerdir. Bu sistemlerde yer alan bilgiler çeşitli incelemelerden ve araştırmalardan geçirilerek yöneticilerin ileride organizasyonun kârını ya da verimliliğini arttırması, gelecekte izlenecek politikalarının belirlenmesi ve benzeri yönetimsel kararların alınmasını kolaylaştırırlar. Veri Ambarı organizasyonların Operasyonel Sistemlerden gelen verilerinin, konsolide edilmiş, zaman uyumlu, gerekli olanlarını ayıklayanmış bir şekilde geleceğe yönelik planlama ve değerlendirme için bulunduğu bir veri deposudur. Veri Ambarı Karar Destek Sistemlerinin veritabanı olarak gösterilebilir. Çeşitli sistemlerden gelen veriler ortak bir yapıya dönüştürülerek ve zamana uyumlu olarak Veri Ambarına yerleştirilirler. Doğal olarak Veri Ambarlarının boyutları Operasyonel Sistemlerin boyutlarından çok daha fazladır. Bu çalışmanın ana konusu olan Veri Madenciliği Veri Ambarı üzerinde uygulanan analiz ve çıkarım işlemlerinden bir tanesi olarak görülebilir. Genel olarak Veri Madenciliği belirli algoritmalar ve teknikler yardımıyla veri kümelerindeki (Veritabanı, Veri Ambarı v.b) örüntüleri ortaya çıkarmaya yarayan uygulamalardır. Veri Madenciliği aynı zamanda bilgi keşfi süreci adımlarının en önemli aşamalarından biridir. Bu tez çalışmasında Veri Madenciliği veritabanı ve bilgi keşfi bakış açısı ile incelenmiş, Veri Ambarı ve Veritabanlarında Bilgi Keşfi araştırma alanları ile ilişkisi ve Veri Madenciliğinin kullanım yerleri, işlemleri ve teknikleri açıkça ortaya konmuştur. Son olarak da incelenen kavramları ve teknikleri pekiştirmesi açısından Microsoft Analysis Services araçları kullanarak bir sınıflandırma probleminin çözümü geçeklenmiştir. ıx KNOWLEDGE DISCOVERY and DATA MINING SUMMARY Keywords : Computer, Database, Data Mining, Knowledge Discovery, Data Warehouse, Decision Support Systems Today, importance of information and information technologies are increasing rapidly. In Past, The systems that used data to prosess daily transactions in organizations has replaced decision support systems that analysis data to predict their future needs. Operational Systems is systems that process daily transactions in organizations. This systems process data online in databases. Decision Support System is systems that analysis historical data to make decisions for future needs. Informations of this systems provides decisions for incrasing productivity of organizations and to make decisions future organiszations policy. Data Warehouse is data store that holds consolidated data from Operational Systems to analysis for handling requirements. Data Warehouse can be called Decision Support System's database. Data Warehouse holds data that flows from other systems historically. Data Warehouse has huge volume according to Operational Systems. Data Mining that main concepts of this research is applications to find out prediction and relations in datasets. In general, Data Mining used to specific algoritms and techniques to find out patterns in huge dataset and it also is most important step in knowledge discovery process. In this study, Data Mining was researched activities and relations other disciplines from Data Warehousing and KDD perspective. Finally, Data Mining applications for a classification problem was developed by using Microsoft Analysis Services tools and techniques.

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Bilişim teknolojileri alanında son yıllarda yaşanan hızlı gelişmeler, bilgi ve iletişim için temel araçların bilgisayarlar ve bilgisayar ağları olduğu bir dünyaya yönelişi sağlamıştır. Ben de bu çalışmamda bilişim teknolojilerindeki bu gelişim sürecinde bilgi güvenliğinin önemi ve yapılması gereken çalışmalar üzerinde durdum. Bilişim teknolojilerinden çok farklı alanlarda yararlanılması kısa bir zaman zarfinda gerçekleşmiştir. Bu kadar hızlı geçiş bazı konularda hazırlıksız yakalanılmasına, gerekli alt yapı çalışmalarının tamamlanmadan çözümlerin üretilmesine neden olmuştur. Bu konuların başında hizmetlerin güvenlik destekleri gelmektedir. Bilgi güvenliğinin sağlanmasına yönelik çalışmalar, başta yerel ağların güvenliğini sağlamaya yönelik ateş duvarı yazılım ve donanımları, saldırıları önceden sezmeye yönelik, saldırı tespit sistemleri ve güvenlik açıklarını tespit amaçlı zayıflık tarama sistemleri bilişim sektöründe güvenlik politikaları olarak kendisini göstermektedir. Çalışmamda, saldırganların gözüyle ağımızı incelememizi sağlayan, ağımızda mevcut bulunan güvenlik açıklarını hızlı bir şekilde raporlayan Nessus zayıflık tarama yazılımı incelenmiş ve uygulama sonuçlarınada değinilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ateş duvarı, Saldırı tespit sistemleri, Zayıflık tarama sistemleri. The recent fast developments in the field of data processing have provided a passage to a world where the basic devices for information and communication are the computers and computer networks. In my study, I have pointed out the importance of information security in this development progress in the data processing technologies and the studies should be done. Utilization of information processing technologies in various fields has been realized in a short period of time. Such fast transformation has caused to be caught unready in some subjects and to produce solutions without completing the infrastructure studies. The main subject is the security supports of the services. Studies for obtaining information security have showed itself as the security policies in the data processing sector, such as firewall software and hardware for obtaining the security of local networks, intrusion detection systems for sensing the intrusions before, and vulnerability scanner systems for detecting of security opennings. In our study, Nessus vulnerability scanner software, which enables us to examine our network from the view of the intruders and reports the security malfunctions in our system, has been examined and application results were also reported. Keywords - Firewall, Intrusion detection systems, Vulnerability scanner systems.

ÖZET WEB TABAJSLI AG TRAFİĞİ GÖZLEMİ Ağ yönetim sistemleri, bir yönetim merkezi, yönetilen bir sistem, yönetilen bilgilerin tutulduğu bir veritabanı ve bir ağ protokolünden oluşan yönetici / ajan modelli sistemlerdir. Yönetici, ağ sorumlusunun üzerinden yönetim ve gözlemleme işlemlerini yaptığı bir uygulamadır. Yönetilen sistemler, ajanlar, yönlendirici, anahtar ve ağ sunucuları gibi gerçek cihazlara arayüzlük yapan birimlerdir. Bu tezde, ağ yönetimi ve ağ performans analizi problemini çözmek için Java programlama dilinin ve World Wide Web (WWW) yapısının avantajlarını, Simple Network Management Protokolü (Basit Ağ Yönetim Protokolü) (SNMP) ile birleştiren yeni bir ağ yönetim sistemi gerçeklenmiştir. Java programlama dilini kullanan ya da WWW' i kullanan ağ yönetim sistemleri bulunmaktadır. SNMP protokolünü kullanarak ağ peformans analizleri yapmak yaygın bir metod olsa da, yönetim istasyonu yazılımının Java programlama dili ile hazırlanması ve yüksek erişilebilirlik için bu analizlerin web üzerinden görüntülenmesi kısmen yeni bir yaklaşım sayılır. Oluşturulan sistem modüler bir yapı sağlamak için iki ana parçaya ayrılmıştır. Birinci kısım aktif ağ cihazları üzerindeki SNMP ajanları ile haberleşmeyi sağlayan ve verileri toplayan Java tabanlı bir ağ yönetim istasyonu uygulamasıdır. İkinci kısım toplanan verileri kullanarak bu ajanlar üzerinde görüntülenmek istenen obje ve değişkenlerin geçmiş ve şu anki durumlarını gösteren performans ve yönetim amaçlı grafikler ve diğer çıktı değerlerini oluşturan Web arayüzlerinden oluşmaktadır. İki kısım arasında direkt bir bağlantı yoktur. Ajanlardan toplanan veri, ilk kısmın çıktısı, ikinci kısmın girdisi olarak kuUanılmaktadır. Dizaynın bu şekilde yapılması, verilerin toplanması ve ajanlarla haberleşme işlemleriyle performans analizi ve bunların görüntülenmesi amaçlı işlemleri birbirinden bağımsız hale getirmektektedir. Böylelikle veri toplama ve analizler ayrı işlemler halinde çalışmakta ve bir kısım diğer kısımdan bağımsız olarak değiştirilebilmektedir.. Sistem, Marmara Üniversitesi bilgisayar ağlan sisteminde uygulanmış ve test edilmiştir. Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi bilgisayar ağında kullanılan aktif cihazların performans analizleri bir kaç aylık bir periyot boyunca yapılmış ve yayınlanmıştır. ivAnahtar Kelimeler: SNMP, ağ yönetimi, Java, performans analizi Temmuz 2003 Yusuf Şahin ABSTRACT WEB-BASED NETWORK TRAFFIC MONITORING A network management system is a manager / agent model system which consists of a manager, a managed system, a database of management information and a network management protocol. The manager is the application through which the management and monitoring functions are done. Agents are the managed systems, entities interfacing to the actual devices such as routers, switches or network servers. In this study, it is targeted to develop a new approach for the problem of network management and performance analysis by combining the advantages of Java programming language, World Wide Web (WWW) with the simplicity and effectiveness of Simple Network Management Protocol in a new network management system. There are network management systems either using Java programming language or WWW in their implementations. However, while performing network analysis using SNMP is a common way, implementation of the manager application using Java programming language and monitoring these analyses over the World Wide Web for high availability is rather a novel approach. The whole system is broken into two main parts to increase the modularity of the system. The first part is an SNMP network manager application developed in Java programming environment, which communicates with SNMP agents on the internetworking devices and collects data. The second part of the system uses the data collected from the agents to create performance and management related output-monitoring graphs showing the current and past situations of the focused objects on the related agents. There is no direct interaction between the manager and the monitoring parts of the system. The outputs, data collected from the agents, of the manager part of the system are inputs for the second part, monitoring part, of the system. Using the advantage of this modular design, communication with the agents and collection of data processes are totally separated from performing analysis processes. Any developments can be done in one part without affecting the processes in the other part. The system is implemented and tested on the internetworking system of Marmara University. Performance analysis of the active devices and network used in Marmara University Faculty of Engineering is done and published over the web using this system. VIKeywords: SNMP, network management, Java, performance analysis July 2003 Yusuf Şahin vu 48

ÖZET WEB KAYNAKLARINDAN BİLGİ SAĞLANMASI VE MANİPÜLASYONU İnternette başlıca gezinim tekniği bağlantıları kullanarak bilgiye ulaşma ve anahtar kelimeleri kullanarak aramalar yapmaktır. Fakat, internetin devasa büyüklüğü düşünüldüğünde bu tekniklerin yeterli olmadığı görülmektedir. Ayrıca, diğer bir problem de heterojen yapılarda bulunan bilginin belirli bir veri modeli ve biçimi içinde sunulabilmesidir. Bu tezde, WebXtractor isimli sistem anlatılmış ve geliştirilmiştir. Sistem temel olarak Web kaynaklarından bilgi elde edilmesini ve elde edilen bilginin rafine hale getirilmesini sağlamaktadır. Özellikle, internetten veri aktarma işlemlerinde oldukça etkili bir şekilde kullanılabilmektedir. WebXtractor' un sahip olduğu başlıca özellikler aşağıda sıralanmıştır:. Kaynakların internetten otomatik olarak getirilmesi ve ayrıştırılması. Kaynaklardan otomatik olarak kullanıcının belirttiği bilginin ayıklanması. Kaynakların ilişkilendirilmesi. Veri modeli tasarımı. Görsel araçlar sayesinde hızlı ve kolay uygulama geliştirme imkanı WebXtractor sistemi içerisinde, kullanıcının sistemi kolayca yapılandırabilmesi için 3 araç geliştirilmiştir. Tez içerisinde bu araçların nasıl kullanıldığı ve WebXtractor ile nasıl uygulama geliştirileceği konulan da detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Ayrıca sistemin kullanımını anlatan örnek uygulamalar gerçeklenmiş ve gösterilmiştir. Bu uygulamalardan ilkinde, Web üzerinde bulunan çoklu bir veri iv ÎSSSSRBSTkaynağından elde edilen bilgi entegre hale getirilmiş ve kullanıcının istediği veri modeli ve biçimi içerisinde kullanıcıya sunulmuştur. İkinci uygulamada ise tek bir dokümandan oluşan kaynaktan elde edilen bilgi sadece biçim değişikliği yapılarak kullanıcıya sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: World Wide Web, Web kaynaklan, bilgi ayıklama Ağustos, 2002 Serhan TATAR ABSTRACT INFORMATION EXTRACTION AND MANIPULATION SYSTEM FOR THE WEB SOURCES Clicking on links and using keyword search for links is the main navigation technique in the Internet. However, it seems that the method is not useful when we consider the enormous size of the Internet. Moreover, another important problem is presentation of the information, which is stored in heterogeneous structures, in a specified data model and format. In this thesis, WebXtractor system is described and developed. The system is used to extract information from the Web sources and refine the extracted information. Especially, when migrating data from the Web, the system can be used efficiently. Main features of WebXtractor include:. Automatic retrieval and parsing of the Web sources. Automatic information extraction. Source integration. Data model design. Easy and rapid application development facilities by the help of visual tools In WebXtractor system, three tools were developed for user to configure the system easily. In the thesis, the toolkit was analyzed in detail. In addition, application development in WebXtractor was explained. Sample applications that show the usability of the system were also implemented and shown. In the first example, data that is stored on a multiple-instance Web source was integrated and the integrated VIinformation was presented to user in user-specified data model and format. In the second example, data that is stored on a single-instance Web source was presented to user in user-specified format. Keywords: World Wide Web, Web sources, information extraction August, 2002 Serhan TATAR Vll 61

ÖZET VERİTABANI DESTEKLİ ETKİLEŞİMLİ,KOLLEKTİF WEB GÖSTERİM SİSTEMİ Internet Ağı, Netscape gibi araçlarla bağıntılı olarak, kullanıcılara dağıtık bilgi paylaşımı için çok etkili bir mekanizma sunmaktadır. Fakat, bu bilgiye erişim tek yönlü, asenkron ve sadece önceden tanımlanmış verilerle çalışabilen bir istemci/sunucu mimarisiyle sınırlanmıştır. Bu projede veri üreticileri ve tüketicileri arasında Internet Ağına çift yönlü, senkron ve kollektivite özeliklerinin eklenmesi Kollektif Web Gösterim Sistemi ismi altında anlatılmaktadır. Kollektif Web Gösterim Sistemi, dünya üzerinde değişik yerlerdeki değişik iş istasyonlarında çalışan kullanıcıların bir lider yönetiminde aynı web sitelerini gezmelerini ve bu arada aralarında interaktif bir iletişim kurmalarını sağlar. Sistemde olan kullanıcılar, lider olan kullanıcının açtığı sayfaları otomatik olarak izleme imkanına sahip olurlar ve bu arada chat tabanlı programlar vasıtası ile de haberleşirler. Eşzamanlı kollaktif web gösterimi sırasında, kullanıcıların gezdikleri sayfalar kaydedilerek, sonradan da izlenmeleri sağlanır. Kollektif Web Gösterim Sistemi için kullanıcıların bir Netscape, Internet Explorer gibi program dışında başka bir programa ihtiyaç yoktur. Dünyanın herhangi bir yerinden Kollektif Web Gösterim Sistemine, kullanıcılar kolaylıkla katılabilirler. Bu proje için uzaktan eğitim için kollektif web gösterim sistemi geliştirilmiştir. Liderliği öğretmen yapar ve öğrenciler de öğretmenin Kollektif Web Gösterim Sisteminde açtığı bir kurs oturumuna bağlanırlar. Öğretmen ister bilgisayarından bir sayfa yükler veya Kollektif Web Gösterim Sistemini bir internet adresine yönlendirir. Öğrenciler, öğretmen sayfanın yayımlanmasına karar verdikten sonra aktif sayfayı görebilirler. Kurs sırasında ziyaret edilen sayfalar daha sonra izlenilebilmesi için kaydedilir. Mayıs, 2002 Erkan DURMUŞ ABSTRACT COLLABORATIVE, INTERACTIVE WEB VISUALIZATION WITH DATABASE SUPPORT The World-Wide Web, in conjunction with such tools as Netscape, is an extremely effective mechanism for individuals to share distributed information. However, access to this information is unidirectional, asynchronous, and limited by a client/server model in which only predefined data are provided. In this project augmenting the World-Wide Web to support bidirectional, synchronous collaboration between data producers and their consumers is described. The Collaborative Web Visualization System allows multiple individuals working on the separate workstations in the world to collaboratively browse the web under the leadership of a leader. The followers can see the web pages fetched by the leader automatically and all the attendees can communicate through chat-oriented programs. Besides online collaboration, by saving the pages visited during the session, a client will have apportinity to navigate these pages offline at a later time. The Collaborative Web system requires the users to use a navigator (Netscape Navigator, Internet Explorer...) without any change; that is no special program is required. Anyone can easily attend the collaborative web visualization system from anywhere in the world. For this project a distance education framework is built by developing a collaborative web visualization system. Teacher accomplishes the leadership and students are clients whom are connecting to a course session opened by the teacher in the Collaborative Web Visualization System. Teacher is able to either upload pages from his workstation or redirect Collaborative Web Visualization System to a web address. Students will get teachers' active page as soon as teacher decides to publish the page. Pages visited during course will be saved for ofline browsing. May, 2002 Erkan DURMUŞ VI 79

Gelişen teknolojiler ve insanların teknolojiyi daha iyi anlamaları ve kullanmaları sonucu günümüz şebekeleri hızla gelişmeye ve değişmeye başlamıştır. Bu gelişim temel olarak daha önceleri birbirinden bağımsız olarak varolan PSTN, mobil ve veri şebekelerinin bir araya gelmesini ön görmektedir.Devre anahtarlamalı şebekelerle karşılaştırıldığında paket şebekelerinin servis sunma ve verimliliği çok daha fazladır. Bu sebepten PSTN, mobil ve veri şebekelerini birbirine bağlamak ve bu şebekelerin trafiğini taşımak için çekirdekte bir paket şebeke kurulması kaçınılmaz olmuştur. Günümüzde birçok operatör bu konuda kapsamlı çalışmalar yapmıştır ve yapmaya devam etmektedir. Yeni nesil şebekelerde sadece taşıma ortamında tümleşme ön görülmemektedir. Katma değerin gerçek anlamda sağlanması PSTN, Mobile ve veri şebekelerine farklı sistemlerle sunulan servislerin tümleşmesi ve servisin altyapıdan bağımsız olarak sunulmasıdır. Bu anlayış 80'li yıllarda IN sistemlerinin PSTN şebekelerine hizmet sunması ile paralellik göstermektedir ancak önemli bir farklılık vardır. Yeni nesil IN servisleri sadece PSTN değil, Mobil ve veri şebekelerine de hizmet sunmaktadır. Yeni nesil IN sistemleri bu talepleri karşılayacak bir tek şebeke değil tüm şebekelere hizmet verecek sistemler_olmalıdır. Yeni nesil IN sistemleri PSTN, Mobil ve veri şebekelerine hizmet verecek sistemlerdir. Yeni nesil IN sistemleri, PSTN santralı yada Mobil şebeke MSC'si üreticilerinin sunduğu, SCP, SMP ana yapısına sahip, geleneksel IN sistemlerinden çok daha fazla özelliğe sahip, birçok servisin şebekelere sunulabildiği gateway ve uygulama mimarisine dönmüştür. Yeni Nesil Servis Platformu, geleneksel IN sistemlerinin sunduğu tüm imkanları sunmalıdır. Bu tezde , geleneksel IN sisteminde yapılan katma değer servislerden en önemlisi olan ön-ödemeli arama servisi yeni nesil servis platformunda yapılacaktır.Bu servisin sonuçlarından ,Ön-ödemeli arama servisinin yeni nesil platformlarda daha kolay yaratıldığı ve gelecekde katma değer servislerin üretilmesinde bu platformun seçilmis olduğu anlaşılacaktır. Ilk parlay/osa (yeni nesil servis platform) aramasi next generation networklerde gerçeklestirilmiştir. Today's networks have been rapidly developing and changing due to the direct result of the emerging technologies along with people understanding and utilizing these technologies better. This evolution foresees the combination of the PSTN, mobile and data networks that have been previously independent of each other in principle.When compared with the circuit-switched networks, service providing and efficiency of packet networks are way much more than the former. For this reason, connecting the PSTN, mobile and data networks to each other and an installation of a packet trunk in the nucleus to carry out the traffic of those networks has become inevitable. To this day, many operators have been working on such research projects comprehensively.In the new networks unification only on the carrying platform is not foreseen. True enabling of VA means unification of PSTN, Mobile and data networks with services provided by different systems and providing of these services independent of the infrastructure. This understanding is pretty parallel with the service providing of the IN a system to PSTN networks in the 80s, however, there is a very important difference. New generation IN services provide services not only to PSTN, but also to Mobile and data networks. New Generation IN systems should not be a sole trunk that meets these demands but they should by such systems that can handle services to all networks.New Generation IN systems are the ones that will provide services to PSTN, Mobile and data networks. New Generation IN systems have turned out to become a gateway and an application architecture such that they have the main structure of SCP and SMP provided by PSTN stations or Mobile trunk MSC providers, and having more characteristics than traditional IN systems. New Generation Service Platform must provide all the opportunities that traditional IN systems do.In this thesis, pre-paid call, most important service in traditional IN, will be implemented in New Generation Service Platform. According to the results , pre-paid service is rapidly implemented in New Generation Service Platform .So this platform is choosen to create Value Added Services for next generation networks.First parlay/osa (New Generation Service Platform) call is made on next generation networks.

ÖZETYönetim bilgi sistemi , organizasyon içindeki çalışma ve karar vermeyi desteklemek için yöneticilere bilgi sağlayan düzenlenmiş bir veri kümesidir. Yönetim bilgi sistemi, bir şirketteki kendi iş çalişmaları hakkında bilgi sağlayan bilgisayar sistemleri için genel bir terimdir . GSM (Mobil iletişim için Evrensel Sistem) avrupa'da ve dünyanın diğer kısımlarında geniş çapta kullanılan sayısal mobil bir telefon sistemidir. GSM zaman bölüşümlü birçok erişimli erişimin bir varyasyonunu kullanır ve üç sayısal telsiz telefon teknolojilerinden (TDMA, GSM ve CDMA) en geniş kulanılan olanıdır. GSM veriyi sayısallaştırır ve sıkıştırır daha sonra bunu aşağıya her birinin kendi zaman alt parçacığı olan bir kanalla bir başka kullanıcı verili iki kanal beraberliğinde gönderir.GSM 900 MHz ya da 1800 MHz frekans bandi ile çalışır. GSM , avrupada standart telsiz telefon standartıdır. MoU'ya göre GSM , 120 milyon kullanicinin üstündene dünya çapinda kullanıcıya sahiptir ve 120 ülkede mevcutdur. Birçok GSM ağı operatörlerünün , yabanci operatörler ile birbirlerinin ağlarını kullanma anlaşmaları vardır ve kullanıcılar genellikle cep telefonlarının başka ülkelere gittiklerinde kullanabilirler.Istemci/sunucu, biri diğerinden bir servis isteyen istemci olan ve istenen servisi yerine getiren sunucu olan iki bilgisayar programı arasında ki ilişkiyi tanımlar. Istemci/sunucu düşüncesi bir bilgisayar üzerindeki programlarcada kullanılabiliyor olmasına rağmen, bunu bilgisayar ağında kullanmak daha önemli bir düşüncedir. Bir ağda, Istemci/sunucu modeli iyi çalışan bir çok yerde bulunan dağıtık programların birbirlerine bağlanması için uygun bir yol sağlar. Bilgisayar işlemleri genellikle istemci/sunucu modeli kullanırlar. Istemci/sunucu modeli ağsal hesaplamanın ana düşüncesini olmuştur. Birçok iş uygulaması istemci/sunucu modeli kullanmak üzere yazılmıştır. Alışılmış istemci/sunucu modelinde sunucu aktif edilir ve istemcilerin isteklerini bekler. Tipik olarak, bir çok istemci bu sunucunun servislerini ortaklaşa kullanırlar. Hem istemci programları hemde sunucu programları genellikle daha büyük bir uygulamanın alt bölümleridir.GSM şebeke planlama kapsamayı ve kapasiteyi artırmak ,optimize etmek ve servis kalitesini artırmak için yeni baz istasyonu planlama ve gerçekleştirme işidir. GSM şebeke planlamacılar için organize olmuş bir veritabanı yoktur. Bunun sonucu olarak, şebeke planlamacılar için plan yapmak mevcut şebekeyi takip etmek ve şebeke planlama yönetimi için ise detaylı rapor almak oldukça zordurŞebeke planlamacılar ve tesisçiler için, bir baz istasyonunun kurulumununun iş akışını organize eden bir araç yoktur. Gruplar arasında ki bütün iş emirler bilgileri e-posta ve telefonla akmaktadır. Bu nedenle bir baz istasyonunun kurulum süresi artmaktadır.Şebekenin hızlı gelişmesi ve bir çok sayıdaki pazarlama ve teknik parametreler planlamacıların iş yaparken elle optimal çözümler bulabileceği durumu büyük çapta geçmiştir. Bu projenin amaçlarından biri bu elle yapılan işleri azaltmak ve radyo hücre planlamacıların daha kolay baz istasyonu planlayabilmesi için baz istasyonu, baz istasyon grubları ve komşuluk ilişkileri, frekansları ve baz istasyonu paremetrelerini kapsayan organize olmuş bir veritabanı sağlamaktır. GSM şebekesinin servis kalitesini artıracak bazı raporlar verecektir. Bu projenin diğer amacı şebeke planlama yönetimine mevcut şebeke planlama ekipman durumu bilgisini sağlamaktır. Bu bilgi karar vermeyi desteklemek için baz istasyonu, baz istasyon gruplarını, alıcı/verici, santrallerin gelişimini kapsamaktadır. Aynı zamanda, GSM network plannlama ve yapılması İş Akışı Yönetim sistemi eklenecektir. Aynı zamanda iş akış modulüde uygulamaya eklenecektir. Bu projenin ana amacı GSM şebeke planlaması için, yeni bir baz istasyonu kurulumunun verimliliğini artırmak ve karar verilişi desteklemektir.Ticari başarıdan önce olması gereken bir ağın yüksek kalitede servisidir. GSM şebeke planlama bir çok uğraştırıcı optimizasyon problemini getirir. GSM operatörleri şebekenin altyapısının ilk tasarımı ve sonra ki değişimi ile uğraşmak ve radyo kaynaklarını verimli şekilde kullanmak zorundadır.Eğer şebeke planlama yönetimi detaylı bilgi alabilirlerse mevcut durum hakkında daha doğru karar verebilirler. Eğer şebeke planlamacı var olan baz istasyonları hakkında bilgi alabilirse daha kolay ve daha doğru planlama yapabilecektir. Gruplar arasındaki iş emir bilgileri bir uygulama tarafından kotarılabilinirse, bir baz istasyonunun kurulum süresi azalacaktır. eğer bütün haberleşme bir iş akış modulü tarafından kotarılabilinirse yanlış anlamalar azalacaktır.Uygulamanın mimarisi İstemci/sunucu mimarisi olacaktır. İstemci/sunucu mimarisi ile kullanıcı sistem arabirimi genellikle kullanıcının masaüstü ortamında ve birçok istemciye cevap veren veritabanı yönetim sistemi ise genellikle çok daha güçlü bir sunucuda bulunur. İşlemlerin yönetimi, kullanıcı arabirimi oramı ile veritabanı yönetim ortamı sunucusu arasında bölüşülür. Veritabanı yönetim sunucusu bazı saklanmiş prosedürler ve tetikler barındırır. Birçok yazılım firması iki katmanlı istemci/sunucu mimarisinde yazılımın geliştirilmesini kolaylaştırıcı yazılım araçları sağlarlar.Istemci/sunucu yazılım modeli merkezcil, mainframeler,zaman paylaşımlı bilgisayarlara nazaran kullanılabilirliğin, esnekliğin ve ölçülü geliştirilmesi yönünde tasarlanmış çok yönlü, mesaj tabanlı, modüler bir altyapıdır.Bu uygulamanın istemci yanı Sybase PowerBuilder Enterprise kullanarak yazılacaktır. Veritabanı yönetim sistemi olarak ise Sybase Adaptive Server Enterprise olacaktır. Veri modellemede Logic Works Erwin, Sybase S-Desing Data architect ve System Engineer adındaki bir kaç CASE aracı kullanılacaktır

Özet Günümüz programlama dilleri ve veritabanı işletim sistemleri Nesne-Tabanlı yapılara doğru yönelmektedir. Nesne-Tabanlı uygulamalar, tekrar kullanılabilir, genişleyebilir, sağlam ve güvenilir data yapılarının oluşumunu amaçlarken; görsel diller de uygulama geliştirme ortamlarının hem kullanıcı hem de geliştiriciler açısından esnek bir hale getirilmesini hedefliyor. Günümüz modern veritabanı ön-yüz araçları hem ilişkisel ve hem de iddialı bir şekilde gelmekte olan nesneye dayalı veritabanlarını desteklemelidir. OBOCAT ( Nesne-Tabanlı Case Aracı) projesi, veritabanları için bir ön yüz ve uç kullanıcılar için bir geliştirme ortamı olarak tasarlanmıştır. Bu aracın başlıca üç özelliği :. Nesne-Tabanlı bir ön yüz aracılığı ile veritabanı uygulamaları geliştirmek.. Görsel (Windows) tabanlı form, rapor, sorgulama benzeri yazılım ürünlerinin oluşturulmasını sağlamak.. Görsel bir ortam sayesinde, ilişkisel veritabanı uygulama geliştirme çeviriminin detaylarını kullanıcıdan saklamak. Nesneye dayalı bir veritabanı case aracı üzerine yapılacak çalışma, karmaşık nesne tanımları, sınıf yapısı, nesne-tabanlı tasarım, nesne-tabanlı görsel programlama dili teorisi ve nesne-tabanlı veritabanı yönetim sistemleri bilgisini içermelidir. Böyle bir sistem aynı zamanda karmaşık nesnelerin ve dahili yapıların ( form, rapor, sorgulama ) üzerinde oluşacağı bir meta-veritabanını desteklemelidir. Bu yapı ilişkisel veritabanı uygulamalarının geliştirilmesinde, entegrasyon ve tutarlılık denetimlerinde temel teşkil eder. IV Abstract Today's programming languages and database management systems tend to have an object-oriented structure. 00 approaches enable developing reusable, extensible, well- structured and reliable software systems, while visual languages make user interfaces convenient for both designers and users of computer systems. Modern database front-end tools must both consider the 00 databases that have a grooving popularity, challenging future and the relational databases which are commonly available in the market. OBOCAT (Object-Oriented Case Tool) project is aimed to design a tool, that will be a suitable interface for databases. Main functions of this case tool :. supporting the design of database applications through an object-oriented visual interface.. enabling automatic generation of related windows based software systems like forms, reports, visual queries.. abstracting the details of relational database development cycle by providing the visual and OO interfaces. The object oriented case environment should include the concepts of object classes with structured properties, complex object views definable through an object-oriented visual database language. The system should keep a meta-database and repository that will contain interior descriptions of object views. The meta database will be used for consistency checks and for the generation of relational database applications ( default relations, forms, complex object views, reports and queries). Ill 104