Search

Avalanches are defined as the rapid slipping of the snow mass down the slope with the effect of internal and / or external forces, which has accumulated layers in the hilly and sloping lands, generally in the mountainous areas of middle and high latitudes, where there is a lot of snowfall. This study on determining the avalanche susceptibility areas on the Çatak - Bahçesaray (Van) highway aims to produce and evaluate the avalanche susceptibility map of the Van Lake south part where heavy snowfalls and avalanche events are observed. As a research area, the region is also a diverse mountainous and sloping area of the Bitlis Massif. 42 citizens lost their lives in two avalanches that took place on the 19th km of the Van - Bahçesaray road on February 4-5, 2020. In the avalanche that occurred at the crossroads of Bahçesaray district in January 2004, two members of the General Directorate of Highways lost their lives. The lack of risk analysis in this area, which has a high avalanche potential, prepares the ground for the negative consequences of an avalanche disaster. This scope of work, the avalanche paths in the area have been identified using GIS (Geographic Information Systems) and RS (Remote Sensing) methods. Elevation, slope, aspect, slope curvature and vegetation parameters are used in avalanche susceptibilty analysis. The accuracy of the findings obtained was confirmed as a result of field studies and face-to-face interviews with the local people. The avalanche susceptibility map prepared according to the weighted overlay method is divided into 5 classes from very low to very high. Avalanche incidents experienced in the past years in the study area have been added to the susceptibility map. In this, the consistency of risky avalanche areas with old avalanches has been compared. Many locations, including settlements in the area, are classified as susceptibility and high- susceptibility areas. Especially in the part of the study area from Çatak - Bahçesaray road junction to Bahçesaray district center, susceptibility values were found to be high. Kavuşşahap Mountains and the vicinity of Veribani Tepe, which are the locations with the highest susceptibility in the area, are areas where avalanche control is not required due to their lack of settlement and highway. However, in the high-susceptibility Andiçen, Işınlı, Sözveren, Çılga and Eliaçık neighborhoods and the high-susceptibility Görentaş and Teknecik neighborhoods, the settlement order and all human activities should be kept under control., Çığlar, kar yağışının fazla olduğu genellikle orta ve yüksek enlemlerin dağlık alanlarında, bitki örtüsünden yoksun olan engebeli ve eğimli arazilerde tabakalar halinde birikmiş olan kar kütlesinin, iç ve/veya dış kuvvetlerin etkisi ile yamaçtan aşağıya doğru hızla kayması olarak tanımlanırlar. Çatak-Bahçesaray (Van) karayolu üzerindeki çığa duyarlı alanlarının belirlenmesini konu alan bu çalışma, yoğun kar yağışları ve çığ olaylarının meydana geldiği Van Gölü güney kesiminin çığ duyarlılık haritasını üretme ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırma alanı olarak seçilen ve Bitlis Masifinin bir bölümünü oluşturan bölge dağlık ve eğimli bir sahadır. Söz konusu sahada 4-5 Şubat 2020 tarihlerinde Van-Bahçesaray yolunun 19. km’sinde meydana gelen iki çığda 42 vatandaşımız yaşamını yitirmiştir. Bahçesaray ilçesi yol ayrımında 2004 yılı ocak ayında meydana gelen çığda ise Karayolları Genel Müdürlüğü’ne mensup iki kişi hayatını kaybetmiştir. Yüksek bir çığ potansiyeli taşıyan bu alanda duyarlılık analizinin yapılmamış olması çığ felaketinin olumsuz sonuçlarına zemin hazırlamaktadır. Bu çalışma kapsamında, alandaki çığ patikaları CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) ve UA (Uzaktan Algılama) teknikleri kullanılarak tespit edilmiş, duyarlılık analizi yapılırken yükseklik, bakı, yamaç eğimi, yamaç eğriselliği ve bitki örtüsü parametreleri kullanılmıştır. Ulaşılan bulguların doğruluğu ise arazi çalışmaları ve bölge halkı ile yüz yüze görüşmeler neticesinde teyit edilmiştir. Ağırlıklı çakıştırma metoduna göre hazırlanan çığ duyarlılık haritası 5 sınıfa ayrılmıştır. Geçmiş yıllara ait çığ olayları duyarlılık haritası üzerine işaretlenmiş ve tespit edilen çığa duyarlı alanların geçmiş çığ olayları ile tutarlılığı karşılaştırılmıştır. Alanda yerleşmelerin dahil olduğu pek çok lokasyon duyarlı ve yüksek duyarlılığa sahip alan sınıfındadır. Özellikle Çatak-Bahçesaray yol ayrımından Bahçesaray ilçe merkezine kadar olan kısımda duyarlılık değerleri oldukça yüksektir. Alanın en yüksek duyarlılığa sahip kesimleri olan Kavuşşahap Dağları ve Veribani Tepe çevresi, yerleşme ve karayolundan yoksun olmaları sebebiyle çığ kontrolüne gerek duyulmayan alanlardır. Ancak yüksek risk taşıyan Andiçen, Işınlı, Sözveren, Çılga ve Eliaçık mahalleleri ile yine yüksek riske sahip Görentaş ve Teknecik mahallelerinde yerleşim düzeni ve tüm beşeri faaliyetler kontrol altında tutulmalıdır.

Termal kaynaklar, magma haznesine yakın olan ya da tektonik olarak aktif bölgelerdeki yer altı sularının magma nedeniyle ısınarak yeryüzüne çıkması ile oluşmaktadır. Bu süreçte, magma içerisinde eriyik halde bulunan maddeler ile suyun temas ettiği kayaçlardaki çeşitli elementlersıcak suya karışarak, kaynakların insan sağlığı için şifalı ya da zararlı olmasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla kaplıca, ılıca gibi isimler de verilen bu kaynaklar, sodyum, flor, kalsiyum gibi faydalı elementlerin yanı sıra, cıva, uranyum, arsenik gibi ağır metaller de içerebilmektedir. Türkiye, aktif tektonik bir ülke olması nedeniyle çok sayıda termal kaynağa sahiptir. Araştırma alanı olarak seçilen Budaklı kaplıcası daBitlis ili, Güroymak ilçesi sınırları içerisinde, Nemrut kraterinin batısında yer almaktadır. Bu araştırma, yıllardır yoğun şekilde kullanılan Budaklı kaynağının jeokimyasal özelliklerini tespit etmek, kaynağın içerdiği elementlerin zarar ya da faydalarını ortaya koyarak hangi hastalıkların tedavisinde kullanılabileceğini analiz etmek, Budaklı kaplıcasınınolanaklarının geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla ele alınmıştır. Bu kapsamda gerçekleştirilen arazi ve büro çalışmaları neticesinde, alanın coğrafi ve jeolojik yapısının sıcak su kaynağının oluşumu ve yeryüzüne ulaşmasındaki rolü incelenmiş, kaplıcadan alınan su numunelerinin kimyasal analizleri yapılarak element özellikleri belirlenmiştir. Buna göre Budaklı kaplıcası, önemli miktardakalsiyum, sodyum, potasyum ve flor içermektedir.

ÖZET Sarihidir - Çitedam arasındaki Kızılırmak vadisini kapsayan inceleme alam. İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde bulunan Nevşehir ili sınırları içerisinde yer almakladır. Doğu ve batı sınırları arasında yaklaşık 20 km.lik vadi boyunu kapsayan bu alan. kuzey ve güney sınırlarında çevresel litolojinin etkisini yansıtacak şekilde seçilmiştir. Flüvyal süreçlerin aşındırma ve biriktirme olayları soncunda oluşmuş olan çalışma alanı, bölgenin en önemli akarsuyu olan Kızılırmak ve onun Araslan dere ile Matçançayı Dere gibi yan kolları tarafından drene edilen, genelde piroklastik akıntıların oluşturduğu bir alandır. Alandaki en eski kayaçlar Pre-Mezozoik yaşlı mermer ve Üst-Kratese öncesi granitoiddir. F,n genç kayaçlar ise yamaç döküntüleri, travertenler. sekiler ve yelpazeler gibi Kuaterner oluşumlarıdır. Çalışma alanı içerisinde iki ana morfolojik birim dikkati çekmektedir. Bunlardan biri. vadi tabanını oluşturan alçak alanlar, diğeri ise bu alanı kuşatan hafif dalgalı alanlardır. Daha alt morfolojik birimler ise vadi yamaçları, taşkın ovası birimleri, akarsu yatağı, birikinti yelpazeleri ve sekiler olarak ayırt edilebilir. Daha çok. Kızılırmak nehrinin geçmişten günümüze kadar vadi değişimlerinin incelendiği bu çalışmada, vadi yapısını en açık yansılan jeomorfolojik birimler akarsu yatağı ve sekiler olduğu için ağırlıkla bu birimler üzerinde durulmuştur. 112 ABSTRACT The study area (hat extends between Sarihidir and Çitcdam in the Kizilirniak valley lies within the adminislrational boundaries of Nevşehir, a provincial town which is located in the central part of Kizilirniak in Central Anatolia. This area extends about 20 km along the valley between the western and the eastern boundaries. However, the north to south extent of the study area varies as their northern and the southern limits are based on the lithological and morphological features. The study area, which is formed by lluvatile processes of erosion and deposition and is drained by Ki/.ilirmak river and its main tributaries, the Araslan stream and the Matçançayı stream, is generally characterised by volcanic rocks, mainly represented by pyroclastics. The oldest rocks exposed within the study area are the prc-Mesozoic marbles and the pre-Upper Cretaceous granatoids.The youngest formations arc slope debris, travertaines. terraces and alluvial fans of Quaternary age. In the study area two main morphogieal units are recognized. These are the low-lying areas of the valley bottom and the gently undulating areas surrounding the valley. The other sub-morphological units that can be distinguished are defined as valley-walls, flood plain units, river bed, alluvial fans and terraces. In this study, which is mainly concerned with the recent evolution of the Kizilirniak valley, a particular attention is given to the study of the river bed and the fluvial terraces since these features are considered as basic geomorphological units clearly representing development of the valley form. i i 3 133

Doğu Anadolu Bölgesi'nin Muş ili sınırları içerisinde yer alan Haçlı Gölü'nü konu edinen bu çalışmada Haçlı Gölü ile yakın çevresinin fizikî coğrafya özellikleri açıklanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda bölgenin jeoloji, jeomorfoloji, hidrografya, iklim, toprak, bitki örtüsü ve sulak alan özellikleri üzerinde durulmuştur. Bölgenin fizikî coğrafya özellikleri, arazi çalışmaları ile elde edilen bulgular ve alana ait bazı raporlar üzerinden değerlendirilmiştir. İleri sürülen yargılar; çeşitli haritalar, profiller, iklim grafikleri, tablolar ve istatistikî verilerle desteklenmeye çalışılmıştır. Çalışma boyunca elde edilen veriler ışığında, bölgenin oluşum ve gelişiminde etkili olan faktörler tespit edilmek istenmiştir. Bu kapsamda, çalışmaya konu olan Haçlı Gölü'nün yer aldığı alanın oluşum evreleri ve gölün bölgedeki coğrafi etkilerine de yer verilmiştir. Haçlı Gölü'nün yakın çevresindeki jeomorfolojik birimler ifade edilerek alana ait hidrografya, iklim, bitki örtüsü, toprak türleri ve sulak alan özelliklerine değinilmiştir. Çalışma çerçevesinde gerçekleştirilen araştırmalar göstermiştir ki bölge, coğrafî açıdan önem arz etmekte; özellikle Doğu Anadolu bölgesinin yapısal gelişimden izler taşımaktadır. Bölgede jeolojik anlamda birçok döneme ait kayaç yapılarının varlığı da bölgenin yapısal önemini ortaya koymaktadır. Yine görülmüştür ki araştırmaya konu olan sahada, neotektonizmanın etkisi oldukça belirgindir. Sahada, sıkışma rejimine bağlı olarak meydana gelen doğrultu atımlı faylara, açılma çatlaklarından gelişen volkanizmaya ve bu alanlar arasında şekillenen havza oluşumlarına rastlanmaktadır. Bu durum, araştırma sahasının jeomorfolojik yapısının, Doğu Anadolu'daki sıkışma tektoniğinden doğrudan etkilendiğine kanıt gösterilebilir.Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu Bölgesi, Haçlı Gölü, Bilican Dağı, Bulanık Havzası, Kazan Ovası, Jeomorfoloji, Topoğrafya. In this study, which covers the Haçlı Lake, which is located within the borders of the province of Muş in the Eastern Anatolia region, the physical geographical features of the Haçlı Lake and its immediate surroundings are tried to be explained. In this context, geology, geomorphology, hydrography, climate, soil, vegetation and wetland characteristics of the region are emphasized. The physical geographical features of the region were evaluated based on the findings obtained from field studies and some reports of the area. Various maps, profiles, climate graphics, tables and statistical data have been used to support the put forward judgments. In the light of the data obtained throughout the study, it was aimed to determine the factors affecting the formation and development of the region. In this context, the formation phases of the area where the Haçlı Lake is located and the geographical effects of the lake in the region are also included. Geomorphological units in the immediate vicinity of the Haçlı Lake are expressed, and the hydrography, climate, vegetation, soil types and wetland characteristics of the area are mentioned. Research carried out within the framework of the study showed that the region is geographically important and has traces of the structural development of the Eastern Anatolia region in particular. The presence of rock structures from many periods in the geological sense in the region also reveals the structural importance of the region. Again, it has been seen that the effect of neotectonism is quite evident in the field subject to the research. In the studied area, strike-slip faults, volcanism developed from the opening cracks and basin formations between these areas are encountered. This situation can be shown as evidence that the geomorphological structure of the research area is directly affected by the compression tectonics in Eastern Anatolia.Key Words: Eastern Anatolia Region, 'Haçlı' Lake, 'Bilican' Mountain, 'Bulanık' Basin, 'Kazan' Plain, Geomorphology, Topography. 100