Search

Bu çalışma, Seyitömer (Kütahya) linyitik kömür yanma yan ürünü uçucu külden Ca, Mg,ve Fe iyonlarının, konsantrasyonu 0.1-2N aralığında değişen HCI çözeltilerinde çözünebilirlik miktarının analizini içermektedir. XRD analizlerine göre uçucu kül, belirgin amorf ve kristalin kuvars fazlarının yanında, Fe, Al, Si, Ca, Mg metallerin bireysel ve kompleks oksit bileşiklerine ait fazlar içermektedir. Çözünürlük çalışmaları, uçucu külün ısıl işlenmemiş ve işlenmiş üç farklı örneğinde gerçekleştirilmiştir. Ca2+, Mg2+ ve Fe3+1in CaO, MgO ve Fe2O3 şeklindeki oksitleri cinsinden en yüksek çözünürlük değerleri 650°C'ta 2 saat ısıl işlenmiş kül örneğin 2N HCI çözeltisinde 6 saat liçi ile elde edilmiştir. En yüksek çözünürlük sonucuna göre, uçucu kül kompozisyonundan CaO, MgO ve Fe2O3 sırasıyla ve ağırlıkça yüzde olarak - %75, 93 ve 50 miktarında azalmıştır., A study on the solubility of Ca, Mg, and Fe from fly ash , a by-product of lignitic coal combustion in thermal power station from Seyitömer (Kütahya/Turkey), was performed using HCI acid with its several concentration varied in a range of 0.1 2 N. The X-ray diffraction analysis shows that the ash was found to be essentially amorphous phase and a significant amount of crystalline quartz, the individual and their complex oxides of Si, Al, Fe, Ca and Mg atom are also present low or uncertainity for detection by X-ray difraction. The Solubility studies were performed on three different forms of the ash that HK, KK1 and KK2 forms are as-received (untreated), heat treated at 650°C and 950°C for 2h, respectively. In the case of KK1, the maximum solubility levels were achieved with 2N HCI for 2h. The maximum solubilities in weight % were ∼75, 93 and 50 for CaO, MgO and Fe2O3, respectively.

ÖZET Evlerden kaynaklanan zararlı atıklar depolandıklarında yeraltısulan kirletmekte ve depo gazlarında istenmeyen zararlı bileşiklerin bulunmasına neden olmaktadır. Ayrıca evsel zararlı atıklar toplama ve taşıma esnasmda da birçok zararlar verebilmektedirler. Bu tür atıklar 80'lerden beri dünyada birçok ülkede ayrı olarak toplanmaktadır. Ayrı olarak toplama ve bertaraf etme işi giderek yaygınlaşmakta ve gerekliliği anlaşılmaktadır. Dünyada yapılan araştırmalar bu atıkların genel evsel çöplerin içinde %1 civarına kadar erişebildiğini göstermiştir. Ülkemizde bazı şehirlerde yapılan çalışmalarda da benzer sonuçlar elde edilmiştir. 1994-95 arasında İstanbul'da yapılan araştırmada, evsel zararlı atık oranı %0.89 olarak bulunmuştur. Bu oran küçük bir rakam gibi görülmekle birlikte, zararlılık boyutları ile evsel atıklar gibi göz ardı edilmeden emin bir biçimde bertarafı gerektirmektedir. Şehir genelindeki günlük toplam evsel zararlı atık miktarı azımsanmayacak miktardadır. Bu çalışmada İstanbul evsel zararlı atıklarını toplama/taşıma ve bertarafını içine alan en uygun yönetim seçeneği çeşitli projeksiyonlar için araştırılmıştır. Bu amaçla lineer programlama ve mixed integer tekniklerini birlikte kullanan bir karar verme/yönetim amaçlı paket programı kullanılmıştır. Çalışma için oluşturulan geokodlu İstanbul yol haritasının yüklendiği programda oluşturulan üretim, nakliye ve bertaraf ile ilgili sahalar ve toplama/taşıma hatları üzerinde, görsel olarak taşıma kapasiteleri elde edilmiştir. Ayrıca saha ve hatlara ait maliyetlerin yüklenmesi ile minimum maliyeti temin edecek yoldan geçen hatlar için alternatif senaryolar üretilmiş ve mukayese edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Evsel zararlı atıklar, Toplama, Taşıma, Optimizasyon, Yönetim. ıx ABSTRACT When hazardous wastes resulting from households are landfilled with domestic solid wastes, they pollute groundwaters and cause to existence of undesirable harmful compounds in landfill decomposition gases. On the other hand they also give some harms during their collection and transport. These kind of wastes are collected seperately from domestic solid waste stream in many countries since 80's. Separately collection and disposal facilities are becoming spreaded every year and its necessicity is getting understanded. Researches made in some countries showed that the ratio of HHW in domestic solid waste stream reaches upto 1%. Ratios obtained in some cities in our country also were similar. In a research carried out in Istanbul between 1994 to 95, the ratio of HHW has been 0.89%. Even though that ratio seems so little, their harm degrees and total amount produced in the city are not so little. Therefore they should be managed and disposed in safe ways. In the work, optimum management option for various projections including HHW collection/transport and disposal facilities was searched. For this reason, a decision making/managing optimisation aimed software based on lineer programming and mixed integer techniques together was used. A geocoded road map was produced for study and loaded into optimisation program. Production, transfer and disposal sites and collection/transport lanes on the geocoded road map were visible, and their flow capacities as well. To get minimum cost, minimum travel distance is obtained from existing road network by program. By this way, scenerios with minimum cost for different manegement options were performed and compared each other. Key Words: Household hazardous wastes, Collection, Transport, Optimisation, Management 160

vıı ÖZET Bu çalışmada, evsel atıklar içindeki evsel zararlı atıkların çevre için doğurduğu zararları incelenmiş ve İstanbul Metropolitan şehrindeki mevcut potansiyeli araştırılmıştır. Elde edilen bulgular yardımı ile evsel zararlı atıkların toplanması ile ilgili uygulanması gerekli teklifler sunulmuştur. Birinci bölümde, konuya genel bir giriş yapılıp çalışmanın önemi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, evsel zararlı maddeler ve evsel zararlı atıkların mevcut tanımları incelenmiştir. Üçüncü bölümde, evsel zararlı atıkların çevre ve insan sağlığı açısından olumsuz yönleri açıklanmıştır. Dördüncü bölümde, evsel zararlı atık yönetim şekilleri verilmiştir. Beşinci bölümde, dünyadaki evsel zararlı atıklarla ilgili yapılmış araştırmalardan elde edilmiş doneler sunulmuştur. Altıncı bölümde, İstanbul Metropolitan şehrinde evsel zararlı atık potansiyeli araştırılmış ve elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Yedinci bölümde, mevcut mevzuat incelenmiştir. Sekizinci bölümde, oluşan evsel zararlı atıkların yönetimi için teklifler verilmiştir. vııı SUMMARY In this study, hazards resulting from household hazardous wastes were examined, and existing potential of those in Metropoliten Istanbul City were searched after getting findings from field offers have to be applied dealing with collection and howling of those were submitted. In the first chapter, a general review about the subject and its significance were presented. In the second chapter, the lists and definitions of household hazardous materials and household hazardous wastes were examined. In the third chapter, the adverse effects of household hazardous wastes for environment and human health were explained. In the fourth chapter, household hazardous wastes management ways were given. In the fifth chapter, the data related in the production of household hazardous wastes in the world countries were presented. In the sixth chapter, the potantial of household hazardous wastes in the Metropoliten Istanbul City Area were searched and obtained findings were evaluated. In the seventh chapter, existing domestic regulations were undertaken. In the eighth chapter, some suggestions to manage these wastes were made. 115

Hızla gelişen sanayi kollarından biri olan metal kaplama sanayii endüstriyel faaliyetler arasında önemli bir yere sahiptir. Ancak metal kaplama faaliyetleri sırasında açığa çıkan organik maddeler, ağır metaller, kimyasal v.b kirleticiler çevre kirliliğine sebep olmakta ve kaplama atıksuyunda bulunan ağır metallerden dolayı metal kaplama sanayii riskli sanayi sektörleri arasında yer almaktadır.Bu çalışmada metal kaplama sanayiinden temin edilen atıksuyun karakterizasyonunun İSKİ Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği'nde belirtilen standart değerleri sağlaması hedeflenmiş ve bunun için membran distilasyonu işlemi kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan atıksuyun asidik özellik göstermesinden dolayı membran distilasyonun uygulanabilmesi için öncelikli olarak pH ayarlaması yapılmış ve atıksu bulanık bir hal almıştır. Bu yüzden atıksuyun membran distilasyonundan önce bir ön arıtma işlemi gerekli görülmüştür. Ön arıtma işlemi için ön çöktürme ve Seramik membran ile filtrasyon olmak üzere iki farklı yöntem denenmiş ve bunların membran distilasyonu ile atıksuların arıtılabilirliğine olan etkileri karşılaştırılmıştır. Ayrıca membran distilasyonu sonrasında sıcaklık ve membran gözenek boyutunun etkisi incelenmiştir.Laboratuvarlarda yapılan deneysel çalışmalar neticesinde; atıksuya, pH ayarlamasından sonra ön çöktürme yapıldığında membran distilasyonu ile %50-60 civarında KOİ, %97 civarında sülfat giderimi ve %96 Cu, %99 civarında Cr , %99 Fe giderimi sağlanırken, pH ayarlamasından sonra seramik membran ile filtrasyon yapıldığında membran distilasyonu ile KOİ giderimi %70-80'lere, sülfat giderimi %99'a ve Cu, Cr ile Fe giderimi %100 seviyesine ulaşmıştır. Ayrıca membranın gözenek çapı büyüklüğü arttığında giderim verimi azalırken, sıcaklık arttığında giderim veriminin arttığı tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalarda en yüksek giderim verimi seramik membran ile filtrasyon sonrası 750C 'de 0,22 PTFE ile membran distilasyonu ile elde edilmiştir.Ayrıca farklı sıcaklıklarda yapılan teorik çalışmalarda Schofield ve Dusty-Gas modelleri kullanılmış olup elde edilen teorik çalışma sonuçları deneysel çalışma sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Farklı sıcaklıklarda yapılan kıyaslamada deneysel çalışmalara en uygun modelin Schofield Modeli olduğu ve kirlilik oranı arttığında akı değerlerinde düşüş olduğu tespit edilmiş olup deneysel çalışmalarda elde edilen sıcaklıkla akının doğru orantılı olduğu sonucu teorik çalışmalarla da doğrulanmıştır. Diğer yandan farklı membran gözenek çaplarında yapılan teorik çalışmalarda Schofield ve Dusty-Gas modelleri ile 2014 yılında G.Rao ve diğ. tarafından uygulanan model ve 2013 yılında M.Bhattacharya tarafından uygulanan modelden elde edilen teorik çalışma sonuçları deneysel çalışma sonuçları ile karşılaştırılmıştır. 0,22 µm gözenek boyutuna sahip membran kullanıldığında deneysel sonuçlara en uygun modelin Schofield Modeli olduğu görülürken, 0,45 µm gözenek boyutunda yapılan deneysel çalışmaların G.Rao ve diğ. tarafından uygulanan modele daha uygun olduğu tespit edilmiştir. As one of the rapidly developing industries, metal plating industry has an important place among industrial activities. However, pollutants such as organic materials, heavy metals, chemicals, etc. released during metal plating cause environmental pollution and the metal coating industry is listed among the risky industries due to the heavy metals in the plating wastewater.In this study, the characterization of the wastewater obtained from the metal plating industry was aimed to meet the standard values stated in the Istanbul Water and Sewerage Administration (ISKI) Sewerage Discharge Regulation, and the membrane distillation process was used for this purpose. In order to apply membrane distillation, first the pH adjustment was made due to the acidic nature of the wastewater used in the study, and the wastewater became turbid. For this reason, a pre-treatment process is required before the membrane distillation process. As a pre-treatment process, pre-precipitation and filtration with ceramic membranes were performed. The effects of pre-treatment processes on membrane distillation were compared. In addition, the effect of temperature and membrane pore size on membrane distillation was also investigated.As a result of the experimental studies performed in the laboratory, 50-60% COD removal, around 97% sulfate, 96% Cu, around 99% Cr and 99% Fe removal were achieved with membrane distillation after the pH adjustment and pre-precipitation, whereas the COD removal was 70-80%, sulfate removal was 99% and Cu, Cr and Fe removal reached 100%, with membrane distillation after the pH adjustment and the filtration with ceramic membrane. It was also determined that the removal efficiency decreases as the pore sizeof the membrane increases, whereas the removal efficiency increases with the increasing temperature. The highest removal efficiencies were obtained by membrane distillation with 0.22 PTFE at 75 °C after filtration with ceramic membrane.In addition, Schofield and Dusty-Gas models were used in the theoretical studies at different temperatures and the results of the theoretical study were compared with the experimental results. In comparison with different temperatures, Schofield model was the most suitable model for experimental studies. When the pollution rate increased, it was found that there was a decrease in the flux values. The results obtained from the experimental studies confirmed the ones from theoretical studies.On the other hand, Schofield model, Dusty-Gas model, models applied by G. Rao et al. in 2014 and by M. Bhattacharya in 2013 were used in theoretical studies on different membrane pore diameters. The results of the theoretical study were compared with the experimental study results. While the Schofield Model appeared to be the most suitable for the experimental results when using 0.22 µm pore size membrane, the experimental studies with 0.45 pore size membrane showed that the model of G. Rao et al. was the most suitable. 155

Bir ambalaj atığı toplama ayırma tesisi kurulurken, kullanılacak makine ve ekipmanların, kurulacak yerin ambalaj atık potansiyeline uygun şekilde seçilmesi ile toplama için kullanılacak araçlarında bu parametrelere paralel olarak seçimi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, ambalaj atığı toplama ayırma tesislerinin kurulma aşamasında yapılması gereken fizibilite çalışmalarının incelenerek, mevcut tesislerden 35.000 ton/yıl ve 60.000 ton/yıl kapasiteli örnekleri birbiriyle karşılaştırılması sonucunda, hem tesis işletilmesi hem de bölge halkının eğilimi konusunda tavsiyelerde bulunulmaktadır. Bunlarla beraber tesisin kurulumu sırasında yapılacak olan yatırımın hangi şartlar altında ne kadar sürede kendisini amorti edeceği belirlenmiştir. Ambalaj atıklarının geri kazanım miktarını arttırmak için yapılaması gerekenler hakkında tavsiyelerde bulunulmaktadır. Sosyo-ekonomik durumu farklılık gösteren Küçükçekmece, Güngören ve Sultangazi belediyelerinde toplanan ambalaj atıklarının atık kompozisyonları ile toplanan atık miktarları karşılaştırılarak ilçeler arası farklılıklar değerlendirilmiştir. Yapılan bu çalışmayla, hem mevcut tesislere hem de yeni kurulacak olan tesislere kurulum, maliyet ve işletme konularında ve halkın geri dönüşüme olan eğiliminin işletme faaliyetlerine etkisi hakkında elde edilen sonuçlar değerlendirilerek yol gösterilmesi amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Atık Yönetimi, Proses Kontrol, Lojistik Süreç Optimizasyonu, Ambalaj Atığı, Geri Dönüşüm Tesisleri A collection of packaging waste sorting plant is set up, used machinery and equipment, to be established in accordance with the election of the potential of the earth Packaging waste collection vehicles used for the selection of these parameters is very important in parallel. In this study, collection of packaging waste separation facilities to the phase of preparation of feasibility studies examining the 60.000 ton/year and 35.000 ton/year examples of existing facilities as a result of determined and compared with each other, and suggestions are presented for the training of plant personnel and the local community. Given this, which will be held during the installation facility investment will pay for itself the conditions under which determined how long it takes. Finally, Business, Collection Operation of the separation plant will be informed about and to increase the amount of packaging waste recovery Structuring suggestions are about things. Differences in socioeconomic status, which Sultangazi, Güngören and Küçükçemece are collected packaging waste collection separation facilities to compare the amount of waste collected by the waste composition. Which will be held in this study, which will be established as well as new plants and existing plants, installation, and operation cost is intended to show the way. The trend of recycling of public, its impact on operating activities, and the results obtained, were evaluated.Keywords: Waste Management, Process Control and Logistics, Process Optimization, Packaging Waste, Recycling Plants 131