Search

Bu çalışma Cumhuriyet Türkiyesi mesleki ve teknik öğretimi kapsamında değerlendirilen İstanbul’da kurulmuş olan Terzilik Okulunun genel yapısını ortaya koymayı amaçlamıştır. Terzilik Okulu 1929 yılında açılmış olup uzun yıllar ülkeye terzi yetiştirmiştir. Okul iki bölümlü olup dikiş ve biçki şubelerine ayrılmıştır. Örgün bir eğitim kurumu olmasının yanında terzi esnafı olan gençlerinde eğitilmesi amacıyla Akşam Terzilik Okulunu bünyesinde barındırmış, bir çeşit yaygın öğretim gerçekleştirerek hayat boyu öğrenme sağlamıştır. Çalışmada tarihsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Tarihsel araştırma, geçmişin öğrenilmesini, anlaşılmasını ve günümüzle bir bağ kurulmasını, günümüzde gerçekleşenlerin tarihsel bir süreci olduğunun kavranmasını sağlar. Ayrıca tarih araştırmaları sonucunda ortaya çıkan çalışmalar, çalışılan konular ile ilgili bir literatür de oluşturmaktadır. Mevcut çalışma da bir tarihsel araştırma olup araştırılan konunun dönemine ait olan evraklara dayandırılmıştır. Bu bağlamdan bakıldığında araştırmada veri analizi olarak betimsel yaklaşım seçilmiştir. Betimsel yaklaşımın amacı yapılan tarihsel araştırma neticesinde elde edilen verilerin orjinal yapısına mümkün olduğu kadar sadık kalarak verileri işlemektir. Çalışmada Türkiye Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan eserlerden, talimatnamelerden, Tebliğler Dergisinden, Devlet İstatistik Enstitüsünün yayımladığı istatistiklerden ve ayrıca çeşitli telif eserlerden yararlanılmıştır. Çalışmanın dayanağını oluşturan bu dokümanlardan elde edilen verilere betimsel yaklaşımın amacı doğrultusunda mümkün olduğu derecede sadakat gösterilerek ele alınmıştır.

Bu çalışmada, Türkiye’de 70’li yıllarda uzaktan öğretim yapan Yaygın Yükseköğretim Kurumu (YAYKUR)’un kuruluş amacı, teşkilat yapısı, ne şekilde öğretim yaptığı, hangi alanlarda öğrenci yetiştirdiği gibi, kuruluşundan kapanışına kadar yaşadığı gelişmeler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamdan hareketle çalışmanın amacı, Türkiye tarihinde gerçekleştirilen bir uzaktan öğretim uygulaması olan YAYKUR’un ele alınması ve uygulama hakkındaki bilgilerin uzaktan öğretimin tarihi ile ilgili literatüre kazandırılmasıdır. YAYKUR, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak, üniversiteye giremeyen binlerce kişiye yükseköğretimde okuma fırsatı vermek, modern eğitim teknolojilerini Türk eğitim sistemine kazandırmak, ülkenin ara insan gücü eksikliğini gidermek, milli bilince sahip bireyler yetiştirmek gibi amaçlar ile 1975 yılında kurulmuştur. YAYKUR, uzaktan ve yüz yüze öğretim yapmak üzere açık yükseköğretim ve örgün yükseköğretim şeklinde iki ana organizasyon olarak teşkilatlandırılmıştır. Açık öğretimde; dışardan bitirme, açık yükseköğretim, yaygın eğitim kursları ve mektupla öğretim uygulamalarının, örgün öğretimde; yabancı diller yüksekokulları ve meslek yüksekokullarının eğitim-öğretim faaliyetleri sürdürülmüştür. 1981’de yürürlüğe giren Yükseköğretim Kanunu ve onun uzantısı olarak 1982’de çıkarılmış olan 41 sayılı kanun hükmündeki kararname ile birlikte uzaktan eğitim üniversitelerin yetkisine verilmiş, YAYKUR’un yükseköğretim programları üniversitelere dahil edilmiştir.

Çalışmanın amacı, 1844-1845 tarihli Temettuat Defterleri’nden çıkarılan iktisadi verilere göre Bursa şehir merkezinde yaşayan gayrimüslimlerin ekonomik durumunu ortaya koymaktır. Bu verilere göre; Bursa şehir merkezinde nüfus olarak birinci sırada Ermeniler, ikinci sırada Rumlar yer almıştır. Yahudiler ise diğer gayrimüslim unsurlara göre nüfusları çok az olup tek bir mahallede yaşamışlardır. Bu üç gayrimüslim topluluk çeşitli iktisadi faaliyetlerde bulunmuştur. Bursa gayrimüslimleri tarım, hayvancılık, esnaflık, ticaret gibi iş kollarında çalışmış ve onların çalışmaları neticesinde elde ettikleri gelirleri üzerine vergiler konmuştur. Gayrimüslimler içerisinde yaptıkları işlerden yüksek gelir elde edenler olduğu gibi düşük profilli işler ile meşgul olanlar da olmuştur. Çalışmamızda görüleceği gibi toplamda 1790 hanede yaşayan gayrimüslimlerin toplam yıllık gelirleri 2.082.111 kuruş, gelirlerine karşılık kendilerine yazılan vergiler 164.893 kuruş olarak kaydedilmiştir., The aim of this study is to investigate and reveal the economic situation of non-Muslims living in the city center of Bursa province according to the economic data obtained from the Temettuat Surveys dated 1844-1845. According to the data, in terms of population, the Armenians ranked first and the Greeks ranked second in Bursa city center. Jews, on the other hand, had a very small population compared to other non-Muslim groups and lived in one particular neighborhood. These three non-Muslim communities got engaged in numerous economic activities. The non-Muslims living in Bursa worked in sectors such as agriculture, animal husbandry, shop-keeping and commerce, and taxes were imposed on the income they earned as an outcome of their trade. Among the non-Muslims, there were those who earned high income from their trade and businesses, as well as those who got engaged in low-profile jobs. As it can clearly be seen in our study, it was recorded that the total annual income of non-Muslims living in 1790 households was 2.082.111 Kuruş, and the tax paid in return for their annual income was 164.893 Kuruş.

Bu çalışmada, Türkiye eğitim tarihinde lise öğretmeni yetiştirme üzerinde önemli bir model olan İstanbul Yüksek Öğretmen Okulunun teşkilat, idari, eğitim-öğretim yapısının ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada, Osmanlı Arşivi, Cumhuriyet Arşivi, Yüksek Öğretmen Okulu Arşivi ve ilgili kanun ve yönetmelikler kullanılarak doküman analizi yapılmıştır. Yapılmış olan analizler sonucunda, Yüksek Öğretmen Okulunun tarihsel sürecinde geçirmiş olduğu evreler: kuruluşu ve gelişmesi, Okulun yapısındaki değişimler, program değişimleri, yaşanan problemler ve başarıları ortaya koyulmuştur. Yüksek Öğretmen Okulu, Osmanlı'dan gelen Dârülmuallimîn geleneğini sürdürerek alan derslerinin Üniversitede, meslek derslerinin Okulda verilmiş olduğu Fransa örnekli bir model olarak Türkiye'de lise öğretmeni yetiştirmiş olan bir kurumdur. 1924 senesinde, Yüksek Muallim Mektebi adıyla açılmış olan Okul, 1978 senesinde öğrenci alınmaması yönünde verilen bir karar ile birlikte kapatılma sürecine girmiştir. Okulu tarihi sürecinde iki döneme ayırmak mümkündür. Yüksek Öğretmen Okuluna, 1964 senesine kadar sadece lise mezunu şartını taşıyan öğrenciler alınmıştır. Bu tarihten itibaren ise daha çok ilk öğretmen okulu son sınıf öğrencilerinden başarılı olanlar ve kısmen de lise mezunu olup üniversiteye yerleşenler arasından seçim yapılmıştır. Yüksek Öğretmen Okulu öğrencileri genelde fen-edebiyat fakültelerine gönderilmiştir. Alan derslerini üniversitede alan öğrenciler Yüksek Öğretmen Okulunda eğitim psikolojisi, eğitim sosyolojisi, genel öğretim metodu, maârif teşkilatı ve idare dersi olmak üzere çeşitli meslek dersleri görmüşlerdir. Dört yıllık ve yatılı bir okul olan Yüksek Öğretmen Okulunun son senesi, staja ayrılmıştır. Öğrencilerin her türlü ihtiyaçları devlet tarafından karşılanmıştır. Yüksek Öğretmen Okulu mezunları çoğunlukla liselerde ve üniversitelerde görev yapmışlardır. The present study aims to investigate the organizational, administrative and academic structure of Istanbul Higher Teacher Training School (İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu), an important model in training high school teachers in Turkey's history education. In the study, document analyses were performed using the Ottoman archives, the Republican archives, the archives of the Higher Teacher Training School and the relevant laws and regulations. As a result of the analyses, the stages of the Higher Teacher Training School in the historical process: establishment and development, the changes in the structure of the School, program changes, problems experienced and achievements of the School were revealed. The Higher Teacher Training School, while preserving the traditions of Dârülmuallimîn (Male Teacher Training School) from the Ottoman era, was an institution that trained high school teachers in Turkey and that the subject area courses were taught at the University and the professional courses were taught at the School just like the model in France. The School that was opened in 1924 under the name of the Higher Teacher Training School (Yüksek Muallim Mektebi) entered a process of closure in 1978 with the decision not to enroll students.It is possible to analyze the school into two periods: The Higher Teacher Training School only admitted the students, until 1964, who had graduated from high school. From this date on, mostly the final grade students who were successful in the primary teacher school and partially high school graduates who got a place a university were admitted. The students of the Higher Teacher Training School were sent to study at the Faculties of Science and Literature. The students who took the subject courses at the university took a number of professional courses at the the Higher Teacher Training School such as educational psychology, educational sociology, general teaching methods, and educational organization and management. The last year of the the Higher Teacher Training School, a four-year and boarding school, was assigned for internship. All the needs of the students were met by the State. The graduates of the the Higher Teacher Training School were mostly employed at high schools and universities. 409

Osmanlı’da sivil modern okulların öncüsü olan rüşdiye mekteplerine öğretmen yetiştirmek üzere 1848 yılında Darülmualliminin açılmıştır. Darülmualliminden itibaren öğretmen eğitimi günümüze kadar gelişmiş ve bugünün eğitim fakülteleri ortaya çıkmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nde 1926 yılında ortaokullara öğretmen yetiştirmek üzere Orta Muallim Mektebi açılmış, daha sonra bu okul Eğitim Enstitüsü adını almış ve bu tip enstitülerin sayısı yurt genelinde yaygınlaştırılmaya başlanmıştır. 1958 yılında açılan Bursa Eğitim Enstitüsü de bu enstitüler arasında yerini almıştır.İlk açılan eğitim enstitülerinden biri olan Bursa Eğitim Enstitüsü değişim ve gelişim geçirerek Eğitim Fakültesi olarak günümüze gelmiştir. Enstitüsüler uzun yıllar yazılı ve sözlü sınavlar yaparak öğrenci kabul etmiş, 1978’den itibaren merkezi üniversite sınavı ile öğrenci alınmaya başlanmıştır. Enstitünün kuruluşundan itibaren öğrenci ve öğretmen sayılarında artışlar olmuştur. Okul süreç içerisinde insan sayısı bakımından büyümesinin yanı sıra bina olarak ta büyümüştür. Enstitü açıldığında bir ilkokul ile aynı paylaşmış, 24 Ekim 1966 tarihinde Yıldırım’da yapılmış olan binaya taşınmıştır. Bursa Eğitim Enstitüsü için konferans salonu, kapalı spor salonu, yatakhane ve yemekhanesi olan bir kampüs yapılmıştır. Enstitünün öğrencileri futbol, basketbol, taekwondo, tiyatro kulübü, folklor kulübü, müzik kulüpleri, kütüphane kulübü gibi çeşitli sosyal faaliyetlere katılmışlardır. 1970 yıllarda Türkiye’nin siyasi ortamından Bursa Eğitim Enstitüsü öğrencileri de etkilenmiş ve Enstitüde olaylar çıkmıştır. Bu nedenle bazı zamanlarda dersler tatiledilmiştir. Enstitüde, teorik olarak alan ve pedagoji derslerinin yanında uygulama dersleri verilmiş, öğretmenlik uygulaması için ortaokul ve liselere stajyer gönderilmiştir. Günümüzde sert bir şekilde eleştirilen Mektupla Öğretim ve Hızlandırılmış Program ile öğretmen yetiştirme usulleri Bursa Eğitim Enstitüsünde de uygulanmıştır. Türkiye’ye öğretmen yetiştirme konusunda uzun yıllar hizmet etmiş olan Bursa Eğitim Enstitüsü 1982’de Eğitim Fakültesine dönüştürülerek Uludağ Üniversitesi bağlanmıştır., Darülmuallimin (Male Teacher Training College) was opened in the Ottoman Empire in 1848 to train teachers for junior high schools, which were the pioneer of the civil modern schools in the Empire. Teacher training has developed since the opening of Darülmuallimin, which has led to the emergence of today’s faculties of education. Orta Muallim Mektebi (Middle Teacher Training School) was opened in the Republic of Turkey in 1926 to train teachers for middle schools. Then its name was changed into Institute of Education and the number of schools under this name increased across the country. Bursa Institute of Education, which was opened in 1958, was one of such institutes.Bursa Institute of Education, which was one of the first institutes of education opened, has become today’s Faculty of Education by going through a series of change and development. Initially, institutes admitted students through written and oral exams for many years. In 1978, they started to admit students by centralized university exam. The number of students and teachers rose as of the establishment of the institute. Besides the number of people, the number of the buildings of the institute increased as well. When the institute was opened, it shared a building with a primary school. It was moved to a building constructed in Yıldırım on 24 October 1966. A campus composed of a conference hall, an indoor sports hall, a dormitory, and a dining hall was made for Bursa Institute of Education. The students of the institute participated in various social activities such as football, basketball, taekwondo, theatre, folk dancing, music club, and library club. In the 1970s, the students of Bursa Institute of Education were affected by the political environment of Turkey, and certain events took place there. Therefore, classes were cancelled at certain times. In the institute, practical courses were given as well as theoretical major area and pedagogical courses, and interns were sent to middle schools and high schools for teaching practice. With Teaching with Letters and Accelerated Program, which is harshly criticized today, teacher training procedures were applied in Bursa Institute of Education. Serving Turkey in the field of teachertraining for many years, the institute was converted into Faculty of Education and affiliated to Uludağ University in 1982.

Bu çalışmanın amacı, Temettuat Defterlerinden faydalanarak XIX. yüzyılda Bursa Şehri Gayrimüslim mahallelerinin ekonomik durumunu ortaya koymaktır. Temettuat Defterlerinden öğrenilen bilgilere göre Bursa şehir merkezinde yaşayan Gayrimüslimlerin kendine ait mahalleleri olduğu gibi Müslümanlarla ortak yaşam alanlarıda olmuştur. Gayrimüslimler, sadece kendilerine ait mahallelerinde kalabalık nüfus barındırırken Müslümanlarla birlikte yaşadıkları mahallelerde bazen kalabalık bazende azınlık olmuşlardır. Ayrıca gayrimüslimler çok çeşitli ekonomik faaliyetlerden kazanç sağlamışlardır. Mahallelerde tarım, hayvancılık, esnaflık, ticaret gibi iş kollarında faaliyet gösterenlere rastlanılmıştır. Bu faaliyetler sonucunda elde edilen gelirlere vergiler konmuştur. Çalışmanın hedefi zimmilerin ekonomik yapısını göstermek olduğundan sosyal ve ekonomik bilgiler veren belgelerden sadece iktisadi veriler alınmış, tablolar ve metinler halinde detaylı bir şekilde sunulmuşturAnahtar Kelimeler: Temettuat Defterleri, Bursa, gayrimüslim, Mahalle The purpose of this project is, by making Temettuat survey as a basis, to display the financial situations of non-muslims in 19 th century. According to the information from in Temettuat Notebooks, the non-muslims living in the city center both had their district and their social environmets. While they were living in their own regions shared with muslims. Also, non-muslims made a living with other various working ways. İn streets they made agriculture, freelance jops as well as trade. The money that was gained by these fields was taxed. The aim of the work is to show the economic situation of them and to do that social and financial data has been presented is details statistically.Key Words: Temettuat survey, Bursa, Non-muslim, Streets 273

Osmanlı’da sivil modern okulların öncüsü olan rüşdiye mekteplerine öğretmen yetiştirmek üzere 1848 yılında Darülmualliminin açılmıştır. Darülmualliminden itibaren öğretmen eğitimi günümüze kadar gelişmiş ve bugünün eğitim fakülteleri ortaya çıkmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nde 1926 yılında ortaokullara öğretmen yetiştirmek üzere Orta Muallim Mektebi açılmış, daha sonra bu okul Eğitim Enstitüsü adını almış ve bu tip enstitülerin sayısı yurt genelinde yaygınlaştırılmaya başlanmıştır. 1958 yılında açılan Bursa Eğitim Enstitüsü de bu enstitüler arasında yerini almıştır. İlk açılan eğitim enstitülerinden biri olan Bursa Eğitim Enstitüsü değişim ve gelişim geçirerek Eğitim Fakültesi olarak günümüze gelmiştir. Enstitüsüler uzun yıllar yazılı ve sözlü sınavlar yaparak öğrenci kabul etmiş, 1978’den itibaren merkezi üniversite sınavı ile öğrenci alınmaya başlanmıştır. Enstitünün kuruluşundan itibaren öğrenci ve öğretmen sayılarında artışlar olmuştur. Okul süreç içerisinde insan sayısı bakımından büyümesinin yanı sıra bina olarak ta büyümüştür. Enstitü açıldığında bir ilkokul ile aynı paylaşmış, 24 Ekim 1966 tarihinde Yıldırım’da yapılmış olan binaya taşınmıştır. Bursa Eğitim Enstitüsü için konferans salonu, kapalı spor salonu, yatakhane ve yemekhanesi olan bir kampüs yapılmıştır. Enstitünün öğrencileri futbol, basketbol, taekwondo, tiyatro kulübü, folklor kulübü, müzik kulüpleri, kütüphane kulübü gibi çeşitli sosyal faaliyetlere katılmışlardır. 1970 yıllarda Türkiye’nin siyasi ortamından Bursa Eğitim Enstitüsü öğrencileri de etkilenmiş ve Enstitüde olaylar çıkmıştır. Bu nedenle bazı zamanlarda dersler tatil edilmiştir. Enstitüde, teorik olarak alan ve pedagoji derslerinin yanında uygulama dersleri verilmiş, öğretmenlik uygulaması için ortaokul ve liselere stajyer gönderilmiştir. Günümüzde sert bir şekilde eleştirilen Mektupla Öğretim ve Hızlandırılmış Program ile öğretmen yetiştirme usulleri Bursa Eğitim Enstitüsünde de uygulanmıştır. Türkiye’ye öğretmen yetiştirme konusunda uzun yıllar hizmet etmiş olan Bursa Eğitim Enstitüsü 1982’de Eğitim Fakültesine dönüştürülerek Uludağ Üniversitesi bağlanmıştır. Darülmuallimin (Male Teacher Training College) was opened in the Ottoman Empire in 1848 to train teachers for junior high schools, which were the pioneer of the civil modern schools in the Empire. Teacher training has developed since the opening of Darülmuallimin, which has led to the emergence of today’s faculties of education. Orta Muallim Mektebi (Middle Teacher Training School) was opened in the Republic of Turkey in 1926 to train teachers for middle schools. Then its name was changed into Institute of Education and the number of schools under this name increased across the country. Bursa Institute of Education, which was opened in 1958, was one of such institutes. Bursa Institute of Education, which was one of the first institutes of education opened, has become today’s Faculty of Education by going through a series of change and development. Initially, institutes admitted students through written and oral exams for many years. In 1978, they started to admit students by centralized university exam. The number of students and teachers rose as of the establishment of the institute. Besides the number of people, the number of the buildings of the institute increased as well. When the institute was opened, it shared a building with a primary school. It was moved to a building constructed in Yıldırım on 24 October 1966. A campus composed of a conference hall, an indoor sports hall, a dormitory, and a dining hall was made for Bursa Institute of Education. The students of the institute participated in various social activities such as football, basketball, taekwondo, theatre, folk dancing, music club, and library club. In the 1970s, the students of Bursa Institute of Education were affected by the political environment of Turkey, and certain events took place there. Therefore, classes were cancelled at certain times. In the institute, practical courses were given as well as theoretical major area and pedagogical courses, and interns were sent to middle schools and high schools for teaching practice. With Teaching with Letters and Accelerated Program, which is harshly criticized today, teacher training procedures were applied in Bursa Institute of Education. Serving Turkey in the field of teacher training for many years, the institute was converted into Faculty of Education and affiliated to Uludağ University in 1982.