Search

Οι κρίσεις αποτελούν έναν από τους λειτουργικούς μηχανισμούς της εξουσίας προκειμένου να συντηρείται και να διασφαλίζει την ομαλότητα. Γι’ αυτό το φιλελεύθερο δημοκρατικό καθεστώς, το σύγχρονο βιοπολιτικό γίγνεσθαι «πλήττεται» διαρκώς από κρίσεις, οι οποίες ελαχιστοποιούν όλο και περισσότερο τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ποιότητα των συνθηκών διαβίωσης. Η οικονομική κρίση που πλήττει την Αθήνα της Άκρας Ταπείνωσης, της Ρέας Γαλανάκη, θέτει υπό αμφισβήτηση τη γενικότερη αξία της ζωής. Σ’ αυτή τη βάση, έχοντας ως κεντρικό άξονα την φιλοσοφία του Giorgio Agamben, η οποία συνίσταται στο σχηματισμό της κυριαρχίας και του κανόνα στη βάση μιας «γυμνής ζωής» που τίθεται σε κατάσταση εξαίρεσης, προχωρούμε στη διερεύνηση, αφενός, των χαρακτήρων της Τειρεσία και της Νύμφη, εμπερικλείοντάς τες στο δίπολο κυριαρχία vs γυμνή ζωή, κανονικότητα vs ετερότητα. Με γνώμονα την γυναικεία τους φύση, που πάντα τις συνοδεύει και τις καθορίζει, αναλύεται η ένταξή τους στο άσυλο, και μετέπειτα στον ξενώνα, όπως και οι βασικές ενέργειές τους: της αυτο-ονοματοθεσίας και της απαγορευμένης διαφυγής. Αφετέρου, εξετάζουμε τον χαρακτήρα του πασά από τον Βίο του Ισμαήλ Φερίκ πασά: spina nel cuore, της Γαλανάκη. Πρόκειται για μια φιγούρα στο όριο δύο κόσμων, του Αιγυπτιακού και του Ελληνικού, που τίθεται σε κατάσταση εξαίρεσης λόγω της απόκλισής του από την κανονικότητα της πατριαρχίας. Αφού αναλυθούν τα παραπάνω, θα γίνει μια προσπάθεια σύγκρισης της γυμνής ζωής του πασά και των δύο γυναικών: Τειρεσίας και Νύμφης. Ταυτόχρονα θα προτείνουμε ορισμένες λύσεις αλλαγής και ανάδυσης του γυναικείου φαντασιακού στον θεωρητικό άξονα των Luce Irigaray και Hélène Cixous.

Η ετερότητα είναι φύσει «ανατρεπτική». Η ύπαρξη του «άλλου» υποδηλώνει έως ένα σημείο την αμφισβήτηση του «Εγώ». Η ισχύουσα δυτικοκεντρική λογική καταλογίζει στην «Ετερότητα» τις πολιτισμικές διαφορές και τις κοινωνικές εκφράσεις που ξεφεύγουν από τις «φυσιολογικές», διαμορφώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο έναν «μεταμοντέρνο» πολιτισμό, κοινό στους λαούς του πλανήτη μέσα από τη χρήση των Μ.Μ.Ε και την «παγκοσμιοποιημένη» βιομηχανία της διαφήμισης. Το ερώτημα που γεννάτε απ’ αυτή την παραδοχή, είναι το «πώς παρουσιάζεται η εικόνα του διαφορετικού “άλλου” μέσα από τη διαφήμιση;» Κάτι το οποίο αποτέλεσε και τον πυρήνα της παρούσας έρευνας. Αφού πρώτα διατυπώθηκαν τα ερευνητικά ερωτήματα (μετά από την βιβλιογραφική ανασκόπηση), στη συνέχεια ακολούθησε η ποιοτική έρευνα. Ως ερευνητικό εργαλείο χρησιμοποιήθηκε η συνέντευξη ημιδομημένης μορφής, ενώ το δείγμα αποτέλεσαν 15 διαφημιστές από 4 πόλεις της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ιωάννινα). Έπειτα, διεξήχθη η ανάλυση περιεχομένου και τέλος η εξαγωγή συμπερασμάτων. Από την έρευνα προκύπτει ότι η εικόνα του διαφορετικού υπήρχε ανέκαθεν στη διαφήμιση και εξακολουθεί να υπάρχει και στις μέρες μας στοχεύοντας, κατά κύριο λόγο, στην άμβλυνση κοινωνικών στερεότυπων. Ο «άλλος» χρησιμοποιείται είτε για να σοκάρει - ενεργοποιήσει συνειδήσεις είτε για να δηλώσει την πολιτισμικό πλουραλισμό που υφίσταται και απαιτεί αποδοχή. Ωστόσο, η διαφήμιση φαίνεται αφενός να ομογενοποιεί τον κόσμο λόγω παγκοσμιοποίησης (Μαζική κουλτούρα). Αφετέρου, κάνει προσπάθειες να προβάλλει τις πολιτισμικές διαφορές κάθε λαού εκπέμποντας ηχηρό μήνυμα σεβασμού και διαπολιτισμικότητας. Differentiation is by nature “subversive”. The existence of „the “other”, up to a point, puts the „I‟ in dispute. The existing western logic, attributes the cultural differences and social expressions departing from anything “normal” to the “differentiation”, carving out that way a “postmodern” culture, common to the people of the planet through the use of the media and the „globalised‟ advertising industry. The question arising from this consensus view, is “How is the image of the different “other” presented through advertising?”. Something that constituted the core of the current research. After the exploratory questions were postulated (through literature review), concequently, the quality research came next. The exploratory tool used, was the half-structured form of the interview, using as a sample 15 advertisers from 4 Greek cities (Athens, Thessaloniki, Patra, Ioannina). Afterwards, the analysis of the content and the extrapolation of the conclusions were conducted. The issue emerging from the research is that the image of the different has always existed and still exists in advertising, aiming mainly at the alleviation of social stereotypes. The “other”, is used either to shock – activate or to state the cultural pluralism they undergo and demand acceptance. However, advertising at first seems to be homogenising the world, due to the globalisation (Mass culture). Secondly, it makes efforts to project the cultural differences of all people, by sending out a loud message of respect and interculture. 149 σ.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η μελέτη της απεικόνισης του «Άλλου» σε πενήντα έξι σύγχρονα εικονογραφημένα μικροαφηγήματα Ελλήνων συγγραφέων, που απευθύνονται σε παιδιά νηπιακής και πρώτης σχολικής ηλικίας και καλύπτουν την περίοδο 2000-2013. Επιπλέον, εξετάζονται τα ιδεολογικά μηνύματα μέσα από τον κειμενικό και εικονικό αφηγηματικό λόγο. Ειδικότερα, ασχολείται κυρίως με τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο κείμενο και την εικόνα, προκειμένου να εντοπιστούν στερεοτυπικές και προκατασκευασμένες ιδέες σχετικά με τον «Άλλο». Αρχικά, εξετάζονται θεωρητικά ζητήματα που συνδέονται με τη συγκεκριμένη έρευνα, τα οποία σχετίζονται με την Παιδική Λογοτεχνία και τη διαπολιτισμική διάσταση. Ειδικότερα, αναφερόμαστε στις έννοιες της «πολυπολιτισμικότητας», της «διαπολιτισμικότητας», και της διαπολιτισμικής αγωγής και εκπαίδευσης. Στη συνέχεια, προσδιορίζονται πέντε εκπαιδευτικά μοντέλα ως ερευνητικά εργαλεία, προκειμένου να εξεταστούν τα εικονογραφημένα μικροαφηγήματα ως προς τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζεται ο ρόλος του «Άλλου». Επιπρόσθετα, προσεγγίζονται οι έννοιες της πολιτισμικής διαφορετικότητας, της ταυτότητας και της ετερότητας. Επιπλέον, εξετάζεται ο ρόλος της ιδεολογίας στο παιδικό βιβλίο, η έννοια της «πολυπολιτισμικής λογοτεχνίας» και ο «Άλλος», όπως αυτός αποτυπώνεται ποικιλοτρόπως στα εικονογραφημένα μικροαφηγήματα που αποτελούν και το υλικό της παρούσας διατριβής. Τέλος, εξετάζεται η λειτουργία της εικονογράφησης στο σύγχρονο εικονογραφημένο μικροαφήγημα. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται το μεθοδολογικό εργαλείο που έχει χρησιμοποιηθεί για την πραγματοποίηση της έρευνας. Ειδικότερα, πρόκειται για μια συνδυαστική μέθοδο που στηρίζεται στη θεωρία του αφηγηματικού λόγου και στη μεθοδολογία που προτείνει η θεωρία της Πολιτισμικής Εικονολογίας. Αντίστοιχα, η ανάλυση της εικονογράφησης έχει στηριχτεί στη «γραμματική του οπτικού κειμένου».Συνοψίζοντας, μπορούμε να σημειώσουμε ότι τα θέματα των μικροαφηγημάτων που αναλύονται είναι εμπνευσμένα από τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα και τα ιδεολογικά μηνύματα που μεταδίδονται καταφέρνουν να εμφυσήσουν τις αξίες της ζητούμενης διαπολιτισμικότητας, δηλαδή της συμφιλίωσης, του σεβασμού της ετερότητας και της ουσιαστικής αποδοχής του «Άλλου». Επιπλέον, λειτουργούν στο επίπεδο της ενσυναίσθησης, της επίλυσης προβλημάτων, αλλά και ως φορείς κοινωνικοποίησης στο σύγχρονο πολυπολιτισμικό περιβάλλον. The purpose of the present dissertation is the study of the portrayal of the “Other” in fifty six contemporary short stories by Greek authors addressed to infants and primary school children during the period 2000-2013. Furthermore, ideological messages through textual and virtual narrative discourse are analysed. More specifically, it is mainly concerned with the relation at work between the text and the image, in order to detect stereotypical and preconceived notions about the “Other.”Initially, some theoretical issues are discussed related to the specific research, and connected to Children’s Literature and its intercultural dimension. Specifically, mention is made of the notions of “multiculturalism,” “interculturality,” as well as intercultural education. Then, five educational models are defined as research tools with a view to examining the illustrated short stories, in terms of the way in which the role of the “Other” is constructed. Moreover, the notions of cultural diversity, identity, and otherness are approached. Apart from that, the role of ideology in children’s books, the notion of “multicultural literature,” and the “Other” are explored, as this is variously reflected in the illustrated short stories, which the present dissertation draws upon. Finally, the function of illustration in the contemporary illustrated short story is examined.Later on, the methodological tool used for the purposes of this research is presented. Actually, it is a method combining textual analysis techniques. Actually, it is a method premised on French theoretician Genette. In addition, it is based on the methodology posited by the theory of Cultural Imagism. The analysis of illustration has been premised on “the Grammar of Visual Design” .In conclusion, it should be noted that what emerges as an idea from the total of short stories is that the topics of the short stories analysed are inspired by current affairs, and the ideological messages conveyed manage to instill the values of interculturality, that is of reconciliation, respect of diversity, and essential acceptance of the “Other.” Furthermore, the topics act on the level of empathy and problem-solving, and as agents of socialisation in contemporary multicultural environment. 551 σ.

Αντικείμενο της παρούσης ερευνητικής εργασίας αποτελεί η πραγμάτευση της ταυτότητας του «άλλου», του ξένου, μέσα στο πλαίσιο των κειμένων της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Ως αντικείμενο μελέτης η αρχαία τραγωδία και αναπόσπαστο τμήμα των προγραμμάτων σπουδών στη Μέση Εκπαίδευση, αλλά και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εντοπίσουμε πώς ακριβώς αντιμετωπίζουν οι τραγικοί ποιητές τη διαφορετική εθνικότητα μέσα στα κείμενά τους και, επομένως, πώς αυτή η αντιμετώπιση καταγράφεται, κατ’ επέκταση, στο γενικότερο αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Το ζήτημα αυτό παρουσιάζει αυξημένη σημασία, πέρα από τη φιλολογική του πλευρά και το ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία, από τη στιγμή που η σύγχρονη εποχή αποζητά σημεία αναφοράς και δείκτες αποδοχής ή όχι του «άλλου» στην ανάγκη της να αποσαφηνίσει το δικό της πολυπολιτισμικό και διαπολιτισμικό χαρακτήρα. Τελικός σκοπός, λοιπόν, αυτής της εργασίας είναι να φανεί πώς μπορεί η αρχαία τραγωδία να συμβάλλει, ως έργο πνευματικό και διδακτικό, στο γενικότερο δημόσιο διάλογο περί πολυπολιτισμικότητας και διαπολιτισμικών κοινωνιών. Τι άλλο από τα ίδια τα κείμενα της αρχαίας τραγωδίας αποτελούν τον οδηγό μας σε αυτήν την έρευνα. Στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής προσέγγισης που αποπειραθήκαμε οφείλαμε να δώσουμε το λόγο στους ίδιους τους τραγικούς ήρωες. Ακολουθήσαμε, λοιπόν, όπως γίνεται έτσι, αντιληπτό, τη μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου, η οποία θέτει το ίδιο το κείμενο στο επίκεντρο της έρευνάς της. σε συνδυασμό με τη μέθοδο ανάλυσης των δομών του βάθους και της επιφάνειας ενός κειμένου. Το τελικό αποτέλεσμα από την ανάλυση που επιχειρείται στην εργασία αυτή δεν μπορεί παρά να είναι θετικό για τη διαπολιτισμική προσέγγιση των έργων του πνεύματος. Όπως θα φανεί και στην εξέλιξη της εργασίας, το εθνικό στοιχείο, αν και υπάρχει μέσα στην αρχαία τραγωδία και κάνει αισθητή την παρουσία του, ωστόσο, δεν αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για την εξέλιξη και τον προσδιορισμό των πραγμάτων. The main object of this paper is the negotiation of the identity of the “other” in the context of the texts of ancient Greek tragedy. As studied ancient tragedy and an integral part of the curriculum in secondary education, but also in most countries of the world, there is a particular interest to identify how exactly facing the tragic poets of different nationalities within their texts and, therefore, how these responses are recorded thus the overall ancient culture. This question is increasingly important, beyond the literally side and the interest in ancient Greek literature, since the modern era longs benchmarks and indicators of acceptance or not of the “other” in the need to clarify its own multicultural and intercultural character. The ultimate goal, therefore, of this paper is to show how the ancient tragedy to contribute, as spiritual and educational work in the more general debate on multiculturalism and intercultural societies. The texts of the ancient tragedy will be our guide in this research. In the context of intercultural approach we attempted ought to give the floor to the same tragic heroes. Followed, then, as is so understood, the method of content analysis, which sets the text itself at the center of the investigation in combination with the method of analysis of the structures of the surface and depth of a text. The final result of the analysis in this paper can only be positive for the intercultural approach of literally works. As will be seen in the evolution of our research, the national element, though present in the ancient tragedy and makes its presence felt, however, is not the decisive factor for the development and identification of what is happening in the plays.

International audience; Η λακανική έννοια της «επιθυμίας του Άλλου» επιτρέπει μία απάντηση σε κάποια ερωτήματα που είχε βάλει ο ίδιος ο Φρόιντ, όσον αφορά στη θέση του ότι το όνειρο είναι η μεταμφιεσμένη εκπλήρωση μίας απωθημένης ευχής. Θέση που επιχείρησε σε διάφορα κείμενά του να σχετικοποιήσει, φερειπείν με τη λειτουργία σύνδεσης της ενορμητικής διέγερσης με τα ανώτερα στρώματα του ψυχικού οργάνου (την οποία διέγνωσε ο Φρόιντ σαφώς από το 1920 και μετά), η οποία του φαινόταν πρωθύστερη (αν όχι πρωταρχικότερη) της εκπλήρωσης της ευχής, ιδιαίτερα σε όνειρα που υποκινούνται από τραυματικά γεγονότα. Αν θεωρηθεί, όμως, ότι τα ημερήσια κατάλοιπα (τα οποία συμμετέχουν γενικότερα κατά το Φρόιντ στην υποκίνηση των ονείρων), έχουν ούτως ή άλλως τραυματικό χαρακτήρα - στο βαθμό που φέρουν κάτι από το αίνιγμα της επιθυμίας του Άλλου ιδιαίτερα όταν αυτό δεν δύναται να απαιτηθεί προκαλώντας την απόλαυση του Άλλου - δίνεται η δυνατότητα συσχετισμού των δύο λειτουργιών του ονείρου κατά Φρόιντ. Συνεπώς, η λειτουργία του ονείρου, είτε υπό την εκδοχή της «εκπλήρωσης» είτε υπ’αυτήν της «σύνδεσης», έχει να κάνει με το αίνιγμα της επιθυμίας και την απόλαυσης του Άλλου και κυρίως με τον τρόπο που επιχειρεί το όνειρο ν’ αποδώσει, διαμέσου της κρυπτογράφησης που δημιουργεί με τα μορφώματά του (μεταφορικής ή μετωνυμικής φύσης), απάντηση στο αίνιγμα αυτό. Απάντηση όμως, που αφενός αφήνει πάντα ένα υπόλοιπο και αφετέρου μπορεί να αποτύχει, όπως αυτό συμβαίνει στα αγχώδη όνειρα και - ακόμη περισσότερο - στους εφιάλτες στους οποίους η απόλαυση του Άλλου γίνεται απειλή. Η θεώρηση αυτή έχει κλινικές συνέπειες για την ψυχαναλυτική πράξη που αφορά στα όνειρα.; The lacanian concepts of Other’s desire as well as enjoyment (jouissance) provide an answer to questions posed by Freud himself as regards his view that dreams are a «satisfaction of a repressed wish in disguise». Freud tried to relativize this view in several of his texts. One way to do this is the function of linking drive stimulations with the upper layers of the psychic organ (diagnosed by Freud clearly in 1920) which he considered more primordial to the satisfaction of wish, especially in dreams that are incited by traumatic events. Provided though, that daily residues (which according to Freud take part in the instigation of dreams) are anyhow of a traumatic nature – to the extent it bears something of the enigma of the Other’s desire and the enjoyment (jouissance) – the association of the two functions of dreams (linking and wish satisfaction) according to Freud is made possible. Thus the function of dreams, whether from the aspect of «linking» or that of «satisfaction», has to do with the enigma of the Other’s desire and Other’s enjoyment and mainly with the way the dream finds through the encoding it creates with its formations (of metaphoric or metonymic nature) to provide «answer» to the enigmatic Other’s desire. This, however is an answer, which on the one hand always leaves a remainder (one would say something to be desired) and on the other hand may provide a failure as in the case of anxious dreams and even more in nightmares, in which Other’s enjoyment becomes a threat. This view has clinical consequences for the psychoanalytic act regarding dreams.

Στην παρούσα εργασία προσεγγίζεται η έννοια του ξένου μέσα από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄, Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου. Έχοντας ως έρεισμα τις πολιτισμικές σπουδές και με βασικό εργαλείο την imagologie/ πολιτισμική εικονολογία, η εργασία αυτή αντιμετωπίζει τη λογοτεχνία ως τομέα διαμόρφωσης της εικόνας «μας» και της εικόνας των «άλλων», αλλά και ως πιθανό πεδίο (ανα)παραγωγής στερεοτύπων. Η κατανόηση του ξένου επιχειρείται καταρχάς ως υποκατηγορία του άλλου και επομένως συνδέεται με ζητήματα ορισμού, συγκρότησης και αναπαραγωγής της ταυτότητας και της ετερότητας. Παράλληλα θίγονται ζητήματα σχετικά με τη δημιουργία και το ρόλο των κοινωνικών στερεοτύπων για την κατασκευή της ταυτότητας. Σε θεωρητικό επίπεδο η προσέγγιση του ξένου γίνεται μέσα από τις επιστήμες της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, της ψυχανάλυσης και άλλων επιστημών του ανθρώπου, χωρίς να οδηγείται τελικά σε έναν απόλυτο και άκαμπτο ορισμό. Βασική παράμετρος πάντως για τον ορισμό του ξένου θεωρείται η σχέση του με τον χώρο/ τη χώρα του άλλου. Σκόπιμα δεν τίθενται εξαρχής ερευνητικά ερωτήματα ώστε να μην επηρεαστεί η οπτική της ερευνήτριας από κάτι που συνειδητά ψάχνει, αλλά να οδηγηθεί σε συμπεράσματα μέσα από το ίδιο το υλικό. Η ανάλυση των κειμένων δομείται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο γίνεται μια κατηγοριοποίηση της έννοιας του ξένου όπως προκύπτει από το υλικό, χωρίς να ακολουθούνται προσχηματισμένες κατηγορίες, έτσι δηλαδή όπως προτείνεται από την grounded theory. Βασικό εργαλείο ανάλυσης των κειμένων στο επίπεδο αυτό είναι η πολιτισμική εικονολογία. Στη συνέχεια η ανάλυση οδηγείται σε ένα δεύτερο επίπεδο στο οποίο απομακρύνεται από το βασικό μεθοδολογικό εργαλείο και επιχειρείται μια διαφορετική προσέγγιση της έννοιας του ξένου με βάση κάποιους θεωρητικούς που παρουσιάζονται στο πρώτο μέρος της εργασίας. In the dissertation presented, “strange” is approached through Modern Greek Literature texts of High School Classes A, B and C. Having cultural studies as a base and imagologie as a basic tool, this study sees literature as a field that moulds “our” image as well as the image of “the others” and as a potential field where stereotypes are (re)produced. It is firstly attempted to understand strange as a subcategory of the other. Thus, understanding it is connected with the definition, composition and reproduction of identity and diversity. In parallel, issues concerning the creation and the role of social stereotypes to build the identity are touched. Theoretically speaking, strange is approached through sociology, anthropology, psychoanalysis and other human sciences, without eventually being brought to an absolute and firm definition. Its relation with the other’s space and country is considered, though, as a fundamental parameter for its definition. Research questions are deliberately not set in the beginning so that the researcher’s view is not affected by something consciously sought, but will be led to conclusions through the material itself. The analysis of texts is structured on two levels. On the first level, strange is categorized as results by the material, not following preconceived categories, just as it is proposed by grounded theory. On this level imagologie is a significant tool towards the analysis of the text. Analysis is then led to a second level on which it is no longer close to the basic methodology tool. There, a different approach of strange is attempted based on academics presented at the first part of the dissertation.