Search

Η παρούσα Δ.Δ. εμβαθύνει στις πτυχές και συνιστώσες της ανθρωπογεωγραφικής διαμόρφωσης του πλαισίου διεξαγωγής της γλωσσικής διδασκαλίας, ως μια προτεινόμενη εκπαιδευτική προσέγγιση για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας σε Δημοτικά σχολεία της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης με δίγλωσσο Αναλυτικό Πρόγραμμα. Σκοπός της έρευνας της Διδακτορικής Διατριβής είναι να διερευνήσει συγκριτικά την επίδραση των χαρακτηριστικών της ανθρωπογεωγραφίας της σχολικής τάξης και των εμπλεκομένων στη διδασκαλία υποκειμένων, για την ανάπτυξη και εφαρμογή κοινωνικών μορφών διδασκαλίας σε ελληνικά δίγλωσσα Δημοτικά σχολεία των χωρών της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Γερμανίας, προκειμένου να διαπιστωθεί σε ποιον βαθμό η ανθρωπογεωγραφία της σχολικής τάξης ενισχύει την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας. Η Διδακτορική Διατριβή προσεγγίζει τη διδασκαλία ως ένα δυναμικό, χωρο-κοινωνικό φαινόμενο (McGregor, 2004a· Γερμανός, 2018· Lim, 2020), το οποίο αναπτύσσεται, κατά τη διδασκαλία, μέσω της αλληλεπίδρασης των μαθητών μεταξύ τους αλλά και με τον χώρο της σχολικής αίθουσας. Ειδικότερα, η παρούσα μελέτη συσχετίζει το πλαίσιο διεξαγωγής της διδασκαλίας με το οικοσύστημα, που παράγεται διαμέσου των ποικίλων αλληλεπιδράσεων χώρου και μανθανόντων. Αυτή η δυναμική, αλληλεπιδραστική διαδικασία συνιστά τη συγκρότηση του ανθρωπογεωγραφικού αποτυπώματος της σχολικής τάξης και συνδέεται εννοιολογικά με την «Ανθρωπογεωγραφία της σχολικής τάξης» (Καψάλης & Νημά, 2012:251-252· Βαρθαλίτης -Σακελαρίου & Χαχούλη, 2012:24). Το πεδίο αλληλεπιδράσεων των γλωσσικών και κοινωνικο-πολιτισμικών χαρακτηριστικών των μανθανόντων (Ασκούνη, 2006· Σελλά -Μάζη, 2016:53) και των φυσικών και ανθρωπογενών χαρακτηριστικών του χώρου της εκάστοτε σχολικής τάξης, διαμορφώνει ένα μοναδικό πλαίσιο διεξαγωγής της διδασκαλίας (Συγκολλίτου, 1997· Τσουκαλά, 2018:88· Lim, 2020). Η αναπτυσσόμενη, διαλογική σχέση (Pratt, 1991:33·Τσουκαλά, 2018:88)- βάσει της οικοσωματικο-βιωματικής προσέγγισης (Bronfebrenner & Morris, 2006· Damşa et al., 2019· Κακανά, 2020:363) – μεταξύ υποκειμένων, υλικών και κοινωνικών χώρων (Πουρκός, 2015:282)-, ενδέχεται να επιδρά θετικά στη διδασκαλία. Έρευνες δείχνουν, ότι η αξιοποίηση διαπολιτισμικών διδακτικών εφαρμογών (Kiel et al., 2017· Engelbrecht et al., 2017· Sorkos & Hajisoteriou, 2020:3· Cárdenas- Rodriguez & Terrón-Caro, 2021) και ενσώματων, βιωματικών, διδακτικών εφαρμογών (embodied teaching practices) (Blackmore et al., 2011·Murray & Tiegde, 2012· Brillante & Mankiw, 2015· Rands & Gansemer-Topf, 2017· Γερμανός & Τσουκαλά, 2020· Lim, 2020) σε υπερποικίλεις σχολικές τάξεις (superdiversity classes) (Bloomaert & Rampton, 2011· Spotti & Kroon, 2015· Li et al., 2021) ενισχύουν την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας (Dane, 2016). Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία εκπαιδευτικές έρευνες, που μελετούν το υποσύστημα της σχολικής τάξης και τις ποικίλες ψυχοκοινωνικές και πολιτισμικές παραμέτρους, αξιοποιούν συνδυαστικά ποιοτικές και ποσοτικές μεθοδολογίες, προκειμένου να οδηγήσουν σε ακριβέστερα συμπεράσματα και να στοιχειοθετήσουν εμπεριστατωμένες θεωρήσεις για τις αναπτυσσόμενες κοινωνικο-διδακτικές διαδικασίες εντός του σχολικού, μαθησιακού περιβάλλοντος. Η ανθρωπολογική προσέγγιση των εθνογραφικών μεθοδολογιών δίνει έμφαση στη δυναμική του μικρο-επιπέδου της σχολικής ζωής, που διαμορφώνει η διαπροσωπική συνάντηση και σχέση εκπαιδευτικών και εκπαιδευόμενων στη διδακτική πράξη (Πλεξουσάκη, 2020:302). Η νοηματοδότηση, ως η πρακτική κατανόησης των χωροταξικών ζητημάτων, πραγματοποιείται μέσω της αξιοποίησης ποιοτικών μεθοδολογιών, όπως για παράδειγμα είναι η συμμετοχική παρατήρηση και οι βιογραφικές προσεγγίσεις (Τσακίρη, 2009:403). Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, το χωρο-κοινωνικό φαινόμενο της διδασκαλίας αποτελεί μια μοναδική και ανεπανάληπτη στον χωρο-χρόνο διαδικασία, που δύσκολα μπορεί να μετρηθεί βάσει συγκεκριμένων ποσοτικών μεταβλητών. Η ερευνήτρια, προκειμένου να εντοπίσει ποικίλες πτυχές και όψεις της διαδικασίας της διδασκαλίας, προχωρά σε έναν μικτού τύπου ερευνητικό σχεδιασμό, αξιοποιώντας τις εθνογραφικές και ανθρωπολογικές τεχνικές της παρατήρησης, της συνέντευξης των εκπαιδευτικών, της οπτικής απεικόνισης και των ερωτηματολογίων για εκπαιδευτικούς. Ειδικότερα, η ερευνήτρια δίνει ίση προτεραιότητα στα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα, τα οποία συγκεντρώνει ταυτόχρονα αλλα και παράλληλα κατά τη μελέτη. Η παρατήρηση σχημάτων συμπεριφοράς των δρώντων προσώπων οδηγεί στη συλλογή ποιοτικών δεδομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων μέσα από τον κριτικό ρόλο της ερευνήτριας, ως παρατηρήτριας των διδασκαλιών. Για να αποδοθεί με τον πιο αντικειμενικό τρόπο η πραγματικότητα της διδασκαλίας, η ερευνήτρια συνδυάζει τα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα της παρατήρησης των διδασκαλιών και της χαρτογράφησης/οπτικής απεικόνισης (visual display) των σχολικών αιθουσών (κατόψεις, φωτογραφικό υλικό) με τα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα των συνεντεύξεων των εκπαιδευτικών των παρατηρούμενων διδασκαλιών και των ερωτηματολογίων των εκπαιδευτικών. Τέλος, συγκρίνει τα αποτελέσματα από τις συνολικές αναλύσεις, για να διαπιστώσει, εάν δίνουν παρόμοια ή διαφορετικά αποτελέσματα (Creswell, 2011:598) και εξάγει συμπεράσματα αναφορικά με το τι συμβαίνει και γιατί σε ό,τι αφορά την ερευνητική υπόθεση. 619

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εντάσσεται στο επιστημονικό πεδίο της διδακτικής της γλώσσας και επιχειρεί να διερευνήσει τις στάσεις των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης απέναντι στα λάθη στον λόγο των μαθητών, καθώς και τις διδακτικές πρακτικές με τις οποίες οι ίδιοι διαχειρίζονται τα γλωσσικά λάθη στην εκπαιδευτική πραγματικότητα. Για τις ανάγκες της διατριβής και την επίτευξη των ερευνητικών στόχων εφαρμόστηκε μεικτή μεθοδολογία, καθώς διενεργήθηκε τόσο ποσοτική έρευνα (με την αξιοποίηση του ερωτηματολογίου ως εργαλείου μέτρησης), όσο και ποιοτική έρευνα (η οποία περιλάμβανε δύο φάσεις, τη φάση των συνεντεύξεων και τη φάση των παρατηρήσεων). Μέσω του κλειστού ερωτηματολογίου, το οποίο σχεδιάστηκε για τις ανάγκες της ποσοτικής έρευνας και συμπληρώθηκε από ένα δείγμα 516 εκπαιδευτικών, επιδιώχθηκε να εξεταστούν οι στάσεις των διδασκόντων απέναντι στα γλωσσικά λάθη των μαθητών (και συγκεκριμένα όσον αφορά στη θέση του λάθους στη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος), η βαρύτητα που οι ίδιοι αποδίδουν στα λάθη του προφορικού και του γραπτού λόγου αντίστοιχα και η συχνότητα με την οποία εφαρμόζουν τις υπάρχουσες, διαθέσιμες τεχνικές για τη διόρθωση των λαθών τόσο στον προφορικό, όσο και στον γραπτό λόγο των μαθητών. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκαν ημιδομημένες συνεντεύξεις με 20 εκπαιδευτικούς – οι οποίοι είχαν προηγουμένως συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο – προκειμένου να αιτιολογηθούν οι πεποιθήσεις των διδασκόντων για τα γλωσσικά λάθη και οι προτιμήσεις τους για κάποιες συγκεκριμένες τεχνικές διόρθωσης. Ακόμη, στα πλαίσια της ποιοτικής έρευνας έλαβαν χώρα 40 συστηματικές (δομημένες) και μη συμμετοχικές παρατηρήσεις, ούτως ώστε να διερευνηθούν οι τεχνικές διόρθωσης που εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί σε πραγματικές συνθήκες διδασκαλίας και όχι όπως αυτές εξάγονται μονομερώς από τις απαντήσεις και τις δηλώσεις τους. Η συνάρθρωση των ερευνητικών μεθόδων (τριγωνοποίηση της έρευνας) υλοποιήθηκε στο επίπεδο των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από τα τρία σκέλη της έρευνας. Πρώτα απ’ όλα, η σχέση ανάμεσα στις στάσεις των εκπαιδευτικών (όπως αυτές ερμηνεύονται με βάση τις δηλώσεις τους) και στις πράξεις τους (όσον αφορά στη διαχείριση των γλωσσικών λαθών) είναι κατά κύριο λόγο συγκλίνουσα. Τόσο οι στάσεις όσο και οι διδακτικές πρακτικές που εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί μαρτυρούν, κατά κύριο λόγο, μια μεταστροφή προς τις σύγχρονες θεωρίες για την προσέγγιση του γλωσσικού λάθους. Πιο συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί θεωρούν το γλωσσικό λάθος ως αναπόσπαστο στοιχείο της μαθησιακής διαδικασίας, ενώ οι ίδιοι δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο κριτήριο της αποτελεσματικότητας (παρά της αποδεκτότητας) κατά την αξιολόγηση του λόγου των μαθητών. Ακόμη, σπουδαίο ρόλο στην εποικοδομητική θεώρηση του γλωσσικού λάθους διαδραματίζει η εφαρμογή – τουλάχιστον για τα λάθη του προφορικού λόγου – των τεχνικών της επιλεκτικής διόρθωσης, της αυτοδιόρθωσης, της ετεροδιόρθωσης και των άρρητων μορφών ανατροφοδότησης, όπως επίσης και η θετική προδιάθεση των εκπαιδευτικών απέναντι στις πρακτικές της ανάλυσης και της αξιοποίησης των γλωσσικών λαθών. Ωστόσο, σε κάποιες απόψεις και πρακτικές των εκπαιδευτικών εντοπίζονται στοιχεία που παραπέμπουν στο παραδοσιακό-δασκαλοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας και στη συμπεριφοριστική προσέγγιση του γλωσσικού λάθους. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί τείνουν να συνδέουν την έννοια του γλωσσικού λάθους με τα ορθογραφικά, τα γραμματικά και τα συντακτικά λάθη, εστιάζοντας έτσι περισσότερο την προσοχή τους στην παραγωγή ορθών προτάσεων (από γραμματικοσυντακτική άποψη) και λιγότερο στην καλλιέργεια της γλωσσικής έκφρασης και επικοινωνίας. Ακόμη, συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό με την άποψη ότι η γλώσσα των μαθητών θα πρέπει να συμφωνεί με τον επίσημο γλωσσικό κώδικα των σχολικών εγχειριδίων για να μπορεί να χαρακτηριστεί ως ορθή, καθώς και με το ότι τα γλωσσικά λάθη συντελούν στην καλλιέργεια φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη βαρύτητα και αυστηρότητα τα λάθη του γραπτού λόγου (έναντι των λαθών του προφορικού), κατά τη διόρθωση μάλιστα των οποίων ακολουθούν τις πιο παραδοσιακές μεθόδους, καθώς επιλέγουν να διορθώνουν οι ίδιοι (ως υπεύθυνοι της διδασκαλίας) τον γραπτό λόγο των μαθητών και μάλιστα εφαρμόζοντας με μεγαλύτερη συχνότητα τις ρητές μορφές ανατροφοδότησης. “Errors in students' language; attitudes and teaching practices of Primary Education teachers towards the treatment of language errors.” This doctoral thesis falls within the scientific field of language education and seeks to study the attitudes of Primary Education teachers towards the errors detected in the language produced by students, as well as the teaching practices through which they treat the language errors in the classroom. For the purposes of the thesis and the fulfillment of the research objectives mixed methods approach was implemented, that is both quantitative research (through the use of the questionnaire as a measuring instrument) and qualitative research (including two stages, the stage of interviews and the stage of observations) was conducted. The questionnaire built on closed-ended questions, which was designed to serve the quantitative research and was filled in by a sample of 516 teachers, was used for the purpose of exploring teachers’ attitudes regarding students’ language errors (and particularly those concerning the status of the error in the context of language instruction), the importance they attach to the errors of written and spoken language respectively and the rate at which they implement the available techniques on error correction with regard to both students’ spoken and written language. Next, semi-structured interviews were addressed to 20 teachers – who had previously responded to the questionnaire – so that teachers could justify their beliefs concerning language errors and their preferences in certain correction techniques. Furthermore, within the framework of qualitative research, 40 structured and non-participatory observations took place, so that correction techniques could be explored as applied by teachers in actual teaching conditions and not as deduced unilaterally from their responses and statements. The integration of methods (triangulation of research) was utilized based on the results deriving from the three parts of the research. First, the relation between teachers’ attitudes (as being interpreted based on their statements) and actions (pertaining to the treatment of language errors) is regarded principally as one of convergence. Both the attitudes and the teaching practices implemented by teachers demonstrate a shift towards modern theories about the treatment of the language error. More specifically, the teachers consider the language error as an integral part of the learning process, while teachers themselves place greater emphasis on the criterion of effectiveness (than that of acceptability) when assessing students’ language. Additionally, the constructive consideration of the language error substantially benefits from the application – at least for the errors of the spoken language – of the techniques of selective 25 correction, self-correction, peer correction and implicit forms of feedback, as well as from teachers’ positive disposition towards the practices of analysis and utilization of language errors. However, there are elements detected in some of the teachers’ opinions and practices that indicate the presence of the traditional, teacher-centered model and the behavioral approach of the language error. It is characteristic that teachers tend to associate the notion of the language error with spelling, grammatical and syntactic errors, focusing, therefore, more on the production of accurate sentences (in terms of grammar and syntax) and less on the cultivation of language expression and communication. Furthermore, they agree to a great extent with the notion that students’ language should be consistent with the official language code of the school material so that it could be regarded as correct. They also agree to a great extent with the fact that language errors contribute to fostering phenomena of social exclusion within the school environment. In addition, teachers treat the errors of the written language seriously and severely (as opposed to the errors of the spoken language), for the correction of which they employ traditional methods, as they choose themselves (being in charge of the instruction) to correct students’ written language and by implementing the explicit forms of feedback with great frequency. 599 σ.

Η παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο εκπόνησης της διπλωματικής μου εργασίας του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Επιστήμες της Αγωγής» του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με τίτλο «Διδακτική αξιοποίηση του παραμυθιού στο μάθημα της γλώσσας. Έρευνα: μελέτη περίπτωσης Δ΄ – ΣΤ΄ τάξεις δημοτικού». Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί η ανάδειξη του βαθμού στον οποίο οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και συγκεκριμένα των τάξεων Δ΄, Ε΄ και Στ΄ αξιοποιούν το παραμύθι ως εργαλείο στην εκπαιδευτική διαδικασία και ειδικότερα στο γνωστικό αντικείμενο της γλώσσας. Η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος, το θεωρητικό, που αποτελείται από δύο κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στα παραμύθια και τους μύθους, παραθέτοντας τον ορισμό των παραμυθιών, τη δύναμη και τη γοητεία τους καθώς και τα είδη τους. Ακόμη αναλύονται τα χαρακτηριστικά στοιχεία των παραμυθιών, ενώ τέλος παρουσιάζονται τα κλασσικά λαϊκά παραμύθια. Το δεύτερο κεφάλαιο επικεντρώνεται στη διδακτική αξιοποίηση του παραμυθιού. Αναλυτικότερα παρουσιάζεται το παραμύθι στην εκπαίδευση και ο βαθμός αξιοποίησής του τόσο στη μαθησιακή διαδικασία γενικά, όσο και στη συμβολή του στο γνωστικό αντικείμενο της γλώσσας. Το δεύτερο μέρος της διπλωματικής εργασίας ασχολείται εξ ολοκλήρου με την έρευνα και την ολοκληρωτική παρουσίασή της. Στο μέρος αυτό παρουσιάζεται αναλυτικά όλο το ερευνητικό πλαίσιο. Γίνεται εκτενής αναφορά στον στόχο της έρευνας, στη διαδικασία διεξαγωγής που ακολουθήθηκε (ερευνητικά εργαλεία, μέθοδοι συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων, περιορισμοί έρευνας) και τέλος στην ανάλυση των αποτελεσμάτων και την εξαγωγή συμπερασμάτων, που προέκυψαν από την ανάλυση. Στην έρευνα συμπεριλαμβάνονται ποσοτικά αλλά και ποιοτικά αποτελέσματα, που προέκυψαν από τις απαντήσεις των ερωτηματολογίων. The present thesis «Teaching use of the fairy tale in language teaching. Research: a case study in grades D΄-F΄ primary school» is a part of my postgraduate studies in the Department of Primary School Education, in the field of Educational Sciences University of Ioannina. The main goal of the current thesis was to examine whether 4th -6th grade Primary school teachers make use of fairy tales as a means or a tool during the teaching process; and if so, to what extent. There are two parts, the first part, the theoretical framework consists of two chapters. In the first chapter the definition and the types of fairy tales are included. Furthermore, the fairy tale attributes that add power and charm are investigated and the presentation of some classic fairy tales follows. As for the second chapter, the focus is on the utilization of fairy tales. Not only the role, but the usage of fairy tales in the teaching and learning process in general and especially in teaching Greek language was examined. In the second part of the current thesis , the aim of the research, the research questions, the instruments, the limitations as well as the findings are presented. Both quantitative and qualitative methods of data collection were used through the questionnaires administered. Additionally the research results are presented and discussed thoroughly. 93 σ.

Στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα, η διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος συνοδεύεται διαχρονικά από μια ιδιαιτερότητα, σύμφυτη με την ταυτότητα της ίδιας της ελληνικής γλώσσας, ως ζωντανής γλώσσας, που συνεχώς εξελίσσεται, αντλώντας και στοιχεία από το παρελθόν. Η διπλή αυτή παράδοση αφενός προσδίδει στην ελληνική γλώσσα έναν λεκτικό πλούτο και αφετέρου συνιστά τη σημαντικότερη αιτία για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο ομιλητής κατά τη χρήση της. Η παρούσα έρευνα εστιάζει στην εξελικτική πορεία της ελληνικής γλώσσας και στον αντίκτυπο που αυτή έχει στη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος, προκειμένου να αναδειχτούν τα λόγια στοιχεία που επιβιώνουν στην ιστορική της διαδρομή. Σκοπός, επομένως, της έρευνας αποτελούν η διερεύνηση και η καταγραφή των πιο κοινών λαθών, στα οποία υποπίπτουν οι μαθητές/τριες των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου και τα οποία βρίσκονται σε συνάφεια με την επιβίωση των λόγιων στοιχείων. Στο Πρώτο Μέρος της παρούσας μελέτης αναφερόμαστε στην έννοια της προφορικής και γραπτής γλώσσας, καθώς και στη διαχρονική εξέλιξή της ανά τους αιώνες. Γίνεται, ειδικότερα, αναφορά στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας και στα βασικά χαρακτηριστικά της, όπως αυτά διαμορφώθηκαν στο πέρασμα των αιώνων. Διασαφηνίζονται οι έννοιες της Καθαρεύουσας και της Δημοτικής και παραθέτονται τα γνωρίσματα που προσδιορίζουν το κάθε είδος. Επιχειρείται, επίσης, αφενός μία διαχρονική και αφετέρου μία συγχρονική προσέγγιση του γλωσσικού μαθήματος και αναδεικνύεται παράλληλα η θέση του ως διδακτικού αντικειμένου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Επιπροσθέτως, οριοθετείται η έννοια της ορθογραφίας, κατηγοριοποιούνται τα διάφορα ορθογραφικά λάθη και παρουσιάζονται τα στάδια της ορθογραφικής ανάπτυξης. Το Δεύτερο Μέρος αναφέρεται στο ερευνητικό σκέλος της μελέτης, όπου παρουσιάζονται η μεθοδολογία της έρευνας, ο πληθυσμός, το δείγμα και τα ερευνητικά «εργαλεία» που χρησιμοποιήθηκαν για τη συλλογή των δεδομένων. Παρουσιάζονται, επίσης, τα αποτελέσματα της έρευνας και παρατίθενται αναλυτικά τα σημαντικότερα λάθη των μαθητών/τριών, όπως αυτά προέκυψαν από τη συλλογή των δεδομένων. Ακολουθούν τα συμπεράσματα της μελέτης και ανάλογες προτάσεις για τη βελτίωση της ορθογραφικής ικανότητας των μαθητών/τριών, μέσα από ενδεικτικές δραστηριότητες, τις οποίες μπορεί να εφαρμόσει κάθε εκπαιδευτικός. Ο πληθυσμός της έρευνας προσδιορίζεται θεωρητικά από τους μαθητές/τριες της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης όλης της χώρας. Λόγω της αδυναμίας να χρησιμοποιήσουμε το σύνολο του δείγματος, επιλέξαμε για τον σκοπό αυτό ένα αντιπροσωπευτικό και αξιόπιστο δείγμα για την ευρύτερη περιοχή της Περιφέρειας Ηπείρου. Αυτό καθορίστηκε με την αξιοποίηση περιοχών με αστικό, ημιαστικό και αγροτικό χαρακτήρα, αποτελώντας, στην ουσία ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του εκπαιδευτικού συστήματος της Ελλάδας. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε εννέα σχολικές μονάδες της Περιφέρειας Ηπείρου. Οι μαθητές/τριες που συμμετείχαν στην ερευνητική διαδικασία και αποτέλεσαν το δείγμα της έρευνας ήταν συνολικά διακόσιοι σαράντα οκτώ, από τους οποίους οι εκατόν είκοσι οκτώ φοιτούν στην Ε΄ τάξη και οι υπόλοιποι εκατόν είκοσι στην ΣΤ΄ τάξη. Η συγκεκριμένη έρευνα έχει τη μορφή μίας ποιοτικής έρευνας και ειδικότερα μίας έρευνας δράσης, η οποία στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας και της μάθησης και παράλληλα στην αντιμετώπιση διαφόρων γλωσσικών προβλημάτων της εκπαιδευτικής πράξης. Συγκεκριμένα, βασικός στόχος της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή των πιο κοινών ορθογραφικών λαθών στα οποία υποπίπτουν οι μαθητές/τριες των δύο τελευταίων τάξεων της Δημοτικής Εκπαίδευσης, η διερεύνηση για την επίδραση που ασκεί ο μόνιμος τόπος κατοικίας των μαθητών/τριών ως προς τη σχολική τους επίδοση στην ορθογραφία, καθώς και η διερεύνηση στρατηγικών ανάπτυξης των γλωσσικών δεξιοτήτων του γραπτού λόγου, με τις οποίες ο εκπαιδευτικός μπορεί να βελτιώσει γενικότερα την απόδοση των μαθητών/τριών στην ορθογραφία. Η ορθογραφική ικανότητα των μαθητών/τριών, οι οποίοι συμμετείχαν στην έρευνα, αξιολογήθηκε μέσα από δύο διακριτές δοκιμασίες, διαφοροποιημένες για την κάθε τάξη. Η πρώτη δοκιμασία αφορούσε στην επιλογή Σωστού ή Λάθους σε ένα εύρος σαράντα επιλογών που δίνονταν στους μαθητές/τριες και των δύο τάξεων. Οι επιλογές ήταν διαφοροποιημένες για την κάθε μία από τις δύο τάξεις. Η δεύτερη δοκιμασία είχε να κάνει με τη γραφή ενός κειμένου, δομημένου σε μία παράγραφο, το οποίο υπαγορεύθηκε από την ερευνήτρια. Το κείμενο της υπαγόρευσης ήταν διαφοροποιημένο για κάθε μία από τις δύο τάξεις. Από τα πορίσματα της έρευνας προκύπτει ότι τα λάθη των μαθητών/τριών της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης, αναφορικά με τα δάνεια της Καθαρεύουσας στη Νέα Ελληνική Γλώσσα υπάγονται στις επιμέρους κατηγορίες ορθογραφικών λαθών που προσδιορίζονται ως φωνολογικά, γραμματικά, ετυμολογικά, τονικά λάθη και λάθη στίξης. Η συχνότητα των λαθών που συναντούμε στις λέξεις ή φράσεις που δανειζόμαστε από την Καθαρεύουσα στη Δημοτική είναι ιδιαίτερα υψηλή, λόγω ελλιπούς γνώσης της ιστορικής ορθογραφίας από τους μαθητές/τριες του Δημοτικού Σχολείου. Τέλος, η περιοχή διαμονής των μαθητών/τριών επηρεάζει τη συχνότητα των ορθογραφικών τους λαθών, ενώ όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας οι μαθητές/τριες που φοιτούν σε σχολεία των αγροτικών περιοχών εμφανίζουν υψηλότερη επίδοση από τους μαθητές/τριες που φοιτούν σε σχολεία αστικών και ημιαστικών περιοχών. Εμβαθύνοντας στην ποιοτική ανάλυση των ορθογραφικών λαθών από το καθ΄υπαγόρευση κείμενο, όπως προκύπτει από την κατηγοριοποίηση των λαθών στις πέντε μεγάλες κατηγορίες, την πρώτη θέση καταλαμβάνουν τα γραμματικά και ετυμολογικά λάθη. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται τα φωνολογικά λάθη, ενώ τις δύο τελευταίες θέσεις διεκδικούν τα τονικά λάθη και τα λάθη στίξης. In the Greek educational reality, the teaching of the linguistic course is accompanied by a peculiarity of the Greek language, which is an alive language that evolves continually and at the same time it draws elements from the past. On the one hand, this double tradition adds to the Greek language verbal wealth, but on the other hand, it constitutes the basic reason for the difficulties the speaker faces while using it. This research focuses on the evolutionary course of the Greek language and the impact of it in the teaching of the linguistic course in order for the archaizing elements to survive in the Modern Greek language. Consequently, the aim of this research is the investigation and the recording of the most usual mistakes that the students of the two last grades of the municipal school do and are connected to the survival of the archaizing form of Modern Greek. The first chapter of the investigation has to do with the meaning of the language as one speaks it and as somebody uses it in its writing form. Furthermore, the evolution of the Greek language through the centuries is to be discussed. What is more important is the history of the Greek language and its basic characteristics, which exactly gave the Greek language the glory that posed in the past and continues to posses in the present indeed. The investigator clarifies the meaning and the differences, between the Purist Greek (Katharevous(s)a) and the Native language (Dimotiki). Yet, is attempted a timeless and at the same time a synchronous approach of the language course as its position is also highlighted as a teaching subject of the Greek Educational System, specifically in the Primary School. Finally, the meaning of the spelling is delimited, the various spelling mistakes are categorized and the stages of the spelling development are noted. The second chapter has to do with the investigating approach of the investigator, whom introduces the methodology of the research, the population, the sample and the research tools used to collect the necessary data. Consequently, the results of the research are presented and the most important mistakes of the students are noted in detail, as they emerged from the collection of the data in the various school units. Finally, the researcher comes to the conclusion of the study and presents her suggestion for improving the spelling of the students, through activities that can be used by every teacher in this direction. The research population is determined by the Primary School students across the country. Due to the impossibility of examining the entire population research material, a representative and reliable sample was selected. Therefore, this was determined by utilizing a part of Greece, in which it was possible to identify urban, semi-urban and rural areas, which for this reason constituted a representative sample of the Educational System of Greece. The research was carried out in nine school units in the geographical boundaries of the Region of Western Greece. Regarding the numerical data of the sample, the students who participated in the research process were a total of two hundred and forty eight, of which one hundred and twenty eight are in the 5th grade and the remaining one hundred and twenty are in the 6th grade. This is a quality research and in particular an action research, which aims to improve the quality of teaching and learning and at the same time to address the challenges and various problems of the educational practice. Specifically, the objectives of the present study are defined as follows: to record the most common spelling errors by students in the last two grades of Primary Education, to investigate whether the students' permanent place of residence affects their school performance in spelling, and exploring strategies for developing written language skills with which the teacher can improve students' performance in spelling. The spelling ability of the students who took part in the research was assessed with two distinct tests, different for each class. The first test was to choose True or False from forty corresponding new answers given to students in both grades. In the second test, which involved dictating a text structured in a paragraph, the participants were asked to write the text dictated to them by the researcher. This process varied according to the class. During the test, the students had to spell correctly the given text, which was different for the 5th grade of primary school and different for the 6th grade. The findings of the research clearly give the answers to the objectives of this project. The expected errors of the students of the 5th and 6th grade regarding the loans of the Purist Greek (Katharevous(s)a) in the Modern Greek Language fall into the sub-categories of spelling errors in phonological, grammatical, etymological, tonal errors and punctuation errors. The frequency of errors in the words or phrases that the Purist Greek (Katharevous(s)a) lends to the Native language (Dimotiki) is particularly high, due to the lack of knowledge of historical spelling by the Primary School students. Finally, the area of residence of the students seemed to have effect on the frequency of students' mistakes, as shown by the results of the research, the students attending schools in rural areas have a higher performance compared to students attending schools in urban and semi-urban areas. Going deeper into the qualitative analysis of spelling errors in dictation, as shown by the categorization of errors into the five major categories, the first place is occupied by grammatical and etymological errors. In second place are phonological errors, while the last positions are claimed by tonal errors and punctuation errors. 518 σ.

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση της ανάπτυξης της παιδικής λογοτεχνίας, από τις απαρχές της έως σήμερα, στην Αλβανία. Μελετώνται οι περίοδοι ανάπτυξης, όπως αποτυπώνονται στην αλβανική και ξένη βιβλιογραφία και οι κύριοι εκπρόσωποι κάθε εποχής. Παράλληλα γίνεται μνεία στα σημαντικότερα ιστορικά και κοινωνικοοικονομικά γεγονότα που στιγμάτισαν την εκάστοτε περίοδο, καθώς και στον αντίκτυπο που αυτά είχαν στην λογοτεχνική δημιουργία της εποχής. Πιο συγκεκριμένα, αρχής γενομένης με τα πρώτα δείγματα παιδικής λογοτεχνίας αντλούνται από την λαϊκή παράδοση και έπονται τα πρώτα δείγματα γραπτής λογοτεχνίας με διδακτικού περιεχομένου έργα, που χρονολογούνται μεταξύ 16ου-18ου αιώνα. Στην συνέχεια παρουσιάζεται η περίοδος του Ρομαντισμού και ταυτόχρονα για την Αλβανία η περίοδος της Αναγέννησης και οι προσπάθειες συγκρότησης του Αλβανικού Κράτους ( τέλη 18ου – αρχές 20ου αιώνα). Ακολουθούν η μελέτη της γενιάς των συγγραφέων του 30΄ καθώς και η επιρροή του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου (1930 – 1945). Σημαντική περίοδος τόσο πολιτικά όσο και κοινωνικά, κατά συνέπεια και λογοτεχνικά, είναι η περίοδος του σοσιαλιστικού ρεαλισμούς και η ηγεσία του Ενβέρ Χότζα (1945 – 1960 και 1960-2010). Τέλος παρουσιάζεται η ανάπτυξη και εξέλιξη της αλβανικής παιδικής λογοτεχνίας την περίοδο της τελευταίας δεκαετίας. Στο σημείο αυτό δεν θα μπορούσε να παραληφθεί η προσπάθεια δημιουργίας παιδικής λογοτεχνίας από τους συγγραφείς και λόγιους της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας της Αλβανίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει ότι η αλβανική παιδική λογοτεχνία γνωρίζει μια σοβαρή ωρίμανση αναφορικά με το περιεχόμενο και τη δομή των έργων από το 1960 και έπειτα. Οι έως τότε δημιουργίες ήταν απόρροια είτε εκπαιδευτικών αναγκών, είτε εθνικο-απελευθερωτικού και πολιτικού περιεχομένου λόγω των συνεχόμενων ιστορικών αναταραχών. Η σύγχρονη αλβανική παιδική λογοτεχνία υιοθετεί παγκόσμια πρότυπα ανάπτυξης και έχει ως επίκεντρο το ίδιο το παιδί, τις ψυχο-συναισθηματικές και αναπτυξιακές ανάγκες του. Ωστόσο, παρατηρείται έντονα ότι την τελευταία δεκαετία υπάρχει αισθητή μείωση στον αριθμό των συγγραφέων παιδικής λογοτεχνίας. Τα αίτια της μείωσης αυτής, σύμφωνα με την αλβανική βιβλιογραφία, άπτονται οικονομικών ζητημάτων, καθώς το κόστος έκδοσης είναι πολύ μεγάλο για τα αλβανικά δεδομένα. Παράλληλα οι εκπρόσωποι της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας κατέβαλλαν φιλότιμες προσπάθειες λογοτεχνικής δημιουργίας ωστόσο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αυτούσια παιδική λογοτεχνία, πάραυτα αξιοποιείται έως και σήμερα για διδακτικούς λόγους στα σχολεία της Μειονότητας. The purpose of this thesis is to investigate the development of children’s literature in Albania, from its early history until today. The study concludes the periods of development, as reflected in the Albanian and foreign literature as well as the main representatives of each era. Initially, an allusion is made to the most important historical and socio-economic events that stigmatized each time period and to the impact they had on the literature making of the time. More specifically, the first samples of children's literature that derive from the popular tradition are presented, followed by the primary samples of written literature with works that are characterized by their didactic and educational content, dating between the 16th-18th century. Subsequently, the period of Romanticism is featured, focusing on the country of Albania, since this same period, the Renaissance and efforts to establish the Albanian State were taking place (late 18th - early 20th century). The discussion continues with the interest focused on the so-called “writers’ generation of the ’30s”, as well as on the influence of the Second War Word (1930-1945). Afterwards, the emphasis is on a very important time period, in terms of political and social aspects, and eventually with an impact on children literature; this of the Social Realism and the leadership of Enver Hoxha (1945-1960 and 1960-2010). Finally, the development and progress of Albanian children's literature during the last decade are highlighted. At this point, the attempt by the authors and intellectuals/literati coming from the National Greek Minority of Albania, to create children's literature is of great importance and could not be disregarded. According to the research results, Albanian children's literature reaches a significant level of maturity regarding the content and the structure of the literary works from 1960 onwards. These works were -so far- the outcomes of either educational needs or national-liberational and political content due to the ongoing historical unrest. Contemporary Albanian children's literature adopts global standards of evolution and focuses on the child and its psycho-emotional and developmental needs. However, it is highly reported that there is a remarkable decrease in the number of children's literature writers in the last decade. The reasons for this decrease, according to the Albanian literature, are related to economic issues, as the high cost of publication considering the circumstances in Albania. At the same time, the representatives of the National Greek Minority spent generous efforts in literature creation, although, it cannot be determined as original children's literature, nevertheless, it is still used today for instructive purposes in the Minority’s schools. 488 σ.

Σκοπός της έρευνας της Διδακτορικής Διατριβής είναι να διερευνήσει τη γλώσσα του Ανδρέα Λασκαράτου από γραμματική και λεξιλογική άποψη. Οι επιμέρους στόχοι της έρευνας είναι: α) να καταγραφούν οι καινοτομίες αλλά και οι ιδιαιτερότητες της γλώσσας του Ανδρέα Λασκαράτου, οι θέσεις του μέσα από τα ποιήματα και τα πεζά κείμενά του, καθώς, επίσης, και οι ιδιαιτερότητες του κεφαλλονίτικου γλωσσικού ιδιώματος, β) να επιχειρηθεί η διευκρίνιση των παραγόντων (κοινωνικών, πολιτικών, ιδεολογικών, θρησκευτικών κ.λπ.) που τον οδήγησαν να εφεύρει έναν νέο τύπο γλώσσας, που μοιάζει, αλλά δεν είναι ίδιος με τον κεφαλλονίτικο, γ) να διερευνηθούν τα στοιχεία που αφορούν τη φωνολογία, τη μορφολογία, την ορθογραφία τόσο στο ποιητικό όσο και στο πεζογραφικό του έργο, δ) να δοθούν πληροφορίες για την εργογραφία του συγγραφέα, ε) να ανιχνευτούν ενδεχόμενα ιδεολογικά μηνύματα, τα οποία προκύπτουν και στ) να αναζητηθούν οι παράγοντες που συνετέλεσαν στη διαμόρφωση της γλώσσας του Ανδρέα Λασκαράτου. Η μέθοδος που επιλέχθηκε για τη διεξαγωγή της παρούσας διερευνητικής διαδικασίας είναι η ποιοτική έρευνα και η επιτόπια παρατήρηση. Η ποιοτική προσέγγιση στην έρευνα στοχεύει στη, σε βάθος, διερεύνηση και κατανόηση των κοινωνικών φαινομένων. Στόχος της είναι η ολιστική κατανόηση. Η επιτόπια παρατήρηση συνίσταται στην παρατήρηση μιας συμπεριφοράς (ή ενός φαινομένου) εντός του περιβάλλοντος, στο οποίο εκδηλώνεται. Τα δεδομένα που προέκυψαν, μέσα από εκτενή ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, εξασφαλίζουν πληθώρα συντεταγμένων και όρων διερεύνησης του θέματος και οδηγούν στα εξής αποτελέσματα: α) Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά που διέπουν την προσωπικότητα του Ανδρέα Λασκαράτου είναι η αγωνιστικότητα, ο στοχασμός και η εντιμότητα. Είναι ο αγωνιστής στοχαστής, που έκανε τριπλό αγώνα στη ζωή του, πολιτικό, γλωσσικό και ηθικό, με ευθύνη, ήθος και ψυχική δύναμη. 10 β) Πλανήθηκε αρκετά στα διάφορα κοινωνικο-πολιτικά ζητήματα, μη μπορώντας να απαγκιστρωθεί, ολοκληρωτικά, από την ταξική του θέση. Παρόλα αυτά παρέμεινε βαθιά ανθρωπιστής. γ) Η προσφορά του Ανδρέα Λασκαράτου στην καθιέρωση της δημοτικής δεν εκτιμήθηκε όσο άξιζε. Η γλώσσα του παρουσιάζει πολλές ιδιομορφίες. Άλλοτε εμφανίζεται πρόχειρη, αναρχική και εκκεντρική και άλλοτε γίνεται εμπαθής και έντονη, ανάλογα με αυτό που επιχειρεί να εκφράσει. Διαμορφώνεται, έτσι, ένα συγκεκριμένο ατημέλητο σύστημα, το οποίο, ωστόσο, είναι δουλεμένο με επιμονή και συνέπεια. δ) Ο Λασκαράτος μένει αμετακίνητος στις θέσεις του. Στέκεται απέναντι σε κάθε κατεστημένο και δεν υποκύπτει ποτέ στις απόψεις εκείνων που έρχονται σε αντίθεση με τις ιδέες και τις αρχές του. Εργάζεται σκληρά για το συμφέρον των πολλών. ε) Εκφράζεται με μεγαλύτερη ελευθερία, δημιουργεί και συνθέτει νέες λέξεις, χρησιμοποιεί σχήματα και αναδεικνύει γλωσσικό υλικό από όλες τις φάσεις της ελληνικής γλώσσας. στ) Αδιαφορεί για την τήρηση των τύπων και ενδιαφέρεται μόνο για το αποτέλεσμα και την κατανόηση του λόγου του. Εισάγει, έτσι, δικά του γλωσσικά μοντέλα, καινοτομεί, αναδεικνύει καινούριους τύπους, συνθέτει φράσεις και παρωδίες, ενώ περνάει με μεγάλη ευκολία από τη σάτιρα στη σοβαρότητα του επιστημονικού κειμένου. The current Ph.D. thesis aims at researching Andreas Laskaratos’ language from both grammatical and lexical perspectives. Τhe research is further divided into the following objectives: a) record the innovations and peculiarities of Andreas Laskaratos’ language, his opinions expressed through his poems and short texts, as well as the peculiarities of the Cefalonian idiom, b) clarify the factors (social, political, ideological, religious, etc.), which led him to invent a new type of language that resembles the Cefalonian one, c) investigate elements of phonology, morphology and spelling in both his poetry and prose, 11 d) provide information about the author's work, e) detect possible ideological messages that arise, and f) search out the factors that contributed to the formation of Laskaratos’ language. Qualitative research methodology and field observation were both selected for conducting the current investigation. The qualitative approach aims at in depth investigation and understanding of social phenomena. Its goal is a holistic understanding. Field observation attempts to observe a behavior (or a phenomenon) within the environment in which it manifests. The data obtained, through an extensive review of relevant literature, provide a variety of terms and coordinates for investigation of our subject of interest, and lead to the following results: a) The most important characteristics that govern Andreas Laskaratos’ personality are militancy, contemplation and honesty. He is a militant thinker, whose life was characterized by political, linguistic and moral struggle, accompanied with responsibility, morality and mental strength. b) He erred a lot within various socio-political issues, not being able to completely detach himself from his class positions. Nevertheless, he remained deeply humanist. c) Andreas Laskaratos' contribution to the establishment of the vernacular language was not appreciated enough. His language has many peculiarities. Sometimes he appears crude, anarchic and eccentric, while other times he becomes passionate and intense, depending on what feelings he is trying to express. Thus, a specific system is formed, which, however, is characterized by perseverance and consistency. d) Laskaratos remains firm in his views. He stands in opposition to establishment views and never succumbs to those who oppose his ideas and principles. He works hard for the benefit of the majority. e) He expresses himself with greater freedom, creates and composes new words, uses figures of speech and highlights linguistic material from all phases of the Greek language. f) He is indifferent to comply with formalities, and he is only interested in the outcome and understanding of his speech. Thus, he introduces his own language models, innovates, highlights new types, and composes phrases and parodies, while passing with great ease from satire to the seriousness of a scientific text. 407 σ.

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως στόχο να μελετήσει τη συμβολή του διαδραστικού θεάτρου στην ανάπτυξη της γλωσσικής έκφρασης στις πρώτες σχολικές τάξεις του δημοτικού, αλλά και στην προσχολική ηλικία. Το θέατρο και δη το διαδραστικό, όπου οι θεατές συμμετέχουν και διαμορφώνουν την παράσταση, ενδείκνυται για την κοινωνιοσυναισθηματική και επικοινωνιακή χρήση της γλώσσας, η οποία αποτελεί ζητούμενο σε αυτές τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Εισηγούμαστε το Proactive Theatre, το θέατρο για την ενεργή στάση του ανήλικου θεατή και το εντάσσουμε στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πρόκειται για ένα είδος διαδραστικού θεάτρου που συνδυάζει τεχνικές του θεάτρου του καταπιεσμένου και του εκπαιδευτικού δράματος και στοχεύει στην καλλιέργεια της προφορικής και γραπτής γλωσσικής έκφρασης, ενώ παράλληλα προάγει την ψυχική και πνευματική ανάπτυξη. Η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθήθηκε ήταν εκείνη της διδακτικής πρότασης και αφορά την εφαρμογή ενός διδακτικού πλάνου με ολιστικό χαρακτήρα. Αξιοποιήθηκαν το παιχνίδι, το θεατρικό παιχνίδι, η τεχνική της βιβλιοθεραπείας, η δημιουργική γραφή, το κουκλοθέατρο, αλλά και η μέθοδος των έξι σκεπτόμενων καπέλων του De Bono για την πλαισίωση του Proactive Theatre και την ενδυνάμωση της γλωσσικής έκφρασης, αλλά και την ενίσχυση της ενσυναίσθησης. The aim of this thesis is to study the contribution of interactive theatre in the development of language expression in the first grades of primary school, but also in preschool age. Theatre, especially the interactive one, where spectators participate in the performance, is suitable for the socio-emotional and communicative use of the language, which is in demand at these educational levels. We propose Proactive Theatre, for young active audiences and we include it in the educational process. Proactive theatre is a kind of interactive theatre that combines techniques of the theatre of the oppressed and the educational drama and aims at the cultivation of oral and written language expression, while at the same time promoting creativity and mental development. The methodological approach followed was that of the teaching proposal and concerns the implementation of a teaching plan with a holistic character. We utilized games, drama games, bibliotherapy, creative writing, puppet theatre, but also the method of De Bono's six thinking hats for the framing of Proactive Theatre and for the language expression and the strengthening of empathy. 93 σ.

Η παρούσα διπλωματική εργασία προσεγγίζει και μελετά τους όρους «Παιδική Λογοτεχνία» και «Διαπολιτισμική Εκπαίδευση» προκειμένου να καταδείξει πώς εμπλέκονται οι δύο έννοιες. Η εφαρμογή της ερευνητικής μεθόδου ανάλυσης περιεχομένου στα λογοτεχνικά κείμενα των διδακτικών εγχειριδίων της γλώσσας και του τρίτομου ανθολογίου λογοτεχνικών κειμένων του σημερινού δημοτικού σχολείου είχε σκοπό να εντοπίσει τα κείμενα που συμβάλλουν στην καλλιέργεια της διαπολιτισμικής συνείδησης των μαθητών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο αυτά επιδρούν στη διαμόρφωση μιας κοινής διαπολιτισμικής συλλογιστικής στον χώρο του σχολείου. Τέλος, η παρούσα μελέτη παρουσιάζει σύγχρονα έργα ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας που δημιουργήθηκαν την τελευταία δεκαετία, απευθύνονται στην ηλικιακή κατηγορία των παιδιών του δημοτικού σχολείου και προβάλλουν τη διαπολιτισμικότητα, με σκοπό να αποτελέσουν μια πρόταση για γονείς, εκπαιδευτικούς και όλους όσους ασχολούνται με την αγωγή του παιδιού. This dissertation approaches and studies the terms “Children’s Literature” and “Intercultural Education” to prove how these two concepts are involved. The main research objectives of the study are on the one hand to examinate the present of literary texts that have an intercultural dimension and promote intercultural communication in the language textbooks and the anthology of literary texts of the current primary school and on the other hand to collect of the last decade that promote, develop and enhance the intercultural character of students to be a didactic proposal for both intercultural and non-intercultural schools today. The main purpose of the study is to highlight intercultural literature and its advantages for students of Primary Education. 141 σ.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται στην αξιοποίηση της κειμενοκεντρικής απεικονιστικής προσέγγισης, στη βάση του προτύπου μοντέλου της περιγραφικής κειμενικής ακολουθίας του Jean Michel Adam, στο οποίο προστέθηκε η παράλληλη ψυχική συμμετοχή του περιγράφοντος στη διαδικασία της περιγραφής. Η ερευνητική έμφαση της διατριβής και, συνεπώς, η ουσιαστική πρωτοτυπία της έγκειται στη διερεύνηση των στάσεων και απόψεων των εκπαιδευτικών των ανωτέρων τάξεων του Δημοτικού σχολείου (Έ και ΣΤ΄) και των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου (Ά και Β΄), ως προς τη δυνατότητα αξιοποίησης του προαναφερόμενου προτύπου μοντέλου του Jean Michel Adam συνδυαστικά με την τριμερή διάρθρωση της ψυχής του περιγράφοντος και την τριμερή διάρθρωση του γραπτού λόγου κατά τη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στους μαθητές των αντίστοιχων τάξεων αναφοράς, με τελικό στόχο την υποκειμενική κειμενική απεικόνιση. The present PhD dissertation focuses on the utilization of the genre-based approach at the basis of Jean-Michel Adam’s standard model of descriptive textual sequence, in which the person, who is currently described, concurrent mental participation in the process of description has been added. The investigative emphasis of the dissertation and consequently its substantial originality lies in the research of educators’ attitudes and opinions who teach in the final grades of primary school (fifth and sixth grade) and the first grades of secondary school (first and second grade) with regard to the utility of above-mentioned Jean-Michel Adams’ standard textual model in combination with the tripartite structure of the currently described persons’ soul and the tripartite structure of the written language during Modern Greek Language teaching to students of the reference classes aiming eventually at the subjective textual representation. 251 σ.

Η παρούσα εργασία καταγράφει και αναλύει τα θέματα τα οποία σχετίζονται με την οικογένεια στα περιεχόμενα των Ανθολογίων Λογοτεχνικών Κειμένων του Δημοτικού σχολείου στην Ελλάδα. Αποτελεί ανάλυση περιεχόμενου των παραπάνω βιβλίων. Η ανάλυση περιεχομένου είναι μια μέθοδος η οποία αφορά λιγότερο το ύφος του κειμένου και περισσότερο τις εκφραζόμενες ιδέες. Μέσα από την ερευνητική αυτή μέθοδο εξετάζεται η συχνότητα κατά την οποία συναντάται ο θεσμός της οικογένειας, οι μορφές και τα πρότυπα οικογένειας που προβάλλονται καθώς και οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των μελών της. Η εργασία ολοκληρώνεται με την παράθεση των συμπερασμάτων τα οποία προέκυψαν από την ανάλυση των περιεχομένων των Ανθολογίων. This dissertation, records and analyzes the subjects related to the family as it in the contents of the Anthology Literature Contexts of the greek Primary School. It is an analysis of the content of the above books. Content analysis is a method which concerns less the tone of the text and more the ideas expressed. This research method examines the frequency at which the institution of the family is found, the forms and patterns of family shown, as well as interpersonal relationships between its members. The dissertation comes to an end with the exposition of the conclusions that are being emerged by the analysis of the Antheological content. 108 σ.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή περιγράφει την εφαρμογή ενός προγράμματος παρέμ-βασης σε εικοσιπέντε μαθητές της πέμπτης τάξης του Δημοτικού σχολείου αστικής περιοχής του νομού Αττικής (μελέτη περίπτωσης). Ερευνήθηκε η δυνατότητα βελτίωσης των ικανο-τήτων επιχειρηματολογικής γραφής των μαθητών μέσω διδακτικών πρακτικών οι οποίες βασίστηκαν στην κοινωνικοπολιτιστική θεωρία γνωστικής ανάπτυξης του Lev Vygotsky, στις αρχές της διαμεσολαβητικής παιδαγωγικής, της κριτικής διδασκαλίας και της επικοινωνιακής-λειτουργικής διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος. Η μάθηση πραγματώ-νεται σε συγκεκριμένο περικείμενο ως αποτέλεσμα της κοινωνικής διάδρασης μέσα στη Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης. Ο επιχειρηματολογικός λόγος των μαθητών εξετάστηκε: α) ως ο πυρήνας της επικοινωνιακής λογικής σύμφωνα με την επικοινωνιακή θεωρία του Habermas, β) ως λεκτική πράξη, σύμφωνα με τη θεωρία των Austin και Searle, γ) ως εκφώνημα το οποίο διακρίνεται για την ετερογλωσσία, την πολυφωνία, το διαλογισμό σύμφωνα με τον Bakhtin και δ) ως γλωσσικό παιχνίδι σύμφωνα με τον Wittgenstein. Η ανάλυση του επιχειρηματολογικού λόγου των μαθητών βασίστηκε στo τρισδιάστατο μοντέλο κριτικής ανάλυσης του Fairclough. Τα αποτελέσματα της παρέμβασης στην επιχειρηματολογική γραφή της πειραματικής ομάδας συγκρίθηκαν: α) με τα αποτελέσματα γραφής του παράλληλου τμήματος της πέμπτης τάξης E΄ 2 (24 μαθητές) και β) με τα αντίστοιχα αποτελέσματα του συνόλου της ομάδας ελέγχου που αποτελούνταν από το παράλληλο Τμήμα της πέμπτης τάξης (Ε΄2) και τα δύο τμήματα της έκτης τάξης του ίδιου σχολείου (66 μαθητές συνολικά). Η παρέμβαση διήρκεσε ενενήντα διδακτικές ώρες και εφαρμόστηκε για διάστημα ενός σχολικού έτους. Οι διδακτικές στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: μοντελοποίηση της δομής των επιχειρηματολογικών κειμένων, συνεργατική γραφή, μάθηση από παρατήρηση, άμεση διδασκαλία, ρητορική αντιπαρά-θεση επιχειρημάτων – αντεπιχειρημάτων, διαλεκτικές διαδράσεις (φιλοσοφικός διάλογος, γλωσσικά παιχνίδια, αντιλογίες μέσα από υπόδυση ρόλων, δημόσιος διάλογος), διάδραση με ποικίλες μορφές κειμένων που σχετίζονται με τον επιχειρηματολογικό λόγο (αφηγημα-τικά, σχολικά, δημοσιογραφικά, διασκευές κειμένων αρχαιοελληνικής γραμματείας, διαφημιστικά, πολιτικά και κείμενα από το διαδίκτυο). Τα ποσοτικά αποτελέσματα της έρευνας βασίστηκαν στη σύγκριση ενός αρχικού και ενός τελικού επιχειρηματολογικού κει-μένου-επιστολής που έγραψαν οι μαθητές πριν και μετά την ολοκλήρωση της παρέμβασης στην πειραματική ομάδα. Η στατιστική ανάλυση των μαθητικών επιχειρηματολογικών κειμένων ανέδειξε σημαντικές διαφορές μεταξύ της πειραματικής ομάδας και της ομάδας ελέγχου του παράλληλου Τμήματος της πέμπτης τάξης (Ε΄2) αλλά και μεταξύ της πειραματικής ομάδας και του συνόλου της ομάδας ελέγχου. Σύμφωνα με την έρευνα σημαντική διαφορά εντοπίστηκε ανάμεσα στα αρχικά και τελικά επιχειρηματολογικά κείμε-να της πειραματικής ομάδας. Γίνεται λόγος για σημαντική γνωστική βελτίωση της δομής των επιχειρηματολογικών κειμένων, αύξηση του αριθμού επιχειρημάτων, αντεπιχειρημάτων και επιχειρημάτων ανασκευής τα οποία εισήγαγαν οι μαθητές στα κείμενά τους και αύξηση του αριθμού συνδετικών και επιχειρηματολογικών δεικτών. Επίσης, παρατηρήθηκε αύξηση του αριθμού επιχειρημάτων που τεκμηριώνονταν χάρη στη χρήση αποδεικτικών στοιχείων, αύξηση της έκτασης των παραχθέντων κειμένων και, τέλος, βελτίωση της αιτιολόγησης μιας θέσης χάρη στη χρήση αιτιολογικών συνδέσμων. Διεξοδικότερη παρουσίαση των ερευνητικών αποτελεσμάτων γίνεται στην ενότητα της ποιοτικής επεξεργασίας-συζήτησης. 125 σ.