Search

Dit hoofdstuk gaat in op de privaatrechtelijke en publiekrechtelijke regelgeving gericht op het voorkomen van ziekte en arbeidsongeschiktheid van de werknemer. Privaatrechtelijke regelingen met deze strekking vinden we in art. 7:658 van het Burgerlijk Wetboek en in cao’s. Preventieverplichtingen met een publiekrechtelijk karakter zijn onder meer opgenomen in de Arbeidsomstandighedenwet 1998 (Arbowet) en de Arbeidstijdenwet (Artw).

Dit hoofdstuk gaat in op de privaatrechtelijke en publiekrechtelijke regelgeving gericht op het voorkomen van ziekte en arbeidsongeschiktheid van de werknemer. Privaatrechtelijke regelingen met deze strekking vinden we in art. 7:658 van het Burgerlijk Wetboek en in cao’s. Preventieverplichtingen met een publiekrechtelijk karakter zijn onder meer opgenomen in de Arbeidsomstandighedenwet 1998 (Arbowet) en de Arbeidstijdenwet (Artw).

Dit hoofdstuk gaat in op de privaatrechtelijke en publiekrechtelijke regelgeving gericht op het voorkomen van ziekte en arbeidsongeschiktheid van de werknemer. Privaatrechtelijke regelingen met deze strekking vinden we in art. 7:658 van het Burgerlijk Wetboek en in cao’s. Preventieverplichtingen met een publiekrechtelijk karakter zijn onder meer opgenomen in de Arbeidsomstandighedenwet 1998 (Arbowet) en de Arbeidstijdenwet (Artw).

Eind september 2008 heeft het vierde internationale congres van het International Network on the Prevention of Accidents & Trauma at Work (WOS) plaatsgevonden op Kreta. Tijdens het 3-dagen durende congres zijn 10 key notes gepresenteerd en 173 presentaties gehouden, in 30 deelsessies. Hoofdthema van het congres was "Prevention of occupational accidents in a changing work environment". Diverse onderwerpen zijn aan bod gekomen, zoals nieuwe risico's, ontwikkelingen op het gebied van veiligheidscultuur, veiligheidsmanagement en risicoperceptie. In deze bijdrage wordt een impressie gegeven van het congres.

Tijdens een bijeenkomst van de Contactgroep Gezondheid en Chemie, in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde, is het onderwerp "Big Safety" aan bod gekomen. Big Safety is een benaming voor procesveiligheid en dit staat tegenover "small safety", de arbeidsveiligheid. Vier deskundigen, afkomstig uit de Onderzoeksraad voor Veiligheid en uit het bedrijfsleven hebben hun visie gegeven op procesincidenten, hoe deze ontstaan, hoe ze geanalyseerd kunnen worden, hoe bedrijven van incidenten kunnen leren, en welk schokeffect een incident heeft op zowel de direct betrokkenen als op de organisatie. Samenvattingen van de bijdragen zijn opgenomen: (1) Kirsten van Schaardenburgh-Verhoeve : Beyond traditional accident investigation, searching voor extra organisational factors; (2) Bert Zandvoort : Leren van incidenten bij Dow; (3) Willem Patberg : Process safety, think big and small, oftewel procesveiligheid, kleine oorzaken met grote of kleine gevolgen - de keus is aan u; (4) Jakob van der Wal : De impact van ongevallen.

Tijdens een bijeenkomst van de Contactgroep Gezondheid en Chemie, in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde, is het onderwerp "Big Safety" aan bod gekomen. Big Safety is een benaming voor procesveiligheid en dit staat tegenover "small safety", de arbeidsveiligheid. Vier deskundigen, afkomstig uit de Onderzoeksraad voor Veiligheid en uit het bedrijfsleven hebben hun visie gegeven op procesincidenten, hoe deze ontstaan, hoe ze geanalyseerd kunnen worden, hoe bedrijven van incidenten kunnen leren, en welk schokeffect een incident heeft op zowel de direct betrokkenen als op de organisatie. Samenvattingen van de bijdragen zijn opgenomen: (1) Kirsten van Schaardenburgh-Verhoeve : Beyond traditional accident investigation, searching voor extra organisational factors; (2) Bert Zandvoort : Leren van incidenten bij Dow; (3) Willem Patberg : Process safety, think big and small, oftewel procesveiligheid, kleine oorzaken met grote of kleine gevolgen - de keus is aan u; (4) Jakob van der Wal : De impact van ongevallen.

Eind september 2008 heeft het vierde internationale congres van het International Network on the Prevention of Accidents & Trauma at Work (WOS) plaatsgevonden op Kreta. Tijdens het 3-dagen durende congres zijn 10 key notes gepresenteerd en 173 presentaties gehouden, in 30 deelsessies. Hoofdthema van het congres was "Prevention of occupational accidents in a changing work environment". Diverse onderwerpen zijn aan bod gekomen, zoals nieuwe risico's, ontwikkelingen op het gebied van veiligheidscultuur, veiligheidsmanagement en risicoperceptie. In deze bijdrage wordt een impressie gegeven van het congres.

De Monitor Arbeidsongevallen 2007 bevat gegevens over arbeidsongevallen met dodelijke afloop of met letsel en verzuim in Nederland. In Nederland vonden in 2007 219.000 arbeidsongevallen plaats met letsel en verzuim. 4.500 arbeidsongevallen leidden tot ziekenhuisopname na SEH-bezoek. In Nederland overleden in 2007 103 werkenden na een arbeidsongeval. Dit betreft personen die korter dan één jaar in Nederland verblijven. Jongere werknemers (20-30 jaar) hebben een grotere kans op een ongeval met letsel en verzuim dan oudere werknemers. Voor ziekenhuisopnamen en dodelijke ongevallen is het risico relatief hoog voor ouderen. Mannen lopen een grotere kans op een arbeidsongeval met letsel en verzuim dan vrouwen, maar het risico voor vrouwen is de laatste jaren gestegen, terwijl het risico voor mannen iets daalt. Voor ongevallen met letsel en verzuim zijn de Horeca en de Bouwnijverheid aan te wijzen als de branches met het hoogste risico. Voor ziekenhuisopnamen zijn dat de Landbouw en visserij en de Bouwnijverheid en voor dodelijke ongevallen is het hoogste risico te vinden in de sectoren Landbouw en visserij en Bouwnijverheid. Werkenden in de ambachtelijke en industriële beroepen lopen het grootste risico slachtoffer te worden van een arbeidsongeval. Botbreuken, oppervlakkige letsels en open wonden zijn de letseltypen die het vaakst tot ziekenhuisopname leiden.

De Monitor Arbeidsongevallen 2007 bevat gegevens over arbeidsongevallen met dodelijke afloop of met letsel en verzuim in Nederland. In Nederland vonden in 2007 219.000 arbeidsongevallen plaats met letsel en verzuim. 4.500 arbeidsongevallen leidden tot ziekenhuisopname na SEH-bezoek. In Nederland overleden in 2007 103 werkenden na een arbeidsongeval. Dit betreft personen die korter dan één jaar in Nederland verblijven. Jongere werknemers (20-30 jaar) hebben een grotere kans op een ongeval met letsel en verzuim dan oudere werknemers. Voor ziekenhuisopnamen en dodelijke ongevallen is het risico relatief hoog voor ouderen. Mannen lopen een grotere kans op een arbeidsongeval met letsel en verzuim dan vrouwen, maar het risico voor vrouwen is de laatste jaren gestegen, terwijl het risico voor mannen iets daalt. Voor ongevallen met letsel en verzuim zijn de Horeca en de Bouwnijverheid aan te wijzen als de branches met het hoogste risico. Voor ziekenhuisopnamen zijn dat de Landbouw en visserij en de Bouwnijverheid en voor dodelijke ongevallen is het hoogste risico te vinden in de sectoren Landbouw en visserij en Bouwnijverheid. Werkenden in de ambachtelijke en industriële beroepen lopen het grootste risico slachtoffer te worden van een arbeidsongeval. Botbreuken, oppervlakkige letsels en open wonden zijn de letseltypen die het vaakst tot ziekenhuisopname leiden.

Bij een arbeidsongeval wordt vaak alleen gedacht aan lichamelijk letsel, maar arbeidsongevallen kunnen ook geestelijke schade tot gevolg hebben. In de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) is voor het eerst in Nederland expliciet gevraagd naar geestelijke schade als gevolg van een arbeidsongeval. De NEA sluit hiermee aan bij de standaarddefinitie van een arbeidsongeval, zoals vastgesteld voor de Monitor Arbeidsongevallen in Nederland. De Monitor Arbeidsongevallen sluit weer aan bij de basisbegrippen en definities in de Europese Statistiek van Arbeidsongevallen: een afzonderlijk voorval tijdens het werk dat leidt tot lichamelijke of geestelijke schade. Het onderzoeken van de psychische gevolgen van arbeidsongevallen is interessant omdat het hier gaat om klachten die mogelijk verstrekkende gevolgen hebben voor de werknemer zelf en het bedrijf. Vakmedianet

De Monitor Arbeidsongevallen 2006 bevat gegevens over dodelijke en ernstige arbeidsongevallen en arbeidsongevallen met letsel en verzuim in Nederland. De cijfers betreffen schattingen op basis van gegevens uit verschillende bronnen. In 2006 hebben naar schatting 213.000 arbeidsongevallen plaatsgevonden met letsel en verzuim als gevolg. Dit aantal is inclusief ongevallen met geestelijke schade en andere voorvallen die leiden tot lichamelijk of geestelijk letsel. Zo worden bijvoorbeeld ook gevallen van agressie en geweld als arbeidsongeval beschouwd. Naar schatting zijn 4.100 slachtoffers van een arbeidsongeval na behandeling op de afdeling Spoedeisende Hulp opgenomen in het ziekenhuis. Het aantal arbeidsongevallen in 2006 met dodelijke afloop bedroeg 82. In het rapport worden tevens de trends beschreven en wordt een vergelijking gemaakt met de situatie in Europa. In een apart hoofdstuk wordt inzicht gegeven in arbeidsongevallen die leiden tot een bezoek aan een Spoedeisende Hulp-afdeling van een ziekenhuis; hierbij wordt een beschrijving gegeven van een groep arbeidsongevallen die eerder niet in de Monitor Arbeidsongevallen werd beschreven, maar waar wel veel informatie over beschikbaar is, zoals de toedracht en de ernst van het ongeval (percentage ziekenhuisopnamen na SEH behandeling, kosten).

Bij een arbeidsongeval wordt vaak alleen gedacht aan lichamelijk letsel, maar arbeidsongevallen kunnen ook geestelijke schade tot gevolg hebben. In de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) is voor het eerst in Nederland expliciet gevraagd naar geestelijke schade als gevolg van een arbeidsongeval. De NEA sluit hiermee aan bij de standaarddefinitie van een arbeidsongeval, zoals vastgesteld voor de Monitor Arbeidsongevallen in Nederland. De Monitor Arbeidsongevallen sluit weer aan bij de basisbegrippen en definities in de Europese Statistiek van Arbeidsongevallen: een afzonderlijk voorval tijdens het werk dat leidt tot lichamelijke of geestelijke schade. Het onderzoeken van de psychische gevolgen van arbeidsongevallen is interessant omdat het hier gaat om klachten die mogelijk verstrekkende gevolgen hebben voor de werknemer zelf en het bedrijf. Vakmedianet

Door de omvang en aard van het risico dat wegwervers lopen te worden aangereden is weinig bekend. Van den Berg Infrastructuur heeft het initiatief genomen tot een onderzoeksproject waarbij verschillende methodes werden gebruikt om informatie te verzamelen. Gebleken is dat wegwerkzaamheden niet zonder risico's zijn. Aanrijdgevaar wordt niet alleen veroorzaakt door weggebruikers, maar ook door collega-wegwerkers in werkvoertuigen. Mede door onvoldoende ruimte in het werkvak en onvoldoende afbakening van het werkvak ontstaan potentieel gevaarlijke situaties. Er is een ongevalmodel ontwikkeld dat gebruikt kan worden voor registratie en onderzoek. Op basis van de resultaten worden aanbevelingen geformuleerd richting betrokken partijen. Vervolgactiviteiten zijn in gang gezet.

Door de omvang en aard van het risico dat wegwervers lopen te worden aangereden is weinig bekend. Van den Berg Infrastructuur heeft het initiatief genomen tot een onderzoeksproject waarbij verschillende methodes werden gebruikt om informatie te verzamelen. Gebleken is dat wegwerkzaamheden niet zonder risico's zijn. Aanrijdgevaar wordt niet alleen veroorzaakt door weggebruikers, maar ook door collega-wegwerkers in werkvoertuigen. Mede door onvoldoende ruimte in het werkvak en onvoldoende afbakening van het werkvak ontstaan potentieel gevaarlijke situaties. Er is een ongevalmodel ontwikkeld dat gebruikt kan worden voor registratie en onderzoek. Op basis van de resultaten worden aanbevelingen geformuleerd richting betrokken partijen. Vervolgactiviteiten zijn in gang gezet.

Op 24 januari 2008 werd in Antwerpen een bijeenkomst georganiseerd door de Contactgroep Gezondheid en Chemie (CGC), de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskundigen (NVVK) en Essenscia. Aanleiding warden enkele recente ongevallen in Nederland (zoals het instorten van een steiger in de Amercentrale) en de discussie over de vernieuwing van de VCA (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers) die in Nederland en ook in België de gemoederen bezig houdt. Vragen die tijdens de bijeenkomst aan de orde kwamen betroffen: heeft de VCA effect, wat is de kwaliteit van de audits, vergroot het de administratieve lasten niet te veel, versterkt het de samenwerking tussen opdrachtgever, aannemer en onderaannemer? etc. Verschillen tussen België en Nederland kwamen aan de orde door twee sprekers uit België en twee uit Nederland, zowel aan opdrachtgever als een aannemer, uit te nodigen.

Op 24 januari 2008 werd in Antwerpen een bijeenkomst georganiseerd door de Contactgroep Gezondheid en Chemie (CGC), de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskundigen (NVVK) en Essenscia. Aanleiding warden enkele recente ongevallen in Nederland (zoals het instorten van een steiger in de Amercentrale) en de discussie over de vernieuwing van de VCA (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers) die in Nederland en ook in België de gemoederen bezig houdt. Vragen die tijdens de bijeenkomst aan de orde kwamen betroffen: heeft de VCA effect, wat is de kwaliteit van de audits, vergroot het de administratieve lasten niet te veel, versterkt het de samenwerking tussen opdrachtgever, aannemer en onderaannemer? etc. Verschillen tussen België en Nederland kwamen aan de orde door twee sprekers uit België en twee uit Nederland, zowel aan opdrachtgever als een aannemer, uit te nodigen.

De Monitor Arbeidsongevallen 2006 bevat gegevens over dodelijke en ernstige arbeidsongevallen en arbeidsongevallen met letsel en verzuim in Nederland. De cijfers betreffen schattingen op basis van gegevens uit verschillende bronnen. In 2006 hebben naar schatting 213.000 arbeidsongevallen plaatsgevonden met letsel en verzuim als gevolg. Dit aantal is inclusief ongevallen met geestelijke schade en andere voorvallen die leiden tot lichamelijk of geestelijk letsel. Zo worden bijvoorbeeld ook gevallen van agressie en geweld als arbeidsongeval beschouwd. Naar schatting zijn 4.100 slachtoffers van een arbeidsongeval na behandeling op de afdeling Spoedeisende Hulp opgenomen in het ziekenhuis. Het aantal arbeidsongevallen in 2006 met dodelijke afloop bedroeg 82. In het rapport worden tevens de trends beschreven en wordt een vergelijking gemaakt met de situatie in Europa. In een apart hoofdstuk wordt inzicht gegeven in arbeidsongevallen die leiden tot een bezoek aan een Spoedeisende Hulp-afdeling van een ziekenhuis; hierbij wordt een beschrijving gegeven van een groep arbeidsongevallen die eerder niet in de Monitor Arbeidsongevallen werd beschreven, maar waar wel veel informatie over beschikbaar is, zoals de toedracht en de ernst van het ongeval (percentage ziekenhuisopnamen na SEH behandeling, kosten).

Eind 2006 is het onderzoeksproject Aanrijdgevaar Wegwerkers gestart. De meeste werkzaamheden daarvan zijn uitgevoerd in de eerste helft van 2007 door TNO Kwaliteit van Leven en Consument en Veiligheid in opdracht van en in samenwerking met Van den Berg Infrastructuren. Het project bestaat uit verschillende onderzoeken waarvan de opzet en resultaten in 5 deelrapportages beschreven zijn: 1) Literatuuronderzoek. 2) Analyse ongevalgegevens Arbeidsinspectie. 3) Analyse ongevalgegevens Van den Bergh/BAM. 4) Vragenlijstonderzoek. 5) Observatieonderzoek. Het hiervoorliggende rapport bevat een eerste inventarisatie en analyse van de literatuur met betrekking tot de oorzaken van aanrijdgevaar bij wegwerkers. Het doel daarvan is zicht te krijgen op eerder uitgevoerd onderzoek naar aanrijdgevaar van wegwerkers en de uitkomsten daarvan te vergelijken met de oorzaken die naar voren komen in de ongevalmodellen “aanrijding door bewegend voertuig” en “aanrijding in of op een bewegend voertuig met controleverlies”. Overeenkomstig het onderscheid naar de activiteit van de wegwerker (als slachtoffer van een aanrijdongeval) , het type ongeval en de plaats waar het ongeval gebeurt, is een overzicht (tabel) van mogelijke ongevalscenario’s opgesteld, waarvoor heel verschillende preventieve maatregelen kunnen gelden. In de aanbevelingen met betrekking tot het vervolg van het onderzoek en het ongevalmodel wordt deze tabel uitgewerkt.

Het voorkomen van ongevallen staat hoog op de agenda. Ongevallen gaan vaak gepaard met lichamelijk letsel of materiële schade. In ieder geval geeft het een verstoring van het bedrijfsproces: verlies aan productie, schadeclaims, boetes en imagoverlies. In toenemende mate worden ongevallen maatschappelijk dan ook niet meer geaccepteerd. In dit Arbo-informatieblad wordt een stappenplan beschreven voor het doen van ongevallenonderzoek. Voor goed ongevallenonderzoek is het van belang dat direct na het plaatsvinden van een ongeval zoveel mogelijk gegevens worden verzameld. Op basis van deze gegevens kan worden onderzocht waardoor het ongeval is veroorzaakt. Zonder voldoende en betrouwbare feiten heeft het eventuele vervolgonderzoek weinig waarde en vallen er geen goede conclusies te trekken. Een van de doelen van ongevallenanalyse is het leren van ongevallen en daardoor het optreden van gelijksoortige ongevallen in de toekomst te voorkomen.

Eind 2006 voerden TNO, het CBS en TNS NIPO de derde Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) uit, in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Ruim 24.000 werknemers deden mee aan het onderzoek. De omvang en representativiteit van de NEA maken het mogelijk om diverse branches te profileren op uiteenlopende arbeidsrisico's, zoals werkdruk, agressie en fysieke belasting. Tevens besteedt het onderzoek aandacht aan mogelijke effecten van deze risico's, zoals werkstress, RSI, bedrijfsongevallen en verzuim. Ook kijkt de NEA naar maatregelen die werkgevers treffen. De NEA signaleert trends, brengt risicogroepen in kaart en vormt een nationaal referentiebestand voor onderzoeken op bedrijfs- of sectorniveau. Deze publicatie vormt de methodologische verantwoording bij de derde meting van de NEA en biedt tevens een overzicht van de eerste resultaten.

Eind 2006 is het onderzoeksproject Aanrijdgevaar Wegwerkers gestart. De meeste werkzaamheden daarvan zijn uitgevoerd in de eerste helft van 2007 door TNO Kwaliteit van Leven en Consument en Veiligheid in opdracht van en in samenwerking met Van den Berg Infrastructuren. Het project bestaat uit verschillende onderzoeken waarvan de opzet en resultaten in 5 deelrapportages beschreven zijn: 1) Literatuuronderzoek. 2) Analyse ongevalgegevens Arbeidsinspectie. 3) Analyse ongevalgegevens Van den Bergh/BAM. 4) Vragenlijstonderzoek. 5) Observatieonderzoek. Het hiervoorliggende rapport bevat een eerste inventarisatie en analyse van de literatuur met betrekking tot de oorzaken van aanrijdgevaar bij wegwerkers. Het doel daarvan is zicht te krijgen op eerder uitgevoerd onderzoek naar aanrijdgevaar van wegwerkers en de uitkomsten daarvan te vergelijken met de oorzaken die naar voren komen in de ongevalmodellen “aanrijding door bewegend voertuig” en “aanrijding in of op een bewegend voertuig met controleverlies”. Overeenkomstig het onderscheid naar de activiteit van de wegwerker (als slachtoffer van een aanrijdongeval) , het type ongeval en de plaats waar het ongeval gebeurt, is een overzicht (tabel) van mogelijke ongevalscenario’s opgesteld, waarvoor heel verschillende preventieve maatregelen kunnen gelden. In de aanbevelingen met betrekking tot het vervolg van het onderzoek en het ongevalmodel wordt deze tabel uitgewerkt.

Op 21 november 2006 reed in Arnhem een trein door een rood sein, met een treinbotsing tot gevolg. In juni 2007 verscheen het rapport van de Inspectie Verkeer en Waterstaat waarin de oorzaak van dit spoorwegongeval werd onderzocht. Geconcludeerd werd dat één van de machinisten door rood reed en dat de machinist zijn bevoegdheid niet op orde had. Daarmee is dan wellicht een veroorzaker aangewezen, maar nog niet de eigenlijke oorzaak. Geen enkele machinist rijdt expres door rood. Om herhaling van dergelijke ongevallen te voorkomen moet er dus meer gebeuren dan vaststellen wie zich niet aan de regels heeft gehouden. Er moet daarnaast ook worden onderzocht of de regels zelf wel kloppen en of de machinist wel in de omstandigheid verkeerde dat de regels gevolgd konden worden.

In de Monitor Arbeidsongevallen, die sinds 2002 jaarlijks wordt gepubliceerd, staan nationale kerncijfers over arbeidsongevallen, trends en een vergelijking met de Europese cijfers. De Monitor is onder meer bedoeld als informatiebron voor de overheid en het bedrijfsleven. De gegevens over arbeidsongevallen op jaarbasis bieden echter weinig mogelijkheden voor een betrouwbare nadere analyse per sector, waardoor de geboden informatie voor gebruik in sectoren te algemeen wordt gevonden. In opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid daarom de onderhavige aparte rapportage opgesteld met sectorprofielen voor arbeidsongevallen op basis van cijfers over meerdere jaren. Daarvoor is gebruik gemaakt van de Enquête Beroepsbevolking (EBB) van het CBS en het Letsel Informatie Systeem (LIS) van Consument en Veiligheid. Uit de cijfers blijkt onder meer dat de meeste ongevallen met lichamelijk letsel en verzuim plaatsvinden in de industrie en delfstofwinning (24%), de bouwnijverheid (14%) en de handel (13%). De kans op een arbeidsongeval met lichamelijk letsel en verzuim per 100.000 werkenden is significant gedaald met gemiddeld 5% per jaar. In de horeca en het onderwijs zijn niet significante stijgende trends zichtbaar. In de industrie, de handel en in de categorie ‘overige sectoren’ is een significant dalende trend te zien in de kans op een arbeidsongeval met lichamelijk letsel en verzuim. Deze rapportage is een bijlage bij de Monitor Arbeidsongevallen 2005.

In 2001 heeft het ministerie van SZW aan TNO Arbeid en Consument en Veiligheid opdracht gegeven de bestaande bronnen voor arbeidsongevallen te vergelijken en een methodiek te ontwikkelen waarmee éénduidige en betrouwbare nationale kerncijfers vastgesteld kunnen worden. Deze cijfers moeten onder meer bedrijven en bedrijfstakken in staat stellen hun eigen prestaties wat betreft de preventie van arbeidsongevallen te beoordelen en zonodig te verbeteren. Om de monitor zo leesbaar en toegankelijk mogelijk te houden is besloten om, apart van de Monitor Arbeidsongevallen, een verantwoording te publiceren met daarin een vastlegging van de methode, gebruikte bronnen, controles en correcties en aanvullend onderzoek (in 2004). Ontwikkelingen als het structureel beschikbaar komen van gegevens over arbeidsongevallen met verzuim via de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden maakt echter een herziening van de verantwoording noodzakelijk. In de hiervoorliggende herziening wordt ingegaan op eisen aan bronnen m.b.t. de definities en –classificaties en kwaliteits- en bruikbaarheidsaspecten die een rol spelen bij gestructureerde monitoring. Verder wordt van de drie onderscheiden indicatoren (dodelijke arbeidsongevallen, ernstige arbeidsongevallen en arbeidsongevallen met verzuim) aangegeven van welke bronnen gebruik wordt gemaakt. Tevens worden per indicator een aantal aandachtspunten besproken. Tot slot wordt de Monitor Arbeidsongevallen geëvalueerd.

In 2001 heeft het ministerie van SZW aan TNO Arbeid en Consument en Veiligheid opdracht gegeven de bestaande bronnen voor arbeidsongevallen te vergelijken en een methodiek te ontwikkelen waarmee éénduidige en betrouwbare nationale kerncijfers vastgesteld kunnen worden. Deze cijfers moeten onder meer bedrijven en bedrijfstakken in staat stellen hun eigen prestaties wat betreft de preventie van arbeidsongevallen te beoordelen en zonodig te verbeteren. Om de monitor zo leesbaar en toegankelijk mogelijk te houden is besloten om, apart van de Monitor Arbeidsongevallen, een verantwoording te publiceren met daarin een vastlegging van de methode, gebruikte bronnen, controles en correcties en aanvullend onderzoek (in 2004). Ontwikkelingen als het structureel beschikbaar komen van gegevens over arbeidsongevallen met verzuim via de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden maakt echter een herziening van de verantwoording noodzakelijk. In de hiervoorliggende herziening wordt ingegaan op eisen aan bronnen m.b.t. de definities en –classificaties en kwaliteits- en bruikbaarheidsaspecten die een rol spelen bij gestructureerde monitoring. Verder wordt van de drie onderscheiden indicatoren (dodelijke arbeidsongevallen, ernstige arbeidsongevallen en arbeidsongevallen met verzuim) aangegeven van welke bronnen gebruik wordt gemaakt. Tevens worden per indicator een aantal aandachtspunten besproken. Tot slot wordt de Monitor Arbeidsongevallen geëvalueerd.

In dit artikel willen de auteurs nagaan wat de mogelijke effecten zijn van de vergrijzende arbeidsmarkt op de arbeidsveiligheid in Nederland. Op basis daarvan worden conclusies getrokken over effectief leeftijdsbewust personeels beleid. De onderzoekers voerden hiervoor een statische analyse uit op gegevens over arbeidsongevallen in Nederland, demografische en persoonsvariabelen en werkkenmerken uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2005. Uit de resultaten blijkt onder andere dat het totale ongevallenpercentage arbeidsongevallen met verzuim daalt naarmate men ouder wordt. Het percentage arbeidsongevallen met verzuim langer dan 1 maand stijgt iets met leeftijd. Aangezien jongeren het hoogste risico lopen op een arbeidsongeval, zal een toename van het aantal oudere werknemers op de arbeidsmarkt een gunstig effect hebben op het totale aantal arbeidsongevallen in Nederland.

In dit artikel staat centraal in hoeverre arbeidsongevallen met lichamelijk en geestelijk letsel samengaan met verzuim van werknemers. Hiervoor zijn analyses uitgevoerd op een groot databestand met gegevens van 10.075 Nederlandse werknemers. Dit bestand is representatief voor alle werknemers in Nederland wat betreft geslacht, leeftijd en bedrijfssector. Uit het onderzoek blijkt dat werknemers die in de afgelopen twaalf maanden een arbeidsongeval hebben meegemaakt dat leidde tot geestelijk letsel, in dat jaar langduriger verzuimden dan werknemers die geen arbeidsongeval hadden meegemaakt of een arbeidsongeval meemaakten dat leidde tot lichamelijk letsel. Verder lijken werknemers met geestelijk letsel door een arbeidsongeval hun verzuim als gevolg van dat ongeval lager in te schatten dan gerechtvaardigd is. Werknemers met lichamelijk letsel door een arbeidsongeval schatten hun verzuim wel goed in.

In de Monitor Arbeidsongevallen, die sinds 2002 jaarlijks wordt gepubliceerd, staan nationale kerncijfers over arbeidsongevallen, trends en een vergelijking met de Europese cijfers. De Monitor is onder meer bedoeld als informatiebron voor de overheid en het bedrijfsleven. De gegevens over arbeidsongevallen op jaarbasis bieden echter weinig mogelijkheden voor een betrouwbare nadere analyse per sector, waardoor de geboden informatie voor gebruik in sectoren te algemeen wordt gevonden. In opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid daarom de onderhavige aparte rapportage opgesteld met sectorprofielen voor arbeidsongevallen op basis van cijfers over meerdere jaren. Daarvoor is gebruik gemaakt van de Enquête Beroepsbevolking (EBB) van het CBS en het Letsel Informatie Systeem (LIS) van Consument en Veiligheid. Uit de cijfers blijkt onder meer dat de meeste ongevallen met lichamelijk letsel en verzuim plaatsvinden in de industrie en delfstofwinning (24%), de bouwnijverheid (14%) en de handel (13%). De kans op een arbeidsongeval met lichamelijk letsel en verzuim per 100.000 werkenden is significant gedaald met gemiddeld 5% per jaar. In de horeca en het onderwijs zijn niet significante stijgende trends zichtbaar. In de industrie, de handel en in de categorie ‘overige sectoren’ is een significant dalende trend te zien in de kans op een arbeidsongeval met lichamelijk letsel en verzuim. Deze rapportage is een bijlage bij de Monitor Arbeidsongevallen 2005.

Deze Monitor Arbeidsongevallen bevat gegevens uit 2005 over dodelijke/ernstige arbeidsongevallen en arbeidsongevallen met letsel en verzuim. Hoofdstuk 2 bevat een korte beschrijving van de Monitor, inclusief een korte toelichting op de overgang van een nieuwe bron voor arbeidsongevallen met letsel en verzuim. Daarna worden de resultaten van de Monitor gepresenteerd me: kerncijfers; slachtoffers; bedrijven; toedracht van de ongevallen; letsels en gevolgen. Vervolgens worden de trends beschreven en wordt een vergelijking gemaakt met de situatie in Europa. Omdat de overgang naar een nieuwe bron tot gevolg heeft dat geen gegevens meer beschikbaar zijn over arbeidsongevallen van zelfstandigen, richt hoofdstuk 5 zich op arbeidsongevallen met letsel en verzuim bij zelfstandigen op basis van de oude bron. Het blijkt o.a. dat er naar schatting 3.500 slachtoffers van een arbeidsongeval na behandeling op de afdeling Spoedeisende Hulp, opgenomen zijn in het ziekenhuis. Het aantal arbeidsongevallen met dodelijke afloop bedroeg 75. De risicogroepen zijn: -oudere werkenden (bij dodelijke arbeidsongevallen en ziekenhuisopnamen); -jongere werkenden (bij ongevallen met letsel en verzuim); -mannen; -allochtonen; -werkenden met een lagere opleiding en in de bouwnijverheid, de sector vervoer, opslag en communicatie, de landbouw en visserij en de industrie en delfstoffenwinning. De Monitor bevat meerdere bijlagen daaronder één met meer aanvullende gegevens over ongevallen naar bedrijfstak.

Eind 2006 voerden TNO, het CBS en TNS NIPO de derde Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) uit, in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Ruim 24.000 werknemers deden mee aan het onderzoek. De omvang en representativiteit van de NEA maken het mogelijk om diverse branches te profileren op uiteenlopende arbeidsrisico's, zoals werkdruk, agressie en fysieke belasting. Tevens besteedt het onderzoek aandacht aan mogelijke effecten van deze risico's, zoals werkstress, RSI, bedrijfsongevallen en verzuim. Ook kijkt de NEA naar maatregelen die werkgevers treffen. De NEA signaleert trends, brengt risicogroepen in kaart en vormt een nationaal referentiebestand voor onderzoeken op bedrijfs- of sectorniveau. Deze publicatie vormt de methodologische verantwoording bij de derde meting van de NEA en biedt tevens een overzicht van de eerste resultaten.

Deze studie betreft de lichamelijke en psychische gevolgen van een arbeidsongeval en de determinanten daarvan. Gegevens van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA, 2003-2005-2006) over werknemers met een arbeidsongeval met geestelijke schade zijn vergeleken met die van werknemers met een ongeval met lichamelijk letsel. Daarbij is onderscheid gemaakt op basis van het al dan niet (langdurig) verzuimen na het ongeval. Geestelijke schade doet zich in ongeveer éénderde van de arbeidsongevallen voor, en leidt iets minder vaak tot verzuim dan na een ongeval met lichamelijk letsel. De kans op langdurig verzuim is echter beduidend groter bij geestelijke dan bij lichamelijke schade. Vooral bij werknemers met een hoge psychosociale belasting (werkdruk, emotioneel zwaar werk, agressie op het werk) is de kans dat een arbeidsongeval leidt tot geestelijke schade relatief groot. Als determinanten voor (langdurig) verzuim na een arbeidsongeval met geestelijke schade komen naar voren: hoge werkdruk, geluidsoverlast, oudere werknemers, en hoger opgeleide werknemers. Uit deze analyse kan worden afgeleid dat geestelijke schade na een arbeidsongeval een factor is waar rekening mee moet worden gehouden.

Deze studie betreft de lichamelijke en psychische gevolgen van een arbeidsongeval en de determinanten daarvan. Gegevens van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA, 2003-2005-2006) over werknemers met een arbeidsongeval met geestelijke schade zijn vergeleken met die van werknemers met een ongeval met lichamelijk letsel. Daarbij is onderscheid gemaakt op basis van het al dan niet (langdurig) verzuimen na het ongeval. Geestelijke schade doet zich in ongeveer éénderde van de arbeidsongevallen voor, en leidt iets minder vaak tot verzuim dan na een ongeval met lichamelijk letsel. De kans op langdurig verzuim is echter beduidend groter bij geestelijke dan bij lichamelijke schade. Vooral bij werknemers met een hoge psychosociale belasting (werkdruk, emotioneel zwaar werk, agressie op het werk) is de kans dat een arbeidsongeval leidt tot geestelijke schade relatief groot. Als determinanten voor (langdurig) verzuim na een arbeidsongeval met geestelijke schade komen naar voren: hoge werkdruk, geluidsoverlast, oudere werknemers, en hoger opgeleide werknemers. Uit deze analyse kan worden afgeleid dat geestelijke schade na een arbeidsongeval een factor is waar rekening mee moet worden gehouden.

Deze Monitor Arbeidsongevallen bevat gegevens uit 2005 over dodelijke/ernstige arbeidsongevallen en arbeidsongevallen met letsel en verzuim. Hoofdstuk 2 bevat een korte beschrijving van de Monitor, inclusief een korte toelichting op de overgang van een nieuwe bron voor arbeidsongevallen met letsel en verzuim. Daarna worden de resultaten van de Monitor gepresenteerd me: kerncijfers; slachtoffers; bedrijven; toedracht van de ongevallen; letsels en gevolgen. Vervolgens worden de trends beschreven en wordt een vergelijking gemaakt met de situatie in Europa. Omdat de overgang naar een nieuwe bron tot gevolg heeft dat geen gegevens meer beschikbaar zijn over arbeidsongevallen van zelfstandigen, richt hoofdstuk 5 zich op arbeidsongevallen met letsel en verzuim bij zelfstandigen op basis van de oude bron. Het blijkt o.a. dat er naar schatting 3.500 slachtoffers van een arbeidsongeval na behandeling op de afdeling Spoedeisende Hulp, opgenomen zijn in het ziekenhuis. Het aantal arbeidsongevallen met dodelijke afloop bedroeg 75. De risicogroepen zijn: -oudere werkenden (bij dodelijke arbeidsongevallen en ziekenhuisopnamen); -jongere werkenden (bij ongevallen met letsel en verzuim); -mannen; -allochtonen; -werkenden met een lagere opleiding en in de bouwnijverheid, de sector vervoer, opslag en communicatie, de landbouw en visserij en de industrie en delfstoffenwinning. De Monitor bevat meerdere bijlagen daaronder één met meer aanvullende gegevens over ongevallen naar bedrijfstak.

In dit artikel willen de auteurs nagaan wat de mogelijke effecten zijn van de vergrijzende arbeidsmarkt op de arbeidsveiligheid in Nederland. Op basis daarvan worden conclusies getrokken over effectief leeftijdsbewust personeels beleid. De onderzoekers voerden hiervoor een statische analyse uit op gegevens over arbeidsongevallen in Nederland, demografische en persoonsvariabelen en werkkenmerken uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2005. Uit de resultaten blijkt onder andere dat het totale ongevallenpercentage arbeidsongevallen met verzuim daalt naarmate men ouder wordt. Het percentage arbeidsongevallen met verzuim langer dan 1 maand stijgt iets met leeftijd. Aangezien jongeren het hoogste risico lopen op een arbeidsongeval, zal een toename van het aantal oudere werknemers op de arbeidsmarkt een gunstig effect hebben op het totale aantal arbeidsongevallen in Nederland.