Search

Sinds april 2000 heeft het CBS, op verzoek van het ministerie van SZW, in de Enquête beroepsbevolking (EBB) vragen opgenomen over de arbeidssituatie van arbeidsgehandicapten. In de eerste Monitor Arbeidsgehandicapten zijn indicatoren ontwikkeld om arbeidsgehandicapten, hun aandoeningen en hun arbeidsgerelateerde kenmerken, in kaart te brengen. Daarna is steeds de ontwikkeling van de cijfers ten opzichte van vorige jaren aan bod gekomen m.b.t: belemmeringen bij het uitoefenen en vinden van werk, en de verschillen ten aanzien van arbeidsparticipatie naar doelgroep of aard van de aandoening; inzicht vergroten in de doelgroep voor het re-integratiebeleid en welke mensen bemiddelbaar zijn; inzicht vergroten in welke maatregelen naar mening van de geïnterviewden getroffen zijn ter preventie van uitval uit het werk en/of reintegratie. De resulaten van deze 5e monitor laten onder meer zien dat in 2002 nog 44% van de arbeidsgehandicapten een betaalde baan had, in 2006 was dat 40%. Wel is het aandeel werkzame arbeidsgehandicapten ten opzichte van 2005 niet verder gedaald. De groep werkzame arbeidsgehandicapten blijft echter wel achter ten opzichte van de totale bevolking van 15-64 jaar. Een vrij grote groep arbeidsgehandicapten die niet wil of kan werken blijft vrijwel volledig buiten het gezichtsveld van het CWI. Rug- en nekklachten, klachten aan armen of benen, als ook psychische klachten en ernstige hoofdpijn blijken belemmerend te werken bij het uitvoeren of verkrijgen van werk.

Een hogere medische consumptie gaat samen met een hoger verzuim, maar het is niet bekend hoe deze factoren elkaar beïnvloeden over de tijd. In dit onderzoek wordt daarom specifiek gekeken naar de longitudinale relatie tussen medische consumptie en verzuim. Het onderzoek is uitgevoerd onder 2317 werknemers in loondienst bij een groot ziekenhuis (respons 44%). De onderzoeksgegevens bestaan uit geregistreerde verzuimgegevens en geregistreerde medische consumptie (kosten voor huisartsbezoek en overige medische kosten) over vier opeenvolgende kwartalen. Bij de analyse van de gegevens over de tijd is gebruik gemaakt van covariantiestructuuranalyse met LISREL. Uit dit onderzoek blijkt dat medische consumptie in het ene kwartaal een deel van het verzuim in het volgende kwartaal voorspelt. De resultaten verschillen bij werknemers met en zonder chronische aandoening. Alleen bij werknemers met een chronische aandoening voorspellen huisartskosten het verzuim. Overige medische kosten zijn niet voorspellend voor verzuim bij werknemers met of zonder chronische aandoening. Deze resultaten leiden tot de aanbeveling dat huisartsen extra alert zouden moeten zijn bij werknemers met een chronische aandoening die op het spreekuur komen omdat zij mogelijk (meer) gaan verzuimen. De huisarts kan dan samen met de werknemer kijken of verzuim tot een minimum beperkt of voorkomen kan worden.

Een hogere medische consumptie gaat samen met een hoger verzuim, maar het is niet bekend hoe deze factoren elkaar beïnvloeden over de tijd. In dit onderzoek wordt daarom specifiek gekeken naar de longitudinale relatie tussen medische consumptie en verzuim. Het onderzoek is uitgevoerd onder 2317 werknemers in loondienst bij een groot ziekenhuis (respons 44%). De onderzoeksgegevens bestaan uit geregistreerde verzuimgegevens en geregistreerde medische consumptie (kosten voor huisartsbezoek en overige medische kosten) over vier opeenvolgende kwartalen. Bij de analyse van de gegevens over de tijd is gebruik gemaakt van covariantiestructuuranalyse met LISREL. Uit dit onderzoek blijkt dat medische consumptie in het ene kwartaal een deel van het verzuim in het volgende kwartaal voorspelt. De resultaten verschillen bij werknemers met en zonder chronische aandoening. Alleen bij werknemers met een chronische aandoening voorspellen huisartskosten het verzuim. Overige medische kosten zijn niet voorspellend voor verzuim bij werknemers met of zonder chronische aandoening. Deze resultaten leiden tot de aanbeveling dat huisartsen extra alert zouden moeten zijn bij werknemers met een chronische aandoening die op het spreekuur komen omdat zij mogelijk (meer) gaan verzuimen. De huisarts kan dan samen met de werknemer kijken of verzuim tot een minimum beperkt of voorkomen kan worden.

Sinds april 2000 heeft het CBS, op verzoek van het ministerie van SZW, in de Enquête beroepsbevolking (EBB) vragen opgenomen over de arbeidssituatie van arbeidsgehandicapten. In de eerste Monitor Arbeidsgehandicapten zijn indicatoren ontwikkeld om arbeidsgehandicapten, hun aandoeningen en hun arbeidsgerelateerde kenmerken, in kaart te brengen. Daarna is steeds de ontwikkeling van de cijfers ten opzichte van vorige jaren aan bod gekomen m.b.t: belemmeringen bij het uitoefenen en vinden van werk, en de verschillen ten aanzien van arbeidsparticipatie naar doelgroep of aard van de aandoening; inzicht vergroten in de doelgroep voor het re-integratiebeleid en welke mensen bemiddelbaar zijn; inzicht vergroten in welke maatregelen naar mening van de geïnterviewden getroffen zijn ter preventie van uitval uit het werk en/of reintegratie. De resulaten van deze 5e monitor laten onder meer zien dat in 2002 nog 44% van de arbeidsgehandicapten een betaalde baan had, in 2006 was dat 40%. Wel is het aandeel werkzame arbeidsgehandicapten ten opzichte van 2005 niet verder gedaald. De groep werkzame arbeidsgehandicapten blijft echter wel achter ten opzichte van de totale bevolking van 15-64 jaar. Een vrij grote groep arbeidsgehandicapten die niet wil of kan werken blijft vrijwel volledig buiten het gezichtsveld van het CWI. Rug- en nekklachten, klachten aan armen of benen, als ook psychische klachten en ernstige hoofdpijn blijken belemmerend te werken bij het uitvoeren of verkrijgen van werk.

Doel van dit onderzoek was inzicht te krijgen in het werk, de beperkingen, gepercipieerde oorzaken, behandelingen en veranderingen na werkhervatting van ME/CVS-patiënten in Nederland. Een vragenlijstonderzoek werd uitgevoerd bij 1035 ME/CVS-patiënten, via drie uitvoeringsinstellingen, de ME-patiëntenvereniging en belangenvereniging. Van de ME/CVS-patiënten werkte 30% op het moment van invullen van de vragenlijst. Veel patiënten rapporteerden ernstig beperkt te zijn in het uitvoeren van forse inspanning en ook in cognitieve functies zoals concentreren. De door de patiënten meest genoemde oorzaken voor ME/CVS waren een stoornis in het immuunsysteem (56%), een virus/bacterie (47%) of een stoornis in de energiehuishouding van de cellen (46%). Eenderde was ooit onder behandeling geweest van een internist, 72% van een alternatief genezer en 44% van een psycholoog. Van de uitgevallen werknemers met ME/CVS schatte maar een zeer klein percentage (13%) in meer dan 15 uur per week te kunnen werken. Na reïntegratie werd er dan ook minder uren gewerkt. Ook werd er minder vaak een leidinggevende functie uitgeoefend.

Werkgevers die een arbeidsgehandicapte werknemer in dienst nemen krijgen te maken met verschillende wetten die beogen de arbeidsgehandicapte extra bescherming te bieden. Het gaat dan bijvoorbeeld om de Wet op de medische keuringen (WMK), de Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten (Wet REA) en de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBh/cz). Ook worden werkgevers door de Arbeidsomstandighedenwet en de Wet verbetering poortwachter gestimuleerd om arbeidsgehandicapte werknemers in dienst te houden. Middelen hiertoe zijn bijvoorbeeld een goed verzuimbeleid, een goede begeleiding van zieke werknemers en het bieden van aangepast werk. In dit Arbo-informatieblad worden de wettelijke mogelijkheden en verplichtingen uitgebreid behandeld. Aan de orde komen: werving en selectie (sollicitatieprocedure, aanstellingskeuringen), indiensttreding van een arbeidsgehandicapte, het behoud van personeel, risico-inventarisatie en -evaluatie, nieuwe ontwikkelingen (toegankelijke bedrijfsvoering) en wet- en regelgeving. Een en ander wordt nader toegelicht met voorbeelden uit de praktijk.

Werkgevers die een arbeidsgehandicapte werknemer in dienst nemen krijgen te maken met verschillende wetten die beogen de arbeidsgehandicapte extra bescherming te bieden. Het gaat dan bijvoorbeeld om de Wet op de medische keuringen (WMK), de Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten (Wet REA) en de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBh/cz). Ook worden werkgevers door de Arbeidsomstandighedenwet en de Wet verbetering poortwachter gestimuleerd om arbeidsgehandicapte werknemers in dienst te houden. Middelen hiertoe zijn bijvoorbeeld een goed verzuimbeleid, een goede begeleiding van zieke werknemers en het bieden van aangepast werk. In dit Arbo-informatieblad worden de wettelijke mogelijkheden en verplichtingen uitgebreid behandeld. Aan de orde komen: werving en selectie (sollicitatieprocedure, aanstellingskeuringen), indiensttreding van een arbeidsgehandicapte, het behoud van personeel, risico-inventarisatie en -evaluatie, nieuwe ontwikkelingen (toegankelijke bedrijfsvoering) en wet- en regelgeving. Een en ander wordt nader toegelicht met voorbeelden uit de praktijk.

Het doel van het onderzoek was de visies en het handelen van bedrijfs- en verzekeringsartsen te inventariseren en met elkaar te vergelijken, ten aanzien van patiënten met myalgische encephalomyelitis / chronisch vermoeidheidssyndroom (ME/CVS). De onderzoeksgroep bestond uit 110 bedrijfsartsen en 111 verzekeringsartsen. De gegevens werden via vragenlijsten verzameld. De belangrijkste conclusies van het onderzoek zijn dat het merendeel van de artsen vindt dat bij ME/CVS sprake is van ziekte of gebrek, en dat de helft bij deze patiënten de diagnosecode N690 hanteert. Mogelijke oorzaken worden vooral gezocht in stoornissen in energiehuishouding) vaker door de bedrijfsartsen) en "de psychische hoek" (vaker door de verzekeringsartsen). Behandelingen of begeleidingsrichtingen waar de artsen dan ook het meest in zien, zijn activeren van de patiënten (vooral bedrijfsartsen) en psychologische of cognitieve gedragstherapie (vooral verzekeringsartsen). Een meerderheid van de bedrijfsartsen heeft behoefte aan een richtlijn voor sociaal-medische begeleiding van patiënten met ME/CVS; (onofficiële) richtlijnen worden op dit moment sporadisch gebruikt. Verzekeringsartsen hebben relatief minder behoefte aan een beoordelingsrichtlijn.

In de Monitor Arbeidsgehandicapten zijn drie hoofddoelen te onderscheiden. Het eerste doel is inzicht te krijgen in de belemmeringen die mensen met een langdurige ziekte, aandoening of handicap ervaren bij het uitoefenen en vinden van werk. Het tweede doel is meer inzicht te verkrijgen in de doelgroep voor het reïntegratiebeleid en welke mensen bemiddelbaar zijn. Het derde doel is inzicht te verkrijgen in welke maatregelen naar mening van de geïnterviewden getroffen zijn ter preventie van uitval uit het werk en/of reïntegratie en hoe het treffen van deze maatregelen zich in de tijd ontwikkelt. Ook in deze vijfde monitor worden vooral de veranderingen in de tijd beschreven. Nadat de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek zijn beschreven worden persoonskenmerken en kenmerken van de werkkring beschreven van personen met een arbeidshandicap. Daarna worden gekeken naar de verschillende soorten aandoeningen en waardoor mensen belemmerd worden in het uitvoeren of verkrijgen van werk en bij welke aandoeningen er welke aanpassingen nodig zijn. Vervolgens wordt beschreven hoeveel mensen en welke mensen aanpassingen nodig hebben.

Het doel van het onderzoek was de visies en het handelen van bedrijfs- en verzekeringsartsen te inventariseren en met elkaar te vergelijken, ten aanzien van patiënten met myalgische encephalomyelitis / chronisch vermoeidheidssyndroom (ME/CVS). De onderzoeksgroep bestond uit 110 bedrijfsartsen en 111 verzekeringsartsen. De gegevens werden via vragenlijsten verzameld. De belangrijkste conclusies van het onderzoek zijn dat het merendeel van de artsen vindt dat bij ME/CVS sprake is van ziekte of gebrek, en dat de helft bij deze patiënten de diagnosecode N690 hanteert. Mogelijke oorzaken worden vooral gezocht in stoornissen in energiehuishouding) vaker door de bedrijfsartsen) en "de psychische hoek" (vaker door de verzekeringsartsen). Behandelingen of begeleidingsrichtingen waar de artsen dan ook het meest in zien, zijn activeren van de patiënten (vooral bedrijfsartsen) en psychologische of cognitieve gedragstherapie (vooral verzekeringsartsen). Een meerderheid van de bedrijfsartsen heeft behoefte aan een richtlijn voor sociaal-medische begeleiding van patiënten met ME/CVS; (onofficiële) richtlijnen worden op dit moment sporadisch gebruikt. Verzekeringsartsen hebben relatief minder behoefte aan een beoordelingsrichtlijn.

This thesis at the University of Maastricht, defended at May 7, 2004, yields several important and new findings with regard to work related quality of life, participation in the labour force and its determinants of patients with rheumatoid arthritis (RA), ankylosing spondylitis (AS) and juvenile chronic arthritis (JCA) in the Netherlands. The four research questions were: 1. What is the importance of paid work for the quality of life of patients with rheumatic diseases; 2. To what extent do patients with rheumatic diseases participate in the labour force, and what is their labour market position compard to peers in the general population?; 3. Which determinants of early withdrawal from the labour foce can be identified, and what ist hte relative importance of some of those determinants?; 4. Which problems do adult patients with childhood rhematic disease have at the labour market? The main conclusion of this thesis is that, at least in the Netherlands, the labour market position of subgroups of patients with chronic rheumatic disease is unfavourable compared to non-diseased peers.

This thesis at the University of Maastricht, defended at May 7, 2004, yields several important and new findings with regard to work related quality of life, participation in the labour force and its determinants of patients with rheumatoid arthritis (RA), ankylosing spondylitis (AS) and juvenile chronic arthritis (JCA) in the Netherlands. The four research questions were: 1. What is the importance of paid work for the quality of life of patients with rheumatic diseases; 2. To what extent do patients with rheumatic diseases participate in the labour force, and what is their labour market position compard to peers in the general population?; 3. Which determinants of early withdrawal from the labour foce can be identified, and what ist hte relative importance of some of those determinants?; 4. Which problems do adult patients with childhood rhematic disease have at the labour market? The main conclusion of this thesis is that, at least in the Netherlands, the labour market position of subgroups of patients with chronic rheumatic disease is unfavourable compared to non-diseased peers.

Dit rapport behandelt de resultaten van twee onderzoeken over Myalgische Encephalomyelitis (ME) / Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS) en werk: één onder patiënten met ME/CVS, waarbij vragenlijsten zijn verstuurd in maart 2000/maart 2001, en één bij bedrijfs- en verzekeringsartsen, waarbij vragenlijsten zijn verstuurd in november 2001. Het rapport bestaat uit drie afzonderlijke artikelen. Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de onderzoekspopulatie (patiënten met ME/CVS) en van de verschillende subgroepen (werkenden, verzuimenden, gereïntegreerden) die met elkaar vergeleken worden op persoonlijke, ziekte- en beroepskenmerken. Hoofdstuk 3 (Engelstalig) presenteert de resultaten van het longitudinale onderzoek, waarmee getracht wordt de twee hoofdvraagstellingen te beantwoorden: wat zijn voorspellers van uitval en wat zijn voorspellers van reïntegratie bij ME/CVS patiënten. In hoofdstuk 4 worden de resultaten van het onderzoek onder bedrijfsartsen en verzekeringsartsen gepresenteerd. In dit onderzoek is geïnventariseerd wat de praktijk van handelen is en wat de meningen van bedrijfs- en verzekeringsartsen zijn met betrekking tot behandeling en begeleiding van patiënten met ME/CVS.

Om inzicht te krijgen in werkervaringen van mensen met COPD is een vragenlijstonderzoek uitgevoerd. De onderzoekgroep bestond uit 617 personen (45-60 jaar) die bekend waren met COPD bij de longarts of huisarts. In totaal heeft 42% ooit gewerkt en 6% nooit gewerkt. Ruim de helft was laag opgeleid en 36,5% ontving een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Vergeleken met de werkenden waren ooit-werkenden vaker blootgesteld aan stof / irritantia, hadden vaker werkgerelateerde ademhalingsklachten, hadden minder vaak een werk(plek)aanpassing, hadden in relatie tot COPD vaker te maken met ongunstige werkcondities / voorzieningen of negatieve ervaringen op het werk of op de arbeidsmarkt. Enkele werkervaringen stonden meer in verband met een arbeidsongeschiktheidsuitkering dan met niet-werken. Rokers hadden niet vaker dan niet-rokers werkgerelateerde ademhalingsklachten. Ex-rokers hadden daarentegen vaker ademhalingsklachten door stof / irritantia. Van de werkenden had 25% een werk(plek)aanpassing, 29% wilden (verder) werk(plek)aanpassingen en 18% meer contact met (arbo)professionals. Werkenden met COPD hebben behoefte aan meer (werk)begeleiding.

Dit rapport behandelt de resultaten van twee onderzoeken over Myalgische Encephalomyelitis (ME) / Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS) en werk: één onder patiënten met ME/CVS, waarbij vragenlijsten zijn verstuurd in maart 2000/maart 2001, en één bij bedrijfs- en verzekeringsartsen, waarbij vragenlijsten zijn verstuurd in november 2001. Het rapport bestaat uit drie afzonderlijke artikelen. Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de onderzoekspopulatie (patiënten met ME/CVS) en van de verschillende subgroepen (werkenden, verzuimenden, gereïntegreerden) die met elkaar vergeleken worden op persoonlijke, ziekte- en beroepskenmerken. Hoofdstuk 3 (Engelstalig) presenteert de resultaten van het longitudinale onderzoek, waarmee getracht wordt de twee hoofdvraagstellingen te beantwoorden: wat zijn voorspellers van uitval en wat zijn voorspellers van reïntegratie bij ME/CVS patiënten. In hoofdstuk 4 worden de resultaten van het onderzoek onder bedrijfsartsen en verzekeringsartsen gepresenteerd. In dit onderzoek is geïnventariseerd wat de praktijk van handelen is en wat de meningen van bedrijfs- en verzekeringsartsen zijn met betrekking tot behandeling en begeleiding van patiënten met ME/CVS.

Dit rapport bevat een verslag van het vervolgonderzoek rond werknemers met chronische bronchitis en emfyseem, samengevat onder de term ‘chronic obstructive pulmonary disease’ (COPD). Het doel van het vervolgonderzoek is om inzicht te krijgen in het gebruik van de mogelijkheden die de Wet Rea biedt voor mensen met COPD om aan het werk te blijven en (weer) aan het werk te komen, vanuit het perspectief van de werkgever, de bedrijfsarts en de hulpverlener. Werkgevers en bedrijfsartsen zijn benaderd met een vragenlijst, nadat de betrokken werknemer uit het eerste onderzoek daarvoor toestemming had gegeven. Inclusiecriteria voor de werkgever waren dat bij de werknemer in de voorafgaande 5 jaar vanwege de longaandoening op het werk interventies hadden plaatsgevonden, en dat de werkgever op de hoogte moest zijn van de aandoening. Het inclusiecriterium voor de bedrijfsarts was dat de betrokken werknemer in de voorafgaande 2 jaar minstens 3 maanden verzuimd had vanwege de longaandoening. De keuze is gemaakt om de onderzoeksgegevens in de vorm van een case met een wisselend perspectief weer te geven: gegevens van werknemers worden aangevuld door die van de werkgever en/of bedrijfsarts.

Dit rapport bevat een verslag van het vervolgonderzoek rond werknemers met chronische bronchitis en emfyseem, samengevat onder de term ‘chronic obstructive pulmonary disease’ (COPD). Het doel van het vervolgonderzoek is om inzicht te krijgen in het gebruik van de mogelijkheden die de Wet Rea biedt voor mensen met COPD om aan het werk te blijven en (weer) aan het werk te komen, vanuit het perspectief van de werkgever, de bedrijfsarts en de hulpverlener. Werkgevers en bedrijfsartsen zijn benaderd met een vragenlijst, nadat de betrokken werknemer uit het eerste onderzoek daarvoor toestemming had gegeven. Inclusiecriteria voor de werkgever waren dat bij de werknemer in de voorafgaande 5 jaar vanwege de longaandoening op het werk interventies hadden plaatsgevonden, en dat de werkgever op de hoogte moest zijn van de aandoening. Het inclusiecriterium voor de bedrijfsarts was dat de betrokken werknemer in de voorafgaande 2 jaar minstens 3 maanden verzuimd had vanwege de longaandoening. De keuze is gemaakt om de onderzoeksgegevens in de vorm van een case met een wisselend perspectief weer te geven: gegevens van werknemers worden aangevuld door die van de werkgever en/of bedrijfsarts.

Om inzicht te krijgen in werkervaringen van mensen met COPD is een vragenlijstonderzoek uitgevoerd. De onderzoekgroep bestond uit 617 personen (45-60 jaar) die bekend waren met COPD bij de longarts of huisarts. In totaal heeft 42% ooit gewerkt en 6% nooit gewerkt. Ruim de helft was laag opgeleid en 36,5% ontving een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Vergeleken met de werkenden waren ooit-werkenden vaker blootgesteld aan stof / irritantia, hadden vaker werkgerelateerde ademhalingsklachten, hadden minder vaak een werk(plek)aanpassing, hadden in relatie tot COPD vaker te maken met ongunstige werkcondities / voorzieningen of negatieve ervaringen op het werk of op de arbeidsmarkt. Enkele werkervaringen stonden meer in verband met een arbeidsongeschiktheidsuitkering dan met niet-werken. Rokers hadden niet vaker dan niet-rokers werkgerelateerde ademhalingsklachten. Ex-rokers hadden daarentegen vaker ademhalingsklachten door stof / irritantia. Van de werkenden had 25% een werk(plek)aanpassing, 29% wilden (verder) werk(plek)aanpassingen en 18% meer contact met (arbo)professionals. Werkenden met COPD hebben behoefte aan meer (werk)begeleiding.

Werk kan een belangrijke rol spelen als zingeving van het bestaan en als bron voor sociale contacten. Mensen met een chronische aandoening kunnen problemen ondervinden in het maatschappelijk functioneren en in het werk. Om die mensen aan het werk te houden is kennis nodig van hun specifieke beperkingen, maar vooral ook van hun mogelijkheden. Het is belangrijk dat adviserende instanties zoals arbodiensten, maar ook werkgevers en de curatieve sector, op die punten worden geïnformeerd. Deze publicatie gaat over mensen die kanker hebben (gehad). Het laat zien dat het herstel van de fysieke gezondheid voorafgaat aan werkhervatting en dat het herstel van de psychische veerkracht meer tijd nodig heeft en doorgaat als men alweer aan het werk is. Sociaal medische begeleiding is mensenwerk. Een bureaucratische of te zakelijke benadering van mensen die te horen hebben gekregen dat zij kanker hebben, kan onnodige wrijving veroorzaken. Verder illustreert het dat het proces van werkaanpassingen gerealiseerd krijgen en het (nog) niet volledig inzetbaar zijn op het werk niet altijd vlekkeloos verloopt. Er is voor (arbo)professionals dus een taak weggelegd op het terrein van de nazorg.

Werk kan een belangrijke rol spelen als zingeving van het bestaan en als bron voor sociale contacten. Mensen met een chronische aandoening kunnen problemen ondervinden in het maatschappelijk functioneren en in het werk. Om die mensen aan het werk te houden is kennis nodig van hun specifieke beperkingen, maar vooral ook van hun mogelijkheden. Het is belangrijk dat adviserende instanties zoals arbodiensten, maar ook werkgevers en de curatieve sector, op die punten worden geïnformeerd. Deze publicatie gaat over mensen die kanker hebben (gehad). Het laat zien dat het herstel van de fysieke gezondheid voorafgaat aan werkhervatting en dat het herstel van de psychische veerkracht meer tijd nodig heeft en doorgaat als men alweer aan het werk is. Sociaal medische begeleiding is mensenwerk. Een bureaucratische of te zakelijke benadering van mensen die te horen hebben gekregen dat zij kanker hebben, kan onnodige wrijving veroorzaken. Verder illustreert het dat het proces van werkaanpassingen gerealiseerd krijgen en het (nog) niet volledig inzetbaar zijn op het werk niet altijd vlekkeloos verloopt. Er is voor (arbo)professionals dus een taak weggelegd op het terrein van de nazorg.

Work(place) adjustments can help restore the work capacity of persons with a chronic disease. This study aims to quantify the presence of work adjustments among chronically ill workers in the Netherlands, and to investigate the extent to which the presence of work adjustments are related to the experience of work-interfering problems, disease characteristics or work characteristics. Data for this study are derived from the Dutch Panel of Patients with Chronic Diseases. The results discussed here relate to data collected in 1999 from a representative sample of 556 working people with various chronic somatic diseases. Of the work-interfering problems, the ones related to physical disabilities, concentration or memory deficits and transportation emerged as the most important factors related to the presence of either immaterial (i.e. not material) or material work adjustments. In addition, higher age and lower educational level were associated with a higher probability of immaterial adjustments; pain, attack frequency and physical demands of the job were important predictors of material work adjustments.

TNO Arbeid heeft in 2000 13 bedrijven gevolgd die bij de reïntegratie van werknemers met gezondheidsklachten telewerken hebben ingezet. Uit het onderzoek komt naar voren dat telewerk een laatste kans kan bieden aan werknemers die als gevolg van een arbeidshandicap weinig andere mogelijkheden over hebben om naar de eigen werkgever terug te keren. Ook voor medewerkers die door energiegebrek in mindere mate belastbaar zijn, biedt telewerken een uitkomst. Onder meer een positieve houding van de medewerker en betrokkenheid bij het werk dragen bij aan een geslaagde reïntegratie met behulp van telewerken. Als in een vroeg stadium van het ziekteverzuim wordt gekozen voor telewerken, kan dat de kans op een succesvolle reïntegratie vergroten. Daar staat tegenover dat factoren zoals een verslechterde gezondheid en onvoldoende communicatie en afstemming barrières kunnen opwerpen voor een succesvolle reïntegratie via telewerken. Verder blijkt dat het niet altijd eenvoudig is om telewerk als werkaanpassing te realiseren. De kennis over telewerken binnen een bedrijf speelt een rol bij het al dan niet snel invoeren ervan. Onderzoek verricht in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid door TNO Arbeid.

To restore the work capacity of persons with a chronic disease work(place) adjustments can help. This study aims to quantify the presence of work adjustments among chronically ill workers in the Netherlands. Also it aims to investigate the extent to which the presence of work adjustments are related to the experience of work-interfering problems, disease characteristics or work characteristics. Data for this study are derived from the Dutch Panel of Patients with Chronic Diseases. The results, discussed in this article, relate to data collected in 1999 from a representative sample of 556 working people with various chronic somatic diseases. Of the work-interfering problems, the ones related to physical disabilities, concentration or memory deficits and transportation emerged as the most important factors related to the presence of work adjustments. In addition, higher age and lower educational level were associated with a higher probability of immaterial adjustments; pain, attack frequency and physical demands of job were important predictors of material work adjustments.

TNO Arbeid heeft in 2000 13 bedrijven gevolgd die bij de reïntegratie van werknemers met gezondheidsklachten telewerken hebben ingezet. Uit het onderzoek komt naar voren dat telewerk een laatste kans kan bieden aan werknemers die als gevolg van een arbeidshandicap weinig andere mogelijkheden over hebben om naar de eigen werkgever terug te keren. Ook voor medewerkers die door energiegebrek in mindere mate belastbaar zijn, biedt telewerken een uitkomst. Onder meer een positieve houding van de medewerker en betrokkenheid bij het werk dragen bij aan een geslaagde reïntegratie met behulp van telewerken. Als in een vroeg stadium van het ziekteverzuim wordt gekozen voor telewerken, kan dat de kans op een succesvolle reïntegratie vergroten. Daar staat tegenover dat factoren zoals een verslechterde gezondheid en onvoldoende communicatie en afstemming barrières kunnen opwerpen voor een succesvolle reïntegratie via telewerken. Verder blijkt dat het niet altijd eenvoudig is om telewerk als werkaanpassing te realiseren. De kennis over telewerken binnen een bedrijf speelt een rol bij het al dan niet snel invoeren ervan. Onderzoek verricht in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid door TNO Arbeid.

Mensen met een chronische aandoening ondervinden veel problemen in het maatschappelijk functioneren als gevolg van hun aandoeningen. Uit een overzichtsstudie met betrekking tot de arbeidsmarktpositie van chronisch zieken in Nederland is gebleken dat mensen met een chronische aandoening een slechtere arbeidsmarktpositie hebben. Het doel van dit onderzoek is inzicht te bieden in de arbeidservaringen en -problemen die mensen met de diagnose kanker ondervinden en de belangrijkste factoren die daarop van invloed zijn. Achtereenvolgens komt aan de orde: beschrijving van de totale onderzoekspopulatie; een vergelijking van de gezondheidstoestand en werkomstandigheden van werkenden en niet-werkenden met de diagnose kanker; een overzicht van de mening van werkenden over hun huidige werkkring; een beschrijving van de groep die verzuimt en van de mensen die niet meer werken en graag weer zouden willen werken.

Objectives - To assess work history and labour force participation among patients with rheumatoid arthritis (IRA) in the Netherlands, Method - A random sample of 1056 patients with RA aged 16-59 years from 17 rheumatology practices in the Netherlands was examined. Data on disease status and outcome were obtained by a questionnaire including standardized instruments, such as the Rapid Assessment of Disease Activity in Rheumatology (RADAR) and RAND-36 questionnaires. Labour force participation was defined as having a paid job. Results - Of the study group with a mean disease duration of 12 years, 3527% held a paid job (men 56.7%; women 27.7%). When standardized for age, sex, and educational levels, the labour force participation of patients with IRA was 61.2% compared with 65.5% for the general population, which was not statistically significant. Disease duration of six years and more was negatively associated with labour force participation. Conclusions - After controlling for the confounding effects of age, sex, and education, the labour force participation of patients with IRA in the Netherlands is only slightly lower than that of the general population.

Het doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in werkervaringen en -problemen van mensen met astma. De onderzoeksgroep bestond uit 534 personen (18-46 jaar) die de polikliniek longziekten bezochten. Gegevens zijn verzameld middels een vragenlijst. In totaal heeft 18% ooit gewerkt en 11% nooit gewerkt. De arbeidsparticipatie week weinig af van het landelijke gemiddelde. Het percentage met een arbeidsongeschiktheidsuitkering totaal en onder de werkenden was, daarentegen, drie maal hoger. Vergeleken met ooit werkenden kregen werkenden minder vaak werkgerelateerde ademhalingsklachten, hadden werkenden vaker een werk(plek)aanpassing, en deden zij minder vaak negatieve ervaringen op vanwege hun astma op hun werk in relatie tot collega's/leidinggevenden en de arbeidsmarkt. Ook de arbeidsongeschiktheidsuitkering is een kenmerk dat geassocieerd was met negatieve ervaringen op de arbeidsmarkt en op het werk. Slechts 20% van de werkenden had een werk(plek)aanpassing, een derde wilde (verdere) werkaanpassingen. Rokers hadden niet vaker dan niet-rokers werkgerelateerde ademhalingsklachten, maar zij stopten wel vaker met werken. Aandacht voor een goede loopbaan en werkplek is noodzakelijk.

Mensen met een chronische aandoening ondervinden veel problemen in het maatschappelijk functioneren als gevolg van hun aandoeningen. Uit een overzichtsstudie met betrekking tot de arbeidsmarktpositie van chronisch zieken in Nederland is gebleken dat mensen met een chronische aandoening een slechtere arbeidsmarktpositie hebben. Het doel van dit onderzoek is inzicht te bieden in de arbeidservaringen en -problemen die mensen met de diagnose kanker ondervinden en de belangrijkste factoren die daarop van invloed zijn. Achtereenvolgens komt aan de orde: beschrijving van de totale onderzoekspopulatie; een vergelijking van de gezondheidstoestand en werkomstandigheden van werkenden en niet-werkenden met de diagnose kanker; een overzicht van de mening van werkenden over hun huidige werkkring; een beschrijving van de groep die verzuimt en van de mensen die niet meer werken en graag weer zouden willen werken.

Objectives - To assess work history and labour force participation among patients with rheumatoid arthritis (IRA) in the Netherlands, Method - A random sample of 1056 patients with RA aged 16-59 years from 17 rheumatology practices in the Netherlands was examined. Data on disease status and outcome were obtained by a questionnaire including standardized instruments, such as the Rapid Assessment of Disease Activity in Rheumatology (RADAR) and RAND-36 questionnaires. Labour force participation was defined as having a paid job. Results - Of the study group with a mean disease duration of 12 years, 3527% held a paid job (men 56.7%; women 27.7%). When standardized for age, sex, and educational levels, the labour force participation of patients with IRA was 61.2% compared with 65.5% for the general population, which was not statistically significant. Disease duration of six years and more was negatively associated with labour force participation. Conclusions - After controlling for the confounding effects of age, sex, and education, the labour force participation of patients with IRA in the Netherlands is only slightly lower than that of the general population.

Deze publicatie, die deel uitmaakt van een reeks over werken met een chronische aandoening, verschaft informatie over werkervaringen en problemen die werknemers met astma hebben ondervonden, en over mogelijkheden om deze problemen te voorkomen. Het boek geeft tegelijk inzicht in mogelijkheden tot reïntegratie in het arbeidsproces. De basis voor het boek vormt een vragenlijstonderzoek onder ruim 500 personen met astma, die de polikliniek longziekten van een aantal ziekenhuizen hebben bezocht. De vragen in het onderzoek hadden betrekking op: arbeidsparticipatie, het werken van de werkenden, en her(intrede).

In het kader van een multidisciplinair onderzoek naar immunologische parameters, leefstijlfactoren en arbeidsgebonden factoren is een verkennend onderzoek opgezet naar de arbeidssituatie van personen met het chronische-vermoeidheidsyndroom (CVS). De onderzoekspopulatie bestond uit 54 CVS-patiënten en 54 controlepersonen die via huisartsenpraktijken in Leiden en omgeving waren verkregen. Gegevens over de ernst van de klachten, het arbeidsverleden, de huidige functie, werkhervatting en leefgewoonten zijn verzameld met behulp van een schriftelijke vragenlijst. Gegevens van de CVS-patiënten zijn vergeleken met gezonde controlepersonen en met patiënten met neuromusculaire aandoeningen (NMA), multiple sclerose (MS) en astma. Het bleek dat beroepen in de gezondheidszorg, onderwijs en andere vakspecialismen relatief vaak voorkwamen bij CVS-patiënten vergeleken met de andere patienten, dat CVS-patiënten vaak extra werkaanpassingen willen, dat door collega's en leidinggevenden van CVS-patiënten relatief vaak negatieve opmerkingen worden gemaakt over de ziekte en dat CVS-patiënten meer contact onderhouden wordt met bedrijfsgezondheidsdienst en personeelszaken.

Deze publicatie, die deel uitmaakt van een reeks over werken met een chronische aandoening, verschaft informatie over werkervaringen en problemen die werknemers met astma hebben ondervonden, en over mogelijkheden om deze problemen te voorkomen. Het boek geeft tegelijk inzicht in mogelijkheden tot reïntegratie in het arbeidsproces. De basis voor het boek vormt een vragenlijstonderzoek onder ruim 500 personen met astma, die de polikliniek longziekten van een aantal ziekenhuizen hebben bezocht. De vragen in het onderzoek hadden betrekking op: arbeidsparticipatie, het werken van de werkenden, en her(intrede).

In het kader van een multidisciplinair onderzoek naar immunologische parameters, leefstijlfactoren en arbeidsgebonden factoren is een verkennend onderzoek opgezet naar de arbeidssituatie van personen met het chronische-vermoeidheidsyndroom (CVS). De onderzoekspopulatie bestond uit 54 CVS-patiënten en 54 controlepersonen die via huisartsenpraktijken in Leiden en omgeving waren verkregen. Gegevens over de ernst van de klachten, het arbeidsverleden, de huidige functie, werkhervatting en leefgewoonten zijn verzameld met behulp van een schriftelijke vragenlijst. Gegevens van de CVS-patiënten zijn vergeleken met gezonde controlepersonen en met patiënten met neuromusculaire aandoeningen (NMA), multiple sclerose (MS) en astma. Het bleek dat beroepen in de gezondheidszorg, onderwijs en andere vakspecialismen relatief vaak voorkwamen bij CVS-patiënten vergeleken met de andere patienten, dat CVS-patiënten vaak extra werkaanpassingen willen, dat door collega's en leidinggevenden van CVS-patiënten relatief vaak negatieve opmerkingen worden gemaakt over de ziekte en dat CVS-patiënten meer contact onderhouden wordt met bedrijfsgezondheidsdienst en personeelszaken.

Dit rapport beschrijft de essentiële elementen voor het opzetten en onderhouden van een reïntegratie-zorgsysteem als instrument voor het ten uitvoer brengen van reïntegratie-beleid. Er worden aanbevelingen gedaan voor het invoeren van het reïntegratie-zorgsysteem, dat zeer nauw aansluit bij de Nederlandse Praktijk Richtlijn Arbo-Managementsysteem NPR 5001, zoals die eind 1997 is vastgesteld. De systematiek van dit zorgsysteem bevat geen eisen of wettelijke verplichtingen. Het is een raamwerk dat de interne consistentie en samenhang van reïntegratie-activiteiten bevordert. Het zorgsysteem biedt houvast aan het management om het gekozen beleid inzake reïntegratie te kunnen vormgeven, uitvoeren en actueel houden. Organisaties kunnen zelf aan de slag gaan met de systematiek door informatie te vergaren, procedures en plannen op te stellen en taken te verdelen.

Dit rapport beschrijft de essentiële elementen voor het opzetten en onderhouden van een reïntegratie-zorgsysteem als instrument voor het ten uitvoer brengen van reïntegratie-beleid. Er worden aanbevelingen gedaan voor het invoeren van het reïntegratie-zorgsysteem, dat zeer nauw aansluit bij de Nederlandse Praktijk Richtlijn Arbo-Managementsysteem NPR 5001, zoals die eind 1997 is vastgesteld. De systematiek van dit zorgsysteem bevat geen eisen of wettelijke verplichtingen. Het is een raamwerk dat de interne consistentie en samenhang van reïntegratie-activiteiten bevordert. Het zorgsysteem biedt houvast aan het management om het gekozen beleid inzake reïntegratie te kunnen vormgeven, uitvoeren en actueel houden. Organisaties kunnen zelf aan de slag gaan met de systematiek door informatie te vergaren, procedures en plannen op te stellen en taken te verdelen.

Dit boek is de tweede publicatie in een reeks over werken met een chronische aandoening. Het onderzoek handelt om de arbeid en de arbeidsmarktpositie van mensen met multiple sclerose (MS). Het doel van het onderzoek is tweeledig. In de eerste plaats het bieden van inzicht in de arbeidservaringen en -problemen die mensen met MS ondervinden en de belangrijkste factoren die daarop van invloed zijn. Het tweede doel is het bieden van inzicht in de gerealiseerde en gewenste werkaanpassingen en maatregelen die het behoud van werk en de intrede in het arbeidsproces van mensen met MS bevorderen. Hierdoor kan een effectievere begeleiding plaatsvinden. Bovendien kan dit leiden tot acceptatie en een positievere beeldvorming bij werkgevers. In de onderzoeksvragen zijn drie thema's te ontdekken: arbeidsparticipatie, het werk van de werkenden en (her)intrede.

Deze studie levert informatie op over de arbeidsparticipatie van personen met reumatoïde artritis (RA), over de relatie tussen werk en algemene gezondheidstoestand van personen met RA en over factoren in het werk die een bijdrage leveren aan blijvende participatie van personen met RA. Personen met een chronische aandoening hebben over het algemeen een slechtere arbeidsmarktpositie en een lagere arbeidsparticipatie dan de gemiddelde Nederlander. Dit onderzoek toont dat die conclusies ook opgaan voor personen met RA. De arbeidsdeelname neemt af met een toenemende ziekteduur. Respondenten met betaald werk bleken over een betere gezondheidstoestand te beschikken dan respondenten zonder baan. Aangezien het werken met beperkingen en handicaps momenteel een belangrijk aandachtsveld vormt op het terrein van de sociale zekerheid, zullen extra inspanningen nodig zijn om personen met RA aan het werk te houden dan wel te krijgen. Van de respondenten die ooit gewerkt hadden na het ontstaan van RA bleek uiteindelijk bijna 40% gestopt met werken. Naast leeftijd, geslacht en opleiding bleken ook factoren in het werk bij te dragen aan blijvende arbeidsparticipatie van betrokkenen.

Deze studie levert informatie op over de arbeidsparticipatie van personen met reumatoïde artritis (RA), over de relatie tussen werk en algemene gezondheidstoestand van personen met RA en over factoren in het werk die een bijdrage leveren aan blijvende participatie van personen met RA. Personen met een chronische aandoening hebben over het algemeen een slechtere arbeidsmarktpositie en een lagere arbeidsparticipatie dan de gemiddelde Nederlander. Dit onderzoek toont dat die conclusies ook opgaan voor personen met RA. De arbeidsdeelname neemt af met een toenemende ziekteduur. Respondenten met betaald werk bleken over een betere gezondheidstoestand te beschikken dan respondenten zonder baan. Aangezien het werken met beperkingen en handicaps momenteel een belangrijk aandachtsveld vormt op het terrein van de sociale zekerheid, zullen extra inspanningen nodig zijn om personen met RA aan het werk te houden dan wel te krijgen. Van de respondenten die ooit gewerkt hadden na het ontstaan van RA bleek uiteindelijk bijna 40% gestopt met werken. Naast leeftijd, geslacht en opleiding bleken ook factoren in het werk bij te dragen aan blijvende arbeidsparticipatie van betrokkenen.

Dit boek is de tweede publicatie in een reeks over werken met een chronische aandoening. Het onderzoek handelt om de arbeid en de arbeidsmarktpositie van mensen met multiple sclerose (MS). Het doel van het onderzoek is tweeledig. In de eerste plaats het bieden van inzicht in de arbeidservaringen en -problemen die mensen met MS ondervinden en de belangrijkste factoren die daarop van invloed zijn. Het tweede doel is het bieden van inzicht in de gerealiseerde en gewenste werkaanpassingen en maatregelen die het behoud van werk en de intrede in het arbeidsproces van mensen met MS bevorderen. Hierdoor kan een effectievere begeleiding plaatsvinden. Bovendien kan dit leiden tot acceptatie en een positievere beeldvorming bij werkgevers. In de onderzoeksvragen zijn drie thema's te ontdekken: arbeidsparticipatie, het werk van de werkenden en (her)intrede.

De arbeidsmarktpositie van chronisch zieken is een groot maatschappelijk probleem. Gegevens ontbreken om een betrouwbare schatting te maken van het aantal mensen met een chronische aandoening in Nederland en hun deelname aan het arbeidsproces. Desalniettemin is veilig aan te nemen dat enkele honderdduizenden mensen in verband met een chronische aandoening arbeidsproblemen hebben, dan wel buiten het arbeidsproces zijn terechtgekomen en graag weer aan het werk willen. De conferentie "De Arbeidsmarktpositie van Chronisch Zieken" beoogt de beleidsadviezen en onderzoeksresultaten te toetsen aan de praktijk en richt zich dan ook op de mensen die direct met onderwerpen als arbo- en verzuimbeleid en werving- en selectie bezighouden.

De arbeidsmarktpositie van chronisch zieken is een groot maatschappelijk probleem. Gegevens ontbreken om een betrouwbare schatting te maken van het aantal mensen met een chronische aandoening in Nederland en hun deelname aan het arbeidsproces. Desalniettemin is veilig aan te nemen dat enkele honderdduizenden mensen in verband met een chronische aandoening arbeidsproblemen hebben, dan wel buiten het arbeidsproces zijn terechtgekomen en graag weer aan het werk willen. De conferentie "De Arbeidsmarktpositie van Chronisch Zieken" beoogt de beleidsadviezen en onderzoeksresultaten te toetsen aan de praktijk en richt zich dan ook op de mensen die direct met onderwerpen als arbo- en verzuimbeleid en werving- en selectie bezighouden.

De arbeidsmarktpositie van chronisch zieken is een groot maatschappelijk probleem. Gegevens ontbreken om een betrouwbare schatting te maken van het aantal mensen met een chronische aandoening in Nederland en hun deelname aan het arbeidsproces. Desalniettemin is veilig aan te nemen dat enkele honderdduizenden mensen in verband met een chronische aandoening arbeidsproblemen hebben, dan wel buiten het arbeidsproces zijn terechtgekomen en graag weer aan het werk willen. De conferentie "De Arbeidsmarktpositie van Chronisch Zieken" beoogt de beleidsadviezen en onderzoeksresultaten te toetsen aan de praktijk en richt zich dan ook op de mensen die direct met onderwerpen als arbo- en verzuimbeleid en werving- en selectie bezighouden.