Search

In deze scriptie staat de vraag centraal op welke wijze en in welke fase de bestuursrechter kan voorkomen dat de inzet van ingrijpende opsporingsmiddelen leidt tot schending van artikel 8 EVRM bij het toezicht op de rechtmatigheid van uitkeringen. Nadat er een inleiding is gegeven en begrippen verduidelijkt zijn wordt er gekeken hoe er binnen het bestuurs-, civiel- en strafrecht rechtsbescherming wordt geboden bij de inzet van ingrijpende opsporingsmiddelen.- De bestuursrechter toetst achteraf aan de hand van een appellabel besluit. Het is maar de vraag of de bestuursrechter voldoende rechtsbescherming biedt.- De civiele rechter vervult een vangnetfunctie. Er kan rechtsbescherming geboden worden op het moment dat er nog geen besluit is. De gang naar de civiele rechter is hoogdrempelig, vindt maar zelden plaats en toetsing zal achteraf plaatsvinden.- De strafrechter biedt de meeste rechtsbescherming. Er vindt voorafgaande toetsing plaats bij de inzet van opsporingsmiddelen. De officier van justitie heeft een centrale plaats binnen het onderzoek en ziet toe op deze inzet. De zittingsrechter toetst tenslotte de inzet van opsporingsmiddelen.In het laatste hoofdstuk wordt verder ingegaan op de inzet van voorafgaande toetsing van opsporingsmiddelen door de bestuursrechtelijke rechter-commissaris. De inzet van deze figuur kan ertoe leiden dat de rechtsbescherming door de bestuursrechter behoorlijk vergroot wordt. Er kan dan preventieve toetsing vooraf plaats vinden en het pijnpunt van de interne toetsing, die nu bij het bestuursorgaan ligt, zal niet meer bestaan. Ingrijpende opsporingsmiddelen zullen pas ingezet worden als er noodzaak voor deze inzet is en aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit is voldaan. De verleiding voor bestuursorganen om toch ingrijpende opsporingsmiddelen in te zetten en bijvoorbeeld naar aanleiding hiervan verder onderzoek te doen zal hierdoor minder groot worden.

Met het wetsvoorstel seksuele misdrijven wordt het strafrecht meer in overeenstemming met de huidige maatschappelijke normen en digitale ontwikkelingen gebracht. De strafrechtelijke bescherming tegen online grensoverschrijdend gedrag wordt hiermee geactualiseerd. Het wetsvoorstel vervangt in het Tweede Boek van Wetboek van Strafrecht de huidige Titel XIV “Misdrijven tegen de zeden” door een nieuwe Titel XIV “Seksuele misdrijven”. De strafbaarstelling van het fenomeen sexchatting betreft volwassenen die op een indringende en vergaande seksuele en seksualiserende wijze communiceren met kinderen onder de 16. De strafbaarstelling zorgt er voor dat bij online seksuele benaderingen van zestienminners eerder van strafbaarheid sprake zal zijn. Deze strafbaarstelling maakt inbreuk op de artikelen 8 en 10 EVRM. De belangrijkste vraag is of de strafbaarstelling van sexchatting de inbreuk op deze grondrechten wel kan rechtvaardigen. Om de houdbaarheid van de strafbaarstelling te beoordelen wordt eerst de bescherming in het huidige Wetboek van Strafrecht besproken. Daarnaast komt de reikwijdte van de artikelen 8 en 10 EVRM aan bod en volgt de toetsing van de strafbaarstelling aan de cumulatieve vereisten van de artikelen 8 en 10 EVRM. Dit alles geeft antwoord op de vraag of de strafbaarstelling de inbreuk kan rechtvaardigen.

In Nederland wonen veel mensen permanent in een recreatiewoning, waarvan een aanzienlijk aandeel illegaal in de recreatiewoning woont. Om die reden is in 2020 een motie aangenomen, die leidde tot de voorhangprocedure tot wijziging van het ontwerpbesluit tot wijziging van artikel 5.18 Bor, waardoor de vereisten om in aanmerking te komen van een persoonsgebonden omgevingsvergunning voor permanente bewoning van recreatiewoningen worden verruimd. Deze motie in combinatie met het feit dat er in Nederland een grote woningnood heerst, gaven grond voor het onderzoek of de huidige en voorgestelde wetgeving inzake de permanente bewoning van recreatiewoningen in overeenstemming is met het recht op wonen (ex. artikel 8 EVRM). Onderzocht is wat de huidige en voorgestelde wettelijke bepalingen met betrekking tot de permanente bewoning van recreatiewoningen zijn. Dit zijn artikel 5.18 Bor, het wijzigingsvoorstel 5.18 Bor en artikel 5.37 Omgevingswet. De tweede vraag die onderzocht is, wat houdt het recht op wonen van artikel 8 EVRM in? En tot slot de vraag of artikel 8 EVRM bescherming biedt aan het permanent bewonen van recreatiewoningen? Artikel 8 EVRM beschermt niet zozeer het recht op wonen, maar het geeft wel richting aan de evenredigheidstoetsing. Het is aan de bestuursrechter om een toetsingskader te formuleren voor de drietrapstoetsing aan de geschiktheid, de noodzakelijkheid en de evenwichtigheid van het besluit voor het te dienen doel.

In deze bijdrage wordt de bezoekregeling verpleeghuizen getoetst aan het recht op respect voor het gezinsleven en voor het privéleven van artikel 8 EVRM. Geconcludeerd wordt dat deze bezoekregeling een vergaande inmenging vormt in het recht op respect voor gezins- en privéleven van bewoners en hun naasten. Sinds 28 april ontbeert deze inmenging een wettelijke basis in de zin van artikel 8 EVRM, en vormt daarmee een schending van het verdrag. De bestaande kaders lijken bovendien te veel uit te gaan van de gedachte dat bezoek weer mág worden toegestaan en te weinig van het besef dat bezoek ook weer móet worden toegestaan wanneer dat redelijkerwijs mogelijk is met inachtneming van het besmettingsrisico.

Sinds de inwerkingtreding van de Awb heeft de digitalisering en technologische ontwikkeling van toezichtmethoden een hoge vlucht genomen. Als gevolg van deze ontwikkeling zijn toezichtmethoden gemoderniseerd. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren een aantal nieuwe ingrijpende methoden bijgekomen. De uitoefening van toezichtsbevoegdheden kan voor de betrokken ondernemingen en natuurlijke personen ingrijpend zijn. De inzet van toezichtmethoden kan immers leiden tot een aantasting van het door artikel 8 EVRM beschermde recht op respect voor het privéleven. In dit onderzoek is onderzocht of titel 5.2 Awb als grondslag voor moderne toezichtmethoden nog toereikend is in het licht van artikel 8 EVRM. Gebleken is dat de ernst van de inbreuk van geval tot geval kan verschillen, vanwege de variërende aard en intensiteit van de toezichtmethode. Gelet op de rechtspraak van het EHRM is voor toezichtmethoden die een ingrijpende inbreuk maken nadere regelgeving nodig waarin wordt bepaald onder welke voorwaarden en ten aanzien van wie de bevoegdheid mag worden ingezet. De wetgever én de toezichthouders zijn aan zet om een hernieuwde balans te zoeken tussen het houden van effectief toezichtonderzoek, de voortdurende ontwikkeling van toezichtmethoden en het bestaande juridische kader.

Predictive Identification – een systeem met gebruik van algoritmen – maakt een voorspelling van normoverschrijdend gedrag waarbij grootschalige monitoring van data plaatsvindt met als doel om criminaliteit te voorkomen. Onderzocht is of Predictive Identification – zoals ingezet in Roermond – de subsidiariteits- en proportionaliteitstoets van artikel 8 lid 2 EVRM doorstaat. Uit onderzoek naar de werking van Predictive Identification blijkt dat het risicomodel en een lijst met indicatoren onvoldoende transparant zijn. En niet bekend is welke indicator in welke mate bijdraagt aan de classificatie van de profilering. Het is dus niet alleen onvoldoende transparant, het bevat mogelijkerwijs ook onvoldoende waarborgen tegen (onbedoelde) discriminerende uitvloeisels. Het einde van Predictive Identification is daarmee zeker niet in zicht. Het gebruik van algoritmen in de opsporing zal een steeds belangrijkere rol (gaan) innemen. De Nederlandse Staat zal dus op zoek moeten naar een oplossing in het kader van de proportionaliteit en subsidiariteit. De fair balance herstellen, dus meer balans tussen doel van wetgeving die een inbreuk mogelijk maakt en de inbreuk op het privéleven. Voor Predictive Identification kan gedacht worden aan het direct verwijderen van no-hits. Of het (rigoureus) beperken van datadeling binnen lopende politieonderzoeken.

Dit is een onderzoek naar de vraag in hoeverre de regeling langdurig verblijvende kinderen (Kinderpardon) bij het afschaffen van het meewerk-criterium voldoet aan de positieve verplichtingen van de Staat uit artikel 8 EVRM. Het meewerkcriterium staat tegenover de belangen van het kind. Ondanks dit criterium dient er dus altijd alsnog een belangenafweging op grond van artikel 8 EVRM plaats te vinden. De voorwaarde van het hebben van een verblijf van tenminste vijf jaar in Nederland kan worden gerechtvaardigd doordat artikel 8 EVRM spreekt van family life. De derde voorwaarde is dat de vreemdeling lopende procedures dient in te trekken bij het verstrekken van een verblijfsvergunning op basis van het Kinderpardon. De reden hierachter is dat alle procedures veel tijd en geld kosten. Het Kinderpardon heeft juist als doel dit tegen te gaan. Dit betreft niet zo zeer een inperking van artikel 8 EVRM maar deze inperking kan desalniettemin haar rechtvaardiging vinden op basis van het economisch welzijn van het land. Het meewerkcriterium heeft een legitiem doel. Het beschikbaarheidscriterium is een verzachtende vorm van het meewerkcriterium. Deze is dus soepeler en daarom eveneens niet in strijd met artikel 8 EVRM.

Het onderzoek gaat over de toepassing van het criminaliteitsanticipatiesysteem (CAS) door de Nederlandse politie. Het CAS is een vorm van ‘predictive policing’, waarbij big data-analyse de basis vormt waarop hoog-risico-gebieden worden aangewezen om de meest efficiënte inzet van middelen te bepalen. Onderzocht wordt de rechtmatigheid van gebruik van big data-analyse en de mogelijke schending van privacy van burgers wier data het betreft. De hoofdvraag van het onderzoek luidt: Leidt het huidige gebruik van het CAS door de Nederlandse politie tot schending van het recht op privacy zoals bedoeld in artikel 8 van het EVRM? Deze hoofdvraag wordt beantwoord aan de hand van de deelvragen: Vormt big data-analyse een inbreuk op het recht op privacy? Wanneer vormt inbreuk een schending van artikel 8 EVRM? Is er sprake van schending van het recht op privacy door inzet van gerichte surveillance?Geconcludeerd wordt dat omdat de gebruikte gegevens als persoonsgegevens te kwalificeren zijn de inzet van het CAS niet aan de eisen van artikel 8 EVRM voldoet. Hieraan liggen de gevolgen van het gebrek aan een specifieke wettelijke bepaling, het niet voldoen aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit en het gebrek aan waarborgen ten grondslag. Ook blijkt dat enige aanpassing deze schending kan voorkomen door de inbreuk te beperken en de juridische basis te verstevigen.

In deze bijdrage wordt de bezoekregeling verpleeghuizen getoetst aan het recht op respect voor het gezinsleven en voor het privéleven van artikel 8 EVRM. Geconcludeerd wordt dat deze bezoekregeling een vergaande inmenging vormt in het recht op respect voor gezins- en privéleven van bewoners en hun naasten. Sinds 28 april ontbeert deze inmenging een wettelijke basis in de zin van artikel 8 EVRM, en vormt daarmee een schending van het verdrag. De bestaande kaders lijken bovendien te veel uit te gaan van de gedachte dat bezoek weer mág worden toegestaan en te weinig van het besef dat bezoek ook weer móet worden toegestaan wanneer dat redelijkerwijs mogelijk is met inachtneming van het besmettingsrisico.