Search

Tanısal radyolojide görüntü kalitesi önemli bir rol oynamaktadır. Dijital görüntülemenin, görüntüleri sayısal olarak elde etme, işleme ve saklama gibi avantajları vardır. Dijital dedektörlerin geniş dinamik aralığa sahip olması, daha iyi kalitede görüntülerin elde edilmesine olanak sağlar. Ancak hasta dozunda artışa sebep olabilmektedir. Bu nedenle görüntü kalitesi optimizasyonunun, doz ölçümleri ile beraber yürütülmesi gerekmektedir. ALARA (As Low As Reasonably Achievable) prensibine göre ışınlama, gerekli tanısal bilgileri elde etmek için ayarlanmalıdır ve hastaya verilen radyasyon dozu mümkün olduğunca en az seviyede tutulmalıdır. Bu durum, görüntü kalitesi ve hasta dozu arasında optimizasyon olması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, dijital radyografide yaygın olarak yapılan göğüs incelemelerinde görüntü kalitesi (Image Quality, IQ) ile hasta dozu arasındaki ilişki araştırılmıştır. Buna bağlı olarak, farklı demet kaliteleri için sabit dedektör dozunda tüm vücut etkin dozu (Effective Dose, ED) ve cilt dozu (Entrance Skin Dose, ESD) hesaplanmıştır. Aynı zamanda farklı tüp voltajlarının ve farklı dedektör dozlarının klinik görüntü kalitesi üzerine etkisi, % kontrast hesabı ve görünürlük indeksi (Vısıble Index, VI) ile düşük kontrast analizi yapılarak incelenmiştir. Bununla birlikte, termolüminesans (TLD-100, TLD-100H) dozimetrelerinin bu tür çalışmalarda kullanılabilirliği araştırılmıştır. Deneysel ve sayısal olarak elde edilen ölçüm sonuçlarına göre, en düşük tüp voltajı (70 kVp) ile en yüksek tüp voltajı (120 kVp) arasındaki kontrast farkı %67,48 ile %57,29 aralığında değişmektedir. Azalan tüp voltajı ile fotoelektrik etki daha baskın hale gelir ve saçılan foton miktarı azalır. Saçılan fotonların azalması sayesinde görüntü kontrastında iyileşme gözlenmiştir. Artan tüp voltajı ile görünürlük indeksi (Vısıble Index, VI) değerinin azaldığı görülmüştür ve bu sonuç, azalan tüp voltajlarında görüntü kalitesinin iyileştiği anlamı taşımaktadır. Çalışmanın diğer temel veri kaynağı olan lüminesans dozimetrelerde, TLD-100 ile gerçekleştirilen ölçümlerde, cilt giriş ve cilt çıkış değerleri arasındaki oran 1,24 olarak bulunmuştur. İki değer kıyaslandığında anlamlı bir fark olmadığı gözlenmiştir. TLD-100H’dan elde edilen cilt giriş değeri ile cilt çıkış değeri arasındaki oran ise yaklaşık olarak 17 kattır. Bu sonuç, TLD-100H’ ın TLD-100’e göre daha yüksek hassasiyetinin olduğunu doğrulamaktadır. Düşük dozun söz konusu olduğu durumlarda ve diagnostik enerji çalışma aralığında TLD-100H dozimetrelerin daha kullanışlı olduğu gösterilmiştir., Image qualty plays a significant role in diagnostic radiology. Digital imaging has advantages such as obtaining images digitally, processing and storing. The wide dynamic range of digital detectors provides a opportunity to better quality images to be obtained, however, it may cause an increase in patient dose. Therefore, image quality optimization must be performed in conjunction with dose measurements. According to the ALARA (As Low As Reasonably Achievable) principle, irradiation should be adjusted to obtain required diagnostic informations, and the radiation dose to the patient should be kept as low as possible. This situation reveals the requirement of optimization between image quality and. patient dose.In this study, the relationship between image quality and patient dose was investigated in chest examinations, which are performed commonly on digital radiography. Accordingly, whole body effective dose (ED) and entrance skin dose (ESD) was calculated for different beam qualities. At the same time, the effect of different tube voltages and different detector doses on clinical image quality was examined by performing ‘’% contrast calculation’’ and low contrast analysis with VI (Visible Index). In the meantime, the usability of thermoluminescent dosimeters (TLD-100, TLD-100H) in such studies has been investigated. According to the experimental and numerical measurement results, the contrast difference between the lowest tube voltage (70 kVp ) and the highest tube voltage (120 kVp) varies from 67,48 % to 57,29 %. With decreasing tube voltage, the photoelectric effect becomes more dominant and the amount of photons scattered decreases. An improvement in image contrast has been observed by virtue of the fact that scattered photons reduce. It has been observed that the VI value decreases with increasing tube voltage, and this result means that the image quality improves with decreasing tube voltages. In the measurements performed with TLD-100 luminescence dosimeter, which is the other data source of the study, the ratio between skin entrance and skin out values was found to be 1,24. No significant difference was observed when two values were compared. The ratio between entrance ve out, which is obtained from TLD-100H, is approximately 17 times. This result confirmed that a meaningful result can be obtained with TLD-100H dosimeter and its usage in low dose areas and diagnostic energy range due to their high sensitivity.

Termolüminesans (TL), Optik Uyarmalı Lüminesans (OSL) ve Elektron Spin Rezonans (ESR) teknikleri dozimetri ve tarihlendirme alanları başta olmak üzere bir çok alanda soğurulan dozun belirlenmesi için kullanılmaktadır. Bu yöntemlerden TL ve OSL teknikleri ile materyalin tuzak yük mekanizması araştırılırken, ESR tekniği sayesinde materyalin kristal yapısı ve buna bağlı olarak kusurlar ve safsızlıklar hakkında bilgi edinilmektedir. Çoğu kristal farklı kusur ve safsızlıklara sahiptir ve bunlar daima TL ya da OSL sinyalleri ile ilişkili değildirler. Bu amaçla, bu üç tekniğin birbirleriyle olan korelasyonun araştırılması sayesinde hem TL ve OSL sinyallerinin birbirleri arasındaki ilişki hem de bu kusur ve safsızlıkların TL ve OSL sinyalleri ile olan ilişkisi bulunabilmektedir. Böyle bir korelasyonun varlığı halinde ESR merkezlerinin oranının arttırılabilmesi ile lüminesans veriminin arttırılabileceği ve ölçülebilen minimum dedekte edilebilen doz değerlerinin düşürülebilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu tez çalışmasında, yaygın kişisel dozimetre olarak bilinen Thermalox 995 BeO dozimetresinin TL, OSL ve ESR özellikleri kapsamlı olarak araştırılmıştır. Thermalox 995 BeO dozimetreler için termal sönümlenme olayı iki farklı filtre (Hoya U340 ve BG-39) kullanılarak incelenmiştir. Termal sönümlenme parametreleri (W ve C), TL ölçümleri sayesinde elde edilmiş ve termal sönümlenme olayının TL kinetik parametreleri ve tuzak belirleme metotları üzerindeki etkileri detaylı olarak ele alınmıştır. Kademeli tavlama (step annealing) ve ağartma (bleaching) deneyleri gerçekleştirilerek TL pikleri, OSL bileşenleri ve ESR merkezleri için mümkün korelasyon kurulmuştur. Ayrıca, Radkor Personel Dozimetri firmasından satın alınan BeO dozimetrelerin TL ve OSL sinyalleri detaylı olarak araştırılarak Thermalox 995 BeO dozimetresi ile olan farklılıkları araştırılmıştır. BeO dozimetrelerin mamografi sistemlerinde dozimetrik olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaçla, dozimetrelerin tekrarlanabilirliği, doz cevap eğrileri ve mamografideki klinik dozimetrik nicelikler; geri saçılım faktörü (BSF), yüzey giriş dozu (ESD), yüzey hava kerma (ESAK) ve ortalama glandüler doz değerleri (MGD) hesaplanmıştır. Benzer aşamalar LiF:Mg,Ti (TLD-100) dozimetreler ve iyon odası kullanılarak gerçekleştirilmiş ve BeO dozimetrelerden elde edilen sonuçlarla kıyaslanmıştır. BeO dozimetrelerin mamografi sisteminde ortalama glandüler doz değerini (MGD) belirlemede alternatif dozimetre olarak kullanabileceği sonucuna varılmıştır. Thermoluminescence (TL), Optically Stimulated Luminescence (OSL) and Electron Spin Resonance (ESR) techniques are used to determine the absorbed dose in many areas, especially dosimetry and dating. While TL and OSL techniques are used to investigate the trap-charge mechanism of the material, ESR technique provides information about the crystal structure of the material and the related defects and impurities. Most crystals have different defects and impurities and are not always associated with TL or OSL signals. For this purpose, the correlation of these three techniques with each other by investigating the relationship between TL and OSL signals as well as the relationship between these defects and impurities TL and OSL signals can be found. In the presence of such a correlation, it is important to increase the luminescence efficiency by increasing the proportion of ESR centers and to extend the minimum detectable dose values that can be measured.In this thesis, TL, OSL and ESR properties of Thermalox 995 BeO dosimeter, commonly known as personal dosimeter, have been investigated extensively. The thermal quenching phenomena for Thermalox 995 BeO dosimeters was investigated using two different filters (Hoya U-340 and BG-39). Thermal quenching parameters (W and C) were determined by using TL measurements and the effects of thermal quenching phenomena on TL kinetic parameters and trap determination methods are studied. Step annealing and bleaching experiments were performed and possible correlation was established for TL peaks, OSL components and ESR centers. In addition, TL and OSL signals of BeO dosimeters purchased from Radkor Personel Dosimetry Company were investigated in detail and compared with the Thermalox 995 BeO dosimeter.The dosimetric usage of BeO dosimeters in the mammography system was investigated. For this purpose, reproducibility of dosimeters, dose response curves and clinical dosimetric quantities in mammography; back scatter factor (BSF), entrance surface dose (ESD), entrance surface air kerma (ESAK) and mean glandular dose (MGD) were calculated. Similar steps were performed using LiF: Mg, Ti (TLD-100) dosimeters and ion chamber and compared with the results obtained from BeO dosimeters. It was concluded that BeO dosimeters can be used as an alternative dosimeter to determine the mean glandular dose value (MGD) in the mammography system. 186

Bu çalışmada ilk olarak, so(3) ve so(2,1) Lie cebirlerinin genel ve üniter indirgenemez temsilleri tanıtılmıştır. Daha sonra, süpersimetrik kuantum mekaniği yöntemleri kısaca gözden geçirilmiştir. Bir ve iki parametreli trigonometrik Pöschl-Teller potansiyelleri analitik ve cebirsel olarak çözülmüştür. Bu problemler için potansiyel ve spektrum üreten cebirler çarpanlara ayırma yöntemi kullanılarak elde edilmiş ve bu sistemlerin dinamik cebirleri kurulmuştur. Son olarak, bu potansiyellere karşı gelen klasik sistemler için benzer yolla klasik In this study, first general and unitary representations of so(3) and so (2,1) Lie algebras are introduced. Then, the supersymmetric quantum mechanical methods are reviewed briefly. One and two parameter trigonometric Pöschl-Teller potentials are solved analytically and algebraically. The potential and spectrum generating algebras are found by using factorization method and the dynamical algebras for these systems are constructed. Finally, the classical 79