Search

Genetic algorithm (GA) are based on the continuation of fitter ones’ lives considering the natural evolution. Data are coded as genes in the genetic algorithms. Optimal solutions can be achieved through the methods of crossing and mutation performed on these coded genes. Facade elements of the buildings with an architectural design in this study are independent of sustainability-related concerns, suggesting a great issue for the new buildings to be constructed in the traditional pattern. Accordingly, using the genetic algorithm method, proposals were presented for the new door and window typologies with genetic fitness for the architectural designing process of the buildings to be constructed in Suriçi Region, Diyarbakır, Turkey. Shape grammar, fractal and genetic algorithm, three generative designing systems, were used as the methods. Utilizing the genetic algorithm method, a field study was performed for the proposal of new door and window typologies with the fitness value. The field study was assessed through the plans and facade analyses regarding six Diyarbakır traditional houses with U plan type in Suriçi region of Diyarbakır. An identity card was created for the plan and facade data of the buildings and transferred to the table. Then, the door and window typologies of the exterior facade elements of each examined building were crossed within themselves with the GA method. As a result of the crossover, alternative joinery typologies with a total of 31 windows and 53 different door typologies with compatibility values were produced. Thus, the sustainability of the data of traditional joinery typologies for use in contemporary houses has been ensured. In conclusion, optimal alternative typologies were presented in regard to every chopping typology assessed with the genetic algorithm method. It is thought that this study should be a method that can be used in the production of exterior joinery typologies of contemporary houses to be built in many different cities of our country, especially in the historical texture. Thus, by using the GA method for the production of exterior joinery typologies of contemporary houses to be built in the region, different designers will be able to obtain various designs compatible with the traditional architectural texture while preserving their originality.

The concept of transparency is a very important design criterion for the user to perceive the architectural structures and to interpret these structures, thanks to the literal and connotations that the user evokes. In the scope of the article, the concept of transparency in architecture is defined and its relation with architecture and different interpretations in architecture are analyzed. Midyat Traditional Syriac Houses; data obtained from literature reviews, on-site observation and questionnaires with different user maggots were evaluated. Data were obtained with The Shapiro-Wilk Test. Privacy phenomenon and transparency interpretations in architecture shaped within the framework of this phenomenon have been examined in Midyat Syriac Traditional Housing architecture. The reflections of privacy criteria that emerged depending on lifestyles to the architectural structure in terms of transparency have been determined. In the study, it’s understood that the concept of life style and privacy of societies affects the formation of the house in which they live, both in the internal space regulation and in the connection with the outside world, in other words with the ratio of transparency on the fronts. The fact that the subject hasn’t been done before in the literature indicates the contribution of the study to science. Her toplumun farklı yaşam tarzı, farklı dini inancı ve farklı kültürel öğeleri vardır. Bu farklılıklar toplumun mahremiyet olgusunu oluşturmaktadır. Toplumlara göre değişkenlik gösteren bu mahremiyet olgusu mimari yapılaşmada şeffaflık kavramının da değişkenlik göstermesine neden olmuştur. Bu değişkenliklerin elverdiği ölçüde mimarinin biçimlenmesini etkileyen şeffaflık kavramı, kullanıcıda çağrıştırdığı düz anlam ve yan anlamlar sayesinde mimari yapıların kullanıcı tarafından algılanması ve bu yapıların yorumlanmasında çok önemli bir tasarım kriteridir. Makale kapsamında mimaride şeffaflık kavramı tanımlanarak, bu kavramın mimariyle olan ilişkisi ve mimarideki farklı yorumları incelenmiştir. Midyat Geleneksel Süryani Evleri; literatür taramaları, yerinde gözlem ve farklı kullanıcı profilleri ile yapılan anketler sonucunda elde edilen veriler doğrultusunda değerlendirilmiştir. Veriler, The Shapiro-Wilk Testi ile elde edilmiştir. Mahremiyet olgusu ve bu olgu çerçevesinde şekillenen mimaride şeffaflık yorumları Midyat Süryani Geleneksel Konut mimarisinde incelenmiştir. Yaşam tarzlarına bağlı olarak oluşan bu mahremiyet ölçütlerinin şeffaflık açısından mimari yapıya yansımaları tespit edilmiştir. Çalışmada toplumların yaşam tarzı ve mahremiyet olgusunun; içinde yaşadıkları konutun biçimlenmesini, hem iç mekan düzenlemesinde hem de dış dünyayla olan bağlantıda yani cephelerdeki şeffaflık oranıyla etkilediği anlaşılmıştır. Konunun literatürde daha önce yapılmamış olması, çalışmanın bilime katkısını ifade etmektedir.

Türkiye, binlerce yıllık bir geçmişe dayanan zengin uygarlıkların yaşadığı bir ülkedir. Bu nedenle insanlığın ortak kültürel mirasının korunması konusunda, evrensel sorumlulukları yüksek olan ülkelerin başında gelmektedir. Tarihi dokunun korunmasındaki önemi sadece geçmiş değerlerimizi gelecek kuşaklara tanıtabilmek amacıyla sınırlandırılamaz. Bunun yanı sıra geçmiş birikimin geleceğin yaratılmasında en önemli kaynak olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak mimarlıkta ve şehircilikte bu tarihsel değerleri dikkate almadan gerçekleştirilen modern oluşumlar toplumda yabancılaşmayı hızlandırmaktadır. Farklı kültürlerin kültürel mirasını aynı dikkat ve saygınlık içinde korumak; küreselleşen dünyada barış ve kardeşlik duygularının kökleşmesini sağlamaktadır. Ayrıca farklı kültürlerin birbirlerine olan etkileşimi ile zengin ve çok renkli bir kültür mozaiğinin gelişmesinde güç oluşturacaktır. Bu aynı zamanda kültürel sürdürülebilirliğe de katkı sağlayabilecektir. Bu çalışmanın amacı; geçmişten günümüze kadar varlıklarını sürdürebilen Şanlıurfa Kadıoğlu Mahallesi geleneksel evleri ve sokak dokusunun; temel tasarım kriterleri ve kullanıcı değerlerinin belirlenerek, yeni yerleşim bölgelerinin tasarımında örnek olmasının sağlanmasıdır. Böylece toplumda mimarlık ve şehircilik ölçeğinde yabancılaşmanın engellenmesi için bir adım atılmış olacaktır. Çalışmada öncelikle tarihi dokunun sürdürülebilirliği, yabancılaşma ve kenti sahiplenme gibi kavramlar araştırılmıştır. Daha sonra Şanlıurfa genelinde tarihi doku kapsamında geleneksel evler ve sokak dokularının geçmişteki durumu yazılı ve görsel kaynaklarla incelenmiştir. Ayrıca günümüzdeki hali görsel analiz ve fotoğraflamalar yöntemiyle tespit edilmiştir. Son olarak tasarım aşamasında kullanıcı üzerinde etkili olan ve karşılıklı saygıyı dikkate alarak yapılan tasarımlardan temel kriterler belirlenmiştir. Mahremiyet, yön, iklim verileri, sosyo-psikolojik yapı, kültür vb. kavramların tasarımda önemli parametreler olduğu örneklerde görülmektedir. Bu kriterler kent kimliğinin korunması adına yeni yerleşim bölgelerinde uygulanmalıdır. Çalışmada buna yönelik öneriler sunulmuştur. Turkey is a country where thousands of years of history based on the rich civilization. For this reason, it is one of the countries with high universal responsibilities in the protection of the common cultural heritage of humanity. The importance of preserving the historical values cannot be limited in order to introduce our past values to future generations. In addition, past accumulation needs to be considered as the most important resource in creating the future. However, modern formations in architecture and urbanism without taking into account these historical values accelerate alienation in society. To protect the cultural heritage of different cultures in the same respect and dignity; It emphasizes the feelings of peace and brotherhood in a globalizing world. It will also create a rich and multicolored culture mosaic with the interaction of different cultures. This will also contribute to cultural sustainability. The aim of this study is; Sanliurfa Kadioglu District traditional houses and street texture that can survive from past to present; basic design criteria and user values, determining the design of the new residential areas. In this study, the concepts such as the sustainability of historical texture, alienation and ownership of the city were investigated. Then, the historical texture of traditional houses and also street textures in Sanliurfa were examined with written and visual sources. In addition, the present state of the texture was determined by visual analysis and photography. Finally, the designs which were taken the respect factor into consideration, some main design criteria’s were determined from these examples. Examples such as privacy, direction, climate data, socio-psychological structure and culture are important parameters in design. These criteria should be applied in new settlements in order to protect urban identity. In this study, suggestions were presented.

Engelli olarak tanımlanan bireyleri, toplumun ayrı bir kesimi olarak nitelemek doğru bir yaklaşım değildir. Onları toplumla bütünleşmiş bir parça olarak algılamak gerekmektedir. Dolayısıyla yaşanılan mekânlarda bu bütünleşmeyi gerçekleştirebilmek için fiziksel çevrede ulaşılabilirlik sağlanmalıdır. Bu nedenle, engelli bireylerin diğer tüm bireylerle aynı şekilde engelsiz bir yaşam sürebilmeleri için bütün mekânların onlar için de ulaşılabilir biçimde planlanması, tasarlanması ve uygulanması gerekmektedir. Ülkemizde yapılan gözlemler, fiziksel çevrenin engellilerin rahatça dolaşımını ve kullanımını zorlaştıran, hatta sakatlanmalarına neden olabilecek mimari engellerle dolu olduğunu göstermektedir. Çalışma kapsamında " Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Teknik El Kitabı" ve Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından hazırlanan (TS 12576) Şehir içi Yollar - Engelli ve Yaşlılar İçin Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve işaretlemelerin Tasarım Kuralları", göz önünde tutulmuştur. Bu verilere bağlı olarak Van il merkezinde bulunan Dilek Doğan Parkı engelli ve yaşlı bireylerin ulaşılabilirliği açısından değerlendirilmiştir. İlgili yerel yönetimlerle görüşülerek çalışma alanına ait pafta, veri ve projeler elde edilmiştir. Dilek Doğan Kent Parkı içinde bulunan ve farklı engel türlerine sahip bireylerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek tasarım öğelerinin ölçü ve konumları (girişler, kaldırımlar, yaya yolları, otoparklar, merdivenler, donatı elemanları, kaplamalar vb.) yerinde ölçüm yolu ile belirlenmiştir. Bu unsurların çizimleri yapılmış fotoğrafları çekilmiş ve mevcut fiziksel özellikleri tespit edilmiştir. Alan çalışmalarında tespit edilen verilerle standartların karşılaştırılması sonucu, bir uygunluk analizi yapılmıştır. Uygun olan kullanımlar belirlenmiş, olmayanlar için ise öneriler oluşturulmuştur. The approach of describing individuals with their disabilities as a separate segment of society is not correct.It is necessary to perceive them as an integral part of society. Therefore, accessibility should be provided in the physical environment in order to be able to realize this integration in living spaces. For this reason, all spaces must be planned, designed and implemented for disabled people as well as any other individual in order to live an unhindered life Observations made in our country show that the physical environment is full ofarchitectural barriers that can make their circulation and use difficult, and evencause them to be hurt. Within the scope of the study, TS 12576 "Urban Roads -Design Rules for Structural Measures and Markings for Street and Roads for theDisabled and the Elderly" that prepared by the Turkish Standards Institute (TSE)and "Accessibility Basic Information for Local Administrations" are taken intoconsideration. Dilek Dogan City Park which is located in the city center of Van hasbeen evaluated in terms of accessibility of disabled and elderly individuals belongto this data.Drafts, data and projects related to the study area were obtained by interviewingwith relevant local administrations. Dimensions and locations, (entrances,sidewalks, pedestrian paths, parking lots, staircases, accessory elements, coatings,etc.) of design elements in Dilek Dogan City Park that will be able to respond theneeds of individuals with different types of obstacles are determined by in-situmeasurement. Drawings and photos of these elements were taken and theirphysical properties were determined.As a result, a conformity analysis was conducted by comparing the data thatobtained in the field with standards. Appropriate uses were determined andsuggestions were made for those which did not appropriate to use.

Özel sayı Tarihi çevreler, geçmiş dönemlerin sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını, yaşam biçimi yansıtmaları, doğabina ve bina-insan ilişkileri arasında kurdukları ilişkinin doğruluğu açısından büyük bir birikimin ifadesidir. Böyle bir birikime sahip olan Diyarbakır kenti, tarihi surları, anıtsal yapıları ve tarihi geleneksel evleriyle mimaride önemli bir yere sahiptir. Ancak köyden kente göçler hızlı bir nüfus atışı, buna bağlı olarak ortaya çıkan çarpık kentleşme, tarihi mimariye büyük zarar vermiştir ve vermeye devam etmektedir. Tarihi dokuda görülen bu tahribat, zaman içinde yapıların yıkımlarına varan sonuçlar doğurmuştur. Çalışmadaki veriler D.Ü. BAP koordinatörlüğü tarafından desteklenmiş olan bir araştırma projesi kapsamında üretilmiştir. Bu kapsamda Diyarbakır Sur İçi’nde yer alan 80 tarihi ev incelemeye alınmıştır. İncelemelerde evlerin mimari nitelikleri, bu evlerde oturan kullanıcıların sosyal durumu ve evlere ait memnuniyet analizlerinin yapılmıştır. Bu amaçla burada yaşayan kullanıcılara anketler uygulanmıştır. Kullanıcılara, aile birey sayıları, eğitim ve mesleki durumları, konut kullanım süreleri ile mülkiyet durumları ile konut kullanımlarındaki memnuniyet düzeyini tespit etmeye yönelik sorular yöneltilmiştir. Bu analizler sonucunda yapılarda meydana gelen bozulmalar ve nedenleri belirlenmiştir. Çalışmada Diyarbakır tarihi geleneksel evlerinin birçoğunda görülen bozulmaların, her yapı için farklı şekillerde olduğu belirlenmiştir. Özellikle sosyal yapıda, aile bireylerinin sayısının fazla olmasının, yapılarda bölünmelere neden olduğu görülmüştür. Bu durum nedeniyle yapılara, ek mekânlar yapılmış ve yapının özgün hali algılanamaz hale gelmiştir. Kullanıcılarda koruma bilincinin olmaması, gelir düzeyinin düşüklüğü, bozulmaların önemli nedenlerindendir. Sonuçta Diyarbakır tarihi geleneksel evlerinde kullanım verimliliğini yükseltmeye ve evlerin daha verimli kullanımını sağlayacak aynı zamanda bozulmaları önleyecek öneriler üretilmeye çalışılmıştır.

Öz:Yaşlı kişi, doğumdan itibaren genetik olarak belirlenmiş ve değiştiremeyeceğimiz bir süreçten geçmiş kişidir. Bu arada, çeşitli çevresel etmenlere maruz kalarak kronolojik olarak yaşadığı toplum ve zaman içinde ileri bir yaşa gelmiştir. Bazı fonksiyonlarını yürütmede güçlük çekmektedir. Yaşlanmayla birlikte ortaya çıkan fizyolojik sorunlar yaşlıların hareketlerini kısıtlamaktadır. Özellikle güçsüzlük ve kireçlenme gibi nedenlerle, yatay ve düşey sirkülasyon elemanları olan koridor, merdiven, asansör ve rampaları kullanmakta zorluk çekmektedirler. Birçok yaşlının kullandığı hastane yapılarında bu elemanların kullanımında güçlükler yaşanmaktadır. Bu nedenle yatay sirkülasyon elemanı olan koridorlar ile düşey sirkülasyon elemanları olan merdivenler, rampalar ve asansörler yaşlıların rahatça kullanabileceği nitelikte ve kullanıcı ergonomisi göz önünde bulundurularak tasarlanmalıdır. Bu çalışmada; yaşlı hastaların çoğunlukla kullanmış olduğu Dicle Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi polikliniklerinde sirkülasyonu sağlayan koridorlar, merdivenler, rampalar ve asansörler iki ay süreyle gözlemlenmiştir. Böylece bu grup kullanıcıların bu elemanlar ile ilgili olarak yaşadığı sorunlar tespit edilmiştir. Bu belirlemelere yönelik olması gereken tasarım yaklaşımları tanımlanmıştır. Çalışmanın öneriler bölümünde ise var olan alanların iyileştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur. Abstract:Elderly is a person who passed through a process which has been determined genetically since his born and can’t be changed. Meanwhile, he has reached a certain age by being exposed to several environmental components in the society which he has lived with and in time process chronologically. Elderly people sometimes have difficulties in processing some of their activities. The physiological problems occurring in accordance with aging restrict the movements of elderly people. They have difficulty in using vertical and horizontal circulation components, especially, because of the reasons such as calcification and weakness. These components are used in hospitals by many elderly people may also cause difficulties in using them. Therefore, corridors which are the components of horizontal circulation, and stairs, ramps and elevators which are the components of vertical circulation must have a quality which elderly people can easily use and they must be designed with respect to the ergonomics data of the user. In this study the corridors, stairs, elevators and ramps which provide the circulation in Dicle University Education and Research Hospital’s Polyclinics’ parts were observed in two months time intervals, and the problems of elderly users with regard to these components were detected. The design criteria to be related to these determinations were also given. Some suggestions for rehabilitating these areas were submitted at the end of the study.

Street children, with rapid urbanization, over population and combining with immigration from rural, have become an important problem of societies. They are inadequately supported by their families and spend most of their life in streets where there are big dangerous for obtaining bad habits especially for small ones. In order to prevent this situation, improve relations of children with their family and educate them in vocational manner, child and youth centers were established in many cities of Turkey. The centre, which is known as "75. Yıl Çocuk ve Gençlik Merkezi", in Diyarbakır, was established in Tekel Distillery. The building function has changed with respect to the new users' requirement. In this study, user satisfaction and the building compliance to the new functions have been investigated for Diyarbakır 75. Yıl Çocuk ve Gençlik Merkezi. Moreover a questionnaire, containing user-space relations, space-furnishing, was performed to 103 children for obtaining their comments. The obtained whole data were used to evaluate in ergonomic scale whether the spaces of building are appropriate and measure user satisfaction level., Sokak çocukları olgusu, hızlı bir kentleşme, aşırı nüfus artışı, kırsaldan kentlere yaşanan göçler ve dolayısıyla işsizlikle birleşip toplumlarda görülmeye başlamıştır. Ailelerinden gerekli desteği alamayan, özellikle küçük yaş grubundaki bireyler, yaşamlarını kendileri için büyük tehlikeler oluşturan, kötü alışkanlıklar edinmelerine neden olan, sokaklarda geçirmeye başlamaktadırlar. Bu durumu ortadan kaldırmak ve çocukları sokak ortamından uzaklaştırabilmek, aileleriyle diyaloglarını güçlendirmek, çocukları mesleki ve genel anlamda eğitebilmek, zamanlarını olumlu kullanmalarını sağlayabilmek için, Türkiye'nin birçok ilinde çocuk ve gençlik merkezleri kurulmuştur. Bu kurumlardan biri de Diyarbakır 75. Yıl Çocuk ve Gençlik Merkezi'dir. Merkez, daha önce Tekel İçki Fabrikası olarak kullanılırken fonksiyon değişikliğine uğramıştır. Yapılan çalışmada, fonksiyonel olarak dönüştürülmüş bir yapı olan Diyarbakır 75. Yıl Çocuk ve Gençlik Merkezi'nin yeni işlevine uygunluğu ve kullanıcı memnuniyeti araştırılmıştır. Bu amaçla araştırmada, mekânlar boyut ve donanım elemanlarının ergonomik uygunluğu ölçeğinde değerlendirilmiştir. Ayrıca 103 çocuğa uygulanan anketler yardımıyla kullanıcıların mekânlar ve mekânlar arası ilişkiler ile tefriş elemanları konularında yorumları elde edilmeye çalışılmıştır. Tüm bu veriler birleştirilerek mekânların yeni işlevine uygun olup olmadığı ergonomik boyutta değerlendirilirken, kullanıcının memnuniyeti de ölçülmeye çalışılmıştır.

Zaman içinde toplum yapılarındaki gelişme ve değişmeler, kentlerde sosyal alanlara duyulan gereksinimi de arttırmıştır. Dünya devletlerinin son yıllarda üzerinde önemle durduğu “sürdürülebilir toplumsal gelişme” kavramı, bu gereksinimle birlikte daha da önem kazanmıştır. Dolayısıyla, uygulanabilecek yöntem, sürdürülebilir kentsel dönüşüm yaklaşımları olmuştur. Kentsel dönüşüm, yeniden yapılandırma ve geliştirme konuları 1960’lardan itibaren önem kazanmaya başlamıştır. Bu yaklaşımlar kentsel habitatlarda, olumlu sonuçlar elde edilmesini sağlarken beraberinde bazı olumsuzlukları da getirmiştir. Dolayısıyla konunun ele alınmasında hem pozitif hem de negatif yönler, bir arada değerlendirilmelidir. Çalışmada Diyarbakır’da bulunan Ofis Camii Sokağı’nda yapılmış olan kentsel dönüşüm projesi değerlendirilmiştir. Çalışmaya başlarken dünyada ve Türkiye’de yapılmış olan kentsel dönüşüm projeleri incelenmiştir. Değerlendirmede veriler; yapı kitleleri, kullanıcılar ve kamusal alan olarak üç grupta irdelenmiştir. Öncelikle yapı kitlelerindeki fonksiyonel değişmeler tablolar ile ifade edilmiştir. Daha sonra kullanıcılar gruplandırılarak, dönüşümün yaşandığı sokaktaki kullanım memnuniyetleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla kullanıcı gruplarının özelliklerine uygun olarak anketler yapılmış ve değerlendirilmiştir. Daha sonra ise uygulanmış olan dönüşüm projesinin, kamusal alanda yapmış olduğu olumlu ve olumsuz sonuçlar ele alınmıştır. Elde edilen veriler ve gözlemler sonucunda, kentsel kamusal alanlarda dönüşümün nedenlerinin neler olması gerektiği belirlenmiş ve sürdürülebilir kentsel dönüşüm projeleri için izlemesi gerekli yol belirlenmiştir. During the time, the differences and the developments in the structure of societies increased the necessities to public spaces. The “sustainable social development” which has been on the agenda of nations for the last years, gets more importance by this necessity. Consequently, the applicable method is, “sustainable urban transformation”. Urban transformation, urban renewal projects and urban development topics have got importance since 1960’s. These applications have got the results of both positive and negative processes in urban habitations. So the determinations of the subject must be examined both positive and negative solutions. The urban transformation project of Ofis Mosque Street n Diyarbakır has been chosen for the case study. At first, in the beginning period of the study, many urban transformation projects in the world and in Turkey were examined. The data were discussed into three groups. These are buildings, users and public spaces. During the study functional transformations of buildings were determined with tables. These were given in the appendix of the article. Then, the users were grouped belong to the usage quality of the street and their satisfaction about this street were examined. For examining the users’ satisfaction the appropriate questioners were applied to the users. Then the applied urban transformation project’s positive and negative effects on the public areas were examined. The necessity reasons of urban transformations in urban public areas were determined by these data and observations. As the result of the study, it was defined the steps of sustainable urban transformation projects.

177

Bu Çalıştay Dicle Üniversitesi Güneydoğu Bölgesi Kent Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Diyarbakır Yenişehir Belediyesinin ortaklaşa yürüttükleri çalışma ile düzenlenmiştir. Diyarbakır kenti geçmişi çok eskilere dayanan tarihi Suriçi bölgesinden başlayarak bir gelişim göstermiş, kent geleneksel ticaret merkezi olma özelliğini sürdüren Suriçi bölgesinden başlayarak Yenişehir bölgesine doğru bir yönlenme yaşamıştır. Kentin sur dışına doğru kayması ile birlikte zamanla kentin ikincil ticaret merkezi görevini Ofis Ekinciler ve Gevran Caddesi üstlenmiştir. Bu caddeler üzerinde yer alan konut alanları artan ticaret baskısı ile fonksiyon değişimine maruz kalmıştır. Binalardaki fonksiyonel değişimlerle birlikte yapıların cephelerinde de bir dönüşüm ve süreç içerisinde görsel kirlilik ortaya çıkmıştır. Cephelerdeki bozulmalar cephe yenileme çalışmalarıyla giderilmekle birlikte kentin imajına da olumlu katkısı olmaktadır. Cephe tasarımları yapının görünümü, bulunduğu sokak ve kentin görsel imajının kalitesinin belirlenmesinde büyük önem taşımaktadır.

İnsanoğlu, doğa koşullarına uygun alternatif çözümler üreterek, fiziksel, sosyal ve kültürel çevresini oluşturmuştur. Yapısal biçimlenme de yine coğrafyanın sağladığı olanaklar çerçevesinde gelişmiştir. Geleneksel yapılarda açıkça göz önünde bulundurulan çevresel unsurlar ile tasarım ilişkisi, anlamsal ve biçimsel estetiğe sahip oluşu bugün inşa edilen yapılarda göz ardı edilmektedir. Yeni yapıların birçoğu, çevresel koşullar düşünülmeden tasarlanmaktadır. Bitlis ilinde görülen yapılaşma da bu duruma bir örnektir. Rahva bölgesinde hızlı nüfus artışı ile birlikte üretilen konut yapılarının estetik olmadığı gözlemlenmiştir. Çalışmanın temel konusu; eski ve yeni yerleşim bölgelerindeki konut cephelerinde çevresel etmenler ile estetik yaklaşımın incelenmesi, bu cephelerin kullanıcılar tarafından estetik bulunup bulunmadığı sorunsalının tespitidir. Çalışmanın amacı, Rahva bölgesinde bulunan yeni yerleşimin gerçekleştiği konut tipi yapı cephelerinin yapısal biçimlenme-estetik kriterler bağlamında geleneksel konut tipiyle kıyaslanarak analiz edip, elde edilen verileri kullanıcının tercihleri doğrultusunda tasarım kriterleri açısından değerlendirmektir. Bitlis'in eski yerleşim bölgesindeki yapıların biçimlenmelerine neden olan etmenlerin belirlenerek yeni yerleşim bölgelerinde inşa edilecek yapıların tasarım ve biçimlendirilmesinde kullanılabilir olması amaçlanmaktadır. Bu nedenle estetik kavramı, mimari biçimlenme, estetik biçimlenme kriterleri ve bileşenleri çalışmanın kavramsal çerçevesini oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında gerekli literatür taraması yapılmıştır. İlgili kurum ve kuruluşlardan konut yapılarıyla ilgili bilgiler, yerinde yapılan etüt-analiz incelemeleri, çalışmanın kavramsal çerçevesi, eski-yeni dokudaki görsel belgeleme ve anket uygulamaları yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini Bitlis'in eski ve yeni dokusuna hâkim olması için Bitlis'te en az 1 yıl yaşamış 100 gönüllü katılımcı oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak geleneksel konutlar ile yeni yerleşimi oluşturan konutları estetik açıdan kıyaslamak amacıyla, araştırmacı tarafından katılımcılara estetik biçimlenme ile çevresel parametreleri de içeren 28 soruluk anket uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS veri analiz programı kullanılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen verilerle gelecekte inşa edilecek mimari ürünlerin tasarım ve değerlendirmelerine katkı sunması sağlanmıştır. Mankind has created its physical, social and cultural environment by producing alternative solutions suitable for natural conditions. The structural formation has also developed within the framework of the opportunities provided by the geography. The relationship between environmental elements and design, which is clearly taken into account in traditional buildings, and its semantic and formal aesthetics are ignored in today's buildings. Many of the new structures are designed without considering environmental conditions. The construction seen in the province of Bitlis is an example of this situation. It has been observed that the housing structures produced in the Rahva region with the rapid population growth are not aesthetic. The main subject of the study; The examination of the environmental factors and the aesthetic approach on the facades of the old and new residential areas is to determine the problem of whether these facades are aesthetically pleasing to the users. The aim of the study is to analyze the facades of the residential buildings, where the new settlement in the Rahva region takes place, by comparing them with the traditional house type in the context of structural formation-aesthetic criteria, and to evaluate the obtained data in terms of design criteria in line with the preferences of the user. It is aimed to determine the factors that cause the formation of the buildings in the old settlement area of Bitlis and to make them usable in the design and shaping of the structures to be built in the new settlements. For this reason, the concept of aesthetics, architectural formation, aesthetic formation criteria and components constitute the conceptual framework of the study. Within the scope of the study, the necessary literature review was made. Information about housing structures from relevant institutions and organizations, on-site survey-analysis studies, conceptual framework of the study, visual documentation and survey applications in the old-new texture were made.The sample of the study consisted of 100 volunteer participants who lived in Bitlis for at least 1 year in order to dominate the old and new texture of Bitlis. As a data collection tool, a questionnaire consisting of 28 questions was applied to the participants by the researcher in order to compare the traditional houses with the new settlements in terms of aesthetics. SPSS data analysis program was used to evaluate the data. With the data obtained as a result of the study, it is ensured that it contributes to the design and evaluation of architectural products to be built in the future.

Geçmişten günümüze birçok mimari eserin tasarımında bir estetik arayışın var olduğu ve bu arayışın bir sonucu olarak mimari eserlerin ölçü ve oranla biçimlendirilerek parça- bütün uyumuna dikkat çekildiği görülmektedir. Yapılan çalışmalar kapsamında oran ve ölçünün doğada var olan sayıların Fibbonacci dizilimiyle sağlandığı ve bu dizimin bir sonucu olan altın oranın keşfedildiği, doğaya ve insana yönelik çalışmalarda da estetiğin altın oran sayısıyla ilişkili olduğu büyük ölçüde düşünülmektedir. Mikrodan makroya, evrendeki tüm varlıklar estetik yönleriyle incelendiğinde, mimari yapılar için önemli unsurları da yapılarında barındırdıkları görülmektedir. Bu bağlamda, mimarlık alanında tasarlanan cephelerde de estetik bütünlüğün, belirli ölçü ve oran kompozisyonuyla sağlanabileceği görülmektedir. Bu durumda cepheyi oluşturan kitlelerin oranları, cephe elemanlarının oranları ve bu elemanların cephede oluşturdukları boşlukların dolu alanlarla oranlarının ölçülü ve dengeli olması oldukça önemlidir. Altın oran sayısı tarih boyunca da birçok yapının cephesinde estetik bütünlüğü sağlamada önemli bir unsur olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada ise, yapıların estetik yüzü olan cephelerin; doluluk- boşluk oranları, cephe elemanları oranları ve cephelerin kitlesel oranları ele alınarak altın oran değeri ile ilişkileri estetik yönüyle değerlendirilmiştir. Çalışma, tarih boyunca mimarlık alanında önemli başyapıtları bünyesinde barındıran ve estetik unsurların cephelerde büyük yer bulduğu Osmanlı Dönemi Mimarisi kapsamında ele alınmıştır. Osmanlı Dönemi'nde fiziki bakımdan kent dokusunun odak noktası konumunda olan camilerin mimari eserler arasında öne çıkması sebebiyle Osmanlı Dönemi eserleri camii yapılarıyla sınırlandırılarak Diyarbakır ölçeğinde ele alınmıştır. Çalışma kapsamında, Diyarbakır'da yer alan Osmanlı Dönemi camii cephelerinin doluluk- boşluk oranları, cephe elemanlarının oranları ve cephelerin kitlesel oranları belirlenerek altın oran değerine yakınlığı tespit edilmiştir. Cephelere göre analiz edilen değerler; estetiğin altın oran ile ilişkisi üzerinden ele alınıp yeni yapılacak tasarımlarda da estetik algının arttırılmasında altın oran etkisinin vurgulanması amaçlanmıştır. It is seen that there is an aesthetic quest in the design of many architectural works from the past to the present, and as a result of this quest, attention is drawn to the harmony of the architectural works by shaping them in Measure and proportion. As part of the studies conducted, it is largely believed that the ratio and measure are provided by the Fibbonacci sequence of numbers that exist in nature, and the Golden Ratio, which is the result of this sequence, was discovered, and in studies of nature and man, aesthetics are also associated with the number of the Golden Ratio. From micro to macro, when all beings in the universe are examined in their aesthetic aspects, it is seen that they also contain important elements for architectural structures in their structures. In this context, it is seen that aesthetic integrity can be achieved by the composition of certain sizes and proportions on the facades designed in the field of architecture. In this case, it is very important that the proportions of the masses forming the facade, the proportions of the facade elements and the proportions of the spaces that these elements form on the facade with filled areas are measured and balanced. The number of the golden ratio has also been used throughout history as an important element in ensuring aesthetic integrity on the facade of many buildings. In this study, the relationship between the golden ratio value and the aesthetic aspect of the facades with the aesthetic face of the structures was evaluated by considering the occupancy - gap ratios, the proportions of the facade elements and the mass proportions of the facades. The study is considered within the scope of Ottoman period architecture, which has included important masterpieces in the field of architecture throughout history and where aesthetic elements have found a great place on the facades. Due to the fact that mosques, which were the focal point of the urban fabric in the Ottoman period, stood out among the architectural works, the works of the Ottoman period were limited to the mosque structures and considered on the scale of Diyarbakir. As part of the study, the occupancy - gap ratios of the Ottoman-era mosque facades located in Diyarbakir, the proportions of the facade elements and the mass proportions of the facades were determined and their proximity to the golden ratio value was determined. The values analyzed according to facades; it is aimed to emphasize the effect of the golden ratio in increasing aesthetic perception in new designs that will be considered through the relationship of aesthetics with the Golden Ratio.

Cepheler, insanın yapıyla, yapının kent ile iletişim kurduğu yüzeylerdir. Kenti oluşturan mimari mekanların cepheleri biçimsel özellikleriyle içerdiği bilgileri alır, binayı algılar ve anlamlandırır. Bu durum cephelerin görsel olarak incelenmesinde ve değerlendirilmesinde görsel algı kavramını ortaya çıkarmıştır. Çalışmanın konusunu yapının önemli bir parçası olan `cephe` elemanının görsel algı kapsamında kullanıcıyı nasıl etkilediği sorunsalı oluşturmaktadır.Çalışmanın amacı, Diyarbakır'da Diclekent, Mahabad ve Şanlıurfa Bulvarları' nda bulunan yerleşme potansiyelinin en yoğun olduğu parsellerde bulunan konut tipi yapı cephelerinin kullanıcı üzerindeki görsel algısını Gestalt Kuramı bağlamında analiz ederek elde edilen verileri tasarım kriterleri bağlamında değerlendirmektir. Bu nedenle algı, görsel algı ve görsel algılamada Gestalt Kuramı ve kuramın bileşenleri çalışmanın kavramsal çerçevesini oluşturmaktadır.Çalışma kapsamında öncelikle kavramsal alt yapıya yönelik olarak literatür taraması yapılmıştır. Bu çalışmalarda algı, görsel algı ve Gestalt Kuramı'na ait temel ilkeler parametre olarak belirlenmiştir. İlgili kurum ve kuruluşlardan konutlarla ilgili elde edilen veriler, yerinde gerçekleştirilen alan etüt-analiz çalışmaları, incelemeler, görsel belgeleme çalışmaları ile tezin kavramsal çerçevesi oluşturulmuştur. Alan çalışmasında ise fotoğraflama ve anket yönteminden yararlanılmıştır. Anket verileri dijitalleştirilerek bir takım istatistiksel analizler uygulanmış ve bulgular ortaya konmuş, bu bulgular yorumlanarak istatistiğe dayalı bir sonuç oluşturularak literatür bağlamında tartışılmış ve tasarımcılara önemli çıktılar sağlanmıştır. Bu kapsamda SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) programından yararlanılmıştır. İstatistiksel sonuçlara dayanarak bulvarlarda bulunan konut cepheleri değerlendirilmiştir. Kullanıcının yapı cephelerinin algılanmasında hangi özelliklerin başat olduğu ve yeni tasarımlarda bu başat özelliklerin nasıl kullanılacağına dair sonuç ve öneriler oluşturulmuştur. Building facades are a surface that building can interact within the city. The Facades of architectural spaces which composed the city surface are key elements in term of the meaning and perception of the building with its contaminant's knowledges. This situation causes the term `visual perception` which means the estimation and evaluation of the building facades in term of the visual content. The main problem of this study is how effect the `facades` of buildings which are important part of the building on the users in term of the visual perception.The aim of the study is that to estimate the user visual perception with the help of the gestalt theory on residential building facades in Diyarbakır, Diclekent, Mahabad and Şanlıurfa boulevards where the potential of the development is quite higher than other parts of the city. Because of them, the terms perception, visual perception, gestalt theory in visual perception and counterparts of the gestalt theory are conceptual framework of the study.In term of the scope of the study first a literature review has been done for building the conceptual basement of the study. In literature review part the basic parameters have been defined based on the perception, visual perception and basic principles of the gestalt theory. The data about the study area and building facades on this area has been obtained from the public sources and with this data some of the observations, surveys and visual documentations has been done for build a base for the empirical study. In site work a questionnaire has been done with photos of buildings. Digitalization of the data of the questionaries' has helped to analyze the data with statistical methods and based on the statistical analysis the result section has been done and results has been discussed with the literature and conclusions has been done based on this discussions. The SPSS (Statistical Package for Social Sciences) software was used in term of the statistical analyzes. The façades of buildings in boulevards has been estimated based on the results of the statistical analyses. Moreover in conclusion there are some estimation about user preferences on building facades which of the properties of the buildings facades effects user preferences and how this properties can be used by designers has been discussed. 230

Öz:Bazı yerleşimler, doğa, tarih ve kültürel özellikleri ile özgün bir doku oluşturur. Battalgazi, bu çeşitlemeleri ile yerel özelliğini koruyan, Malatya iline bağlı bir yerleşimdir. İçinde Battal Gazi gibi kahramanların yaşadığı ve üzerine ünlü destanların yazıldığı, buna rağmen mütevazılığını koruyan bir örnektir. Tarih boyunca farklı medeniyetlere, yaşam kültürlerine ev sahipliği yapan bu coğrafyada yaşayan her ulus bu topraklara kendi kültürlerini yansıtan mimari eserler bırakmıştır. Bu eserlerden kale, cami, kervansaray v.b gibi yapılar ayakta durmayı başarabilmişlerdir. Konut gibi uzun ömürlü olmayan yapılar ise yapım tekniklerini nesilden nesillere aktararak kimi zaman farklılaşarak günümüze kadar gelebilmişlerdir. Anadolu'nun sahip olduğu kültür harmanı ile dünden miras alınan bu yapım tekniklerinin yarınlara aktarılması gerekmektedir. Araştırmada, tarih ve tarım kenti olan Malatya ilinin ilk yerleşim yerlerinden olan Battalgazi ilçesi, gelenekselkonut yapısı, bulunduğu yerleşim özellikleri bağlamında incelenmiş ve özgün dokusunu çok kaybetmeyen Toptaş ve Karahan Mahallelerinde yer alan konutlar içinde 10 ev üzerinde örneklem yapılmıştır. Yapılan analizler ile Battalgazi bölgesi tarihi geleneksel konutlarını oluşturan koşullar ve karakteristik özellikler tespit edilip aynı zamanda yaşam tarzlarının bu evlerin oluşumuna yansımaları araştırılmıştır. Abstract:Some settlements create a unique texture with the nature, history and cultural characteristics. Battalgazi is a settlement based on the province of Malatya, which preserves its local characteristics. Therefore of heroes like Battalgazi lived and famous epics written on, the city is an example that still maintains modesty. Malatya has been home to different civilizations and cultures throughout history. These differences can be seen in the surrounding settlements very clearly. Battalgazi is the oldest settlement of Malatya, a gateway to the east and west, an important settlement center and an apricot's paradise. Battalgazi, one of the first settlements of Malatya, which is a historical and agricultural city, has been evaluated in the context of its traditional housing structure and its settlement characteristics and samples were taken on 10 houses in Toptaş and Karahan Neighborhoods. The conditions and characteristic features of the historical traditional houses of Battalgazi region were determined with the analyses and at the same time there flection of their life styles to the formation of these houses was investigated.

Çalışmada, sürdürülebilir çevre için sıcak ve kuru iklim bölgesinde bulunan, Diyarbakır'ın iklimsel karakteri göz önünde bulundurularak, binaların enerji etkin pasif sistemler boyutunda tasarlanma kriterlerinin neler olması gerektiği ele alınmıştır. Bulunulan iklim bölgesi için, bina tasarım sürecindeki parametrelere değinilmiştir. Derlenen bilgiler Dicle Üniversitesi Lojmanları üzerinde değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında, mimaride güneş enerjisinden pasif boyutta yararlanmanın temel ilkeleri ve sürdürülebilir mimarideki yeri ele alınmıştır. Yapılan çalışmada, pasif sistemlerde bulunan yaklaşımlardan, yapının kullandığı enerji miktarını en aza indirgemeye yönelik, bina tasarım sürecindeki parametreler, Dicle Üniversitesi kampüs alanında bulunan 5 tip lojman tasarımında değerlendirilmiştir. Çalışmanın ilk bölümü; giriş bölümü olup, çalışmaya özetle değinilmiştir.İkinci bölümünde; bugüne kadar yapılmış olan çalışmalara ait, belirlemeler üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölüm; materyal ve metod bölümü olup, materyal bölümünde, çalışmanın alanı, amacı, sınırlılıkları ve yöntemi anlatılmıştır. Metod bölümünde ise, değerlendirme ölçütlerinden sürdürülebilirlik kapsamında ''Sürdürülebilir Çevre'', ''Ekoloji'' ve ''KYOTO Protokolü'', değerlendirilmiştir. Enerji tanımı yapılmış, enerji türleri açıklanmış ve yenilenebilir enerji kaynakları irdelenmiştir. Enerji etkin pasif sistemler ve pasif bina tasarım parametreleri incelenmiştir. Dördüncü bölümde; Dicle Üniversitesi Kampüs alanında yer alan lojmanlar hakkında bilgiler toplanmıştır. Kampüste A,C,D,E Bloklarında toplam, 360 adet apartman tipi konut, 96 adet dubleks konut bulunmaktadır. Bu elde edilen 5 farklı tip lojman içerisinden her bloktan rastsal bir kat seçilip o katta bulunan iki simetrik konut incelenmiştir. Toplam 10 tip örneklem konut üzerinde pasif bina tasarım parametreleri incelenmiş ve bulgular üzerinde uygunlukları tartışılmıştır. Pasif sistem kullanımına yönelik veriler toplanmış ve bu veriler, doğruluklarına göre 1'den 5' e kadar uygunluk değerleri verilen 5'li likert ölçeği kullanılmıştır. Beşinci bölümde; Dicle Üniversitesi Kampüs alanında yer alan 10 tip örneklem konut üzerinde elde edilen likert numaralandırmalarının aritmetik ortalama değerleri alınıp, pasif sistem parametrelerine uygunlukları değerlendirilmiştir. Yeni yapılacak olan lojman yapıları için pasif sisteme uygun bina tasarım parametreleri oluşturulmuştur. Anahtar Kelimeler: Güneş Enerjisi, Pasif Yararlanma, Pasif Sistem, Sürdürülebilirlik In the study, considering the climatic character of Diyarbakir that is located in a hot and dry climate region for a sustainable environment , is taken into consideration the building of energy efficient passive systems, what should be the size of the design criterias. For the current climate region, building parameters in the design process has been mentioned. The collected information were evaluated on Dicle University Lodgings. Within this study, the basic principles of the passive dimension of solar energy utilization in architecture and its place in sustainable architecture have been discussed.In this study, approaches found in the passive systems which are intended to minimize the amount of energy, are the parameters in the building design process, have been evaluated in 5 types of housing design in the Dicle University campus area.The first section of the study that is the introduction part in which has been mentioned to the study in a brief.In the second section; focused on the determinations of studies have been conducted until today.The third section of the study is consisted of method and material parts; in metarial part , the working area's aim, finitenesses and method have been explained. Moreover, in the method part from the extent of the values of sustainability criteria 'Sustainable Environment' ',' 'Ecology' and 'Kyoto Protocol' 'are evaluated. Definition of the energy, the types of energy and renewable energy sources have been investigated. Energy efficient passive systems and passive building design parameters have been examined.In the fourth chapter; the evidence is obtained about the lodging that is located in the Dicle University campus area, At the Campus in the A,C, D, E blocks, there are 360 apartmen- style housings, 96 duplex housings. Within this 5 different types of housing by selecting randomly a layer from each block two symmetrical housings that are located in the choosen layer have been examined. Since there are two opposite directions in this obtained 5 types of housings, on a total of 10 type samples of housing passive building design parameters have been examined and by discussing about findings, they are randomly numbered. A total of 10 types of passive building design parameters on the sample issue have been examined and the findings of compliance discussed. Housings' datas for the use of passive systems have been collected , according to their accuracies from 5 to 1 compliance rates are given to these datas by using 5-point Likert scale.In the fifth section ; on housings that are located in Dicle University campus area , obtained on a 10 -point Likert -type sample numbering issues' the arithmetic average rates have been received and in compliance with the passive system parameters have been evaluated. For the new housing structures that will be made suitable for the passive system building design parameters have been established.Keywords: Solar Energy, Utilization of Passive, Passive Systems, Sustainability 149

Tüketim kültürünün başlıca dayanağı farklı olmak, fark edilmektir. Bu kültürün bir getirisi olarak mimar ve yapı üreticisi (müteahhit), satışa yönelik olarak, önerdikleri farklı formları, çeşitli malzeme ve renk kullanımıyla desteklemekte, `farklı' bir imaj, kimlik ve anlam arayışına gitmektedirler.Çalışmada, Diyarbakır Diclekent Bulvarı'ndaki 33 konut binasında cephe hareketleri, kaplama malzemesi, renk kullanımı ve biçimsel form analizi konu edilmektedir. Kullanıcıların konut binaları ve çevrelerine ilişkin imaj, kimlik ve anlam üzerine düşüncelerini belirlemek, tasarımcının binaya yüklemek istediği anlam ve oluşturmak istediği imaj ve bulvar genelinde imaj, kimlik ve anlam analizi amaçlanmaktadır. Bu çalışma on bölümden oluşmaktadır.Çalışmanın birinci bölümünü giriş bölümü oluşturmaktadır.Çalışmanın ikinci bölümünde, Diyarbakır'da kimlik ve imaj-kimlik ve anlam ile ilgili, daha önce yerli ve yabancı çalışmalar incelenmiştir.Üçüncü bölümde; çalışmada uygulanan metot açıklanmıştır.Çalışmanın dördüncü bölümünde, doğal ve yapısal çevrenin özgün nitelikleri ve yeni yapılar arasında kurulması gereken optimum ilişki incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca çevresel değerlerin korunması, bireyin görsel ve psikolojik temelli çevresel beklentilerini karşılayabilen çevre-konut ilişkisi incelenmiştir.Beşinci bölümde, çevre-birey-konut etkileşiminde imaj-kimlik ve anlam arayışı ana başlığı altında, çevresel imaj, çevresel kimlik, çevresel anlam ve bunların birbirleriyle olan ilişkileri tanımlanmaya çalışılmıştır.Altıncı bölüm, konut tasarımında kullanılan mimari yaklaşımların tanımlamalarını içermektedir. Ayrıca alanda bulunan binalarda yapılacak imaj, kimlik ve anlam analizlerinde kullanılan üsluba bağlı yaklaşım, bağlamcı yaklaşım ve kuralcı yaklaşım tanımlamaları örneklemelerle yapılmıştır.Yedinci bölümde, alan çalışmasına yardımcı olabilmesi için Diyarbakır geleneksel evlerinin plan özellikleri ve planlamaya etki eden çevresel etmenler çeşitli alt başlıklarla incelenmiştir.Sekizinci bölümde Diyarbakır'da konutlaşma süreci, Diclekent Bulvarı'nda yapılaşma ve araştırmanın sınırlılıklarını içermektedir.Dokuzuncu bölüm, Diyarbakır Diclekent Bulvarı'nda yer alan 33 konut yapısının tanıtımını, cephe hareketi, kaplama malzemesi, renk kullanımı ve biçimsel form analizin ile ilgili sınıflandırmalarını ve değerlendirmelerini içermektedir. Kullanıcı ve mimar anketleriyle ilgili bulgular da bu bölümde ele alınmıştır.Sonuç bölümünde ise binalar üzerinde yapılan değerlendirmeler kullanıcı anketleri ve mimar görüşmeleri ışığında, Diclekent Bulvarı'nda yer alan binalarında imaj, kimlik ve anlam arayışları belirlenmeye çalışılmıştır. Main base of consumption culture is `to be noticed? and `to be different?. Aiming to sell of, this culture created a situation which architect and constructer started searching for a different form for a different `image-identity and meanning? by using alternative materials and colors.In the study; the main subject of the research is to establish façade movements, coating materials, color usage and form analyzing on 33 apartment house of Diclekent Boulevard in Diyarbakir. Related on the apartment houses and dominant values of the area where it is situated in, the works are based on understanding of the users preference, enjoyments and evaluations; determination of user opinions on the image identity and meaning of buildings and their surroundings; and study on communication between the designers and users of structural environment. This study to is consist of ten chapters.First chapter of the study is introduction.Second chapter of the study checked last foreign labour in connection with identity, image-identity and meaning in Diyarbakır.Third chapter of the study is expounded used method of study.Fourth chapter of the study checked the optimum relation that has to be established between the authentic characteristics of the natural and structural environment and new building. In addition to the protection of the environmental values it creates an environmental system that replies the individual?s environmental expectations based on the visual and psychological needs.Fifty chapter of the study to worked environment image, environment identity, environment meaning and relations of between these.Sixty chapter of the study take place architecture approach of used in apartment houses design. In addition to doing sampling with analysis of relation image identity and meaning of apartment houses in this areaSeventy chapter of the study checked frontage charm and plan characteristic of traditional houses in Diyarbakir.Eighth chapter of the study checked process domiciled of Diyarbakir, structuring of Diclekent Boulevard and limited horizon of thesis.Ninety chapter of the study defined façade movements, coating materials, color usage and form in 33 the apartment house of Diclekent Boulevard, Diyarbakir and contested result. The answers for the questions on the aim of the area work are tried to be found by the polls given to the users and designers.However final chapter of the study defined that while the interviews are made with the designers and the polls given to the users, searching identity and meaning of apartment house of Diclekent Boulevard in Diyarbakir 164

Çalışmada, Diyarbakır Tarihi Evleri’ndeki doğal aydınlık düzeyini, cephe yönü ve cephe saydamlık oranlarına göre belirlemek hedeflenmiştir. Bu amaçla, farklı tipolojilerdeki üç Diyarbakır Tarihi Evi’nin cephelerindeki saydamlık oranları hesaplanmış, odalardaki doğal aydınlık düzeyleri ölçümü yapılmıştır. Bu ölçüm ve hesaplamalar sonucu seçilen evlerin ölçüm yapılan odalarındaki doğal aydınlık düzeylerinin işlevleri açısından uygunluğu da değerlendirilmiştir. Belirtilen amaca yönelik olarak bu çalışma sekiz ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; konuya giriş yapılmış ve doğal aydınlatma ile yapılan bu çalışmanın amacı ve önemi vurgulanmıştır. İkinci bölümde; konuyla ilgili daha önceden yapılmış olan çalışmalardan örnekler verilmiştir. Üçüncü bölümde; gün ışığı ile ilgili genel tanımlamalar yapılarak gün ışığını etkileyen etmenler açıklanmıştır. Dördüncü bölümde; Diyarbakır Tarihi Evlerinin özellikleri ve mimari oluşumunu etkileyen etmenler açıklanmıştır. Beşinci bölümde; çalışmanın yöntemi açıklanmış ve çalışmada izlenecek yol belirlenmiştir. Altıncı bölümde; çalışma yapılan evlerin ve odalarının mimari özellikleri açıklanmış, aydınlık düzeyi ölçme sistemi ile saydamlık oranları verilmiştir. Yedinci bölüm, bulgular bölümüdür. Bu bölümde; evlerin ve odalarının maksimum, minimum ve ortalama gün ışığı aydınlık düzeyleri ile saydamlık oranları karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Ayrıca, ele alınan mekanlardaki aydınlık düzeyinin uygunluğu değerlendirilmiştir. Sekizinci ve son bölümde; yedinci bölümdeki ölçme ve hesap sonuçlarının genel bir değerlendirmesi yapılmış ve Diyarbakır bölgesi konut tasarımında yol gösterici kimi önerilerde bulunulmuştur. Ek 1 de Bazalt taşının renk ile ilgili ölçüm sonuçları verilmiştir. Ek 2- 16’da ise odalarda altı ay süre ile yapılan ölçüm sonuçları verilmiştir. In this study it is aimed to investigate natural light level in Diyarbakır Historical Houses. In this study, transparency levels of Diyarbakır Historical Houses, in different typologies, are calculated and daylight values of rooms are designated. At the end of these measurements and calculations, natural illumination levels of dwellings are evaluated according to functional suitability. This study consisted of eight parts. In the first part; the subject is introduced and the importance of daylight is emphasized. In the second part; examples are given from prior studies related to subject and the differences of this study are explained. In the third part; general definitions about the daylight are explained. Also reflecting factors are designated according to surface colors. In the fourth part; properties of Diyarbakır Historical Houses and factors which affected their architectural formation are explained generally. In the fifth part; method of study is explained. In the sixth part; properties of Diyarbakır Historical Houses and their rooms in which the research is done, are explained. The points from which daylight value measured and transparency level of rooms’ courtyard faces are established. The seventh part is the findings part. In this part, maximum, minimum and average natural illumination and transparency levels are studied and compared. Average illuminations changing are established in six month measurement process. Average and minimum illumination levels suitability of rooms are evaluated according to rooms’ functions. In the eight and the last part; results of findings are explained. Some suggestions are made to control the daylight and economize energy in modern dwellings. Also, in appendix part (2 -16) values of measurements are given for six month. Bu çalışma DÜAPK 05-MF-38 nolu proje ile Dicle Üniversitesi Araştırma Proje Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.