Search

The main reason for writing verse dictionaries, which are considered as one of the didactic works of classical Turkish literature and are small in volume but very rich in content, is to easily teach foreign language words to students. Such dictionaries are the works that have the identity of a textbook written to teach a foreign language to children who have just started school, called "sıbyân" or "mübtedi". The commentaries written on these language treasures are detailed works written in order to correct some wrong readings and especially the information written for instructive purposes. In this context, the most annotated verse dictionary in Turkish literature is the work of Muğlalı Şâhidî İbrahim Dede (d.1470/ö.1550). Tuhfe-i Şâhidî Having a poetic style with his scientific background, Şâhidî İbrahim Dede is the most important representative of the verse dictionary genre in the Ottoman literary tradition. The subject of our study is Ahmed bin Yahya Çelebî's Şahidnâme Şerhi, a text written in order to comment on the poetic dictionary of Şâhidî İbrahim Dede named Tuhfe-i Şâhidî. The work is the 16th century of Turkish commentary literature. Century texts. While Ahmed bin Yahya Çelebî was annotating Tuhfe-i Şâhidî section by section, he gave the dictionary meanings of the words, touched on the grammatical features and made some evaluations about the literary arts. In this study, the commentary of Shahidî İbrahim Dede, who is a divan poet and lexicographer, of the verse dictionary named Tuhfe-i Şâhidî ve Tuhfe-i Şâhidî made by Ahmed bin Yahya Çelebi will be discussed. In addition, detailed information will be given about the grammar, stylistic features and commentary method of Shahidnâme Commentary., Klasik Türk edebiyatının didaktik eserlerinden biri sayılan ve hacimce küçük ama içerik bakımından çok zengin olan manzum sözlüklerin kaleme alınışlarının temel sebebi yabancı dildeki kelimeleri öğrencilere kolaylıkla öğretebilmektir. Bu tür sözlükler, “sıbyân” veya “mübtedî” olarak tabir edilen okula yeni başlamış çocuklara yabancı dil öğretmek amacıyla yazılmış ders kitabı hüviyetine sahip eserlerdir. Bu dil hazinelerine yazılan şerhler ise bazı yanlış okumaların ve özellikle öğretici amaçlı yazılan bilgilerin düzeltilmesi maksadıyla kaleme alınan ayrıntılı eserlerdir. Bu bağlamda Türk edebiyatında en çok şerh edilen manzum sözlük, Muğlalı Şâhidî İbrahim Dede’nin (d.1470/ö.1550) Tuhfe-i Şâhidî adlı eseridir. İlmi birikimiyle şairane bir üslûba sahip olan Şâhidî İbrahim Dede, Osmanlı edebiyat geleneğinde, manzum sözlük türünün en önemli temsilcisidir. Çalışmamıza konu olan Ahmed bin Yahya Çelebî’nin Şâhidnâme Şerhi, Şâhidî İbrahim Dede’nin Tuhfe-i Şâhidî adlı manzum sözlüğünü şerh etmek amacıyla kaleme alınmış bir metindir. Eser, Türk şerh edebiyatının XVI. yüzyıl metinleri arasında yer alır. Ahmed bin Yahya Çelebî, Tuhfe-i Şâhidî’yi bölüm bölüm şerh ederken, kelimelerin sözlük anlamlarını vermiş, gramer özelliklerine değinmiş ve edebi sanatlar hakkında bazı değerlendirmelerde bulunmuştur. Bu çalışmada, divan şairi ve sözlük yazarı olan Şâhidî İbrahim Dede’nin Tuhfe-i Şâhidî adlı manzum sözlüğünün Ahmed bin Yahya Çelebi tarafından yapılan şerhi ele alınmıştır. Ayrıca Şahidnâme Şerhi’nin dil bilgisi, üslup özellikleri ve şerh metodu hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir.

Gündoğmuş (eski adı: Eksere (< Rumca kserê “kuru kaya”) ilçesi, Antalya’nın 153 km doğusunda, Akseki-Konya yolunun 32 km. güneyinde yer alan yayla ilçelerden biridir. İlçede Akdeniz iklimi hâkim olmakla birlikte kışları sahile kıyısı olan diğer ilçelere oranla daha sert ve yazları da daha serindir.Yörük ve Türkmenlerin yoğun olarak yaşadığı bilinen Antalya ili Gündoğmuş ilçesi, coğrafi yapısı itibariyle dışarıdan göç alamaması münasebetiyle kendine has sosyokültürel dokusunu günümüze değin koruyabilmiştir. Ancak son yıllarda bilim ve teknolojideki gelişmelere bağlı olarak ilçenin sosyokültürel yapısında büyük değişiklikler yaşanmaktadır. Öyle ki basın yayın organlarının hemen hemen her eve girmesi, ulaşımın kolaylaşması, yayla turizminin yaygınlaşması, okuryazarlık oranlarının artması gibi sebepler yörenin ağız özelliklerinin sağlıklı bir şekilde derlenmesini engellemektedir. Bu gibi sebepler dolayısıyla diğer Türkiye Türkçesi ağızlarında olduğu gibi Gündoğmuş ağzı da Standart Türkiye Türkçesinin etkisinde kalmakta kendine has ses ve şekil bilgisi özelliklerini hızlıca kaybetmektedir. Bilindiği üzere Standart Türkiye Türkçesinin söz varlığındaki zenginliğinin ortaya çıkarılmasında son derece önemli olan bu ağızlar, kaybolmadan önce bir an evvel derlenip kayıt altına alınmalı ve derlenen bu malzemeler ayrıntılarıyla incelenip tasnif edilmelidir.Bu çalışmada, Antalya iline bağlı Gündoğmuş ilçesinin köylerinin/mahallelerinin tamamına ulaşılmış, ağız özelliklerini en iyi yansıttığı düşünülen kaynak kişilerden belli konularda metin ve kelime derlemeleri yapılmıştır. Bu derlemelerden elde edilen veriler ışığında yöreye ait Standart Türkiye Türkçesinden farklılaşan ses ve şekil bilgisi özellikleri maddeler hâlinde sıralanmıştır. Çalışmanın devamında yörenin belli ağız özellikleri temelinde ağız bölgelerinin sınırları da çizilerek harita üzerinde gösterilmiştir., Gündoğmuş (former name: Eskere (< Greek kserê “dry rock”) is one of the highland districts located 153 km east of Antalya and 32 km south of the Akseki-Konya road. Although the Mediterranean climate is dominant in the district, winters are harsher and summers are cooler compared to other districts with coastlines.Gündoğmuş district of Antalya province, which is known to be densely populated by Yoruks and Turkmen, has been able to preserve its unique socio-cultural texture until today due to the fact that it cannot receive immigration from outside due to its geographical structure. However, depending on the developments in science and technology in recent years, there have been great changes in the socio-cultural structure of the district. In fact, reasons such as the penetration of the media organs into almost every house, the ease of transportation, the spread of highland tourism, and the increase in literacy rates prevent the compilation of the dialect characteristics of the region in a healthy way. Due to such reasons, Gündoğmuş dialect, like other Turkish dialects, is under the influence of Standard Turkish and quickly loses its unique phonetic and morphological features. As it is known, these dialects, which are extremely important in revealing the richness of the vocabulary of Standard Turkish, should be compiled and recorded as soon as possible before they are lost, and these compiled materials should be examined and classified in detail.In this study, all the villages/neighborhoods of Gündoğmuş district of Antalya province were reached, and text and word compilations were made on certain subjects from the source people who were thought to reflect the dialect characteristics best. In the light of the data obtained from these compilations, the phonetic and morphological features of the region, which differ from the Standard Turkish, are listed as items. In the continuation of the study, the borders of the dialect regions were also drawn on the basis of certain dialect characteristics of the region and shown on the map.

Türkiye Türkçesi ağızları üzerinde yapılan derleme çalışmalarının başlangıç tarihi1860’lı yıllara kadar uzanır. İlk çalışmalar, bir iki istisna dışında genellikle yabancıaraştırmacılara ait olduğundan 1860-1940 yılları arasındaki döneme yabancı araştırmacılardönemi denir. 1940’lı yılların başlarında Ahmet Caferoğlu’nun Anadolu’da yaklaşık20 yıl süren ve 9 ciltlik bir külliyattan oluşan yayın çalışmaları ile birlikte yabancıaraştırmacılar dönemi kapanmış ve yerli araştırmacılar dönemi başlamıştır. Bugün yerliaraştırmacılar tarafından Türkiye’nin pek çok şehrindeki ağızların derlendiği, incelendiği,karşılaştırıldığı ve tasnif edildiği görülmektedir. Yalnız Türkiye’de hâlâ derlemeyapılmamış pek çok şehir vardır. Bugün kitle iletişim araçlarının hızla gelişip yaygınlaşması,ekonomik nedenlerle yaşanan iç ve dış göçler, ulaşım, sanayileşme, okullaşmavb. gibi sebepler dolayısıyla Türkiye Türkçesi ağızları her geçen gün hızlı bir şekildeyok olmaktadır. Ses ve şekil bilgisi bakımından Türkçenin söz varlığındaki zenginliğininortaya çıkarılmasında son derece önemli olan bu ağızlar, kaybolmadan önce bir anevvel derlenmeli ve derlenen bu malzemeler ayrıntılarıyla incelenip tasnif edilmelidir.Çalışmaya konu olan Elmalı, Antalya bölgesinde Antalya’ya 120 km. uzaklıkta “TekePlatosu” üzerine kurulmuş yayla yerleşim merkezlerinden biridir. Elmalı, Türkmenve Yörüklerin en çok yerleştiği ve adını verdiği ilçelerden biridir. Çalışmada, ilkinElmalı ilçesinin ağzı ile ilgili daha evvel yapılmış çalışmalar hakkında kısa bir bilgiverilmiştir. Sonrasında, Esra Kulle Çoban’ın Elmalı ve Yöresi Ağızları (2012) çalışmasındanhareketle ilçe ağzının Standart Türkiye Türkçesinden farklı ses ve şekil bilgisiözellikleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca ilçenin farklı ses ve şekil bilgisi özelliklerinintespitinde Büyüksöğle, Çalpınar, Çaybaşı, Çobanisa, Çukurelma, Dereköy, Geçmen, Karaköy,Karamık, Küçüksöğle, Özdemir, Yalnızdam, Yılmazlı ve Zümrütova köylerindenetnotoponim çalışması için tarafımızdan yapılan derlemelerden de yararlanılmıştır., The starting date of the compilation studies on the Turkish dialects dates back to1860s. Because the first studies, with a few exceptions, usually belong to foreignresearchers, the period between 1860-1940 is called the period of foreign researchers.In the early 1940s, with the publication of Ahmet Caferoglu, which consisted of acollection of 9 volumes and approximately continued for 20 years in Anatolia, theperiod of foreign researchers ended and the period of domestic researchers began.Today, Turkısh dialects are complied, examined, compared and sorted out by nativeresearchers. However, there are many cities where there hasn’t been any compilationof dialects yet. Today, Turkey Turkish dialects are disappearing rapidly with eachpassing day due to reasons such as such as the rapid development and spread ofmass media, internal and external migrations due to economic reasons, transportation,industrialization, schooling etc. Turkish dialects, which are very important in revealingthe richness of Turkish in terms of phonetic and morphology, should be compiledas soon as possible before they disappeared and these materials collected should beexamined and classified in detail.Elmalı, which is the subject of the study, is one of the highland settlements which is120 km far from Antalya, built on the “Teke Plaetau”. Elmalı is one of the countieswhich was settled and denominated mostly by Turkmen and Yoruks. In the study,a brief information regarding the previous studies on the dialect of Elmalı countyhas been given. Then, drawing on from Esra Kulle Coban’s work titled Elmalı veYöresi Ağızları (2012), phonetic and morphological features of Elmalı county whichdiffer from standard Turkey Turkish have been elaborated. In addition, compilationsconducted by us in the villages Büyüksöğle, Çalpınar, Çaybaşı, Çobanisa, Çukurelma,Dereköy, Geçmen, Karaköy, Karamık, Küçüksöğle, Özdemir, Yalnızdam, Yılmazlı andZümrütova for etnotoponym study have been utilized to determine different phoneticand morphological features of the county.

Gagauz, Moldavya’da, Kuzeydoğu Bulgaristan’da, Romanya’da, Yunanistan veUkrayna’da yaşayan Hıristiyan Ortodoks Türklere verilen addır. Karadeniz’in kuzeyine yüzyıllar önce göç eden Peçenek,(Uz (~Tork) ve Kumanlar’la (~Koman) AnadoluSelçuklu Türklerinden meydana gelmiş ve onların sentezi olan bu Türk topluluğununbüyük bir çoğunluğu, bugün Komrat, Çadır,Lunga ve Vulkaneşti’de yaşamaktadır.Bu çalışmada, Gagauzhalk biliminin XIX. yüzyılın sonundan XX. yüzyılın sonuna kadarki gelişimihakkında genel bir bilgi verilmektedir. Rus bilim adamı, etnograf ve yazar Valentin Moşkov’un çalışmalarıylabaşlayan Gagauz halk bilimi şu dönemlere ayrılmıştır: Birinci dönem: XIX.yüzyılın sonu-1917 yılı, ikinci dönem:1920-1940 yılları, üçüncü dönem:1950-1980 yılları, dördüncü dönem: XX.yüzyılın başlangıcı-XX. yüzyılın sonu.

Bu makalede, Litvanya Trakai’de yaşayan Karaim Türkleri hakkında genel bir bilgi verildikten sonra “Vilnius Üniversitesi Merkez Kütüphanesi’ndeki Karaim Türkleri Koleksiyonu” üzerinde durulmuştur. Koleksiyon, Vilnius Üniversitesi Merkez Kütüphanesi’nin Cultural Heritage bölümünün Manuscript Department Collections’ta yer almaktadır. Bu koleksiyonun birincisi, daha önce Muhammed Çitgez ve Özgür Aslankılıç tarafından 05-08 Nisan 2010 tarihinde Bilecik’te düzenlenen “Uluslararası Karay Çalışmaları Sempozyumu”nda bildiri olarak sunulmuştur. Ancak bildiride bu koleksiyon, Vilnius Üniversitesi Kütüphanesindeki gibi aynen verilmiş olup çoğu Litvanca, Fransızca, Lehçe ve Rusça olan kaynaklar Türkiye Türkçesine çevrilmemiştir. Dolayısıyla bu konuda araştırma yapmak için Litvanya’ya gelen ve bu dilleri bilmeyen yerli Türkologlar için bu koleksiyondan yararlanmak ve özellikle istenilen kaynağa ulaşmak oldukça zordur. Araştırmacı kaynağa ulaştıktan sonra kaynak, hangi dildeyse o dili iyi bilen bir uzmana sonraki süreçte çevirttirebilir. Bu bağlamda, bu koleksiyondan yerli araştırmacıların daha rahat anlayabilmeleri ve istedikleri kaynağa vakit kaybetmeden kolayca ulaşabilmeleri için söz konusu koleksiyon Türkiye Türkçesine çevrilmiş ve koleksiyon hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca tamamen Rusça olan ikinci koleksiyon da Türkiye Türkçesine çevrilerek yerli Türkologların hizmetine sunulmuştur.

İnsanoğlu günlük yaşamda bir şeyin uzunluğunu, büyüklüğünü ve ağırlığını mukayese etmek için ölçü birimlerine ihtiyaç duyar. Gerçekte bu kıyaslama ihtiyacı onun var oluşu ile başlamıştır. Her milletin kendine özgü bir ölçü sistemi vardır. Bugünkü ortak metrik sistemin kabulüne kadar ölçü adlarında farklı kullanımlar söz konusu olmuştur. Türk dili, bu terimleri kullanmada, ya kendi imkânları metafor ve metonomik kullanımlar, kelime türeterek, çeşitli gramer unsurları, antropometrik sistem vs. ya da yabancı dillerden alıntılama yöntemine başvurmuştur. Bu makalede, Kazak Türkçesinde ‘mesafe, uzunluk, ağırlık’ kategorileri için, ölçme usulleri ve bununla ilgili terimler üzerinde durulmuştur. Hareket noktamız ölçü için kullanılan terimlerin yanında, idrak semantiği açısından Kazak Türklerinin ölçü kategorisindeki düşünme ve somutlaştırma şekilleri, mesafe, uzunluk ve ağırlığın doğadaki nesnelerden ve insan uzuvlarından yararlanılarak Kazak Türkçesinde nasıl ifade edildiğidir. Bunun yanında Kazak Türklerinin çeşitli siyasi, sosyal sebeplerle temasta bulundukları yabancı kültürlerle bu konudaki etkileşimler ve ödünçlemeler de bu çalışmanın içerisinde yer almıştır

One of the most topics of semantics is homonymy. When its looked to Turkish Literature words by general view, it seems like, the homonymie [~ homophone ~ omofon (< homos Old Greek ‘similar’ + phone ‘voice’)] and homograph [~ homograph ~ omograf (< homos Old Greek ‘similar’ + garpho ‘post’)] confused the researchers. For this reason, to end this complexity between these terms, the term which covers three of them, homograph is used. In this article, “What is the level of homograph, what are the main features which seperate the homograph and polysemy from each other?” were answered through the meanings which the sources gained which were scanned the sources existed from Old Oghuz Turkish untill Turkey (Present) Turkish, Anlam biliminin en zor konularından biri de eşgösterenlilik’tir. Türk dilinin kelimelerine genel yapı itibarıyla bakıldığında araştırmacılar tarafından eşadlılık, eşseslilik [~homophone ~ omofon (

Lithuanian Tatar Turks immigrated due to political and geographical reasons to Great Principality of Lithuania the from the Crimea-Ukraine century XIV. Lithuanian Tatar Turks, have forgotten Tatars of Turkish the end of the XVI century the beginning of the XVII century. They have forgotten because of various reasons. However, the Lithuanian Tatars, the Turks were able to keep the religion of Islam which is a religion of their ancestors. Both the manuscript and the printed works used the Tatar Turkish as the language of prayer. In this article, introduced printed works belongs to Lithuanian Tatar Turks at the Oriental Languages Centre of Vilnius University Library. Finally information is given about the contents of these works, Litvanya Tatar Türkleri, Litvanya Büyük Prensliği’ne siyasî, coğrafî ve özellikle de politik nedenler yüzünden Ukrayna Kırım’dan XIV. yüzyılın sonlarında göç etmiş Tatar Türkleridir. Litvanya Tatar Türkleri, Tatar Türkçesini XVI. yüzyılın sonu XVII. yüzyılın başlarından itibaren Hıristiyan Litvanya kadınlarıyla evlenmeleri, bulundukları coğrafyada sosyal açıdan bir bütünlük oluşturmamaları ve sayıca çok az olmaları gibi sebepler yüzünden unutmuşlardır. Ancak Litvanya Tatar Türkleri, atalarının dini olan İslam dinini korumuşlar hem yazma hem de matbu eserlerinde dua dili olarak Tatar Türkçesini kullanmışlardır. Bu makalede, Litvanya Vilnius Üniversitesi Kütüphanesinin Oryantalistik Merkezindeki Litvanya Tatar Türklerine ait matbu eserler tanıtılmış ve bu eserlerin içerikleri hakkında bilgi verilmiştir

Friedrich Wilhelm Radloff (Berlin 05.01.1837-St. Petersburg 12.05.1918) examples of many Turkish dialect of the Turkish Dialects Dictionary (~ Versuch eines Worterbuches der Turk-Dialecte ~ Opıt Slovarya Tyurkskih Nareciy) benefit from research is one of the main sources of Turkish Studies Turkologists. Radloff, a Russian of German descent who Turkologist, Altai, Kirghiz steppes of Eastern, Turkish tribes living in the regions of Khakassia and Yedisu compilation, released as a result of this great work of investigation and research, has published four volumes of the case. In 1893, he published the first volume of the dictionary vowels, 1899, 1905 and 1911 published in the tome has the consonants. This article briefly mentioned life of Wilhelm Radloff and the dictionary. After Turkish tribes earned savings in time and place, to reveal the relationship between the mind and the language is one of the representatives of the material and spiritual culture were home concept. And for the detection of this concept in the field of words in the vocabulary of many historical and contemporary Turkish dialect of Turkish Dialects Dictionary Radloff, which has been selected., Friedrich Wilhelm Radloff’un (Berlin 05.01.1837-St. Petersburg 12.05.1918) birçok Türk lehçesinden örnekler barındıran Türk Lehçeleri Sözlüğü Denemesi (~ Versuch eines Worterbuches der Turk-Dialecte ~ Opıt Slovarya Tyurkskih Nareciy) eseri, yerli ve yabancı Türkologların Türklük bilimi araştırmalarında yararlandıkları temel kaynaklardan biridir. Alman kökenli bir Rus Türkoloğu olan Radloff, Altay, Doğu Kırgız bozkırları, Hakasya ve Yedisu bölgelerinde yaşayan Türk boyları arasında yaptığı derleme ve araştırmalarının sonucunda ortaya çıkardığı bu külliyatlı eserini, dört cilt hâlinde yayınlamıştır. İlk cildi 1893 yılında yayınlanan sözlüğünde ünlülere, 1899, 1905 ve 1911 yıllarında yayınlanan ciltlerde de ünsüzlere yer vermiştir. Bu makalede, Wilhelm Radloff’un hayatından ve sözlüğünün öneminden kısaca bahsedildikten sonra Türk boylarının zaman ve mekân yolculuğunda kazandıkları birikimleri ile zihin ve dil arasındaki ilişkilerini ortaya çıkarabilmek amacıyla maddi ve manevi kültürün en önemli temsilcilerinden biri olan ev kavramı belirlenmiş, bu kavram alanına giren kelimelerin tespiti için de içerisinde birçok tarihi ve çağdaş Türk lehçesinin söz varlığını barındıran Radloff’un Türk Lehçeleri Sözlüğü Denemesi çalışması seçilmiştir.

Bu makalede, çağdaş dil biliminde özel adlar konusu incelenmiş ve Türkçeden alıntılanan kelimelerin Ukraynacada nasıl benimsendiği üzerinde durulmuştur. Ayrıca Ukraynacaya Türkçeden geçmiş yer adları ile ilgili bazı kelimelerin incelenmesi ve bu kelimelerin yeni ortamda nasıl benimsendiği üzerinde de durulmuştur. Türkizmlerin bir kısmı, Ukraynacaya herhangi bir şekil ve semantik değişmeye uğramadan birebir geçmiştir. Buna sanjarı, barabaş ve balık gibi kelimeler örnek olarak gösterilebilir. Ukraynacadaki Türkizm terimleri sadece yazılı olarak ele alınıp benimsenmemiş, onların semantiği “yeniden ele alınıp işlenmiştir”. Ukraynacada Türkizmlerin benimsenme sürecinde bazı kelimeler kaynak dildeki yazılış ve semantiğini aynen korumuştur. Bazıları ise morfolojik olarak şeklen değişmeye uğramış veya semantik kaymalarla birlikte yapısı aynen korunmuştur. Bütün bunlar bir dilin başka bir dilden alıntılanmış unsurları benimseme sürecine de uygundur. Böylelikle “onomastik söz varlığının öğrenilmesi öğrencilerin edebî yönden üslup kazanmasına ve estetik bir zevk sahibi olmasına yardımcı olur” sonucuna ulaşılmıştır., The article deals with the problem of proper name specificity in modern linguistics. It considers some ways of Turkic words adoption in Ukrainian language. Research of separate borrowings from Turkic language in Ukrainian, connected with toponymy, has allowed to outline various ways of their adaptability in a new environment. The author states, that a certain number of turkisms in Ukrainian language «has got accustomed» without any transformations of their external form and semantic changes. This statement is illustrated on the example of toponyms «санжари», «барабаш», «балик», etc. Ukrainian language has not only «graphically» transferred and acquired turkism-terms, but also «has processed» their semantics in the direction more adapted for needs of its language culture. It has been ascertained in the article that the process of turkisms adoption by Ukrainian language, separate borrowings have kept their graphic, phonetic, semantic identity with a source language; in some cases there were morphological changes of the external form of lexemes without transformation of semantics, or semantic shifts took place without any violation of structural shape of turkisms. All this corresponds to the adoption laws of elements of one language by another. In conclusion the author states, “that the study of onomastic vocabulary solves the problems of development of students” logic thinking, improves stylistic feeling and aesthetic taste.

The utterances which emphasize customs, tradition and culture as a jurisdiction which comes from the life experiences of communities, and the teaching and leading utterances which repeats oftenly in metaphorically systematized type is called proverb. Makal, makal-mätel which is in the topic whose name is the frazeologizm (, Toplumların yaşam deneyimlerinden doğan örf, adet, gelenek ve göreneklerini bilgece bir yargı olarak belirten, çoğu zaman mecazlı kalıplaşmış biçimleriyle tekrarlanan öğretici ve yol gösterici sözlere atasözü denir. Divan-ı Lügâti’t Türk’te sab-sav, Osmanlı Türkçesinde darb-ı mesel ve mesel tabir Türkiye Türkçesinde atasözü ve sav sözcükleriyle karşılanan atasözü terimi için Kazak Türkçesinde frazeologizm ( Anahtar Kelimeler Kazak Türkçesi, Türkiye Türkçesi, atasözü, anlam bilimi, dil organ adı

Lithuanian-Tatar Turks, Lithuania Great Principality the period of Golden Empire XIV. first century and its began to settle in after the breakup. According to the researchers, this continued uninterrupted XVII. century until. At first, Lithuanian-Tatar Turks knew Tatars Turkish. After due to various reasons they had forgotten XVI. end of the century XVII. per century. As a result, Qur’an interpretations, meanings, such as prayer and catechism, into religious books. Lithuanian-Tatar Turks so that with Arabic letters at first White Russian at later date Polish language the started a tradition of manuscripts. In this article, first as result of research and inverstigations in the village of Nemezis of the city of Vilnius. The two hamail information will be given about the content of the book. Later in these boks, in words written in Turkish phonetic, morphology and lexicology there will be talk of the existence., Litvan-Tatar Türkleri, Litvanya Büyük Prensliği’ne XIV. yüzyılda Altın Orda Devleti’nin dağılmasından sonra Kazan, Astrahan ve Kırım hanlıklarından gelip yerleşmişlerdir. Bu göç, yaklaşık XVII. yüzyıla kadar kesintisiz devam etmiştir. Önceleri Litvan-Tatar Türkleri, Tatar Türkçesini bilmekteyken bazı sebepler yüzünden XVI. yüzyılın sonu XVII. yüzyılın başlarından itibaren unutmaya başlamışlardır. Bunun sonucunda Kur’an-ı Kerim mealleri, dua ve ilmihal gibi dinî kitapların çevrilmesine ihtiyaç duymuşlar, böylece Arap harfleriyle ilkin Beyaz Rus, sonradan da Leh diliyle Litvan-Tatar Türklerine ait el yazmaları geleneğini başlatmışlardır. Bu makalede, Vilnius şehrinin Nemezis köyünde bulunan iki hamailin içeriği ve hamaillerde Türkçe yazılmış dua ve niyetlerde tespit edilen kelimelerin ses, şekil bilgisi ve söz varlığı üzerinde durulmuştur.

Çalışmamız, a) Eski Oğuz Türkçesinden Türkiye Türkçesine Kadar Tarihi Dönemler, b) Dil, Dil bilimi, Anlam bilimi, c) Anlam Değişmelerinde veya Yan Anlamların Gelişmesinde Etkili Olan Anlam Olayları ve d) Anlam Değişmeleri olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır.Çalışmamızın birinci bölümünde, Eski Oğuz Türkçesinden Türkiye Türkçesine kadarki tarihî dönemler hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Eski Oğuz Türkçesi dönemi ve sonraki dönemlerde kullanılıp da Standart Türkiye Türkçesinde kullanılmayan kelimeler ve tamlamalar ele alınmıştır. Bu kısımda ayrıca dilimizin tarihî devirleri ile Standart Türkiye Türkçesinin ağızları arasındaki ilişkisinin devam ettiğini gösterebilmek amacıyla Derleme Sözlüğü de çalışmaya dâhil edilmiştir.Çalışmamızın ikinci bölümünde, anlam biliminin çıkış noktası olan dil bilimi ve onun da başlangıç noktası olan dil konuları ?dil, dil bilimi, anlam bilimi? başlığıyla kısaca ele alınmıştır. Anlam bilimi, anlam ve anlam alanı, kavram ve kavram alanı, temel anlam, yan anlam ve yan anlamların gelişme yollarına değinilmiştir.Çalışmamızın üçüncü bölümünde, anlam değişmelerinde etkili olan anlam olayları; benzetme, aktarma (deyim aktarması, ad aktarması), çok anlamlılık, eş anlamlılık, alt anlamlılık, üst anlamlılık, parçalık ~ parça-bütün ilişkisi, bütünlük, eşgösterenlilik, zıt anlamlılık, bağlam ve bağdaştırma konularına yer verilmiştir.Çalışmamızın dördüncü bölümünde, anlam değişmesi kavramı incelenmiş ve anlam daralması, özelleşme, anlam genişlemesi, genelleşme, mecazlaşma, komşuluk, eksiltme, tabu, argo, başka anlama geçiş (yakın anlama geçiş, uzak anlama geçiş, zıt anlama geçiş) anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi terimleri, taradığımız kaynaklarda tespit ettiğimiz metinlerdeki örneklerden hareketle verilmeye çalışılmıştır. Bu bölümde tespit edilen kelimelerdeki anlam değişiklikleri, eş zamanlı ve art zamanlıbir yöntemle ele alınıp incelenmiştir. Son olarak anlam değişmelerinin sebebleri ve gelişimi üzerine durulmuştur. This work consists of four main sections: a) The Historical Periods fromOld Oghuz Turkish to Turkey Turkish; b) Language, Linguistics, Semantics; c) Meaning PhenomenaThat Are Effective in Semantic Changes or Development of Connotations; d) Semantic Changes.In the first section of the work, some information about the historical periods fromOld Oghuz Turkish to Turkey Turkish is given briefly. Afterwards, the words anddeterminative groups which were used in the period of Old Oghuz Turkish and following periods, but are not used in Standart Turkey Turkish are dealt with. Besides, with the intention of being able to show that the relationship between the historical periods of Turkish and local languages of Standart Turkey Turkish still continues, Compiling Dictionaryis also included in the work in this section.In the second section of the work, the subject of linguistics, that is the starting point of semantics, and the subject of language, that is the starting point of linguistics, are dealt with briefly under the title of ?Language, Linguistics, Semantics?. Afterwards, semantics, meaning, concept, denotation, connotation and the ways of development of connotations are mentioned.In the third section of the work, it is given place to the meaning phenomena that are effective in semantic changes; the subjects of assimilation, alienism (metaphor, metonymy), polysemy, synonymy, hyponymy, hyperonymy, meronymy, holonymy, homonymy, antonymy, context and reconciliation.In the fourth section of the work, the concept of semantic change is examined and the terms of semantic restriction, specialisation, semantic extension, generalisation,figurative expression, synecdoche, elipse, taboo, argot, semantic transfer (homonym, remote meaning, opposite meaning), melioration and pejoration are tried to be givenwith reference to the examples in the texts we determined in the resources we reviewed. The semantic changes in the words determined in this section are examined by being discussed in a synchronous and diachronic method. Finally, the causes and the development of semantic changes are dwelled upon. 1583

Kazak Türkçesindeki deyimlere (turaktı tirkes / frazeologizm / ayşıktı söz uramı; beyneli söz tirkesi) bakıldığında insanın en önemli uzvu olan görme organı gözle ilgili deyimlerin özel bir yere ve öneme sahip olduğu görülür. Bu sebepten deyimlerin içerisinde göz organ adıyla teşkil olunmuş deyim sayısı da fazladır. Zira göz, dış çevreyle bağlantımızı sağlayan en önemli uzvumuzdur. Bu makalede Kazak Türkçesinde organ adı içeren deyimler yapı ve anlam açısından ele alınmış, Türkiye Türkçesi bünyesinde organ adı bulunan deyimlerin birbirleriyle ortak olan, benzer ya da birbirlerinden ayrılan yönleri gösterilmeye çalışılmıştır. Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasında ortaklaşan deyimler olmakla birlikte, iki şivede de ortak olan dil birimleriyle farklı deyimlerin kurulduğu da bu çalışma sayesinde tespit edilmiştir. Türk dilinin diğer lehçe ve şivelerinde kullanılmakta olan göz kelimeli deyimler bu çalışmanın içerisinde yer almamıştır., The statement in the Kazakh Turkish (turaktı tirkes / frazeologizm / ayşıktı söz uramı; beyneli söz tirkesi) when people see as the most important parts of the body organ of sight to observe a special place and importance of the statement has to be seen. Therefore, in the eyes of the body with the name constitutes a statement of the number of statements that is more than dedicated. Because the eyes, help us make a connection to the external environment is our most important organ. In this paper Kazakh Turkish name contains the organs of the statement discussed in terms of structure and meaning has been acquired, Turkey Turkish name within the body of statements that are common with each other, similar or separated to show the directions were studied. Kazakh Turkish and Turkish of Turkey between phrases becoming common, although both are common in vernacular languages was established in units of different expressions have been identified through this work. Turkish language and dialect used in the other polish word phrases that are being observed in this study did not take place.

500 In the fourth part of the thesis, that is the part of the texts there are texts compiled from the center of Korkuteli district and its various villages. These texts are made up of 44 subjects and various interviews about various topics. In the conclusion part, result that we have determined the properties Korkuteli dialect have been given item by item. At the end of the thesis, photographs the views from Korkuteli, map's Korkuteli and dialect map have been added. There is a dictionary part in which the meanings of the words which are not used in the Turkish written language, or used in the written language but cannot be understood because of various sound differences are given.499 ABSTRACT In this study the dialect of Korkuteli district in Antalya has been examined. This thesis study is made up of five parts. In the first part of our study there is general information about Korkuteli district. In addition, in this section there is information about the date of foundation of Korkuteli district, its old name, the reason for giving this name, the organizational administration of the district and some statistical information about it. In the final part of this study ethnical nature with the help of information obtained by historical sources has been emphasized. In this second part of the thesis, phonemics characteristics of Korkuteli are introduced. By way of examination of the texts taken from Korkuteli district and its surrounding villages the dialect of Korkuteli district with its phonemic characteristics have been presented in this part. Vowel sounds differing from the written language and used in Korkuteli dialect and their characteristics, vowel changes, vowel droppings, vowel derivations, and the reasons for them have been discussed in this part. Moreover, the topics; voicing, devoicing, spirantisation, liguiding, consonant assimilation, consonant disappearance, consonant anaptyxis, geminate, contraction, haplology, metathesis and accent etc. have been examined in the title of consonants used in Korkuteli dialect but different from literay language and consonant mutations. In ttie third part of the thesis morpholgy of Korkuteli dialect has been discussed. This part consist of six topics; Nouns, Pronouns, Adjectives, Verbs, Adverbs and Prepositions. Every subject examined in phonetics and morphology is supported with examples composing the fourt part. 500 In the fourth part of the thesis, that is the part of the texts there are texts compiled from the center of Korkuteli district and its various villages. These texts are made up of 44 subjects and various interviews about various topics. In the conclusion part, result that we have determined the properties Korkuteli dialect have been given item by item. At the end of the thesis, photographs the views from Korkuteli, map's Korkuteli and dialect map have been added. There is a dictionary part in which the meanings of the words which are not used in the Turkish written language, or used in the written language but cannot be understood because of various sound differences are given. 527

ÖZET Bu çalışmada spor yaralanmaları arasında sıkça görülen menisküs yırtıklarının nasıl oluştuğu, tanı ve tedavisinin nasıl yapıldığı, sporcunun spor hayatını nasıl etkilediğinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma, menisküs yırtığı olan ve K.T.Ü. Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji polikliniğine başvuran, amatör olarak futbul oynayan 20-40 yaş arası 30 erkek sporcunun kişisel dosyaları incelenerek yapılmıştır. Yapılan istatistiki değerlendirmelere göre menisküs yırtıklarının %53.40'ı sağ dizde, %46.60'ı sol dizde, bunlarında %76.66'smm iç menisküs, %20'sinin dış menisküs, %3.34'ünün ise hem iç hem de dış menisküs olduğu tespit edildi. Menisküs yırtıklarına %20 oranında ön çapraz bağ yırtıkları eşlik etmektedir. 30 sporcunun hepsinde olan ve en fazla görülen şikayetin ağrı (%100) olduğu ve bunun hastaneye geliş sebepleri içinde birinci sırada olduğu görüldü. Hastaların muayenelerinde 27 hastada (%90) Mc Murray testi pozitif, 21 hastada (%70) hassasiyet, 14 hastada (%46.66) kilitlenme, 13 hastada (%43.33) şişlik, 7 hastada (%23.33) ballotman (sıvı sesi) bulundu. Klinik öykü ve muayene sonucu koyulan ön tanının M.R.G. (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve artroskopik tanı ile %100 uyumlu olduğu görüldü. Son yıllardaki gelişmelerin ışığında, menisküs yırtığı tanısı alan hastaların tedavisinde, artroskopik cerrahinin tercih edildiği anlaşılmıştır. Bu çalışmadaki tüm sporculara artroskopik cerrahi yapılmış olup, menisküs dokusunun sadece yırtılan bölümleri çıkarılmış, diğer bölümler korunmuştur. Hastanedeki kalış süresinin tıptaki gelişmelere bağlı olarak oldukça azaldığı, bu çalışmada ise ortalama 2.7 gün olduğu görüldü. İşten kalma süresi ise ortalama 18 gündü.İncelemesi yapılan kişilerin, kişisel dosyalarında, uzun süreli takip sonuçlarına rastlanmadığı için spora dönüş süreleri hakkında bilgi edinilemedi. Bu konudaki bilgiler literatür bilgileri ile sınırlı kaldı. Bu araştırma ile menisküs yırtıklarının eskisi gibi korkulan bir yaralanma olmadığı, sporcunun gelişen tanı ve tedavi yöntemleri sayesinde kısa sürede iyileştiği ve sportif aktivitelerine geri döndüğü görülmüştür. X SUMMARY In this work it has been aimed to be investigated how it effects the sport life of sportsman how menuscus torns occur which are seen during sports injuries how it's diagnosis and cure are done. The inguiry has been done by investigating the personal reports of thirty male sportsman between the ages of 20-40 who have got menuscus torn and apply K.T.Ü. Faculty of Medicine Farabi Hospital, the polyclinic of Orthopedics and Trauma, play football as amateur. According to the statistics evaluations, It has fixed that menuscus torns in the right knee are %53.40, left knee % 46.60, %76.66 of these menuscus torns are interior menuscus, %20 external menuscus, %3.34 both interior and external menuscus. At the ration of %20, front crossing tie torns have been accompanying menuscus torns. It has been understood that pain (%100) is a complaint which exicts all of 30 sportsman and is seen the most on them ant this pain takes place firstly by reason of coming to hospital. In ill sportsmen's examinations it has been found that (%90) Mc Murray test is positive on 27 ill sportsmen, (%70) sensitivity on 21 ill sportsmen, (%46.66) being tied on 14 ill sportsmen, (%43.33) swelling on 13 ill sportsmen, (%23.33) liguid voice on 7 ill sportsmen. It has been noticed that the first diagnosis which has diagnosed the result of clinic story and examination is (%100) harmonious with M.R.G. (Magnetic Rezonans Visualization) and artroskopic diagnosis. According to the development of final years it has been understood that artroskopic surgery has been preferred in the examination of ill people that are diagnosed menuscus torns. Artroscopic surgery has been done all sportsmen at this work. Torn parts of menuscus tissue have been got out of, the other parts have been protected.According to the development in Medicine it has been seen the duration of staying in the hospital has decreased fairly and in this work average is 2.7 days, to be kept from your work is average 18 days. It hasn't been obtained information about sportman's return duration to sports that have been investigated because of having no the results of long term pursuit in their reports. Knowledge about this subject has limited with literature knowledge. With this injury it has been noticed that menuscus torns aren't frightering wound as before, with the help of progressing diagnosis and medical treatment methods sportsman has recovered at a short time and returned to the sports activities. XII 54