Search

Günümüzde sürdürülebilir, ekolojik ve özgün tasarımlar ile katma değeri yüksek ürünlere olan talebin artması nedeniyle, hayal gücünü ve yaratıcılığını kullanan doğal boya araştırmacıları, mühendisler, deri ve tekstil tasarımcıları malzemelerini boyamak ve tasarlamak için daha çevreci yöntemler aramaktadırlar. Doğada bol miktarda bulunan bitkilerden elde edilen doğal boyalar ile malzemeler üzerine yüzey tasarımı ve baskılar yapılabilmektedir. Doğal boyaların kullanımı uzun zamandır bilinmekte olup doğal kaynaklardan elde edildiğinden çevre dostu olarak kabul edilmektedir. Ekolojik baskıda çiçek, yaprak, bitki parçaları vb. kullanılarak malzeme yüzeylerinde doğal olarak birçok renkli tasarımlar elde edilebilmektedir. Deri üzerine ekolojik baskı ile ilgili çok az sayıda çalışma bulunmakta ve bu konudaki araştırmalar sınırlı ve yetersizdir. Bu çalışmada, bitkisel tabaklanmış deri üzerine uygulanan ekolojik baskı sırasında, metal mordan ve biomordan kullanımının oluşan desen üzerine etkisi araştırılmıştır. Buna ek olarak, elde edilen eko-baskılı deri, kadife bir kumaşla birlikte kullanılarak modaya uygun tasarım bir ceket üretilmiştir. Ayrıca aynı ekolojik baskılı deriden zincir ve tavus kuşu tüyüyle kombinlenerek bir kolye yapılmış ve böylece, ekolojik baskılı derinin farklı materyallerle, çeşitli ürünlerin tasarımında kullanılabilirliği ortaya konulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuçlar ve ürünler değerlendirildiğinde, çalışmanın öne çıkan katkısı şu şekilde ortaya konulabilir; bu yöntemle deri üzerinde yapılan yüzey tasarımı ile geleneksel deri üretimi sırasında deriyi renklendirmek ve/veya yüzeyine desen vermek için kullanılan kimyasal boya ve apre işlemlerine gerek kalmayacaktır. Bu işlemler sırasında kullanılan kimyasallar ve boyarmaddeler hem insan sağlığı hem de çevre üzerindeki olumsuz etkilere sahiptir. Bu tür uygulamalar ile çevre ve insan sağlığı üzerine etkili olan, kirliliğin azaltılması ya da önüne geçilmesi mümkün olacaktır. Üstelik bitkilerin her birinin deriye verdiği farklı renk, desen ve şekillerin çekiciliği ve doğallığı nedeniyle eko baskılı deriden tasarlanan her ürünün tüketiciler için cazip olacağı düşünülmektedir., Today, due to the increasing demand for sustainable, ecological and original designs and high value-added products, natural dye researchers, engineers, leather and textile designers who use their imagination and creativity are looking for more environmental methods of dyeing and designing of their materials. Surface design and prints on the materials can be done with natural dyes from plants which are abundant in nature. The use of natural dyes has long been known, and they are considered environmentally friendly since obtained from natural sources. In ecological printing, many colorful designs can be obtained naturally on the material surfaces by using flowers, leaves, plant parts etc. There are very few studies regarding the ecological printing on leather and researches in this field are limited and insufficient. In this study, the effect of the use of metal mordant and biomordant on the patterns formed during ecological printing on vegetable tanned leathers was investigated. In addition, the obtained eco-printed leather was used together with a velvet fabric to produce a fashionable design jacket. In addition, a necklace was made from the same ecologically printed leather combined with a chain and peacock feathers, thus demonstrating the usability of ecologically printed leather in the design of various products with different materials. When the results and products obtained in the study are evaluated, the prominent contribution of the study can be revealed as follow; with the surface design made by this method on the leather, there will be no need for chemical dyeing and finishing processes used to color the leather and/or give a pattern to the surface during traditional leather production. The chemicals and dyestuffs used during these processes have adverse effects on both human health and environment. With such practices, it will be possible to reduce or prevent pollution, which is effective on the environment and human health. Furthermore, it is thought that each product designed from eco-printed leather will be attractive to consumers due to the appeal and naturalness of different colors, patterns and shapes that each plant gives to the leather.

Turizm deneyiminin önemli bileşenlerinden biri de turist alışverişlerdir. İnsanlar hayatlarındaki özel anları hatırlamayı ve bu özel anları hatırlatacak eşyaları saklamayı severler ve bu yüzden tatillerinde ve seyahatlerinde hatıra eşyalar satın alırlar. Bunun yanında insanlar sevdikleri, dostları, akraba ve aileleri içinde, gittikleri yerlerden çeşitli sebeplerle hediye alırlar. Bu hediyelik eşyalar genellikle o bölgede uzunca süredir devam eden, bölgenin en çok öne çıkan kültürel bir değerini ifade eden sınırlı çeşitlilikte ürünlerden ya da ulusal folklorik bazı unsurların cisimleştirilmesinden ortaya çıkmış ürünlerden oluşmaktadır. Bu ürünlerinde pek çoğu bölgede değil ülke içinde veya dışında fabrikasyon üretimin sonucu meydana getirilmiş eşyalardır. Diğer hediyelik eşyaların birçoğu ise bölgenin kültürel unsurlarıyla ilişkisiz, yerel halkın üretiminde katkısının olmadığı farklı nesnelerden oluşmaktadır. Dolayısı ile yerel halkın ekonomisine belirli ölçüde katkısı olsa da yerel kalkınma için gerekli bir üretim gerçekleşmemektedir. Bu çalışma Pamukkale bölgesini ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin hediyelik eşya tercihlerini dikkate alarak, Denizli iline özgü ve bölgeye has malzemelerden destinasyonun doğal, tarihi ve kültürel özelliklerini yansıtan hediyelik eşyaların tasarlanmasını amaçlamaktadır. Bu amaçla, 2019 yılında sonuçlanan proje kapsamında yapılan “Turistlerin Hediyelik Eşya Tercihleri ve Tercihlerini Etkileyen Faktörler: Pamukkale Örneği” isimli araştırmanın sonuçlarından yola çıkarak çeşitli hediyelik eşya tasarımları gerçekleştirilmiştir.

Theword “deri” comes from the word “tirik”, which is used in the sense of tax paidto the khan in old Turkish tribes. This etymological meaning is the bestindication that leather is a value for our culture in our social and economichistory. Today, leather which is used to make shoes, clothes, decorative homeand office goods, and even furniture and which was used in old Turkishsocieties from the caps to boots, from back packs toharness, was also used as“parchment”- writing material due to its durability and because it can bestored for many years. Parchment is of great archaeological importance due toits cultural role. There are many detailed studies on the technical structureof parchment, production technology, conservation and restoration andapplication areas. But it was revealed that there is no academic and scientificstudy about the latest craftsmen who still deal with parchment production inTurkey. In this study, it has been tried to give information about İsmail Araçand his apprentices Demet Sağlam Tokbay and Nesrin Ermiş, who continue theparchment production in our country with traditional methods. In addition, thecurrent usage areas of the parchment are examined by interviewing withcraftsmen, on-site research and documentation with photographs. As a result ofthe study, the fact that there are very few masters who know the parchmentproduction by using a completely natural and traditional method without usingtechnological tools and chemicals is a problem as in all other handicrafts andcrafts. Therefore, in order to sustain this cultural value of Anatolia, newcraftsmen should be trained and necessary support should be provided for thisprofession., Deri kelimesi, eski Türkboylarında hakana ödenen vergi anlamında kullanılan “tirik” kelimesinden gelmektedir. Bu etimolojik anlam, toplumsal veekonomik tarih açısından derinin, aslında kültür açısından bir değer olduğununen güzel göstergesidir. Günümüzde ayakkabılarda, giysilerde, dekoratif ev veofis eşyalarında hatta mobilyada ve eski Türk toplumlarında da kalpaklarda, çizmelerde,sırt çantalarında, hayvanların koşum takımlarında kullanılan deri, dayanıklılığıve uzun yıllar bozulmadan saklanabildiği için yazı materyali – “parşömen” olarakda kullanılmıştır. Parşömen, kendisine yüklenen kültür rolü gereği büyükarkeolojik öneme sahiptir. Parşömenin teknik yapısı, üretimteknolojisi, konservasyon ile restorasyonu ve kullanım alanları ile ilgiliayrıntılı pek çok çalışma mevcuttur. Ancak günümüzde halen parşömen üretimiyapan son ustalar hakkında akademik ve bilimsel herhangi bir çalışmayarastlanılmamıştır. Bu çalışmada, parşömen üretimini geleneksel yöntemlerle devamettiren başta İsmail ARAÇ ve yetiştirdiği ustalar Demet SAĞLAM TOKBAY ve NesrinERMİŞ hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, parşömenin günümüzdekikullanım alanları; ustalar ile söyleşi, yerinde araştırma ve fotoğraflarlabelgelendirme yöntemleri ile incelenmiştir. Çalışma sonucunda, teknolojik aletve kimyasal madde kullanmadan tamamen doğal ve geleneksel yöntem ile parşömenüretimini bilen çok az sayıda ustanın olması, diğer tüm el sanatları ve zanaatlarındada olduğu gibi bir sorun olarak karşımıza çıkmıştır. Bu yüzden Anadolu’ya aitbu kültürel değerin yaşatılabilmesi için yeni ustalar yetiştirmeli ve bumesleğe gereken destek sağlanmalıdır.

Türkiye'de yaklaşık 650 yıllık bir geleneğe sahip olan yağlı güreşler, kendine özgü milli ve dini törenlerin yapıldığı ve günümüzde halen devam eden geleneksel sporlardan biridir. Bu etkinliklerde duaların okunması, pehlivanların birbirine selam vermesi ve kispet giymesi gibi geleneksel uygulamalar halen devam etmektedir. Yüzyıllar öncesinden günümüze kadar gelen yağlı güreşin tek değişmeyen giysisi kispet, el sanatları yaratıcılığının sergilendiği, güreşin olmazsa olmazı en önemli ögesidir. Kispeti güreşçinin vücuduyla uyumlu olarak kesmek ve dikmek ustadan çırağa geçen bir kispetyapımcılığı zanaatının en önemli kısmıdır. Maalesef günümüzde geleneksel kispet ustalığına olan ilginin azalması bu zanaatın genç kuşaklara aktarılmasını olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada, yağlı güreş ve kispet tarihi, kispet dikiminde kullanılan derinin özellikleri, kispet kalıbının çıkartılması, kispet dikimi, süslenmesi ve kullanım sonrası bakımı konuları ele alınmıştır.Ayrıca, Denizli'lidünya ve olimpiyat şampiyonu Hasan Güngör ve Kırkpınar Başpehlivanı Hasan Şahin’in ailesi ile karşılıklı görüşme tekniği kullanılarak pehlivanlar, o dönemin güreş müsabakaları ve kispet hakkında bilgileralınmış ve fotoğraflarla belgelenmiştir.

Oldukça zengin verenkli bir geleneksel kültüre sahip olan Türkler hızla değişen ve gelişenteknoloji ile zamana karşı el sanatları kültürünü yaşatmaya devametmektedirler. Yaşayan veya yaşatmaya çalışılan geleneksel el sanatlarıürünlerinden biri de takılardır. İnsanların içinde var olan güzel olanı görmeve ona sahip olma duygularına hitap eden takılar oldukça çeşitli olupkullanılan malzeme ve teknikler konusunda farklılık göstermektedir. Kombuchamantarı, çay solüsyonunda üretim süresine bağlı olarak kalınlaşmakta veüretildiği kabın şeklini almakta; kurutulduğunda ise deriye benzeyen selülozyapıda bir malzemeye dönüşmektedir. Söz konusu malzeme, görünümü ve esnekliği,kullanımı ve sürdürebilirliği açısından takı vb aksesuar ürünleri yapımı içinuygundur. Çalışmamızda, kombucha mantarı ile üretilen deri-benzeri selülozikmalzemeden el sanatları tekniklerinden oya işlemesi kullanılarak gerdanlıkyapılmış ve farklı meslek, yaş ve cinsiyet grubunda kişiler tarafından estetikaçıdan yorumlanarak değerlendirilmiştir. Kullanılan malzemenin doğal, çevredostu ve marjinal olması geleneksel kültür ve sanatımızın gelecek nesillereaktarılması konusunda farklı bir kaynak oluşturacağı düşünülmektedir.

Tez (Yüksek Lisans) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel sanatlar Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Anabilim Dalı, 2018., Kaynakça var.