Search

Dit rapport bevat achtergrondinformatie ten behoeve van het Kennisdocument “Indicatiewaarden van aquatische organismen” (Verdonschot & Verdonschot, 2021), waarbij voornamelijk wordt ingegaan op de relevantie en complexiteit van biotische interacties in aquatische systemen. De indeling van het rapport is als volgt. Eerst worden de vormen van biotische interacties beschreven (Hoofdstuk 2), waarna de rol van deze biotische interacties in gemeenschapsvorming wordt besproken (Hoofdstuk 3). Daarna worden voorbeelden van bekende interacties binnen aquatische ecosystemen beschreven (Hoofdstuk 4), die vervolgens worden gerelateerd aan het herstel van ervan (Hoofdstuk 5).

Herstelmaatregelen in aquatische systemen vinden vaak lokaal en gefaseerd plaats en het type ingrepen verschilt van plek tot plek. De vraag is in hoeverre deze aanpak bijdraagt aan het ecologisch herstel over grotere schaal van deze systemen. Daarom is geprobeerd meer inzicht te krijgen in de effecten van het nemen van meerdere maatregelen die ruimtelijk en in de tijd gespreid zijn binnen een stroomgebied, om daarmee inzicht in grootschaligere ecologische verbeteringen te verkrijgen. Hierbij worden aspecten als het type maatregel, de intensiteit van uitvoering, de omvang van de ingreep (aandeel of invloed in termen van hersteld oppervlak) en de spreiding van de ingrepen over een stroomgebied meegenomen. Om het inzicht over grootschaligere effecten van gespreide lokale maatregelen te krijgen is bij de waterbeheerders een datavraag uitgezet om voor dit doel geschikte situaties, in het vervolg casussen genaamd, te verzamelen. Een casus is een stroomgebied waarbinnen veel (20-30) meetlocaties verspreid over het gebied liggen en waarvan data beschikbaar is over minimaal de laatste 10-12 jaar. De verkenning richtte zich op macrofauna. Ondanks dat er veel meetgegevens beschikbaar waren in de vorm van losse meetpunten verspreid over de tijd (jaren), was de voor het onderzoek vereiste frequentie en verdeling van de metingen over waterlichamen in de meeste gevallen onvoldoende om een effectanalyse op de schaal van een (deel)stroomgebied of (deel)waterbeheereenheid uit te voeren. Voor vier stroomgebieden bleek voor macrofauna wel voldoende datadekking in ruimte en tijd beschikbaar te zijn. Dit betrof in alle gevallen het watertype beken; de stroomgebieden van de Vlootbeek, Groote Molenbeek, Tungelroyse beek (alle drie waterschap Limburg) en de Tongelreep (waterschap de Dommel). Voor de analyse is de oorspronkelijke macrofaunadata taxonomisch afgestemd. Vervolgens is een diagnose van de stressoren op stroomgebiedsschaal door de tijd verricht door het per stressor berekenen van