Search

Submitted: 21.09.2018. Accepted: 15.11.2018. Поступила в редакцию 21.09.2018. Принята к печати 15.11.2018. In 2015, investigations of the water area at the coast of Balaklava (Sevastopol district, Crimea) at the depth of 83 m discovered an accumulation of amphorae and fragments of wooden structures to allow one to interpret this cultural heritage site as a shipwreck. The calculation of amphorae and their large fragments in the top layer of the site uncovered the number of 250–255 units. Five amphorae were lifted up to the surface to determine the chronology of the site. These amphorae showed the same type. The rim is shaped like the socalled “turned-down collar”, the neck is high, the low-waist body is pear-shaped, and the bottom is rounded. Solid and slightly flattened handles raise high above the rim; they join the body behind the rim, going down to the main body aslant. Few vessels have the top body showing graffiti and stamp (?). The size of the vessels varies from 46 to 54 cm, rim diameter from 10.2 to 11.0 cm, neck height from 10.2 to 17 cm, according to the vessel size; maximum body diameter is 24–25 cm. The amphorae belong to the known type IIb by Gunsenin 1989. This amphora sub-group dates from the first half or the mid-eleventh century to the turn of the twelfth century. Most probably, the finds under analysis date from the 1030s/1040s or the first half of the eleventh century. The volume of these vessels is ca. 10 l. One vessel was closed with a pine cork with a through-hole, informing that these amphorae transported wine. Most likely, the Byzantine trading ship set off to the Byzantine Сherson. The find of this object in the water area near the Crimean coast supplies evidence that the region participated in Byzantine commercial operations and informs of the role of Black Sea routes in the imperial trading in the eleventh century. В 2015 г. при исследовании акватории у побережья Балаклавы (Севастопольский район, Крым) на глубине 85,6 м были обнаружены скопление амфор и фрагменты деревянных конструкций, что позволило определить данный объект культурного наследия как место кораблекрушения судна. Был произведен подсчет количества амфор и их крупных фрагментов в верхнем слое памятника, который показал цифру в 250–255 единиц. Для определения датировки объекта со дна на поверхность были подняты пять амфор. Амфоры представлены одним типом. Венчик оформлен в виде так называемого «отложного воротничка», горло высокое, тулово грушевидное с небольшим перехватом в нижней части корпуса, округлое дно. Массивные, слегка уплощенные в сечении ручки высоко поднимаются над венчиком, крепятся непосредственно под ним и под углом опускаются на тулово. В верхней части тулова на некоторых сосудах имеется граффити и клеймо (?). Размеры поднятых сосудов варьируются от 46 до 54 см, диаметры венчиков – от 10,2 до 11 см, высота горла – от 10,2 до 17 см соответственно размерам сосудов; максимальный диаметр тулова – в пределах 24–25 см. Амфоры относятся к известному типу Gunsenin, 1989, type IIb. Датируется этот подтип амфор первой половиной – серединой XI в. до рубежа XII столетия. Наши экземпляры, вероятнее всего, относятся к 30–40-м гг. (первой половине) XI в. Объем сосудов ориентировочно составляет около 10 л. Один из сосудов был закупорен деревянной (сосновой) пробкой со сквозным отверстием, что свидетельствует о транспортировке в данных амфорах вина. Вероятнее всего, византийское торговое судно направлялось в сторону византийского Херсона. Находка такого объекта в акватории Крымского побережья свидетельствует в пользу вовлеченности региона в торговые операции Византийской империи и роли черноморских морских путей в структуре торговли империи в XI столетии. Работа выполнена при поддержке РФФИ в рамках научного проекта № 18-49-920005 «Археологические исследования византийского кораблекрушения X–XI вв. у Балаклавы с использованием телеуправляемых глубоководных подводных аппаратов».

Krimski rat je vojni sukob između saveznika, Osmanskog Carstva, Velike Britanije, Francuskog Carstva i Kraljevine Sardinije protiv Ruskog Carstva vođen u vremenu od listopada 1853. do ožujka 1856. Iako je povod ratu bio sukob oko prevlasti između katoličke i pravoslavne crkve u Jeruzalemu, pravi uzrok rata je borba za prevlast i kontrolu Crnog mora i strateški važnih turskih tjesnaca, Dardanela i Bospora. Oružana neprijateljstva eskalirala su ruskom okupacijom podunavskih vazalnih kneževina Moldavije i Vlaške u lipnju 1853. Iako su se isprva Velika Britanija i Francusko Carstvo u sukob uključile pod izlikom zaštite Osmanskog Carstva od ruskog napada, sukob je tijekom proljeća 1854. prerastao u saveznički rat protiv Ruskog Carstva. Rat se vodio na nekoliko bojišnica, a najvažnije bitke odigrale su se na Krimskom poluotoku u namjeri savezničkog uništenja ruske pomorske baze u Sevastopolju. Iako je strateški plan predviđao brzo uništenje Sevastopolja, uslijed nepripremljenosti vojske na zimske uvijete, nesposobnog vojnog zapovjedništva te izbijanja epidemija zaraznih bolesti, ratovanje na Krimu pretvorilo se u jednu od najmučnijih epizoda novije povijesti. Sevastopolj je pao nakon jedanaestomjesečne opsade, što je otvorilo put za diplomatske pregovore i sklapanje mirovnog ugovora u Parizu, u ožujku 1856. The Crimean War was a military conflict between the allied forces of the Ottoman Empire, United Kingdom, French Empire and the Kingdom of Sardinia against the Russian Empire, fought from October 1853 to March 1856. Although the immediate cause of war was the violent dispute between the Catholic and Orthodox Church over the preeminence in Jerusalem, the root cause of the war was the struggle for supremacy over the Black Sea and the strategically important Dardanelles and Bosphorus straits in Turkey. Armed hostilities began with the Russian occupation of Danubian Principalities of Moldavia and Wallachia in June 1853. Although, at first, the United Kingdom and the French Empire engaged in the conflict by exaggerating the protection of the Ottoman Empire from the Russian offensive, during the spring of 1854. the conflict escalated into an open war between the Allied forces and the Russian Empire. The war was fought on several battlefields, with the most important campaign fought on the Crimean Peninsula where the Allied forces set out to destroy the Russian naval base at Sevastopol. Even though the strategic plan foresaw the rapid destruction of Sevastopol, due to the unpreparedness of the army for winter conditions, incompetent military command and an outbreak of contagious diseases, the Crimean war became one of the most gruesome episodes in modern history. Sevastopol fell after an eleven-month siege, which made way for diplomatic negotiations and a peace treaty in Paris in March 1856.

Tematika ovoga završnoga rada jest Krimski rat koji je vođen od 1853. godine do 1856. godine u Europi i politička dinamika na području jugoistočne Europe vezana za tzv. Istočno pitanje. Istočno pitanje u sintezi s brojnim pobunama i ustancima u prvoj polovici 19. stoljeća na području jugoistočne Europe predstavlja direktne uzroke za izbijanje Krimskoga rata između europskih sila. Rad će se baviti političkom dinamikom na području jugoistočne Europe na primjeru Grčkog rata za oslobođenje do 1829. godine kao ključni događaj Istočnog pitanja i uzrok Krimskoga rata. Prvenstveno će biti riječ o zajedničkim i različitim interesima europskih sila vezanim za raspad Osmanlijskog Carstva kao i na ključna zbivanja i na bojištu i u diplomatskoj sferi Krimskog rata, te će obratiti pažnju na politička zbivanja krajem rata, govoreći o Pariškom sporazumu 1856. godine kojim je okončan Krimski rat.

The author corrects the erroneous title of a drawing by Constantin Guys preserved in the Metropolitan Museum of Art in New York, proposing the title Croatian Portative Narguilé. The drawing shows Croats in Balaklava during the Crimean War (1853 – 1856). The author dates the drawing to 1885 and associates it to the drawing in the Smith College Museum of Art entitled Croats’ Camp at Balaclava, in which he identified Guys’s self-portrait. The paper includes an illustration of the Croats’ Camp at Balaclava after Guys published in The Illustrated London News in 1885. On the basis of historical facts, the author determines the precise date of execution of the New York drawing, between February and July 1855., U muzeju Metropolitan u New Yorku čuva se crtež koji tamo nazivaju »Nargila hrvatskog moćnika« autora Constantina Guysa (Flushing, 1802. – Pariz, 1892.). Kao vrijeme nastanka crteža navedeno je razdoblje od 1817. do 1892. godine. Pravilnim čitanjem teksta napisanog autorovom rukom naslov je ispravljen u »Hrvatska prijenosna nargila«, a utvrđeno je i mjesto radnje i nastanka crteža: Balaklava na Krimu. U muzeju Smith College Museum of Art u Northamptonu čuva se Guysov crtež »Hrvatski tabor« na kojem su autorovom rukom napisani inicijali i tekst na engleskom jeziku s nadnevkom: »C. G. / Hrvatski tabor. / Balaklava 19. srpnja 55« (C. G. / Croatian Camp / Balaklava 19 of July 55). Razvidno je da je skica iz Metropolitana pripremni crtež za središnji prizor ovog crteža. Na njemu je, među inima, prikazan i muški lik izgled kojeg odgovara liku s crteža »Sestre milosrdnice u bolnici u Peri« iz Musée des Arts Décoratifs u Parizu pokraj kojeg je Guys na engleskom zapisao: »Moja malenkost« (My humble self). Iz toga proizlazi da je na crtežu iz Northamptona prikazan dosad neprimijećen Guysov autoportret. Guys je kao ratni reporter radio za »The Illustrated London News« kamo je poslao crtež iz Northamptona. Objavljen je 8. rujna 1885. pod naslovom »Hrvatski tabor u Balaklavi« (Croats’ Camp at Balaclava). Uzmemo li u obzir povijesnu činjenicu da su Hrvati u Balaklavu stigli nakon veljače 1855. godine, kao i nadnevak na crtežu iz Northamptona, možemo zaključiti da je crtež iz Metropolitana nastao između veljače 1855. kada su Hrvati stigli u Balaklavu, i srpnja 1855. godine kada je nastao northamptonski crtež, a sva je prilika bliže srpnju jer prikazuje uhodani tabor.

W Bałakławie, w dzielnicy Kadykovka, w XX w. dokonano szeregu znalezisk, których współwystępowanie mogło wskazywać, że gdzieś w pobliżu w starożytności stacjonował rzymski garnizon. Wśród zabytków pozyskanych przypadkowo należy wymienić przede wszystkim fragment greckiej inskrypcji wzmiankującej trybuna L. Arriusza Alkibiadesa oraz nagrobek rzymskiego kawalerzysty Juliusza Valesa z oddziału o nazwie ala Atectorigiana. W 1992 podczas wykopalisk ratowniczych na miejscu budowy placu targowego odsłonięto część budynku oznaczanego roboczo literą „A” lub numerem 1. Pierwsze systematyczne badania w bałakławie-Kadykovce prowadziła w latach 1997–1999 wspólna polsko-ukraińska ekspedycja kierowana przez T. Sarnowskiego z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz O.Savelję z Muzeum „Chersonez Taurydzki” w Sewastopolu. odkryto wówczas świątynię Jowisza Dolicheńskiego. Podczas wykopalisk pozyskano m.in. inskrypcje łacińskie, detale architektoniczne, fragmenty posągów i dekoracji rzeźbiarskiej. Na tej podstawie możliwe było stwierdzenie, że przybytek zbudowali żołnierze rzymscy. Powstała także rekonstrukcja budowli oraz jej wnętrza. Licznie znajdowane stemplowane dachówki pozwoliły na dopracowanie chronologii i periodyzacji obecności różnych kontyngentów rzymskich w Taurydzie. Wspomniany budynek „A” oraz świątynia funkcjonowały w 2. połowie II w. – 1. połowie III w. badania budynku „A” podjęto na nowo w latach 2009–2013. ze strony Uniwersytetu Warszawskiego wykopaliskami kierował autor niniejszego tekstu. Podczas prac terenowych odsłonięto m.in. pozostałości kilku budowli. Analiza tych reliktów umożliwiła wyróżnienie faz ich użytkowania oraz określenie ram chronologicznych każdej z nich. Oskar Kubrak

W latach 2005–2006 interdyscyplinarny zespół z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego prowadził nieniszczące, nieinwazyjne badania murów obronnych Chersonezu Taurydzkiego. Pracami były objęte odcinki fortyfikacji widoczne na powierzchni gruntu. Pozostałości umocnień analizowano przede wszystkim pod kątem identyfikacji rodzajów budulca. Przeprowadzono także inwentaryzację i dokumentację pęknięć widocznych na powierzchni murów. Celem tego drugiego projektu była identyfikacja przyczyn obserwowanych uszkodzeń. Poszukiwanie domniemanych śladów trzęsień ziemi na murach obronnych Chersonezu Taurydzkiego rozpoczęto od wykonania dokumentacji fotograficznej oraz rysunkowej dostępnych reliktów architektonicznych. Dokumentacja została następnie porównana z publikowanymi materiałami z innych obszarów sejsmicznych. Oskar Kubrak

Zawiera streszcz. pol. i ros. Badania wspólnej ekspedycji Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Muzeum „Chersonez Taurydzki” w Sewastopolu są prowadzone w centrum Bałakławy od 2009 roku. Dzięki nim, a szczególnie wynikom wykopalisk sezonu 2012, udało się wydzielić cztery fazy chronologiczne oraz odtworzyć plan fragmentu fortu rzymskiego w dwóch ostatnich fazach jego użytkowania. Oskar Kubrak

Essentially all the landslide currents are associated with graben. The biggest shear slide in the Crimea is formed as a result of technogene influence., Практически все современные оползневые участки в окрестностях Балаклавы приурочены к грабенам. Крупнейший в Крыму оползень образовался в результате техногенного воздействия., Практично всі сучасні зсувні ділянки в околицях Балаклави приурочені до грабенів. Найбільший у Криму зсув утворився в результаті техногенного впливу.