Search

Günümüzde pek çok ülke, hızlı kentleşmenin getirmiş olduğu arazi taleplerini karşılayamamaktadır. Özellikle kıyı kentleri için bu sorun daha da büyüktür ve problemi ortadan kaldırmak amacıyla dolgu projeleri üretilmektedir. Ülkemizde de bu tip projelere benzer pek çok uygulama yapılmaktadır. Bu projelerin en önemlilerinden birisi de Ordu-Giresun il sınırına yakın Doğu Karadeniz kıyılarına yapılmış olan Ordu-Giresun Havalimanı’dır. Deniz üzerine dolgu ile inşa edilen arazinin temelleri yerleşime duyarlı ve jeolojik olarak hareketli bir yapıya sahiptir. Bu durum özellikle nüfusu fazla olan alanlarda olumsuz etkilere sebep olabilmektedir. Bu tür alanlar üzerine inşa edilen havalimanlarında işletme güvenliğinin sağlanması kamu güvenliği açısından oldukça hayati bir öneme sahiptir ve bu güvenliğin sağlanması için bölgesel ölçekte yüzey deformasyonu izlenmelidir. Bu çalışmada 2011 yılında temeli atılıp 2015 yılında faaliyete geçen Ordu-Giresun Havalimanı’nın yüzey deformasyonu belirlenmiştir. Bu amaçla Sentinel-1A/B görüntüleri, aynı alanları kapsayan geometride alçalan yörüngede elde edilerek Sürekli Saçıcılar İnterferometrisi (PSI) tekniği ile zaman serileri analiz edilmiştir. Zaman serileri, PSI yaklaşımıyla ücretsiz olarak kullanıcıya sunulan SNAP ve Sürekli Saçıcılar için Stanford Yöntemi (StaMPS) paket programları kullanılarak oluşturulmuştur. Gerçekleştirilen analiz sonucunda Ağustos 2017 ve Şubat 2019 tarihleri arasında Ordu-Giresun Havalimanı’ndaki deformasyon miktarı yaklaşık -14 ila 9 mm arasında olduğu belirlenmiştir. İlerleyen dönemlerdeki çalışmalarda havalimanının daha geniş zaman aralığında ve iki farklı yörüngede deformasyonunun izlenmesi planlanmaktadır., Nowadays, many countries cannot meet the land demands caused by rapid urbanization. This problem is even greater especially for coastal cities and land filling projects have been produced in order to eliminate this problem. In Turkey, there are also many applications similar to this type of projects. One of the most important of these projects is Ordu-Giresun Airport, which was built on the Eastern Black Sea coast close to the Ordu-Giresun provincial border. The foundation of the land, which was built with filling on the sea, is sensitive to settlement and geologically active. This can have adverse effects especially in areas with high population. Ensuring operational security at airports built on such areas is vital in terms of public security and surface deformation should be monitored at regional scale to ensure this security. In this study, the surface deformation of Ordu-Giresun Airport, which was founded in 2011 and became operational in 2015, was determined. For this purpose, Sentinel-1A/B images were obtained in a descending trajectory in geometry covering the same areas, and time series were analyzed with the Persistent Scatterer Interferometry (PSI) technique. Time series were created by using SNAP and Stanford Method Permanent Distributions (StaMPS) package programs offered to the user free of charge with the PSI approach. As a result, it was determined that the deformation at Ordu-Giresun Airport between August 2017 and February 2019 was approximately rates from -14 to 9 mm. In future studies, it is planned to monitor the deformation of the airport in a wider time interval and in two different orbits.

Atmosferdeki su buharı; hava koşulları ve iklim ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle troposferdeki su buharı tahmini, meteoroloji ile ilgili çalışmalar için önemli konulardan biri haline gelmiştir. Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte atmosferdeki su buharı miktarının belirlenmesinde geleneksel radyosonda balonlarına ek olarak, Global Navigasyon Uydu Sistemleri (GNSS), Yer Tabanlı Mikrodalga Radyometreler (MWR) ve Orta Çözünürlüklü Görüntüleme Spektro-radyometresi (MODIS) gibi farklı teknikler de kullanılmaya başlamıştır. Konumsal ve zamansal çözünürlük ve tahmin doğruluğu açısından kullanılan tüm yöntemlerin kendi artıları ve eksileri bulunmaktadır. Bu çalışma kapsamında, farklı iklim koşulları ve ciddi topografik farklılıklara sahip olan Türkiye'de, Sentinel-3 Seviye-2 OLCI (Okyanus ve Kara Renk Enstrümanı) ürünlerinden ve GNSS ile elde edilen bütünleşik su buharı (IWV) değerleri karşılaştırılmıştır. Değerlendirme sonucunda Temmuz ayında, Sentinel-3 IWV değerlerinin karesel ortalama hatası (RMS), GNSS IWV ile karşılaştırıldığında tüm istasyonlarda 2-4 mm sınırında olduğu ve IWV değerlerinin SAMN hariç tüm istasyonlarda 0.7'nin üzerinde korelasyon ile uyuştuğunu göstermektedir. Ek olarak, Kasım ayında, IWV farklarının 0.5-2.5 mm RMS’e sahip olduğu ve IWV değerlerinin, SAMN istasyonu haricindeki istasyonların hepsinde 0.85'in üzerinde korelasyon katsayısı ile uyuştuğunu göstermektedir. SAMN istasyonunda oluşan bu farklı sonuçların sebebinin istasyonun bulunduğu Samsun ilinin, Karadeniz'e kıyısı olması ve yoğun yağış alması nedeniyle nem seviyelerinin normalin çok üstünde olması düşünülmektedir. Çalışma sonucunda, Sentinel-3 ile elde edilen IWV değerlerinin bulutluluk oranın izin verdiği sürece özellikle kış aylarında yeterince iyi olduğu ancak uydu yörüngesinin çalışma bölgesinden geçişinin limitli olması sonucunda zamansal çözünürlüğün düşük kaldığı ortaya çıkmıştır., Water vapor in the atmosphere is directly related to weather conditions and climate variations. Therefore, estimation of water vapor in the troposphere has become one of the hot subjects for meteorology-related studies. Advancement of the technology allowed scientists to use different methods such as Radiosonde balloons, Global Navigation Satellite System (GNSS), Ground-based Microwave Radiometers (MWR), and satellite images obtained from different missions such as Moderate Resolution Imaging Spectro-Radiometer (MODIS). Every method has its own pros and cons with respect to spatial and temporal resolution and estimation accuracy. In this study, Integrated water vapor (IWV) values obtained from Sentinel-3 Level-2 OLCI (Ocean and Land Colour Instrument) products are compared with GNSS IWV in Turkey that has a variety of climate conditions and topographical differences between regions. Results show that in July, root mean square (RMS) of Sentinel-3 IWV are at the limit of 2-4 mm at all stations compared to GNSS IWV and have over 0.7 correlation coefficient at most of the stations. In November, results are 0.5-2.5 mm RMSE and over 0.85 correlation coefficient at most of the stations with the exception of SAMN station. In Samsun city where SAMN station is located, humidity levels are off the charts due to the coastline of the Black Sea and have rainy weather throughout the year. This study proves that the IWV values obtained from Sentinel-3 are accurate enough especially in the winter season to be used if the cloud coverage allows it.

Doğal afetlerin önemli bir parçası olan heyelanların belirlenmesi ve izlenmesi oldukça önemlidir. Heyelanın mevcut durumunun belirlenmesi ve hareketlerinin periyodik olarak izlenmesi için farklı periyotlardaki koşulları (alansal genişlik, hareket hızı, yüzey topografisi, yağış miktarı veya toprak nemi) birbirleriyle karşılaştırmak gerekmektedir. Bu çalışmada Beylikdüzü-Esenyurt bölgesinde yoğun faaliyetlerden dolayı meydana gelen heyelanların InSAR tekniği yardımıyla belirlenmesi ve elde edilen sonuçların GNSS ölçümleri ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada çok frekanslı (C band, L band) uydu algılayıcıları ve periyodik olarak gerçekleştirilmiş GNSS ölçümleri kullanılmıştır.Çalışmada Büyükçekmece ve Küçükçekmece gölleri arasında bulunan yarımadanın tamamı için 174 adet Sentinel-1 yükselen yörünge ve 169 adet alçalan yörünge C band görüntüsü ile 19 adet ALOS -2 yükselen yörünge L band görüntüsü kullanılmıştır. Yapılan değerlendirmeler Sentinel görüntülerinde her iki yörünge için Ocak 2015-Ekim 2018 yılları arasındaki periyotta, ALOS-2 için Temmuz 2016-Ekim 2018 yılları arasındaki periyotta yapılmıştır. Heyelan davranışlarının belirlenebilmesi için yapılaşmanın çok olduğu alanların yoğunluğunun fazla olması sebebiyle PSI tekniğinden yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Sentinel-1 iki yörüngesi için bölgede -4 mm ile 3 mm arasında yatay hareketler belirlenirken -2 mm ile 4 mm arasında düşey hareketler belirlenmiştir. L band etkisiyle ALOS-2 değerlendirme sonuçları Sentinel-1 değerlerine göre daha yüksek elde edilmiştir. ALOS-2 görüntüleri tek yörünge elde edildiğinden yalnızca bakış yönünde (LOS) -6 mm ile 10 mm arasında düşey hareketler belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen PSI sonuçlarının doğrulanması amacıyla 3 aylık periyotlarda 3 kampanya GNSS ölçümü gerçekleştirilmiştir. GNSS InSAR sonuçları karşılaştırıldığında bazı noktalarda benzer yöne doğru hareket verirken çoğunda farklı yönde hareket olduğu gözlenmiştir. Bunun en olası nedeni GNSS noktalarının InSAR noktaları ile aynı konumda olmaması ve lokal hareketlerin meydana gelebilmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Heyelan jeolojik formasyon, yağış ve eğim gibi etkili parametrelere bağlı olarak gerçekleştiği için lokal alanlarda farklı davranışlar göstermektedir.Bu tez çalışmasının ana amaçları doğrultusunda, heyelanların belirlenmesi ve izlenmesi için elde edilen sonuçlar, çok zamanlı ve çok frekanslı InSAR tekniklerinin yeteneklerini ortaya koymuştur. The detection and monitoring of landslides which is a kind of natural disaster is very significant. It is required to compare certain conditions with each other in different periods (aerial coverage, velocity of the movement, surface topography, precipation or soil moisture) for determination of present situation and periodic movement of the landslide. The aim of this study is to detect landslides caused by intense activity using InSAR technique and compare the results with GNSS observations in Beylikdüzü-Esenyurt region. In this study, multi frequency satellite sensors (C band, L band) and periodic GNSS observations were employed.In this study, for the entire peninsula between Büyükçekmece and Küçükçekmece lakes 174 Sentinel-1 images with ascending orbit, 169 C band images with descending orbit and 19 ALOS-2 L band images with ascending orbit were used. The evaluations were carried out in the period between January 2015-October 2018 for Sentinel-1 imagery and July 2016- October 2018 for ALOS-2 imagery respectively. Due to the fact that research area is covered by dense settlement area, PSI technique was utilized to determine the landslide behaviors.According to the results, for both orbits of the Sentinel-1, the horizontal movement was determined in the range of -4 mm-3 mm, and the vertical movement was determined in the range of -2 mm-4 mm. The amount of movement determined using ALOS-2 data was higher with the affect of L band. Since the ALOS-2 data was obtained only in one orbit, vertical movement determined in the Line of Sight in the range of -6 mm-10 mm. In order to validate the PSI results obtained in the study, 3 GNSS measurement campaigns were performed in three month periods. When GNSS and InSAR results were compared, it was observed that the movement direction was similar for some points. However, this case was not observed for most of the points. The most likely reason for this case is that GNSS points are not exactly at the same position as the InSAR points and the possiblity of local movements. The landslides show different behaviors in local areas beucause they occur due to affective parameters such as geological formation, precipitation and slope.In accordance with the main purposes of this thesis, the results obtained for the determination and monitoring of landslides reveal the capabilities of multi-temporal and multi-frequency InSAR techniques. 137

Zonguldak ve yakın çevre arazilerinin geçmiş ve şimdiki arazi örtü/kullanım haritalarını Uzaktan Algılama ve CBS teknolojileri kullanarak üretmek ve arazi örtü/kullanım türlerinin zamansal değişimlerini araştırmak çalışmanın temel hedefleridir.Bu amaçla 1987, 2000 ve 2010 yıllarına ait Landsat uydu görüntüleri sağlanmıştır. Elde edilen görüntüler PCI V10.0.3 yardımı ile görüntü zenginleştirme ve sınıflandırma işlemleri gerçekleştirilmiştir. Daha sonra bir CBS yazılımı olan ArcGIS 9.3.1 ile elde edilen sınıflandırma verilerinin konumsal ve alansal analizleri yapılmıştır. Zonguldak ve yakın çevre arazilerinin 1987, 2000 ve 2010 yılları için arazi örtü/kullanım haritalarını üretmek ve sırasıyla 1987-2000, 2000-2010 yılları arasındaki süreçlerde arazi örtü/kullanım değişimlerini belirlemek amacıyla görsel yorumlama, harita ve tablo hesaplama işlemleri uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar Zonguldak ve yakın çevresinin kapsama alanının 1987 yılı için 493441,9 hektar, 2000 yılı için 493441,8 hektar ve 2010 yılı için ise 493557,3 olarak belirlenmiştir.Zonguldak ve yakın çevresinin yorumlanmasından elde edilen arazi örtü/kullanım haritası temel alındığında 1987 yılında çalışma alanının % 38,4'ü açık alandır (189244,3 hektar). Toplam arazinin geriye kalan % 35,8, % 23,8, % 1,4 ve % 0,1'si ise sırasıyla deniz, yeşil alan, yerleşim ve baraj-akarsu alanlarıyla örtülüdür.2000 yılında, Zonguldak ve yakın çevresinin Landsat görüntüleri kullanılarak üretilen arazi örtü/kullanım haritasına göre ise toplam alanın % 36,8'i açık alandır (181700,4 hektar). Bu arazi deniz, yeşil alan, yerleşim ve baraj-akarsu sırasıyla % 36,3, % 25, % 1,7 ve % 0,2'lik oranlarla izlemektedir. 2010 yılında ise toplam alanının % 40,9'u açık alandır (202070,4 hektar). Toplam arazinin geriye kalan % 35,9, % 15,8, % 3,2 ve % 0,2'si ise sırasıyla deniz, yeşil alan, yerleşim ve baraj-akarsu alanlarıyla örtülüdür.1987 ve 2000 yılı arazi örtü/kullanım türleri haritasındaki alanlarının kıyaslanmasından elde edilen sonuçlar, sırasıyla yerleşim, baraj-akarsu, yeşil alan ve denizin kapsama alanlarının % 24,8, % 11,8, % 4,8 ve % 1,3'lük oranlarla artarken açık alanların kapsama alanlarının % 4'lük oranla azaldığını göstermiştir. Aynı şekilde 10 yıllık periyot olan 2000-2010 yılları arasındaki arazi örtü/kullanımı karşılaştırmasından elde edilen sonuçlar, sırasıyla yerleşim, baraj-akarsu ve açık alan kapsama alanlarının % 84,9, % 50,9 ve % 11,2'lik oranlarla artarken yeşil alanın ve denizin kapsama alanlarının % 36,9 ve % 1'lik oranlarla azaldığını da göstermiştir. Main objective of this thesis is to generate past and present land use/cover maps and analyzing temporal changes on land use/cover of Zonguldak and vicinity with using Remote Sensing and GIS technologies.In order to fulfill this objective, Landsat images of study area belong to 1987, 2000 and 2010 are acquired. Image enhancement and classification procedures are applied on these images using PCI V10.0.3. After classification and enhancement, ArcGIS 9.3.1 is used to perform spatial analysis on classified images. Visual interpretation and some statistical analysis are performed so as to generate land use/cover maps for three periods (1987,2000 and 2010) and determine change in land use/cover from 1987 to 2010.The results indicated that the coverage area of the Zonguldak and vicinity was determined to be 493441,9 hectare in 1987, 4934417,8 hectare in 2000 and 493557,3 hectare in 2010.According to 1987 land use/cover map of Zonguldak and vicinity, % 38,4 of study area is classified as open area and the rest % 35,8, % 23,8, % 1,4 and % 0,1 is classified as sea, vegetation, settlement area and dam-river subsequently.When the land use/cover map of 2000 is taken into consideration, % 36,8 is classified as open area, % 36,3 as sea, % 25 as vegetation, % 1,7 as settlement and finally % 0,2 is dam-river. Land use/cover map of 2010 depicts that % 40,9 of study area is open area, % 35,9 is sea, % 15,8 is vegetation, % 3,2 is settlement and % 0,2 is dam-river.The comparison between land use/cover maps 1987 and 2000 showed that when open area coverage decreased % 4, settlement, dam-river, vegetation and sea coverage increased % 24,8, % 11,8, % 4,8 and % 1,3 subsequently. On the other hand, according to land use maps of 2000 and 2010, when coverage area of vegetation and sea decreased % 36,9 and % 1 respectively, settlement, dam-river and open area coverage increased % 84,9, % 50,9 and %11,2 respectively. 112

In this study, Web GIS as part of the project which is supported by TUBITAK, with the title of “Development of an Information and Management System for Recording, Analysis, Protection and Revitalization of Cultural Heritage, Case Study: Historic City of Safranbolu” is discussed in detail. Aim of the project, removal of information of Safranbolu historic buildings near the 1300, creation of map information, taking pictures of these buildings that is represented in the database and realization of the 3D modeling. Finally, the obtained data are presented from the Internet in designed a web-based GIS environment. The users can reach data and maps that they need and these data can employ facilities in accordance with defined Web based GIS, Bu çalışmada, TUBİTAK tarafından desteklenen “Kültürel Mirasın Kaydı, Analizi, Korunması ve Yaşatılmasına Yönelik Bir Bilgi ve Yönetim Sisteminin Geliştirilmesi, Örnek Uygulama: Safranbolu Tarihi Kenti” başlıklı araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilen Web tabanlı CBS ele alınmıştır. Çalışma kapsamında Safranbolu’da tescilli 1300’e yakın tarihi binaların bilgilerinin çıkarılması, harita bilgilerinin oluşturulması, resimleri çekilerek veri tabanında temsil edilmesi ve 3B modelleme gerçekleştirilmiştir. Son olarak; elde edilen veriler tasarlanan web tabanlı CBS ortamında internet üzerinden sunulmuştur. Web tabanlı CBS uygulamaları ile kullanıcılar ihtiyaç duydukları verilere ve haritalara kolayca ulaşabilmekte ve tanımlanan olanaklar doğrultusunda bu verilerle çalışabilmektedirler.