Search

Η παρούσα Δ.Δ. εμβαθύνει στις πτυχές και συνιστώσες της ανθρωπογεωγραφικής διαμόρφωσης του πλαισίου διεξαγωγής της γλωσσικής διδασκαλίας, ως μια προτεινόμενη εκπαιδευτική προσέγγιση για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας σε Δημοτικά σχολεία της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης με δίγλωσσο Αναλυτικό Πρόγραμμα. Σκοπός της έρευνας της Διδακτορικής Διατριβής είναι να διερευνήσει συγκριτικά την επίδραση των χαρακτηριστικών της ανθρωπογεωγραφίας της σχολικής τάξης και των εμπλεκομένων στη διδασκαλία υποκειμένων, για την ανάπτυξη και εφαρμογή κοινωνικών μορφών διδασκαλίας σε ελληνικά δίγλωσσα Δημοτικά σχολεία των χωρών της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Γερμανίας, προκειμένου να διαπιστωθεί σε ποιον βαθμό η ανθρωπογεωγραφία της σχολικής τάξης ενισχύει την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας. Η Διδακτορική Διατριβή προσεγγίζει τη διδασκαλία ως ένα δυναμικό, χωρο-κοινωνικό φαινόμενο (McGregor, 2004a· Γερμανός, 2018· Lim, 2020), το οποίο αναπτύσσεται, κατά τη διδασκαλία, μέσω της αλληλεπίδρασης των μαθητών μεταξύ τους αλλά και με τον χώρο της σχολικής αίθουσας. Ειδικότερα, η παρούσα μελέτη συσχετίζει το πλαίσιο διεξαγωγής της διδασκαλίας με το οικοσύστημα, που παράγεται διαμέσου των ποικίλων αλληλεπιδράσεων χώρου και μανθανόντων. Αυτή η δυναμική, αλληλεπιδραστική διαδικασία συνιστά τη συγκρότηση του ανθρωπογεωγραφικού αποτυπώματος της σχολικής τάξης και συνδέεται εννοιολογικά με την «Ανθρωπογεωγραφία της σχολικής τάξης» (Καψάλης & Νημά, 2012:251-252· Βαρθαλίτης -Σακελαρίου & Χαχούλη, 2012:24). Το πεδίο αλληλεπιδράσεων των γλωσσικών και κοινωνικο-πολιτισμικών χαρακτηριστικών των μανθανόντων (Ασκούνη, 2006· Σελλά -Μάζη, 2016:53) και των φυσικών και ανθρωπογενών χαρακτηριστικών του χώρου της εκάστοτε σχολικής τάξης, διαμορφώνει ένα μοναδικό πλαίσιο διεξαγωγής της διδασκαλίας (Συγκολλίτου, 1997· Τσουκαλά, 2018:88· Lim, 2020). Η αναπτυσσόμενη, διαλογική σχέση (Pratt, 1991:33·Τσουκαλά, 2018:88)- βάσει της οικοσωματικο-βιωματικής προσέγγισης (Bronfebrenner & Morris, 2006· Damşa et al., 2019· Κακανά, 2020:363) – μεταξύ υποκειμένων, υλικών και κοινωνικών χώρων (Πουρκός, 2015:282)-, ενδέχεται να επιδρά θετικά στη διδασκαλία. Έρευνες δείχνουν, ότι η αξιοποίηση διαπολιτισμικών διδακτικών εφαρμογών (Kiel et al., 2017· Engelbrecht et al., 2017· Sorkos & Hajisoteriou, 2020:3· Cárdenas- Rodriguez & Terrón-Caro, 2021) και ενσώματων, βιωματικών, διδακτικών εφαρμογών (embodied teaching practices) (Blackmore et al., 2011·Murray & Tiegde, 2012· Brillante & Mankiw, 2015· Rands & Gansemer-Topf, 2017· Γερμανός & Τσουκαλά, 2020· Lim, 2020) σε υπερποικίλεις σχολικές τάξεις (superdiversity classes) (Bloomaert & Rampton, 2011· Spotti & Kroon, 2015· Li et al., 2021) ενισχύουν την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας (Dane, 2016). Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία εκπαιδευτικές έρευνες, που μελετούν το υποσύστημα της σχολικής τάξης και τις ποικίλες ψυχοκοινωνικές και πολιτισμικές παραμέτρους, αξιοποιούν συνδυαστικά ποιοτικές και ποσοτικές μεθοδολογίες, προκειμένου να οδηγήσουν σε ακριβέστερα συμπεράσματα και να στοιχειοθετήσουν εμπεριστατωμένες θεωρήσεις για τις αναπτυσσόμενες κοινωνικο-διδακτικές διαδικασίες εντός του σχολικού, μαθησιακού περιβάλλοντος. Η ανθρωπολογική προσέγγιση των εθνογραφικών μεθοδολογιών δίνει έμφαση στη δυναμική του μικρο-επιπέδου της σχολικής ζωής, που διαμορφώνει η διαπροσωπική συνάντηση και σχέση εκπαιδευτικών και εκπαιδευόμενων στη διδακτική πράξη (Πλεξουσάκη, 2020:302). Η νοηματοδότηση, ως η πρακτική κατανόησης των χωροταξικών ζητημάτων, πραγματοποιείται μέσω της αξιοποίησης ποιοτικών μεθοδολογιών, όπως για παράδειγμα είναι η συμμετοχική παρατήρηση και οι βιογραφικές προσεγγίσεις (Τσακίρη, 2009:403). Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, το χωρο-κοινωνικό φαινόμενο της διδασκαλίας αποτελεί μια μοναδική και ανεπανάληπτη στον χωρο-χρόνο διαδικασία, που δύσκολα μπορεί να μετρηθεί βάσει συγκεκριμένων ποσοτικών μεταβλητών. Η ερευνήτρια, προκειμένου να εντοπίσει ποικίλες πτυχές και όψεις της διαδικασίας της διδασκαλίας, προχωρά σε έναν μικτού τύπου ερευνητικό σχεδιασμό, αξιοποιώντας τις εθνογραφικές και ανθρωπολογικές τεχνικές της παρατήρησης, της συνέντευξης των εκπαιδευτικών, της οπτικής απεικόνισης και των ερωτηματολογίων για εκπαιδευτικούς. Ειδικότερα, η ερευνήτρια δίνει ίση προτεραιότητα στα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα, τα οποία συγκεντρώνει ταυτόχρονα αλλα και παράλληλα κατά τη μελέτη. Η παρατήρηση σχημάτων συμπεριφοράς των δρώντων προσώπων οδηγεί στη συλλογή ποιοτικών δεδομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων μέσα από τον κριτικό ρόλο της ερευνήτριας, ως παρατηρήτριας των διδασκαλιών. Για να αποδοθεί με τον πιο αντικειμενικό τρόπο η πραγματικότητα της διδασκαλίας, η ερευνήτρια συνδυάζει τα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα της παρατήρησης των διδασκαλιών και της χαρτογράφησης/οπτικής απεικόνισης (visual display) των σχολικών αιθουσών (κατόψεις, φωτογραφικό υλικό) με τα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα των συνεντεύξεων των εκπαιδευτικών των παρατηρούμενων διδασκαλιών και των ερωτηματολογίων των εκπαιδευτικών. Τέλος, συγκρίνει τα αποτελέσματα από τις συνολικές αναλύσεις, για να διαπιστώσει, εάν δίνουν παρόμοια ή διαφορετικά αποτελέσματα (Creswell, 2011:598) και εξάγει συμπεράσματα αναφορικά με το τι συμβαίνει και γιατί σε ό,τι αφορά την ερευνητική υπόθεση. 619

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση της ανάπτυξης της παιδικής λογοτεχνίας, από τις απαρχές της έως σήμερα, στην Αλβανία. Μελετώνται οι περίοδοι ανάπτυξης, όπως αποτυπώνονται στην αλβανική και ξένη βιβλιογραφία και οι κύριοι εκπρόσωποι κάθε εποχής. Παράλληλα γίνεται μνεία στα σημαντικότερα ιστορικά και κοινωνικοοικονομικά γεγονότα που στιγμάτισαν την εκάστοτε περίοδο, καθώς και στον αντίκτυπο που αυτά είχαν στην λογοτεχνική δημιουργία της εποχής. Πιο συγκεκριμένα, αρχής γενομένης με τα πρώτα δείγματα παιδικής λογοτεχνίας αντλούνται από την λαϊκή παράδοση και έπονται τα πρώτα δείγματα γραπτής λογοτεχνίας με διδακτικού περιεχομένου έργα, που χρονολογούνται μεταξύ 16ου-18ου αιώνα. Στην συνέχεια παρουσιάζεται η περίοδος του Ρομαντισμού και ταυτόχρονα για την Αλβανία η περίοδος της Αναγέννησης και οι προσπάθειες συγκρότησης του Αλβανικού Κράτους ( τέλη 18ου – αρχές 20ου αιώνα). Ακολουθούν η μελέτη της γενιάς των συγγραφέων του 30΄ καθώς και η επιρροή του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου (1930 – 1945). Σημαντική περίοδος τόσο πολιτικά όσο και κοινωνικά, κατά συνέπεια και λογοτεχνικά, είναι η περίοδος του σοσιαλιστικού ρεαλισμούς και η ηγεσία του Ενβέρ Χότζα (1945 – 1960 και 1960-2010). Τέλος παρουσιάζεται η ανάπτυξη και εξέλιξη της αλβανικής παιδικής λογοτεχνίας την περίοδο της τελευταίας δεκαετίας. Στο σημείο αυτό δεν θα μπορούσε να παραληφθεί η προσπάθεια δημιουργίας παιδικής λογοτεχνίας από τους συγγραφείς και λόγιους της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας της Αλβανίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει ότι η αλβανική παιδική λογοτεχνία γνωρίζει μια σοβαρή ωρίμανση αναφορικά με το περιεχόμενο και τη δομή των έργων από το 1960 και έπειτα. Οι έως τότε δημιουργίες ήταν απόρροια είτε εκπαιδευτικών αναγκών, είτε εθνικο-απελευθερωτικού και πολιτικού περιεχομένου λόγω των συνεχόμενων ιστορικών αναταραχών. Η σύγχρονη αλβανική παιδική λογοτεχνία υιοθετεί παγκόσμια πρότυπα ανάπτυξης και έχει ως επίκεντρο το ίδιο το παιδί, τις ψυχο-συναισθηματικές και αναπτυξιακές ανάγκες του. Ωστόσο, παρατηρείται έντονα ότι την τελευταία δεκαετία υπάρχει αισθητή μείωση στον αριθμό των συγγραφέων παιδικής λογοτεχνίας. Τα αίτια της μείωσης αυτής, σύμφωνα με την αλβανική βιβλιογραφία, άπτονται οικονομικών ζητημάτων, καθώς το κόστος έκδοσης είναι πολύ μεγάλο για τα αλβανικά δεδομένα. Παράλληλα οι εκπρόσωποι της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας κατέβαλλαν φιλότιμες προσπάθειες λογοτεχνικής δημιουργίας ωστόσο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αυτούσια παιδική λογοτεχνία, πάραυτα αξιοποιείται έως και σήμερα για διδακτικούς λόγους στα σχολεία της Μειονότητας. The purpose of this thesis is to investigate the development of children’s literature in Albania, from its early history until today. The study concludes the periods of development, as reflected in the Albanian and foreign literature as well as the main representatives of each era. Initially, an allusion is made to the most important historical and socio-economic events that stigmatized each time period and to the impact they had on the literature making of the time. More specifically, the first samples of children's literature that derive from the popular tradition are presented, followed by the primary samples of written literature with works that are characterized by their didactic and educational content, dating between the 16th-18th century. Subsequently, the period of Romanticism is featured, focusing on the country of Albania, since this same period, the Renaissance and efforts to establish the Albanian State were taking place (late 18th - early 20th century). The discussion continues with the interest focused on the so-called “writers’ generation of the ’30s”, as well as on the influence of the Second War Word (1930-1945). Afterwards, the emphasis is on a very important time period, in terms of political and social aspects, and eventually with an impact on children literature; this of the Social Realism and the leadership of Enver Hoxha (1945-1960 and 1960-2010). Finally, the development and progress of Albanian children's literature during the last decade are highlighted. At this point, the attempt by the authors and intellectuals/literati coming from the National Greek Minority of Albania, to create children's literature is of great importance and could not be disregarded. According to the research results, Albanian children's literature reaches a significant level of maturity regarding the content and the structure of the literary works from 1960 onwards. These works were -so far- the outcomes of either educational needs or national-liberational and political content due to the ongoing historical unrest. Contemporary Albanian children's literature adopts global standards of evolution and focuses on the child and its psycho-emotional and developmental needs. However, it is highly reported that there is a remarkable decrease in the number of children's literature writers in the last decade. The reasons for this decrease, according to the Albanian literature, are related to economic issues, as the high cost of publication considering the circumstances in Albania. At the same time, the representatives of the National Greek Minority spent generous efforts in literature creation, although, it cannot be determined as original children's literature, nevertheless, it is still used today for instructive purposes in the Minority’s schools. 488 σ.

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη Δημιουργική γραφή ως έκφραση και γενικότερα την έννοια της δημιουργικότητας, όπως υφίσταται στον άνθρωπο, με ποιους τρόπους μπορεί να καλλιεργηθεί και να αναδειχθεί, αλλά και τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει. Σε συνάρτηση με αυτήν την έκφραση, γίνεται μία εκτενής αναφορά στη Θεραπεία Μέσω Τέχνης, η οποία εφαρμόζεται σε ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο και όχι μόνο, με τη χρήση των τεχνών, ως μέσο απελευθέρωσης συναισθημάτων, ψυχικής και κλινικής ίασης, ακόμη και ως βοηθητικό εργαλείο στον εντοπισμό και την πρόβλεψη διαταραχών. Οι τέχνες μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους, αποφέροντας θεραπευτικά αποτελέσματα. Η γραφή λοιπόν, ως ένα είδος τέχνης και διαθέτοντας και η ίδια θεραπευτική ιδιότητα, δέχεται επιρροές και ερεθίσματα από τις υπόλοιπες τέχνες. Εδώ ειδικότερα παρουσιάζεται η γραφή η οποία μπορεί να προκύψει έχοντας ως έναυσμα τα εικαστικά και πιο συγκεκριμένα την τέχνη της ζωγραφικής. Διότι, η εικόνα είναι ικανή να γεννήσει πολλές λέξεις και έννοιες, επιδέχεται πολλών ερμηνειών και μπορεί να ασκήσει επιρροή τόσο αισθητική όσο και συναισθηματική κάνοντας χρήση της μνήμης και των βιωμάτων. Με αφορμή τα παραπάνω και τη δυνατότητα αξιοποίησής τους, όχι μόνο σε θεραπευτικό επίπεδο, αλλά και στον χώρο της εκπαίδευσης, προτείνεται η εφαρμογή τους μέσα από μία πρόταση διδασκαλίας για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και το διδακτικό αντικείμενο της Νεοελληνικής γλώσσας. Επιδιώκεται η διεύρυνση της χρήσης διαδικασιών και δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής στο σχολείο, καθώς επίσης και της τέχνης με σκοπό την καλλιέργεια γλωσσικών δεξιοτήτων, γραμματισμών, δημιουργικότητας, έκφρασης συναισθημάτων και προσωπικής ανάπτυξης. This paper deals with Creative Writing as an expression and the concept of creativity in general, as exists in humans, the methods that can be used to cultivate and highlight it and the benefits it can yield. In conjunction with that expression follows an extensive report to Art Therapy, which applies to a psychotherapeutic framework and not only, by means of art, as a medium for emotional release, mental and clinical cure, even as an auxiliary tool for detection and prediction of various disorders. Arts can be combined together, yielding therapeutic outcomes. So, writing by being a form of art and possessing healing properties takes influences and stimuli from various arts. Here particularly writing is presented as a result of both the art of painting and visual arts being used as primers. Because imagery is capable of giving birth to various concepts and words it allows different interpretations and can exert both aesthetic and emotional influence by making use of memory and lived experiences. Prompted by the aforementioned and their possible utilization in education, their application through a proposal for teaching in Primary Education in the context of Modern Greek language is proposed. Broadening of the usage for creative writing activities in schools is sought with the intention to cultivate lingual skills, literacy, creativity, emotional expression and personal growth. 88 σ.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται στην αξιοποίηση της κειμενοκεντρικής απεικονιστικής προσέγγισης, στη βάση του προτύπου μοντέλου της περιγραφικής κειμενικής ακολουθίας του Jean Michel Adam, στο οποίο προστέθηκε η παράλληλη ψυχική συμμετοχή του περιγράφοντος στη διαδικασία της περιγραφής. Η ερευνητική έμφαση της διατριβής και, συνεπώς, η ουσιαστική πρωτοτυπία της έγκειται στη διερεύνηση των στάσεων και απόψεων των εκπαιδευτικών των ανωτέρων τάξεων του Δημοτικού σχολείου (Έ και ΣΤ΄) και των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου (Ά και Β΄), ως προς τη δυνατότητα αξιοποίησης του προαναφερόμενου προτύπου μοντέλου του Jean Michel Adam συνδυαστικά με την τριμερή διάρθρωση της ψυχής του περιγράφοντος και την τριμερή διάρθρωση του γραπτού λόγου κατά τη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στους μαθητές των αντίστοιχων τάξεων αναφοράς, με τελικό στόχο την υποκειμενική κειμενική απεικόνιση. The present PhD dissertation focuses on the utilization of the genre-based approach at the basis of Jean-Michel Adam’s standard model of descriptive textual sequence, in which the person, who is currently described, concurrent mental participation in the process of description has been added. The investigative emphasis of the dissertation and consequently its substantial originality lies in the research of educators’ attitudes and opinions who teach in the final grades of primary school (fifth and sixth grade) and the first grades of secondary school (first and second grade) with regard to the utility of above-mentioned Jean-Michel Adams’ standard textual model in combination with the tripartite structure of the currently described persons’ soul and the tripartite structure of the written language during Modern Greek Language teaching to students of the reference classes aiming eventually at the subjective textual representation. 251 σ.