Search

Osmanlı Devletinde 19. yüzyıl itibariyle başlayan dönüşüm hareketleri ve Tanzimat Fermanı’nın (1839) ilan edilmesiyle saray ve toplumda hissedilen Batılılaşma akımı, sosyo-kültürel değişimleri de beraberinde getirmiştir. Bu yüzyılda resimden mimariye, edebiyattan mûsikîye birçok alanda değişim rüzgârları şiddetini arttırmıştır. Bu doğrultuda kâr, kârçe, beste, ağır semâî ve yürük semâî gibi Türk mûsikîsinin klasik formlarına karşılık, daha yalın olan şarkı formu tercih edilmeye başlanmıştır.Bu değişim eğilimi müzik eğitimi kurumlarında da radikal bir dönüşümü kaçılmaz kılmıştır. Türk askerî müziğinin en köklü temsilcisi olan Mehterhâne-i Hümâyun yerine Batı müziği eğitiminin amaçlandığı Mûzikâ-yı Hümâyun isimli kurum geçmiştir. Başta askerî bando olarak yapılanması gerçekleşen Mûzikâ-yı Hümâyun, ilerleyen zamanlarda saray konservatuvarı misyonunu üstlenmiş ve Avrupa’dan getirilen müzisyenler aracılığıyla Avrupa müziği, Osmanlı sarayında resmî olarak öğretilmeye başlanmıştır. Bu çalışmada Mûzikâ-yı Hümâyun’un kuruluşundan Cumhuriyetin ilanına kadar yaşadığı tarihsel ve kurumsal gelişmeler ele alınmıştır.Giriş bölümünde III. Selim dönemine kadar Osmanlı sarayında gerçekleşen Batı müziği faaliyetleri ele alınmış, ardından Türk askerî müzik tarihinde yaşanan gelişmeleri ifade etmek amacıyla Mehterhâne-i Hümâyun’un lağv edilmesine kadar yaşanan tarihsel süreç değerlendirilmiştir. Kurumsal olarak Mehterhâne-i Hümâyun’un ele alındığı bu bölümde, mehter mûsikîsinin özellikleri ve mehterde kullanılan müzik aletleri aktarılmıştır.Çalışmamızın temel kaynaklarını arşiv belgeleri oluşturduğu için “Arşiv Belgeleriyle Mûzikâ-yı Hümâyun” adlı ikinci bölümde, döneme ait vesikalar, gazete haberleri, nota arşivleri ve yazma eserlerden yararlanılmıştır. Bu bölümde Mûzikâ-yı Hümâyun’un kurumsal yapısı tüm yönleriyle incelenmiştir.Son olarak, Mûzikâ-yı Hümâyun’daki icrâ faaliyetleri tahlil edilmiştir. Arşiv vesikalarında gerçekleşen araştırma neticesinde Mûzikâ-yı Hümâyun’un son dönemine ait repertuarını gösteren yüzlerce evrak tespit edilmiş, vesikalar tasnif edildikten sonra Mûzikâ-yı Hümâyun’da icrâ edilen Türk müziği ve Batı müziği repertuarı oluşturulmuş ve çalışmaya dâhil edilmiştir. The transformation movements that started in the 19th century in the Ottoman State and the Westernization movement felt in the palace and society with the declaration of the Tanzimat Edict (1839) brought socio-cultural changes with it. In this century, the winds of change increased in many fields from painting to architecture, from literature to music. In this direction, the simpler song form began to be preferred over the classical forms of Turkish music such as kar, karçe, beste, ağır semai and yürük semai.This trend of change has made a radical transformation inevitable in music education institutions. Mehterhâne-i Hümâyun, the most rooted representative of Turkish military music, was replaced by Mûzikâ-yı Hümâyun, where Western music education was aimed. Mûzikâ-yı Hümâyun, which was initially organized as a military band, later assumed the mission of the palace conservatory, and European music began to be taught officially in the Ottoman palace through musicians brought from Europe. In this study, the historical and institutional developments of Mûzikâ-yı Hümâyun from its foundation to the proclamation of the Republic are discussed.In the introduction part III. Selim The Western music activities that took place in the Ottoman palace until the period were discussed, and then the historical process until the abolition of the Mehterhâne-i Hümâyun was evaluated in order to express the developments in the history of Turkish military music. In this section, in which Mehterhâne-i Hümâyun is handled institutionally, the characteristics of mehter music and the musical instruments used in mehter are explained.Since archival documents constitute the main sources of our study, in the second part called \"Mûzikâ-yı Hümâyun with Archive Documents\", documents from the period, newspaper news, archives of musical notes and manuscripts were used. In this section, the institutional structure of Mûzikâ-yı Hümâyun has been examined in all its aspects.Finally, the performance activities in Mûzikâ-yı Hümâyun were analyzed. As a result of the research carried out in the archive documents, hundreds of documents showing the repertoire of the last period of Mûzikâ-yı Hümâyun were identified, and after the documents were classified, the Turkish music and Western music repertoire performed in Mûzikâ-yı Hümâyun was created and included in the study.

Umjetnost kod žena prati se još od kraja 19. stoljeća, dok njihovo najplodnije stvaralačko razdoblje slijedi 30-ih godina prošlog stoljeća. U radu će se razmatrati razvoj umjetnica kroz tri generacijske etape te promatra kulturno-povijesne i društvene okolnosti u kojima su stvarale. Pomnije su obrađene pojedine umjetnice birane po kriteriju reprezentativnosti, a pažnja nije samo na slikarstvu, već prati i druge vrste likovnog izražavanja. Kao bitna tema razmatrati će se školovanje umjetnica, kao i prostor u kojem su djelovale, a kroz analizu opusa pojedinih umjetnica istaknuti su problemi s kojima su se susretale, njihove stilske specifičnosti te učestali motivi i teme koje su koristile. Women's art can be observed from the 19th century onwards but its peak took place in the 1930s. This paper presents the work of female artists during three generations and it explains cultural, historical and social background of their art. There are a few artists this paper focuses around, based on their representativness, and the main subject is not only painting but also other types of art. Aditionally, important subjects are education of these artists as well as the areas in which they worked. Using the analysis of their work, this paper explains the problems they faced, the motives they often used and the uniqueness of their styles.

The first chapter describes the theory from history and school systém. Besides it are described the Jewish communities with schools and local personalities. The second chapter describes the asimilation process. The concrete example are from local administration books, demography and Jewish cemeteries.The third chapter compares both chapters and makes the result for the question.

Güfte mecmuaları, başta Klasik Türk Musikisi olmak üzere Klasik Türk Edebiyatı için de önemli kaynaklardandır. Bu tez çalışmasında, Hâfız Mustafâ Dûrbînî-zâde'nin 1216 (1801/02) yılında yazdığı bir güfte mecmuası incelenmiştir. Mecmua, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi, Şevket Rado Yazmaları, numara 78'de "Şarkı Mecmuası" başlığıyla kayıtlıdır. 205 varaklık mecmuada çeşitli formlarda yazılmış 1052 güfte bulunmaktadır. Tez, üç bölümden oluşmuştur. Tezin ilk bölümü olan Giriş'te, Türk Musikisinin tarihçesinden bahsedilip mecmualar hakkında bilgi verildikten sonra; İkinci Bölüm'de Dûrbînî-zâde Hâfız Mustafâ'nın hayatına dair tespit edilenler aktarılmış, mecmua tanıtılarak, içerik ve yapı özellikleri açısından incelenmiştir. Üçüncü Bölüm'de ise çeviri yazılı metnin hazırlanmasında izlenen yol açıklanarak metnin çeviri yazısına yer verilmiştir. Bu çalışmayla Türk musikisi ve edebiyatına katkı sağlamak amaçlanmıştır. Lyric books are among significant sources for mainly Classical Turkish music also Classical Turkish Literature. In this thesis, Hâfız Mustafâ Dûrbînî-zâde's one of his book which was written in 1216 (1801/02) is analysed. The lyric book is registered in İstanbul Research Institute Library, Şevket Rado Manuscripts, numbered 78, titled as "Şarkı Mecmuası". In this 205 pages lyric book, there are 1052 lyrics written in various forms. In thesis there are three chapters. In the Introduction, which is the first part of the thesis, after given history of Turkish music and information about the majmuas; in Second chapter, Dûrbînî's life is mentioned, introducing the lyric book, its context and structure features are analysed. In Third chapter, explaining the process of translation of the manuscprit, the transcription is given. It is aimed to contribute to Turkish music and literature with this study.

Bu çalışmanın amacı, Sebilu'r-Reşâd Dergisi bağlamında Son Dönem Osmanlı Türkiye'sinde Müslüman Kadın kimliği üzerine bir araştırmada bulunmaktır. Ayrıca 19. yüzyılın bir âlimi olarak Hüseyin el-Cisr'in (1845-1909) görüşlerini ve değerlendirmelerini ele alıp güncel bir mesele olan kadın mevzusunda günümüzle nasıl bir alaka kurulabileceği değerlendirilecektir. Akabinde çözüm önerileri sunulmaya çalışılacaktır.Tezin araştırılması safhasında Sebilürreşad Dergilerindeki kelâm ilmi ile alakalı olan makaleler ve dönemin sosyolojik olarak yansıması olan güncel haberler, değerlendirmeler tarafımızdan tetkik edilmiştir. Yapılan tetkik ve tahlil akabinde hem bir kelâmî hem de içtimaî bir mesele olması hasebiyle kadın hususunun hayli irdelendiğini gördük. Hem Osmanlı hem de İslam coğrafyasında kadın ile alakalı hemen hemen her bir detay ve gelişmenin takip edildiği ve bir cevap arayışı olduğu, Müslüman kadına modern dünyada yeni bir misyon ve vizyon inşa etme çalışmaları olduğu tespit edilmiştir.Çalışmamız kavramsala, teorik ve tasvirî verilere dayalı bir kaynak taraması araştırmasıdır. Araştırma üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde 19. Yüzyılın Batı ve Doğu cephesindeki içtimâî ve fikrî plandaki ilerlemeler, gelişmeler ele alınmıştır. İkinci bölümde Sebilürreşad Dergisi bağlamında kadın konusu irdelenmiştir. Üçüncü bölümde ise Hüseyin Cisrî 'de kadının nasıl ele alındığı izah edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler: 19. yüzyıl, modernizm, Müslüman kadın, Hüseyin Cisrî, Kelâm The aim of this study is to determine the identity of Muslim women in Ottoman Turkey in the last period in the context of Sebilürreşad magazine. In addition, another aim is to examine the views and evaluations of Hüseyin Cisrî (1845-1909) as a scholar of the 19th century and to determine how it can be related to the present issue and offer solutions to it.During the research phase of the thesis, the articles related to the science of Kalam in Sebilürreşad journals and the current news, which is a sociological reflection of the period, were examined by us. After the examination and analysis, we have seen that the issue of women has highly been examined because of the fact that it is both a Kalami and a social issue. It has been determined that almost every detail and development related to women in both Ottoman and Islamic geographies is pursued and there is a search for answers, and there are efforts to build a new mission and vision for Muslim women in the modern world.Our study is a survey of sources based on conceptual, theoretical and descriptive data. The research consists of three main parts: In the first part, the social and intellectual developments in the Western and Eastern fronts of the 19th century have been discussed. In the second part, the issue of women has been examined in the context of Sebilürreshad Magazine. In the third part, it has been tried to explain how women are handled in Hüseyin Cisrî.Key words: 19th century, modernism, Muslim woman, Hüseyin Cisrî, Kalam 138

Osmanlı Aşiret Mektebi'ni konu alan bu tez, okuldaki denetim mekaniz-malarını ve öğrenci hayatını ele alıyor. Bu çalışma, II. Abdülhamid ve memurlarının öğrencileri kontrol etmek amacı ile nasıl mekanizmalar kurduğunu gösteriyor. Öğrencileri denetim altına alabilmek için yöneti-ciler tarafından kullanılan stratejiler ve araçlar bu tezin odak nok-talarından birini oluşturuyor. Bu tez ayrıca Osmanlı Aşiret Mektebi'nde nasıl bir öğrenci hayatı olduğunu gösteriyor. Okulda yaşanmış örnek olaylar üzerinden, öğrencilerin yaşamları, sorunları ve okul yönetiminin üzerlerinde kurduğu kontrol mekanizmalarına karşı tepkileri bu tezin bir diğer odak noktasıdır. Bu tezde kullanılan birincil kaynakları Os-manlı Arşiv belgeleri oluşturuyor. Bu tez Osmanlı Aşiret Mektebi'ne an-tropolojik bir yaklaşım geliştirmeyi amaçlamaktadır. This thesis, on the Ottoman tribal school, investigates the surveillance and the students' lives in the school. It shows how Abdulhamid II and his officers established mechanisms in order to control the students. The work focuses on which strategies and tools were used by the sultan and his governors to supervise the sons of tribes in the Ottoman tribal school. This thesis also shows how the students' lives were in the school. It considers on the students' experiences, problems, and their reactions against the school administration through sample events. Most of the primary sources used in this work are documents of the Ottoman Archives. This thesis aimed to develop an anthropological perspective to the Ottoman tribal school. 112

Çalışmamızın kapsamı, Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonunda 06 Mil.Yz. Cönk 21 arşiv numarasıyla kayıtlı olan, 1827 yılında istinsah edilmiş ve daha çok dinî muhtevalı şiirlerinden oluşan cöngün çeviri yazılı metninin hazırlanması, bu metin üzerinden biçim birimlik dizinin oluşturulması ve cöngün imlâ özelliklerinin tespit edilmeye çalışılmasıdır. The scope of our study is in Ankara National Library Manuscript Collection, with the archive number 06 Mil.Yz. Cönk 21, to prepare the written traslation of the text of the conk traslation, which is composed of the poems which was made in 1827 and mostly composed of religious poems, to form a form unit index on this text and to try to determine of the conks' spelling features. 262

This bachelor thesis is focused on the elaboration of chosen data from so called mining personell records, which were used for registration of new employees from the main mining enterprise for silver and lead of St. Karel Boromejský in Příbram. A database in Microsoft Excel will be created. The period between years 1880-1890 shall prove to be crucial for the research. Mainly quantitative method and a method of a probe will be used. The main emphasis shall be laid on the ascertainment of the time of employment, the age of employees and their marital status. The results will lead to a further research.

Osmanlı Devleti'nde Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesinden sonra birçokalanda köklü değişimlere başvurulmuştur. Bu süreçte askeri, idari, mali, sosyo-kültürelve ekonomik alanlarda yenilikler yapılmıştır. Mali alanda vergilerin düzenlenmesi içinher sancağın, kazanın ve köylerin adına temettuat defterleri oluşturulmuştur. Busayımların birincisi H.1256/ M.1840 tarihinde, ikincisi ise H.1260-1261/ M.1844-1845tarihinde yapılmıştır. Bu defterler içerisinde o mahalde yaşayan aile reislerinin lakapları,isimleri, meslekleri, arazileri, hayvanları ve buralardan elde ettikleri gelirler ve vergilerihakkında ayrıntılı bilgilere yer verilmiştir.Çalışmamızın giriş bölümünde tahrir ve temettuat sayımları hakkında bilgiverildikten sonra Pavlu kazasının tarihçesinden bahsedilmiştir. Birinci bölümde kazanınidari yapısı (yerleşim yerleri) ve sosyal yapısı (aşiretler, nüfus, isimler, unvanlar, lakaplarve meslekler) hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde; Pavlu kazasında işlenebilir arazidağılımları (mezru, gayrimezru, bağ, bahçe, duhan, penbe, sisam arazileri) ve buarazilerdeki tarımsal üretimlerden elde edilen ürünlere değinilmiştir. Üçüncü bölümde;kazada yapılmış olan küçükbaş, büyükbaş, yük ve binek hayvancılığı ile arıcılıkfaaliyetlerine yer verilmiştir. Dördüncü bölümde; Pavlu kazasında yapılmış olan tarım,hayvancılık ve mesleki faaliyetlerden elde edilen kazançlara yer verilmiştir. Beşincibölümde ise; kazadaki vergi dağılımları (vergi-yi mahsusa, öşür ve rüsumu ağnam)hakkında bilgi verilmiştir.Bu çalışmamızda ana kaynak olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivinde K.K.d. 6089katalog numarasıyla kayıtlı olan Hamid Sancağı'na bağlı Pavlu (Sütçüler) Kazası'nınTemettuat Defteri incelenerek, 1844-1845 yıllarında Pavlu'nun sosyal ve ekonomikdurumu hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. After the declaration of the Tanzimat Edict in the Ottoman Empire, radicalchanges were applied in many areas. In this process, innovations were made in military,administrative, financial, socio-cultural and economic fields. In order to regulate the taxesin the financial field, temettuat registers (defter) have been created for each sanjaks, kazasand villages. The first of these registers was made in AH 1256 / AD 1840 and the secondone in AH 1260-1261 / AD 1844-1845. In these registers, detailed information about thelaqabs, names, professions, lands, animals, incomes and taxes of the family heads livingin that area are given.In the introductory chapter of our study, the history of the Kaza of Pavlu ismentioned after giving information about the counts of the tahrir and temettü (dividends).In the first chapter, the administrative structure (settlements) and social structure of thekaza (tribes, population, names, laqabs, titles and occupations) are given. In the secondchapter; the distributions of the cultivable lands in the Kaza of Pavlu (mezru / cultivated,gayrimezru / uncultivated, vineyard, garden, duhan, penbe, sisam lands) and productsobtained from agricultural productions in these lands were mentioned. In the thirdchapter; ovine breeding, bovine breeding, husbandry for pack and mount animals andbeekeeping activities in the Kaza. In the fourth chapter; the gains from agriculture, animalhusbandry and professional activities in the Pavlu district are included. In the fifthchapter; information about the tax distributions in the Kaza (vergi-yi mahsusa /specialincome tax, öşür / tithe ve rüsumu ağnam / cattle tax).In this study, as a main source, the Temettuat Register (Defter) of the Kaza ofPavlu (Sütçüler) in the Sanjak of Hamid numbered K.K.d. 6089 was examined and thedetailed information was given about the social and economic situation of Paul in theyears 1844-1845. 290

Bu çalışmada 19. yüzyılda Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki su yolu taşımacılığı anlatılmaktadır. Fırat ve Dicle nehirlerinde Asurlulardan itibaren geleneksel yöntemlerle yapılan taşımacılık Sanayi İnkılabı'yla birlikte buharlı gemilerle yapılmaya başlandı. İngilizlerin sömürgelerine giden yol üzerinde olması nedeniyle bu nehirler, İngilizlerin ilgisini çekmiştir. Başlangıçta sömürge yolu üzerinde olması yüzünden İngilizlerin ilgisini çeken bölge, ardından sahip olduğu ticari potansiyel nedeniyle daha da önem kazandı. Henry Blosse Lynch önderliğinde kurulan Lynch Kumpanyası bölge ticaretinde ve nehir taşımacılığında söz sahibi oldu. Hatta zamanla Lynch Kumpanyası, Fırat ve Dicle taşımacılığında tekel oldu. Osmanlı Devleti burada nakliyat yapmak üzere çeşitli girişimlerde bulunmuş, idareler kurmuştur. Ancak bu girişimler, hem siyasi nüfuzları hem de teknolojik avantajları nedeniyle İngilizlerin gerisinde kalmıştır. Dönemin teknolojik gelişmeleri nehir yolunun kara yoluna tercih edilmesine neden olmuştur. Güneydoğu Anadolu'da bulunan ve Anadolu'nun en büyük gölü olan Van Gölü sahilinde dört şehir ve pek çok yerleşim yeri vardır. Ayrıca gölde dört tane de ada vardır ve bunların bazılarında manastır bulunmaktadır. Bölgenin engebeli yapısı ve kışın uzun süreler boyunca kar altında kalması kara taşımacılığını zorlaştırmaktadır. Van Gölü'nde 19. yüzyıl öncesinde de taşımacılık faaliyetleri söz konusudur. Ancak bu zamanlardaki gemiler yelkenle veya kürekle idare edildiğinden zaman kaybı söz konusuydu. Buharlı gemilerle yapılacak taşımacılığın bölgeye sağlayacağı idari, askeri ve ticari faydalar nedeniyle önce Van ahalisinden Artin Sarrafyan ve Abraham Kavafyan adlı iki müteşebbis taşımacılık imtiyazı talebinde bulundular. Başlangıçta devlet bu şahıslarla imtiyaz mukavelesi imzalasa da daha sonra bu durum bilinçli olarak sürüncemede bırakılmıştır. Ardından devlet kendi adına taşımacılık yapma girişiminde bulunmuş ancak bu teşebbüs de sonuçsuz kalmıştır. Bu tezde bölgede Osmanlı Devleti'nin, İngilizlerin ve yerel halkın, Fırat ve Dicle nehirleri üzerinden, bölgenin ticari potansiyelini kullanma teşebbüsleri ile Van Gölü'ndeki taşımacılık teşebbüsleri ve bunun bölgeye olan etkileri tartışılmıştır. In this study, it is explained water transportation in the Eastern and the South Eastern Anatolian Regions in the 19th century. The transportation in which people have been initially engaged by using traditional methods was began to be engaged in by people with steamships as of Industrial Revolution. The English have been interested these rivers due to their location on colonial roads. The region in which has been initially interested by the English because of its location on colonial roads, afterwards, gained further importance due to their trade potentials. Lynch Company which was established under leadership of Henry Blosse Lynch had a say in regional trade and river transportation. Furthermore, in due course, Lynch Company became a monopoly in river transportation on Euphrates and Tigris Rivers. Ottoman Empire undertook an various enterprises to be engaged in transportation here and established some administrations. However, these enterprises got behind the British enterprises because of their political influences and technological advantages. Lake Van, located in Southeast Anatolia, is the largest lake of Anatolia and is adjacent to four cities and several settlements. Lake Van contains 4 islands, some of which have monasteries built upon them. As the rugged terrain and the rough winters make land transport difficult and at times unfeasible, Lake Van has been used for transport since the nineteenth century. However, rowing and sailing boats were known to be inefficient and could lead to delays in transport, which led two Van entrepreneurs, Artin Sarrafyan and Abraham Kavafyan, to propose the use of steamboats for transportation, citing potential benefits of efficient transport to administrative, military and commercial affairs. Initially, the local government agreed to a contract of concession, only to deliberately procrastinate the process. The government also made similar attempts to improve transport later on, however, these attempts remained inconclusive. In this study, we will discuss the efforts by the Ottoman government, the locals and the British to realize the regional commercial potential of Southeast Anatolia through improving transportation via the Tigris–Euphrates river system and Lake Van, and the consequent impacts on the district. 114

Osmanlı Devleti, XVII. yüzyılda toprak kaybetmeye başlamış, XIX. yüzyıla gelindiğinde ise ciddi oranda sınırları daralmıştır. Bu amaçla, ardı ardına gelen ve siyasi figürler olarak birbirinin politik devamı olan III. Selim ve II. Mahmut'un askeri ıslahat hareketleri sonucunda yeni ordular kurulmuş ve bu orduların ihtiyaç duyduğu gereksinimlerini karşılamak için devletin sınırları dâhilinde pek çok kışla inşa edilmiştir. Bu süreçte İstanbul ve Anadolu olarak adlandırılan bölgeye de birçok kışla binası kurulmuştur. Çalışma kapsamında adı geçen bölgelerdeki kışla ve müştemilat binalarına; devletin ekonomisinin her geçen gün bozulduğu, iç ve dış tehditlerin iyice arttığı bir dönemde yapılan harcamalar belgelere dayanılarak incelenmiştir.Bununla birlikte İstanbul ve Anadolu'da bulunan kışla yapılarında konuşlu erat ve komuta kademelerinin gündelik ihtiyaçları için merkezi otorite tarafından yapılan dış mali kaynak aktarımları da irdelenmiştir. Ayrıca merkezi otorite tarafından temin edilen gündelik ihtiyaçlar haricinde bölgelerin gelirlerinden alınan vergilerden elde edilen gelir ile tahsisatı yapılan gündelik malzemeler üzerinden, bölgeden alınan vergilerin ne oranda yöre ekonomisine geri döndüğü de çıkarımlar yapılarak değerlendirilmiştir. Ottoman Empire, XVII. century began to lose soil and XIX. century, the borders have narrowed significantly. For this purpose, the successive and political continuation of each other as political figures III. Selim and II. as a result of the military reform movements of Mahmut, new armies were established and many barracks were built within the borders of the empire to meet the needs of these armies. During this period, many barracks buildings were established in the region called İstanbul and Anatolia. Within the scope of the study, the barracks and outbuildings in the mentioned regions; The expenditures made in a period in which the economy of the state deteriorated day by day and the internal and external threats increased thoroughly were examined on the basis of documents.In addition, external financial resources transfers made by the central authority for the daily needs of the erat and command level stationed in the barracks structures in İstanbul and Anatolia were also examined. In addition in addition to the daily needs provided by the central authority, the extent to which the taxes collected from the region is added to the local economy again through the daily materials allocated from the revenues obtained from the income of the regions was evaluated by making inferences. 196

Osmanlı Devleti'nin ikinci başkenti olan Edirne, tarih boyunca önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Kadılık müessesesi, Osmanlı şehirlerinin özellikle yargı mekanizmasını yürüten çok yönlü önemli bir kurumuydu. Kadı yargı, idari, beledi ve noter gibi muhtelif görevleri yerine getirmekteydi. Kadı sicilleri, özellikle sosyal tarih olmak üzere çeşitli çalışmalara birinci el yazılı kaynak teşkil etmektedirler. Çalışmamıza konu olan 1825-1827 yıllarını kapsayan Edirne şer'iyye sicili daha çok Osmanlı halkının günlük yaşamını içeren konulardan oluşmaktadır. Defter mülk satışı ve icarı, alacak, boşanma, nafaka, nikâh, cinayet, hırsızlık, yaralama, tecavüz, mahalleden ihraç, müsadere, ihtida, köle, miras, hizmet bedeli, ölüm keşfi, vakıf icarı, esnaf anlaşmazlığı, keşif ve hakaret davaları gibi konuları içermektedir. Araştırmanın başlıca kaynağı 341 nolu Edirne şer'iyye sicili olup, çalışmayla alakalı kitap ve makalelerdir. The Edirne second capital of the Ottoman State, has been an important habitand center in the course of history. Kadı institution was significant multifaced foundation of the Ottoman cities, especially of the judicial mechanism. İnstend, kadı was used to perform the important varius duties such as judiciory, administrative, municipalify and notary. Kadı records are creating the first-hand written sources differently studies, especially social hirtory. The Edirne sharia record includes the years between 1825-1827, which the ıssue of our study, consist of subjects that mosty including the daily life of the Ottoman peoples. The notebook contains of ıssues such as the renton and sale of property, receivables, divorce, alimony, marriage, murder, theft, injury, rape, expulsion from the neighborhood, confiscation, conversion, slave, inheritance, pay service, discovery death, rental foundation, disagreement of tradesmen, exploration and trial insult. The first source of research is the numbered 341 Edirne sharia record and varius book and articles related to the study. 542

Kur'ân-ı Kerîm her dönemde üzerine ilgi duyulan bir ilahi kitap olması yönüyle araştırmalara konu olmuştur. Bu araştırmalar onun daha iyi anlaşılması amacına yönelik olduğu gibi, batılı müsteşriklerin yaptıkları gibi onun tahrife uğradığını ve güvenirlik noktasında zaafiyet taşıdığını iddia etmeleri şeklinde de olmuştur. Ancak yapılan çalışmalar ve varılan sonuçlara bakıldığında Kur'ân-ı Kerim'in indiği tarihten bugüne kadar hiçbir harfinin değişmeden geldiği görülmektedir. İslam âlemi bu konuda ittifak halinde olduğu gibi müsteşriklerin de herhangi bir itirazı söz konusu olduğu görülmemiştir. Ancak müsteşrikler bu tahrif ve güvenirlik konularındaki iddialarını daha ileriye taşıyabilmek için Kur'ân'ın tarihsel seyri içinde yazılması, ezberlenmesi, Mushaf haline getirilmesi ve çoğaltılması noktalarında eleştirel çalışmalar yapmışlardır.İşte biz de bu çalışmamızda Hz. Peygamber (s.a.v.) zamanından başlayarak sahabe dönemi sonuna kadar devam eden Kur'ân'ın ezberlenmesi, yazılması, cem'i ve istinsâhı konularını ele alan Musa Cârullah Bigiyef'in Tarîhu'l- Kur'ân ve'l-Mesâhif ve Ahmet Cevdet Paşa'nın Hülâsatü'l-Beyân fî Telîfi'l-Kur'ân isimli risalelerini inceleyerek onların Kur'ân tarihi alanında sahip oldukları konumlarını belirlemeye çalıştık. Çalışmamızın konusu olan her iki eser, Kur'ân Tarihi ile ilgili genel bilgiler yanında müsteşriklerin iddialarına üstü kapalı da olsa cevapları ihtiva etmektedir. The Holy Quran has been the subject of research in every period since it is a hymn book that is of interest. These investigations were in the form of a better understanding of it, as well as the claims of the Western undersecretaries that it was destroyed and weakened in terms of reliability. However, when the studies and the conclusions reached are examined, it is seen that no letters of the Qur'an have come unchanged from the date of descent to the present day. The Islamic world is not in alliance with this issue, nor did it appear to have any objections from the Undersecretaries. However, the undersecretaries made critical studies about the writing, memorization, conversion and reproduction of the Qur'an in the historical course of the Qur'an in order to further their claims about these falsifications and reliability issues.At this point we Hz. Starting from the period of the Prophet (saas) and continuing until the end of the Companions of the Qur'an memorization, writing, writing and dealing with the issues of cem'i and insistence Musa Cârullah Bigiyef'in History-Qur'an and'l-Mesâhif and Ahmet Cevdet Paşa Pasha by examining Hulasatü'l-Beyan fi Telifi'l-Qur'an, we tried to determine their position in the history of the Qur'an. Both works, which are the subject of our study, contain general information about the History of the Qur'an as well as answers to the claims of the Undersecretary. 149

19. yüzyıl başında ulus devlet olarak kurulan Yunanistan, ulusal kimliğini iki ayrı geçmiş üzerinden tanımlıyordu: Antik Hellen ve Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu. Bu iki önemli kimlik kodu, 19. yüzyılın ikinci yarısında resmi düzeyde bir araya gelerek Yunan ulusal kimliğinin ana yapı taşlarını oluşturmuştur. Ulusçu tarih anlatısının bir sonucu olarak zaman içinde `devamlılık` yaratma çabası, önce Doğu Roma İmparatorluğu'nu bir Yunan Ortaçağına dönüştürmüş, devamında yaşanan Osmanlı İmparatorluğu'nu ise `400 yıllık kölelik` şeklinde tanımlamıştır.Özgürlük-kölelik ikilemi Yunan resmi ulusal anlatısının ana motifini oluşturur. Buna göre, kadın olarak cinsiyetlendirilen vatan, Doğu Roma İmparatorluğu'nun son yıllarında giderek artan yozlaşma sonucu Tanrı tarafından cezalandırılarak Osmanlı İmparatorluğu'nda `köle` haline getirilmiştir. `Günah` işleyen ve bunun sonucunda boyunduruk altına alınan kadın, Hellas, erkek kahramanlar tarafından özgürleştirilerek `doğru yola getirilir` ve `kurtarılır`. Böylece geçmişin `saf ve şanlı` günleri yeniden kazanılır.Bu çalışmada 19. yüzyıl Yunan düşünce hayatına yön vermiş beş düşün adamı olan Georgios Viziinos, Aleksandros Papadiamandis, Andreas Karkavitsas, Giannis Psiharis ve Hristos Hristovasilis'in 1880-1922 yılları arası yayımlanmış hikâyelerinde ulusal kimliğin ve kadının nasıl kurgulandığını araştırdık. Beş bölümden oluşan tezin ilk bölümünü `ulus` ve `ulusçuluk` kavramlarına ve bu alanda üretilmiş teorilere ayırdık.Tezin ikinci bölümünde Çağdaş Yunan Aydınlanmasını kısaca özetledikten sonra Yunanistan'ın ulusal devlet olarak tanındığı 1830 yılından 1880 yılına dek nasıl bir kimlik kurgusuna girişildiğini anlattık. Bu bağlamda Yunan resmi tarih anlatısını ve bu anlatı içinde yer alan `öteki`yi ve kadını ele aldık. Üçüncü bölümde, 1880 sonrası ulusal kimliğin yeniden tanımlanışını, dönemin konjonktürüne uygun olarak nasıl yeniden üretildiğini ve edebiyata ne şekilde yansıdığını inceledik. Bu bağlamda, dört alt başlık altında tarihi-edebi gelişmeleri sunduk. İlk olarak dönemin siyasi olaylarına kısaca değinip Yunan entelektüel yaşamının ve ulusal kimliğinin ayrılmaz bir parçası olan dil sorununun, 1880'lerde nasıl yeniden gündeme geldiğini açıkladık. Sonrasında, özellikle Yunan hikâyeciliğini tanımlayan İthografia terimini ayrı bir başlık altında anlattık. Dördüncü bölümde, bu tezin ana inceleme konusunu oluşturan beş yazarın hikâyelerinde, ulusal kimliğin ve yerli/ulusal kadının nasıl üretildiğini; `öteki`nin kadınına nasıl bir bakış açısı geliştirildiğini; 19. yüzyıl söylemine uygun olarak `kadınlık` ve `erkeklik` kavramlarının hangi kriterler üzerinden tanımlandığını örneklerle tartıştık. Bu doğrultuda ele aldığımız hikâyelerin beş temel algı karşısındaki tutumlarını tespit ettik: kadın, `öteki`, zaman, din ve mekân. Beşinci ve son bölümde ise, tüm bu incelemeler ışığında ortaya çıkan sonuçları değerlendirdik.İncelenen toplam 281 hikâyede genel olarak ulaştığımız sonuçlar şu şekilde özetlenebilir: Yazarlar din, dil, zamanda `devamlılık` gibi ulusal kimlik unsurlarını farklı oranda kullanmışlardır. Örneğin, Antik Hellen'in kullanımı Karkavitsas'ta çok düşükken, Psiharis'te çok yüksek, Hristovasilis'te ise Bizans ile eşit orandadır. Olumsuz `öteki` imajı ise bütün bu eserlerde gözlemlenen ortak paydadır. 1880-1910 yılları arası Makedonya `sorunu` çerçevesinde özellikle Bulgar ulusçuluğu ile ciddi bir çatışma söz konusuydu. Buna rağmen hikâyelerde Bulgar'a çok az yer verilmiştir. Değinilen Bulgarların tümünün `olumsuz` imaja sahip olması da kayda değer bir diğer ilginç bulgu olarak karşımıza çıkıyor. Sıradan halk arasında mutlak `iyi` ve mutlak `kötü` karakterlere rastlanılmazken, Osmanlı İmparatorluğu'nun temsili sultanın ve emrinde çalışan Arap, Arnavut/Arvanit gibi Müslüman yöneticilerin mutlak `kötü` şeklinde sunulduğu gözlemlenmiştir. Her ne kadar Osmanlı/Türk, diğer etnik unsurlara göre daha olumsuz algılansa da bu durum, halk arasından sıradan bir karaktere indirgenmez. Olumsuz algı, çoğunlukla Osmanlı yönetimine yöneliktir.Osmanlı/Türk'ün yanında yerli yabancı tüm kadınların da ötekileştirildiği görülür. İncelenen hikâyelerde kadının, Yunan resmi tarih anlatısının ulusal `öteki` olarak kabul ettiği Osmanlı/Türk'ten bile daha olumsuz algılandığı tespit edilmiştir. In this study, we investigated how the national identity and women were portrayed in the stories published between the years 1880 and 1922 by Georgios Viziinos, Alexandros Papadiamandis, Andreas Karkavitsas, Giannis Psiharis and Hristos Hristovasilis, who were the five philosophers who oriented the 19th century Greek philosophical life. We allocated the first chapter of this five-chapter thesis to the concepts of `nation` and `nationalism` and the theories proposed in this field.In the second chapter of the thesis, after a brief summary of the Modern Greek Enlightenment, we described how an effort to create an identity was undertaken from 1830, when Greece was recognized as a national state, to 1880. In this context, we discussed the Greek official narrative history and the `other` and the woman in this narrative.In the third chapter, we examined the redefinition of the national identity after 1880, how it was reproduced in compliance with the conjuncture of the period, and how it was reflected in literature. In this context, we presented historical/literary developments under four sub-headings. First, we briefly addressed the political events of the period and explained how the language problem, which was an integral part of Greek intellectual life and national identity, was reintroduced in the 1880s. Next, we explained the term `ithografia`, which specifically describes Greek storytelling, under a separate heading. In the fourth chapter, we discussed with examples how the national identity and the concept of native/national woman were established, how a point of view was developed towards a woman of the `other,` and according to what criteria the concepts of `femininity` and `masculinity` were defined in line with the 19th century rhetoric in the stories of the five authors who constituted the main subject of this thesis. In this respect, we identified the attitudes of the stories we dealt with towards five basic perceptions: the woman, the `other,` time, religion and space. In the fifth and final chapter, we analyzed the results that emerged in the light of all these investigations.The overall results that we reached in a total of 281 stories that we examined can be summarized as follows: Elements of national identity such as alienation, religion and language were not used at the same level of intensity by every author. However, it was seen that the act of creating an `other` was the most intense identity element. In the context of the Macedonia `issue` between the years 1880 and 1910, a serious conflict was the case especially with Bulgarian nationalism. Nevertheless, there was little room for Bulgarians in the stories. Another finding that needs to be noted is that all the Bulgarians that were mentioned were perceived `negatively.`No extremely `good` or extremely `bad` characters were encountered in the stories. However, it was seen that the sultan, the representative of the Ottoman Empire, and the Muslim rulers working under him, such as the Arabs and the Albanians/Arvanits, were presented as extremely `bad` people. Although the Ottomans/Turkish people were perceived as more `negative` than other ethnic elements, this was not reduced to an ordinary character among the general public. The negative perception was mostly against the Ottoman rule.It is seen that besides the Ottomans/Turkish people, all women regardless of whether they were natives or foreigners were also marginalized. It was found that in the stories that were examined, the woman was perceived to be more negative than the Ottoman/Turkish, whom the Greek official narrative history regarded as the national `other.` It was concluded that there were two types of `other` in Greek national narrative: one who was open/articulated (Ottoman/Turkish), and the other who was secret/unspoken (woman). 360

Tanzimat'la birlikte gelen yeniden yapılanma arayışlarının sonucunda, eğitim sisteminin yenilenmesine yönelik girişimlerde bulunulmuş ve modern anlamda eğitim kurumları açılmıştır. Bu okulların ders programlarına dil bilgisi ve yazışma konularının öğretilmesi amacıyla usûl-i kitâbet ve inşâ ile belâgat dersleri de alınmıştır. Bu derslerin okutulabilmesi için yeni kitaplara ihtiyaç duyulmuş ve bu sebeple birçok ders kitabı kaleme alınmıştır. Çalışmamıza konu olan eser de bu çalışmaların ürünüdür. XIX. yüzyılda kaleme alınan İnşâ Kitabı ve İlm-i Belâgat, Milli Kütüphane'de bulunan bir eserin içinde yer almaktadır. Eserde yazarın kimliğine dair bir bilgi bulunmamaktadır. İnşâ Kitabı resmî ve özel yazışmalarda kullanılması gereken unvan ve hitap sözleri, çeşitli yazışma tür ve şekilleri ve bunların yazım esaslarına dair kuramsal bilgileri içermektedir. Eserde verilen bilgilerin uygulanmasına yönelik olarak da çeşitli yazışma örnekleri bulunmaktadır. İlm-i Belâgat ise belâgati üç şubesiyle ele alan bir eserdir. Eserde belâgat terimleri, soru-cevap yöntemi kullanılarak açıklanıp örneklendirilmiştir. Her iki eser de dönemin eğitim kurumlarında okutulmak üzere hazırlanmış ders notlarından oluşmaktadır. Bu çalışmada İnşâ Kitabı ve İlm-i Belâgat'in transkripsiyon alfabesine aktarımı yapılmış ve içerikleri incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda varlığı daha önce bilinmeyen İnşâ Kitabı ve İlm-i Belâgat'in edebiyat dünyasına tanıtılması amaçlanmaktadır. As a result of the reconstructive activities during the Tanzimat Reform Era, steps were taken to bring innovations to the educational system and modern education institutions were opened. The syllabi of these schools began to include rhetoric as well as lessons such as literary composition style and writing composition with the aim of teaching grammar and correspondence. New books were required to be able to teach the said lessons and various schoolbooks were prepared with this purpose. The subject matter of our study is a result of these attempts, as well. İnşâ Kitabı (Composition Book) and İlm-i Belâgat (The Art of Rhetoric) were written in the 19th century and are now included in a book registered with the National Library. There is no reference to the identity of the author in the book. İnşâ Kitabı includes phrases of salutation to be used in private and official texts, styles and types of correspondence as well as theoretical information regarding their spelling principles. The book covers various samples of correspondence using the information given in it. On the other hand, İlm-i Belâgat studies rhetoric in its three branches. The book describes and exemplifies rhetorical terms using the method of questioning and answering. Both books include lecture notes prepared to be studied in the educational institutions of the said period. This work transcribes İnşâ Kitabı and İlm-i Belâgat to the transcription alphabet and examines their content. The aim is to introduce İnşâ Kitabı and İlm-i Belâgat, the presence of which were unknown before, to the world of literature. 210

XIX. – XX. yy. Rus felsefesi, insan kültüründe iz bırakmış, katkıda bulunmuş son derece önemli düşünceleri barındıran bir felsefedir. Rus felsefesini zengin yapan ve özgün kılan konulardan biri maneviyattır. Maneviyat çok unsurlu, mantık ile zor anlaşılan bir kavramdır. Maneviyat alanına, sosyal, din, insan, tarih ve siyaset felsefeleri girmektedir. Maneviyat, stabil olmayan, yaşayan bir kavramdır ve insan tarihi sürecinde şeklini belirli derecede değiştirmiştir. Bazı anlayışlara göre maneviyat, insanın dini, ruhani değerleriyle ilgili bir kavramken, diğerlerine göre maneviyat bütün insan değerlerini içinde kapsayan bir kavramdır. Felsefe tarihinde maneviyat konusu önemli problemlerden biridir. Maneviyat; din, ahlak ve milliyetçi doktrinlerin ötesinde, idea ve ruhla bağlantılı bir kavramdır. Maneviyat, bireyin dünya ve toplumla ilişkisi sonucunda ortaya çıkan bir olgudur.Ortodoks zeminine sahip olan Rus kültürü, maneviyat konusunda da Ortodoksluğun etkisi altında kalmıştır. Bu yüzden Rus filozoflar, düşüncelerini pratik amaçlardan ziyade duygusal alanlara yöneltmişlerdir. Duygusallık ve insanın gizemli iç dünyasını çözümleme arzusu Rus felsefesinin özgün özelliklerinden biridir. Duygusallık ve empati duygularının geliştirilmesi aracılığıyla maneviyatı zenginleştirmeye çabalayan filozoflar, Rus felsefesi için özgün bir yöntem geliştirdiler. Rus felsefesi maneviyat konusunu edebiyat aracılığıyla işledi ve teorik alandan pratik alana geçmesini sağladı. Karamzin, Gogol, Belinski, Çernışevski, Dostoyevski, Tolstoy, Solovyev ve Soljenitsin gibi kalem ustaları, maneviyat konusu ve problemleri üzerinde duran, Rus maneviyat algısının gelişmesini sağlayan, yeni nesillere aktarılmasını garantileyen düşünürlerdir. Zorlu tarihi süreçlerden geçen ve köklü toplumsal değişimleri yaşayan Rus halkı manevi değerlerini Rus felsefesinin edebiyat yöntemi sayesinde muhafaza edebildi ve geliştirmeye devam etti. XIX. - XX. century Russian philosophy has contributed extremely important considerations and has left a mark on human culture. One of the things that make Russian philosophy rich and unique is the spirituality. Spirituality is a very elemental concept that can't be understood by the logic. Spirituality includes social, religious, human, historical and political philosophies. Spirituality is a non-stabilizing, living concept and has changed its shape at a certain point in human history. According to some understandings, spirituality is a concept related to human religious and spiritual values, and according to others, spirituality is a concept covering all human values. Spirituality that is one of the important problems in the history of philosophy, beyond religion, morality and nationalist doctrines, is a concept associated with ideas and souls. Spirituality is a phenomenon that arises as a result of an individual's relationship with the world and society. The Russian culture, which has an orthodox basis, is also under the influence of Orthodoxy on spirituality. That is why Russian philosopher have consider emotional areas more than practical purposes. The desire of resolving sentimental and the mysterious inner world of man is one of the unique characteristics of Russian philosophy. Philosophers who strive to enrich the spirituality through the development of emotional and empathy sentiments developed the original method for Russian philosophy. Russian philosophy has driven the subject of spirituality through literature and has enabled it to move from the theoretical to the practical. Great Russian writers such as Karamzin, Gogol, Belinski, Chernyshevsky, Dostoevsky, Tolstoy, Solovyev and Solzhenitsyn are thought-makers who focus on spiritual issues and problems, guaranteeing the development of Russian spiritual perception and transferring them to new generations. Russian people who have undergone deep historical processes and experienced radical social changes preserved their spiritual values through the literary method of Russian philosophy. 111

Bu araştırmada Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesinde bulunan XIX. Yüzyıla ait UC 6, UC 12, UC 3, UC 21 ve UC 5 envanter numaralı Kur'an-ı Kerimler kitap sanatları bakımından ele alınarak incelenmiştir. İncelenen Kur'an-ı Kerimler XIX. yüzyıla ait olup Türk kitap sanatları bakımından araştırılmaya değer bulunmuşlardır.Dört bölümden oluşan tezin, birinci bölümünde kitap sanatları hakkında bilgiye yer verilmiştir. İkinci bölümde el yazmalarının hazırlanışı, konuları, Kur'an-ı Kerim bezemeciliği ve Kur'an-ı Kerim'de bulunan tezhipli kısımlar hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde inebey yazma eserler kütüphanesi hakkında bilgi verilmiş. Dördüncü bölümde ise seçilen UC 6, UC 12, UC 3, UC 21 ve UC 5 envanter numaralı Kur'an-ı Kerimleri kitap sanatları bakımından incelenmiş, üslûp, desen, motif ve renk açısından ele alınarak dönem özellikleri bakımından değerlendirilmiştir. In this study, Korans from 19th century which can be found at Bursa Inebey Manuscript Library by UC 6, UC 12, UC 3, UC 21 and UC 5 inventory numbers has been examined. Examined Korans which are the examples of 19th century are worth researching in terms of Turkish book arts.In the first part of the thesis which is composed of four parts information about book arts is explained. In the second part of the thesis, Information about preparation of manuscripts, subject matters, Koran ornamentalism, ornamented parts in Koran are conveyed. In the third part it is given information about Inebey Manuscript Library. In the fourth part, Korans which have been chosen via the inventory numbers UC 6, UC 12, UC 3, UC 21 and UC 5 are studied in terms of book arts and evaluated according to the qualifications which are genre, pattern, ornament and tint. 170

XIX. yüzyıl Türk dünyası içerisinde kendisine özel bir yer açmış olan Kaşgar emiri Yakub Bey, aradan geçen uzun yıllara rağmen Türkoloji çalışanlarının ilgisini çok fazla çekememiştir. Dünyada Yakub Bey ile ilgili yapılan çalışmalar onun müstakil hanlığı üzerine olmamış, genellikle Çin egemenliğindeki Müslüman coğrafyanın durumu anlatılırken ele alınmıştır. Yakub Bey temalı eserler ise çok az denecek kadar azdır. Bu durum Türkiye'de yapılan çalışmalar için de geçerliliğini korumaktadır. İngiltere, Rusya, Çin ve Osmanlı Devleti ile siyasi ilişkileri hakkında yapılan araştırmalar ise bir bütünün parçaları mahiyetindedir. Yapılan bu çalışmalar genellikle uluslararası ilişkiler alanıyla sınırlı kalmıştır. Detaylı yapılan çalışmalar ise dar bir alan içerisine indirgenerek sadece ekonomi ya da askeri durumlar ile sınırlı kalmıştır.Bu nedenlerle Yakub Bey ve Kaşgar Hanlığı'nı bir bütün olarak araştırma ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Araştırmamızda imkân nispetinde müstakil bir hanlık tarihi monografisi ortaya koymaya gayret edilmiştir. Dönem kaynakları, seyahatnameler, gazete ve dergiler ile konu ile ilgili araştırma eserler incelenerek tarih ve kronoloji hataları düzeltilmiştir. Tespit edilen bilgiler doğrultusunda konuya yeni eklemeler ve düzeltmeler yapılmıştır. Böylece parça parça ele alınan konular birleştirilmiştir. Umarız ki bizim gözden kaçırdığımız hususlar yeni çalışmalar ile doldurularak Doğu Türkistan'ın önemli simalarından biri olan Yakub Bey ve Kaşgar Hanlığı akademik çalışmalarda hak ettiği değeri görecektir.Anahtar kelimeler: Yakub Han, Kaşgar, Doğu Türkistan, Hocalar, Çin, Beg Kulu Beg, Hak Kulu Beg, Hekim Han Töre Yaqub Beg, who was the Amir of Kashgar and played an important role in the Turkic World in the 19th century, had not drawn attention of turcologists very much despite many years had passed. The studies related to Yaqub Beg had not focused on his independent khanate. It had generally been referred while the situation of the Muslim area under the Chinese rule was analyzed and few works on Yaqub Beg exist. This situation is valid also for the works published in Turkey. The studies on his political relations with the Great Britain, Russia, China and the Ottoman Empire only complement each parts of a whole. These studies had generally been done only in the frameworks of the discipline of international relations. The detailed studies solely focused on the state's economy or military situation.In conclusion, it is necessary for us to research Yaqub Beg and the Khanate of Kashgar as a whole. This work tried to reveal the historical monograph of the independent khanate as far as possible. We corrected chronological errors, using resources in that era, travelogues, newspapers, magazines and research works on the topic. In accordance with proved information, new additions and corrections were done to the analysis. Thus, the topics analyzed in piece were put together. We hope that Yaqup Beg and the Khanate of Kashgar, which are important symbols of East Turkistan, will be recognized widely in the scholarship by exploring the points which we overlooked. Keywords: Yaqub Beg, Kashgar, East Turkistan, Khojas, China, Beg Qulu Beg, Haqq Qulu Beg, Hekim Khan Tore 99

Klasik Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olan mecmualar, unutulmuş birçok şair ve bilgiyi ortaya çıkaran ve bizlere çeşitli alanlarda bilgiler sunan eserlerdir. Bu çalışma, Süleyman Faik Efendi tarafından kaleme alınan İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi 9577 numarada kayıtlı olan Mecmua-i Süleyman Faik Efendi isimli eserin 1b-57a numaralı varakları üzerine yapılmıştır. Manzum ve mensur bölümlerden oluşan eser, karışık mecmualar grubunda değerlendirilebilir. Mecmuanın manzum bölümlerinde çeşitli yüzyıllardan şairlerin şiirleri ve Refi-i Kalayi'ye ait olan manzum bir sözlük yer almaktadır. Mensur bölümlerde ise Katip Çelebi ve Mehmed Emin Tokadi gibi tanınmış kişilere ait eserlerin yanı sıra edebiyat, tarih, musiki, tasavvuf ve dönemin sosyal hayatı ile ilgili çeşitli bilgiler yer almaktadır. Bu tez çalışmasında, mecmua tanıtıldıktan sonra eserin manzum ve mensur bölümleri incelenmiştir. Ardından mecmuanın çeviri yazılı metni verilmiştir. Zengin bir içeriğe sahip olan Süleyman Faik Efendi Mecmuası, çeşitli bilgileri gün yüzüne çıkaracak ve edebiyatımıza ışık tutacak niteliktedir. The mecmuas, which have an important place in classical Turkish literature, are works that reveal many forgotten poets and information and provide us with information in various fields. This study was carried out on pages 1b-57a of mecmua of Süleyman Faik Efendi, which is registered at the İstanbul University Rare Works Library 9577, written by Süleyman Faik Efendi. The work consists of the verse and prose sections that can be evaluated in a mixed group of magazines. In the verse sections of the mecmua, there are poems of poets of various centuries and a verse dictionary belonging to Refi Kalayi. In the prose sections, besides the works of famous people such as Katip Çelebi and Mehmed Emin Tokadi, there are various information about literature, history, music, mysticism and social life of the period. In this thesis study, after introducing mecmua, verse and prose parts of the work are examined. Then the translation text of the mecmua was given. The mecmua of Süleyman Faik Efendi, which has a rich content, will reveal various information and shed light on our literature. 233

Sanatçının içinde yaşadığı toplumdan bağımsız düşünülmesi mümkün değildir. Toplumun bir ferdi olan sanatçı her ne kadar bireysel konular üzerinde yoğunlaşsa da kendisini sosyal hayattan tamamen soyutlayamaz. Bütün sanat eserleri için geçerli olan bu durum edebî eserler için de geçerlidir. Hep hayal aleminde olmakla itham edilen divan şairi de hayatla bağını koparmamıştır. Bu edebî geleneğin malzemesinin büyük çoğunluğunu içerisinde barındıran divan metinlerinde içtimaî hayata dair çokça unsur vardır. Bu bağlamda şair çevresinde karşılaştığı aksaklıkları dile getirmekten geri kalmamıştır. Şahıs, kurum veya bir topluluğa karşı yazılan şiirleri hiciv kavramı karşılamaktadır. Aksaklıklar hicvedilirken birtakım unsurlardan faydanılmıştır. Bunların başında edebî sanatlar ve mizah gelmektedir. Estetik değere sahip olan hicivlerin yanı sıra hakaret ve sövgüye dayalı hiciv örnekleri de mevcuttur. Bu çalışma ile XIX. yüzyıl divan şiirinin farklı bir cephesinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu çerçevede XIX. yüzyıl divanları hiciv ve sosyal eleştiri bağlamında taranmıştır. Ortaya çıkan malzeme değerlendirilip sınıflandırılarak son asır klasik Türk şiirinin divanlar özelindeki hiciv ve sosyal eleştiri tarafı ortaya konulmuştur. It is not possible to think independently of the society in which the artist lives. The artist, who is a member of the society, cannot completely isolate himself from social life, although he focuses on individual subjects. This is the case for all works of art it also applies to literary works. Divan poet, who is always accused of being in the realm of imagination, has not broken the connection with life. There are many elements of social life in divan texts which contain the majority of the material of this literary tradition. In this context, the poet did not hesitate to articulate the problems the faced around him.The poem written against a person, institution or community meets the concept of satire. While the problems are being criticized, a number of elements have been benefited. The beginning of these is literary arts and humor. Alongside the satires with aesthetic value there are also poems based on insult and slandering. With this study aimed to reveal a different aspect of XIX.century divan poetry. In this context, XIX. century divans were examined in the context of satire and social criticism. The resulting material was evaluated and classified and the satirical and social criticism side of the classical Turkish poetry of the last century was revealed. 231

Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılın ikinci yarısında Tanzimat Fermanı'nın ilanıyla birlikte başlayan yenileşme hareketi taşrada da uygulamaya konulmuştur. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nde yeni bir düzen oluşturulmaya çalışılmış ve buna bağlı olarak çeşitli mevzuat çalışmaları yapılarak uygulamaya konulmuştur. Siirt Sancağı da bu gelişmelerden etkilenmiş ve başta sancak merkezi olmak üzere kazalarda çeşitli gelişmeler meydana gelmiştir. Çalışmamızda bahse konu olan dönemde Siirt'te yapılan bürokratik atamalar, şehir hayatı, toplumsal ilişkiler ve kültürel hayat başta arşiv belgeleri olmak üzere devlet ve vilayet salnameleri incelenerek ortaya konulmuş, Siirt'in Osmanlı Devleti'ndeki son yüzyılı Cumhuriyet dönemine kadar aydınlatılmaya çalışılmıştır.Çalışmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Girişte Siirt'in adının kaynağı ve anlamı, coğrafyası ile Osmanlı Devleti hâkimiyetine girinceye kadar geçirdiği tarihsel süreç; birinci bölümde Siirt'in idari yapılanması; ikinci bölümde Siirt'in sosyal hayatı; üçüncü bölümde iktisadi hayat ele alınmıştır. In the second half of the XIX. century, the reform movement, which started with the declaration of the Tanzimat Edict, was put into practice in the provinces. In this period, a new order was tried to be established in the Ottoman State and various legislative works were organized and implemented accordingly. Siirt sancak has also been affected by these developments and various developments have occurred in the districts, especially the center of sub-provinces. The bureaucratic appointments made in this period, city life, social relations, cultural life and the developments that took place in Siirt, were examined especially by the archival documents and the yearbooks which has been formed by the state and the provinces in this period. In this study, the last century of Siirt in the Ottoman Empire was tried to be illuminated until the Republican period. Our study consists of three parts whit the introduction. At the introduction, the source and meaning of Siirt's name, the geography of Siirt and its historical process until its dominance by the Ottoman Empire, the administrative structure of Siirt in the first section, the Social life of Siirt in the second part and the economic life is discussed in the third part. 297

Osmanlı Devleti'nin en uzun yüzyılı olarak nitelendirilen XIX. yüzyılın ikinci çeyreğinde yapılan reformlardan biri de II. Abdülhamit döneminde kurulan Sicil-i Ahval Komisyonu olmuştur. Bu komisyon Osmanlı Devlet teşkilatında görev alan memurların, vazifeleri süresince hâl tercümelerine konu olan, özel hâller veya memuriyet görevleri süresince gelişim aşamalarını izlemek amacıyla resmî belgelerin kaydedildiği defterlerin tescil işlemini yürütmüştür. 1879 yılında Dâhiliye Nezareti'ne bağlı olarak kurulan Sicil-i Ahvâl Komisyonu'nun ve 1896'da bu komisyonun lağvedilmesiyle onun yerine teşkil edilen Me'mûrîn-i Mülkiye Komisyonu'nun faaliyetleri sonucu 1879-1909 döneminde düzenlenmiş olup bu dönemde devlet hizmetinde bulunan memurların sicil kayıtlarını içermektedir. Bu çalışmada son dönem Osmanlı Devleti'nde yaşayan Giresun doğumlu 48 ulemânın sicil kayıtlarına bakılarak doğum tarihleri ve aile bilgileri, eğitim durumları, memuriyet durumları, işledikleri suçlar ve aldıkları cezalar, aldıkları hizmet ödülleri, yazmış oldukları eserler ve bürokratik kariyerleri incelenmiştir. Çalışmamızda gerek İstanbul Müftülüğü Meşihat Dairesi Arşivi, gerekse Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi'nde bulunan Giresun ulemâsının dosyaları titizlikle incelenmiştir. Bu çalışmanın Giresun'un sosyal, kültürel tarihine ve bölge araştırmalarına önemli katkı sağlaması ümit edilmektedir. One of the reforms made in the second quarter of the nineteenth century, which is considered as the longest century of the Ottoman Empire, was the Sicil-i Ahval Commission established during the reign of Abdülhamit II. This commission carried out the registration of the books in which the official documents were recorded in order to monitor the developmental stages of the civil servants taking part in the Ottoman State organization during their special situations or civil cervant duties which are subject to their curriculum vitae. It was regulated in the period of 1879-1909 as a result of the activities of Sicil-i Ahvâl Commission that was established as an affiliate of the Ministry of the Interior in the year 1879 and Me'mûrîn-i Mülkiyye Commission which was attained in place of it after it was dissolved in 1896 and it includes the registry records of the officers that are on duty of civil service. In this study, by looking into the records of 48 ulemas living in Giresun in the last period of the Ottoman Empire, their birth dates and family information, education status, civil status, crimes committed and penalties they received, service awards they received, works they have written and their bureaucratic careers were examined. In our study, both the Archive of Istanbul Muftiate Office of the Meşihat Office and the files of the Giresun ulemâs in the Presidency of the Ottoman Archives were scrutinized. It is anticipated that this study will make an important contribution to Giresun's social, cultural history and regional studies. 98

Bayramlar toplumun bireylerini ayakta tutan, millet olma bilincini canlandıran en önemli unsurlardandır. Bayramlar halkın birlik ve beraberlik duygularını pekiştirerek aile, millet olma farkındalığını artırmaktadır. Ayrıca bayramlar gelecek kuşaklara bu değerlerin en güzel şekilde taşınmasını ve onlara bu değerlerin ne kadar önemli olduğunu hissettirerek gösterilmesini sağlar. Toplumların gelenek ve göreneklerini canlı tutan bayramlarda düzenlenen eğlenceler, oyunlar yeni değerler ile harmanlanarak geçmişten günümüze kadar ulaşmıştır. Türk milleti farklı bölgelerde ve zor şartlar altında yaşamalarına rağmen kültürüne, gelenek ve göreneklerine sahip çıkmıştır. Bu çerçevede milletlere, ülkelere, bölgelere göre farklılık gösteren bayramlar; Türk milletinin tarihini, kültürünü, sosyal yapısını en iyi şekilde görmemize yardımcı olmaktadır. Hazırlanan bu tez çalışmasında bayramlar hakkında bilgi verilerek Türkistan Coğrafyasında ki Türk topluluklarının kutladığı bayramları ve eğlenceleri hakkında araştırma yapılmıştır. Bölgede yaşayan Türk topluluklarının bayram eğlenceleri geçmişten günümüze ulaşıp, aynı canlılığını ve içtenliğini koruyarak devam etmektedir. Zengin bir kültüre sahip olan Türk milleti, yüzyıllık bir Rus esaretine rağmen kendi değerlerini unutmayarak bayramlarını kutlayıp, insanları birbirine kenetleyerek sosyal değerlerini ayakta tutmayı başarmıştır. Festivals are the most important elements that keep the society alive and revive the consciousness of being a nation. Festivals reinforce the feelings of unıty and solidarity of the people and increase awareness of being a family and a nation. In addition, festivals allow a society to carry these values to future generations in the most beautiful way and show them how important these values are. The festivities and games organized as part of these festivals that keep the traditions of the societies alive, have been blended with new values and have survived from the past to the present.Although the Turkish nation lives in different regions and under difficult conditions, it has maintained its culture, traditions and customs. In this context, festivals that vary among different nations, countries and regions; help us understand the history, culture and social structure of the Turkish nation in the best way.Thıs thesis provides information about the feasts and festivals celebrated by Turkish communities in Turkestan Region. The festivities of the Turkic communities living in the region continue from the past to the present, while preserving the same vitality and sincerity. The Turkish nation, which has a rich culture, has managed to keep its social values alive by celebrating its festivals and keeping people unified despite a century long Russian captivity. 121

İtibar yahut mali itibar başkasının sermayesinden geçici olarak yararlanabilmek kabiliyetidir. İtibar üzerine kurulan borç senetlerini, servetin değişim vasıtası haline koyan işlemler, özellikle söz konusu senetlerin emre muharrer veya hamiline ait olmak üzere düzenlenmesi yöntemlerinin oluşturulmasıdır. Kullanımı daha yaygın olan ticarî senetler poliçe, bono (emre muharrer senet), çek ve süftece idi. Bunlardan 20. yüzyıla kadar en yaygın olarak kullanılanı, poliçeydi. Poliçenin ortaya çıkış tarihiyle ilgili farklı iddialar ve yaklaşımlar olmakla birlikte, 17. yüzyılın sonlarına doğru keşfedilen `ciro` ve `emir kaydı`, poliçe kullanımının kolaylaşmasını ve yaygınlaşmasını sağlamıştır. Osmanlı Devleti'nde poliçe kullanımıyla ilgili ilk kayıt 1655 yılına aittir. Bu tarihten sonra poliçe kullanımının yaygınlaşmaya başladığı kayıtlardan anlaşılmaktadır. Bu yaygınlaşmanın en temel sebebi, Avrupa ülkeleriyle olan ilişkilerin gelişmesidir. Madeni paraları nakletmenin masraflı olması ve tehlikeler barındırması da bir başka etken olarak dikkati çekmekteydi. Bu bağlamda eşkıya ve korsanlık faaliyetlerinin kara ve deniz yollarını tehlikeli hale getirmesi, poliçeyi önemli bir alternatif durumuna getirmiştir. Yine de Osmanlı'da poliçenin yaygınlaşmaya başladığı ilk dönemlerde, yeni bir yöntem olan poliçeyle ilgili güven problemlerinin olduğu ve bu durumun poliçenin yaygınlaşmasını yavaşlattığı müşahede edilmiştir. Bu nedenle Osmanlı Devleti'nde poliçe, 19. yüzyılda daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Osmanlı ekonomisinde kullanımı yaygınlaşan poliçenin, 1849 yılı öncesinde, hukuki altyapısı standart bir durumda değildi. 1849 yılında kabul edilip 1850 yılında yürürlüğe giren Ticaret Kanunnamesi ile poliçeyle ilgili hususlar bir düzene kavuştu. Genel olarak poliçeden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözüm yeri olan ticaret mahkemelerini, daha sağlıklı ve hukukî bir yapıya kavuşturan Ticaret Kanunnamesi Zeyli, hukuki altyapıyı daha da sağlamlaştırdı.Osmanlı Devleti'nde yurt içi ve yurt dışı ticaretin gelişmesi, poliçe kullanımını da artırdı. Buna ek olarak poliçe, yurt içinde devlet gelirlerinin İstanbul'a nakledilmesinde mali yönetim açısından önemli bir alternatif oldu. Kayıtlar, Osmanlı coğrafyasında yurt içi poliçe kullanımının, özellikle günümüz Türkiye'si sınırları ile Rumeli ve kısmen kuzey Suriye, Filistin bölgelerinde yaygın olduğunu göstermektedir. Özellikle Aydın, Selanik, Edirne, Hüdavendigar gibi vilayetlerin ön plana çıktığı ve İstanbul'un bir finans merkezi olma yolunda ilerlediği dikkati çekmekteydi. Bu dönemde Avrupa'ya ve Avrupa'dan Osmanlı Devleti'ne, özellikle İstanbul'a bir hayli poliçe keşide edilmişti. Osmanlı kuruşunun değerinin korunması çabaları da, poliçe keşidesini artırmıştı. Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki büyükelçilik ve konsolosluklarının masrafları da poliçe yoluyla ödenmişti. Sonuç olarak poliçe Osmanlı Devleti'nin yıkılışına kadar, ticarî hayattaki önemini korumuştu. Reputation or financial reputation is the ability to temporarily benefit from someone else's capital. Transactions that convert the debt securities established on reputation into a means of exchange is in particular the formation of methods for drawing up the aforementioned debt securities to be promissory or bearer. While the most commonly used bills of exchange were bill of exchange, bono (bill to order), cheque and bond, bill of exchange was to be most frequently preferred until the 20th century. Although there are different theories and approaches related to emergence dates of bill of exchange, it can be safely argued that `indorsement` and `order registration`, which were discovered towards the end of the 17th century, made the use of bill of exchange easier and widespread.The first record of bill of exchange use in the Ottoman Empire dates to 1655. The relevant records indicate that the use of policies began to spread as of this date. The development of relations with European countries was the main reason for this spread. Besides, heavy cost and probable dangers of coin transfer arising out of banditry and corsair activities had rendered land and sea routes dangerous, making bill of exchange an important alternative. Nevertheless, in the early days when the bill of exchange began to become widespread throughout the empire, it was observed that issue of trust was on the stage regarding bill of exchange, which was then a new method, and this situation slowed down the spread of it. For this reason, bill of exchange began to be used more widely in the Ottoman Empire by the 19th century. However, there was no precisely defined legal basis for bill of exchange affairs until 1849, though being long since a common case in Ottoman economic system. It was only after the Commercial Code, which was enacted in 1849 and entered into force in 1850, that bill of exchange related issues were regulated. Having rendered commercial courts, where disputes resulting mostly from bill of exchange related matters were to be resolved, into a more effective and legal institution, the Commercial Code Addendum strengthened the newly established legal structure. The development of domestic and foreign trade in the Ottoman Empire increased bill of exchange use as well. In addition, bill of exchange was of special importance in terms of the financial management as an alternative to the transfer of internal revenues to Istanbul.The archival records introduce us that domestic use of bill of exchange in Ottoman lands was prevalent particularly in the borders of present-day Turkey with Rumelia and partially in northern Syria as well as Palestine. It appears that strikingly certain provinces like Aydın, Thessalonica, Edirne and Hüdavendigar came to the forefront and Istanbul was moving towards becoming a financial center. During this period, a great number of policies had been drawn to Europe from Ottoman territory and vice versa with the first rank of Istanbul. The efforts to preserve the value of Ottoman kurus also increased the use of bill of exchange. It had become the method through which embassy and consular expenses were covered. All in all, bill of exchange was to maintain its importance until the fall of the Ottoman Empire. 297

Azınlıkların haklarını savunduklarını söyleyerek devletin içişlerine müdahaleyi meşru gören batılı devletler bu haklarının iyileştirilmesini ve Müslümanlara verilen hakların hepsinin azınlıklara da verilmesi gerektiği hususunda Devlet-i Aliyye-yi Osmaniye üzerinde büyük bir baskı oluşturdu. Devlet-i Aliyye-yi Osmaniye'de bu baskılara dayanamayarak tanzimatı ilan etti. Tanzimat ile birlikte gerek kamu kurum ve kuruluşlarında gerekse bazı uygulama ve yöntemlerde düzenlemeye gidilerek yeni anlayış ve tarzlar benimsendi. Hakların yanı sıra vergilerde de yeni düzenlemeler yapıldı. Bu düzenleme ve kayıtların yegâne kaynağını ise temettuât defterleri oluşturmuştur. Mülk-ü Osmaniye'de ne kadar hane varsa bunların yıllık olarak gelir ve giderleri bu defterlere kaydedilmiştir. Bugün defterlerin ekseriyetinin muhafazası ve müdafaası sebebiyle özelde Anadolu halkı, ataları ve onların yaşadıkları dönem hakkında gerek sosyal ve kültürel gerekse ekonomik anlamda potansiyel olarak müthiş bir kaynağa sahiptir. Bu çalışmada 9580 numaralı Temettuât defteri ışığında 19. yüzyıl ortalarında Hamid Sancağına bağlı olan Ağlasun kazasının sosyal ve ekonomik yapısı ele alınmıştır. Çalışma 5 bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde kazadaki sosyal yapı üzerinde durulmuştur. İkinci bölüme gelindiğinde tarım alanları ve çiftlikler hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde ise H.1260–1261 yılında kazada yapılan hayvancılık faaliyetleri üzerinde durulmuş, dördüncü bölümde kazada yapılan tarım, hayvancılık ve mesleklerden kazanılan hasılatlar derin analizlerle anlatılmaya çalışılmıştır. Son bölümde ise kazada halktan alınan vergi türleri üzerine bilgiler verilerek vergi miktarları detaylı şekillerde anlatılmıştır.Bu çalışma neticesinde Ağlasun Kazası ve çevre köyleri hakkında Temettuât kayıtları incelenerek yeni bilgiler ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimlerİslam Tarihi, Hamid Sancağı, Ağlasun Kazası, Temettuât Defteri The western countries who claim that they support the rights of the minorities, created a lot of pressure on the Ottoman Empire to give the same privileges and rights to the minorities that were given to the muslims. The Ottomans could not resist to these pressures anymore and thus declared reforms. In certain public institutions and organizations, new methods and understandings were adopted according to these reforms. Besides the new regulations of rights, regulations on taxes were also reorganized. The main source to these registries and regulations were the temettuât registers. All of the Ottoman Empire's residences and their annual incomes and expenses were recorded in these registrary. Today, with the protection of most of these registrary, it is a great source to have a look at the cultural, social and even economical situations about the Anatolian people, their ancestors and the period they lived. In this study, I wish to enlighten people to the maximum understanding about the temettuât registers. Under the light of 9580 Temettuât Registers, the economic structure of Ağlasun district which is under the Province Hamid in 19th century will be reviewed. This study consists of five chapters. The 1st chapter subject is about the social structure of the district. The 2nd chapter gives detailed information about the farms and farming areas. In the 3rd chapter, information is given about the stock farming activities between the years 1260-1261 Hecira and in the 4th chapter there is detailed analysis about the district's revenues of farming and stock farming. In the 5th and last chapter, there is a detailed explanation about the different taxes and their quantities.As a result of this study, the temettuât registries of Ağlasun district and the neighboring villages are analysed and new information is revealed.Keywordsİslamic History, Hamid Province, Ağlasun District, Temettuât Register 155

Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde Maliye Nezareti Temettuat Defterleri Tanzimat ile birlikte ortaya konulan vergi reformunun bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışma 1844-1845 yıllarında Sivas Eyaleti'ne bağlı Bozok Sancağı'nın bir kaza merkezi olan Budaközü Kazası'nın sosyo-ekonomik yapısını aydınlatmayı amaçlamaktadır. Öncelikle transkripsiyonları yapılan defterlerden elde edilen bilgiler analitik bakışla tasnif edilmiş ve tablolarla görselleştirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın içeriği, Tanzimat Dönemi Osmanlı vergi sistemi, Temettuat defterlerinin ortaya çıkış süreci, defterlerin kayıt altına alınması ve özellikleri, defterlerde geçen yöre olan Budaközü Kazası'nın (günümüzde Çorum ilinin Sungurlu ilçesi) nüfus, sosyal ve ekonomik yapısını tahlil ve tetkik etmeye dayalıdır. Merkez 6 mahalle ve 42 köyden oluşan bu araştırma, mahalle, köy ve hane bazında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Kaza merkezinde çeşitli iş kollarının, köylerde ise tarım ve hayvancılığın yapıldığı; halkın müslümanlardan ve gayrimüslimlerden oluşan kozmopolit yapısı olduğu tesbit edilmiştir. Sonuç olarak, incelenen 1844-1845 (H.1260-1261) tarihli 48 defter ışığında, Budaközü, Sivas Eyaleti'ne bağlı Bozok Kaymakamlığı'na tabi bir kazadır. İç Anadolu'da bir yerleşim yeri olan Budaközü (Sungurlu) Kazası'nın bölgesel yapısının incelenmesiyle, yerel tarihçiliğe katkıda bulunularak, XIX. yüzyıl ortaları Osmanlı toplum yapısının ve ekonomisinin ülke genelindeki durumunun anlaşılmasına katkı sağlamaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tanzimat, Budaközü, Temettuat, Sosyo-Ekonomik Yapı, Vergi, Dividend Books of Ministry of Finance, in the Prime ministry of Ottoman Archive, have emerged as a result of the tax reform with Tanzimat. This study aims to illuminate the socio-economik structure of Budaközü distric which is from Sivas province Bozok town between 1844-1845. At fisrt infor mation obtalned from transcripted books has been classified with analytical perspective and visualised with tables. Content of the study is based on Ottoman tax system within Tanzimat period and occurence of dividend books, recording these books. And also it is based on analysing population, socio-economic structure of Budaközü which is from Çorum province Sungurlu district nowadays. This study, constitued by 6 central neighborhood and 42 village, has been evaluated on the basis of neighborhood, village and household. It is determined that mainstay in district is various line of work and in village that is agriculture and livestock breeding. Besides that there is a cosmopolit social structure built by Muslims and non-muslims. After all, in the light analyzied 48 book dated 1844-1845 (H.1260-1261). Budaközü is a district from Sivas state Bozok district governorship. With analyzing the regional structure of Budaközü district which is a settlement in central Anotolia, by contributing local history, it has been tried to contribute to comprehend the mid XIX. century Ottoman socia-economic structure throughot the country. Keywords: Tanzimat, Budaközü, Dividend, Socio- economic structure, Tax.

Sözlükte, `görevli ve yetkili kişi` anlamına gelen misyonerlik, çok geniş anlamı olan bir kavramdır. Misyonerlik Hıristiyanlara ait bir kavran olsa da tüm insanlığı ilgilendirmektedir. Çünkü Hıristiyan misyonerliği, tüm milletleri Hıristiyan yapmayı hedeflemekte ve bu kapsamda her yolu meşru görmektedir.Hıristiyanların kendi algılamalarına göre, misyonerlik din özgürlüğü çerçevesinde ele alınan bir kavram olsa da, tarih içerisinde birçok değişikliğe uğrayarak günümüze kadar devam etmiştir. Yeni Ahit'e göre Misyonerliğin ilk muhatapları İsrailoğulları/Yahudiler iken, çarmıh hadisesi sonrası Pavlus'un yeni misyonu/yaklaşımı ile tüm milletler olmuştur. Ayrıca misyonerlik zaman içerisinde Hıristiyanlık ile özdeş hale gelmiştir.12. ve 13. yüzyıllarda Katolik misyonerlerin Anadolu'ya ayak basmasıyla başlayan misyonerlik faaliyetleri, 19. yüzyılda Protestan misyonerlerin Anadolu'ya gelişleri ile en yoğun dönemini yaşamıştır. Ancak Anadolu'daki en etkili ve nüfuzlu misyon teşkilatlanmasını Protestan gruplar oluşturmuştur. Başlangıçta Müslümanlar ve Yahudiler üzerine yoğunlaşan, ancak karşılarında muhatap bulamayan misyonerler, Osmanlı topraklarında yaşayan `Ermeni, Rum, Süryani` gibi azınlık gruplarına ve `Alevi/Bektaşi, Yezidi, Nasturi ve Kürt` gibi etnik/dini unsurlara yönelmişlerdir.Bu kapsamda, Protestanlar 1850'li yıllarda büyük bir hayranlık ve istekle Anadolu Aleviliğini keşfettiler. İslam'ın içinde olmasına rağmen, tam anlamda şeriata bağlı olmayan, Kuran-ı Kerim'in bazı hükümlerini kabul etmeyen, sosyal ve dini anlamda kendilerini Sünni Müslümanlardan farklı gören bir grupla karşılaşmaları, misyonerleri şaşırtmıştı. Misyonerler, Aleviliğin kendilerine kültürel ve dini anlamda sempatik gelmesi ve Aleviliği, Hıristiyan inanç sistemine çok yakın görmelerinden dolayı, İslam ile Hıristiyanlık arasında kurulan bir köprü olarak gördüler. Başlangıçta Alevileri, ideal İslam misyonerlerine dönüştürmeyi düşündüler, ancak Osmanlı İmparatorluğu'nda din değiştirmenin cezasının ağır olması, siyasi ve sosyal şartların elverişsiz olması, bütün Alevi grupların misyonerlere sıcak bakmaması ve Sünni kesimden gelen tepkilerden dolayı istediklerini elde edemediler. Missionary, which means in dictionary, official, authorized person, is a very broad concept. Missionary is a concern for Christians, but it is all about humanity. Because all the nations of Christian mission are aiming to do Christianity, and in this context, every way is legitimateAccording to Christians' own perceptions; although missionary is a concept which is considered in the framework of freedom of religion, it has continued through many changes in history up to date. According to the New Testament, the first interlocutors of the Missionary were the Israelites / Jews, and all the nations became the new mission / approach of Paul after the cross. In addition, missionary has become identical with Christianity over time.In the 12th and 13th centuries, the missionary activities that started with the Catholic missionaries stepping into Anatolia, the most intense period of the 19th century with the arrival of the Protestant missionaries to Anatolia. But Protestant groups formed the most effective and influential mission organization in Anatolia. Initially Protestant missionaries who focused on Muslims and Jews but could not find their counterparts turned to ethnic / religious elements such as `Armenian, Greek, Syriac` living in Ottoman territories and `Alevi / Bektashi, Yezidi, Nasturi and Kurd`.In this context, the Protestants discovered the Anatolian Alevi with great admiration and desire in 1850's years. Despite being in Islam, the missionaries were surprised that they had to meet a group that was not shari'a full, who did not accept certain provisions of the Quran, and saw themselves differently from Sunni Muslims in social and religious sense. The Alevism of Missionaries saw themselves as a bridge between Islam and Christianity, because of their sympathetic cultural and religious sympathies and their close proximity to the Christian belief system. Initially, the Alevis were supposed to transform into the ideal Islamic missionaries, but they couldn't reach their aim because of the fact that the punishment the Ottomon Empire applied for the change of religion was so strict, the political & social conditions were unfavorable , all the Alevi groups didn't look warm to the missionaries and the Sunni people reached negatively 110