Search

Hüseyin Atay, ilahî olanın onun akıl ve iradesine teslim ettiği emaneti bütün çabasıyla korumaya ve geliştirmeye gayret etti. O, insanlık için çabalayan bir avuç erdemli azınlık içinde onurla, saygıyla ve rahmetle anılacaktır. Hayatımıza ve düşünce dünyamıza her dokunuşu için hocamıza minnettarız.

Worship/ibādah is commonly defined as the innermost capability of cognizing of all rational beings of the existence of God and the sense of gratitude towards Him. The oft-quoted verse from the Qur’ān, Chapter al-Dhāriyāt, verse 56, is interpreted to this cause: “And tell them that I have not created the invisible beings and men to any end other than that they may (know and) worship me.” The intuitive knowledge requires them with conscious willingness to know His reality and conform their own existence to that of God. Analyzing worshipping act is to analyze the worshipper and his nature; so, it is necessary to engage in such a detailed probe of the composition of the human being as it is vital to our goal of showing how the personality of a human being is satisfied with the worshipping act. Therefore, analysis of human being as a worshipper brings us face-to-face such terms as intentionality (niyah), cognition (ma‘rifah) and freedom (hurriyah). Through his intentionality, human beings transcend the natural causal nexuses they are part of. We know that as part of nature and causal nexuses human beings have always been called to ponder about the created beings (how the sky is exalted, how celestial bodies are manifested as ornament, etc.), all of which are intended to affect his ‘will’ and orient it to this cause. Cognition, intentionality/willingness and freedom give the deepest meaning to what the Qur’ān describes as worship/ibādah, which is designed as an instrument for the inner development of the worshipper, who by the act of conscious/intentional self-surrender to the all-pervading Creative Will of God encounters with numinous One. Symbols in the worshipping act and the meaning every single act conveys during worship always remove the tension of this encounter, a phenomenological tide. Through this encounter, a worshipper transforms himself/herself into an ethical agent. The conditions that are necessary before, during and after prayer are intended to meet this essential end. The Qur’ānic verse, “Surely Prayer forbids indecency and evil” as post-condition of prayer is a call to create an ethical subject. And perseverance in prayer will turn this ethical subject into a subjected ethical subject which means ethical codes and norms willy-nilly arises from him. Al-amr bi’l ma’rūf and al-nahy ‘an al-munkar/enjoining the doing of what is right and avoiding doing of what is wrong is not but the manifestation of this exposed subject (determined or oriented subject), which means ethical behaviors necessarily become an indispensable part of him. Worship is a demand for recognition. It is a transpersonal act, aiming to satisfy the desire of finite being to transcend its finiteness. But at the end of worshipping act not unification, on the contrary a total clarification of the limits and borders between the two becomes much more evident.

Deism from the beginning has positioned itself as a heterodox religious identity contrary to orthodoxy. In this regard, it is the review of established classical theological presuppositions regarding the following headings: conception of God; God-world relationship; religion-science relationship; ethical considerations regarding the problem of evil, etc. In these contexts, deism could be seen as a sort of religious self-criticism. As arose in British philosophical-theological circles, deism sounds to have resisted some conventional Christian presuppositions as put forward by E. Herbert of Cherbury, the father of English deism, in the forthcoming articles: “There is a supreme God. This sovereign deity should be worshipped. Virtue arises from the piety created by this worship. As the man is filled with wickedness, he needs repentance, which means communication with this sovereign Being. There is reward or punishment in the life to come.” In the course of time, different kinds of deisms turned up, ranging from accepting God as a sublime creator alone and rejecting revelation, i.e., institutional religion, to those accepting religion on the condition that it should be compatible with reason. Samuel Clarke mentions the arguments of different kinds of deists and skillfully criticizes them. Historical and contemporary deism have the following in common: “The compromise between truth of revelation and truth of reason; saving knowledge versus saving faith; rejection of institutional structures; glorification of reason and human nature; ethical rationality.” With this doctrinal backdrop, hot debates on deism in Turkey have recently gotten new dimensions. Figures showing the rise of deism in recent years under an Islamist political rule makes the case all the more thought-provoking. The visibility of religion in the public sphere has increased, and the rate of religiosity would also be expected to increase. However, the result is quite the opposite. There is a widespread and remarkable secularization in conservative circles. After they got the political power and economic welfare, which enabled them to attain worldly glory, they have gradually left religious glory behind and glorified profanity. In this case, deism seems to take the form of secularized orthodoxy. Deists in Turkey, rather than rejecting revealed religion they want it to be compatible with reason, to demythologize it from supernatural narratives, and to find a way of getting rid of fanatical elements in the religion. They want to replace religious institutional authority with the authority of reason, which rests itself on innate ideas and a priori truths. They claim ethical rationality, which means ethical truths are accessible through reasoning. My study tackles some statistical data specifically signifying why youngsters tend to claim to be deists. Some surveys among high school students have been included in the study and due evaluations have been made. It seems sectarian identities, radical voices, authoritative religious language, blockades to freedom of speech, a dichotomy between religious and scientific facts in the curricula and mythological religious language are among the reasons counted by the youngster to reject conventional religion and embrace deism. The mainstream theological tradition of Islam is quite familiar with deistic claims. The discussions on deism will finally bring the enlightened minds together with the reasonable religious line.

Yayın Esasları

Her metin, içinde bir niyet barındırır. Semantik tahlil de bu niyetin açığa çıkarılmasının aracıdır. Bu niyet, ‘vaat’, ‘uyarı’, ‘hatırlatma’, ‘bilgi verme’, ‘emretme’, ‘yasaklama’ gibi formlar kullanır. Bu formları kullanan irade bununla sadece soyut bir kurguda bulunmaz aynı zamanda söz konusu formlar üzerinden bir eylemler alanı yaratmak ister. Zira uyarı korkuyu, müzakere iknayı getirir. Her soyut olanın somut sonuçları böylece tezahür eder. Bu durumda anlam metinle, eylem okuyucuyla ilgilidir. Başka bir ifadeyle ‘tek metin’, ‘çok tezahür’ söz konusudur. Bu tezahürler, muhatap tarafından farklı bağlamlarda etkinleştirilirler. Metnin tam yorumu/tezahürü onların etkinleşmesini sağlayan şartların yani bağlamların gelip çatmasıyla gerçekleşir. Metnin semantik çok katmanlılığı da bu çoklu şartların bir gereği olarak ortaya çıkar. Metin ve yorumcu ilişkisini Kur’an bağlamında ele aldığımızda temel varsayımlarımız şunlardır: 1-Bir Kur’an terimi, öncelikle bizde Allah hakkında bir tasavvur oluşturur. Zira her konuşma (ḫiṭāb), öncelikle konuşan (ḫaṭīb) hakkında ipucu verir. 2-Bir terim ikinci olarak, hedeflediği zihni/muhatabı dikkate alır. 3-Bir terim üçüncü olarak nesnelliğin temeli olan dış gerçekliği dikkate alır. 4-Dördüncü olarak bir terim, Kur’an’da başka bağlamlarda kullanılan terimleri de dikkate alır. Bu, metin mantığı/tutarlılığı dediğimiz şeydir

Çağdaş dünyada İslamofobinin gittikçe zemin kazandığı görülmekte, İslam her türlü mecrada medeniyete düşman ve terörle bağlantılı bir din olarak anılmaktadır. Bu tutumun yeni olmadığını tarihsel köklere sahip olduğunu biliyoruz. Bununla birlikte günümüzde yaşanan 11 Eylül benzeri bazı feci olaylar İslamofobiye yeni boyutlar kazandırmıştır. Bu olayların tetiklediği ilk refleks, bütün bu şiddetin kaynağı olarak Müslümanları değil, Kur’an’ı görmek şeklinde kendini ortaya koymuştur. Bu yaklaşımın yanlışlığından hareket ederek, meselenin İslam değil Müslümanların içinde bulunduğu kültürel, dinsel ve sosyopolitik şartların analiz edilmesiyle elde edilecek verilerin daha sağlıklı değerlendirmelerde bulunmayı mümkün kılacağını düşünüyoruz. Başka bir ifadeyle tartışma teolojik bir zeminden antropolojik bir zemine kaydırılmalıdır. Müslümanlar tartışmasız kendileri dışındaki insanlarla barışçıl bir yaşam sürmek isterler. Ama dinlerine ve kutsal değerlerine yapılan hakaretler ve hak ihlalleri onları kendilerini savunma ve başkalarına tolerans gösterme gibi bir ikileme sürüklemektedir. Müslümanlara karşı biriktirilen öfke sebebiyleİslamofobinin bir insan hakları meselesine dönüştüğünü söylemek gerekir. Meydana gelen her kötülüğü Müslümanlarla irtibatlı düşünmek bu ihlalin ilk şeklidir. Bu fobinin bir dereceye kadar haklı sebepleri olduğunu biliyoruz. Bu da bizi iki şeyi yapmaya yönlendirmelidir: İlk olarak bu fobinin kaynaklarını kurutmak, ikinci olarak da bunu kullanarak İslam’ı ve Müslümanları mahkûm etme stratejisi geliştirenlere karşı bir strateji geliştirmek. Aşağıdakiler bu stratejinin bir parçası olarak görülmelidir: Çoğulculuk ve başkasına tolerans; ilişkileri temel hak ve özgürlükler temelinde yürütmek; insanın bağımsız varlığına saygı duymak başka bir ifadeyle dinden, etnik kökenden, kültürden, coğrafyadan bağımsız olarak insana sırf insan olduğu için saygınlığını koruyacak muamelede bulunmak ve hukukun temel normlarını evrensel bir hâkimiyete kavuşturmak: Dürüst bir yaşam sürmek ve bunu herkes için talep etmek (honestevivere); başkalarının haklarını ihlal etmemek (alterumnonleadere); herkese hak ettiğini eksiksiz vermek (suumcuiquetribuere). Doğu’da da Batı’da da insan ilişkilerine bu kavramlar hayat verdiğinde, İslamofobi gibi bir marazı ortadan kaldırmak için iyi bir başlangıç yapılmış olacaktır.

The term raḥma/mercy is one of the key terms of the Holy Qur’ān and it has many connotations. Two names of God, raḥmān and raḥῑm and their manifestations are contained in these connotations. So the two names explicitly tackled in our paper. While raḥmān is the proper name indicating the absolute being and the source of all existence, raḥῑm is much narrower. The exegetical tradition emphasizes that God is raḥmān, i.e. provides existence and sustenance to all creatures in this world while raḥῑm gives guidance and salvation to those who just deserve it here. Raḥmān and raḥῑm are used in the Qur’ān asyndetonically, i.e. without the copula wāw (ﻭ): in the form of ar-raḥmān ar-raḥῑm not ar-raḥmān va’r- raḥῑm, indicating that these two names signify One (God) and that they appear in His actions simultaneously and instantaneously, not consecutively. Key Terms: Raḥma/mercy; rule of mercy; principle of hope; divine assistance; heaven and hell.

İlk fetihler sırasında İslam, farklı kültür ve inançtan halkların yasadığı coğrafyalara tasındı. Buralarda ortak İslam kimliği yaratılmakla birlikte, zamanla dinin Hicaz merkezli yorumundan farklı anlayıslar ortaya çıkmaya basladı. Bu anlayıslar daha çok Türk ve İran coğrafyasında ortaya çıkan entelijansiyanın kendilerini ifade etme imkânı buldukları Mu’tezile ve Hanefîlik gibi mezhepler tarafından gelistirildi. Bu mezheplerin Hicaz ekolünden farklılığı milliyet temelinden daha çok zihniyet temelinde kendini gösterdiğinden, bu olguyu Entelektüel Milliyetçilik olarak adlandırmak daha uygun görünmektedir. Bu çerçevede elinizdeki yazı, İslam’ın ilk döneminde, İslam’a yeni katılan coğrafyaların Araplara tepkisi olarak mezhepleri Entelektüel Milliyetçilik çerçevesine alarak analiz etmekte ve özellikle Hanefîliğin bu açıdan yapısal tahlilini yapmaktadır.

Editörden

EDİTÖRDEN - Kader CİLT 16 SAYI 1

Batı uygarlığının, Batı dışı toplumların neredeyse tamamıyla ilişkisini çatışma kavramı üzerinden kurmuş olmasının kaynaklarını tespit etmek, yüzlerce yıllık bir düşünce arkeolojisi yapmayı gerektirmektedir.

Genelde Doğu ile Batı, özelde ise İslam ve Hıristiyanlık arasındaki ilişki biçimi, her dönemde, o dönemin öne çıkan değerleri ve bu değerleri savunma aracına göre farklılık göstermiştir. Ortaçağın öne çıkan değeri 'iman’ ve bu değeri savunma aracı olarak da 'şiddet' benimsenince, bu iki büyük din mensupları arasındaki ilişki biçimi de uzun süreli savaş olarak kendini göstermiştir.

Globalisin is an emerging sensibility of our post-modern, post-industrial era. It is the determining characteristics of world affairs in an integrated global marketplace whose lingua if anca is the language of the Internet. Within this emerging power the world’s greater and lesser political entities (countries, city-states), religions and traditions now meet in the large, but also in the small of interpersonal acts and interactions in many regions and most cities of the world. Through developments in communication we now form an increasingly cosmopolitan population which meets frequently in actual interaction and in the global virtual reality. Within this context the world’s greatest gathering traditions and ideas are exchanging and changing. West meets East as South affects North. Western (Judeo-Christian-Islamic), Confucian, Buddhistic, Amerindian, African concepts express themselves in politics, in ecology, in economics, in intellectual exchanges and critiques which affect us in myriad ways. In some contexts these ideas expand and enlarge all our thinking. In others, they seem to conflict and compete as each of the large traditions. With its advantages and drawback this process is still pregnant for the future. It is beyond doubt that this process is mostly challenging for the traditional religions (not for New Age ones), as the space, time, unified people they were accustomed to addressing in the ongoing process to date are now under many attacks and they have to develop new means of protecting their adherens on the one hand and of developing them on the other

The crusades encompass so many factors that attempts to treat them as colonialism, papal hegemony theory loot theory etc. Historians from the Near East and non-European countries once saw the crusades as the first emergence of a cyclical European colonialism which would lead to Columbus, the British empire, and the partitioning of the globe following World War Two. Without doubt, the crusades were wars of expansion window-dressed with religion. These invasion had perennial effect both in Muslim and in Christian Worlds. Through these clashes the West had recognized a totaly alien world with its developed cultured and accordingly in this period transferred much to its homeland. On the contrary, Muslim world seems to have developed an introversion and thus have fossilized its main stream. It is not an exaggeration to claim that invasion of Bağdat by Mongols and that of Muslim land by Crusaders are among the main reasons to account for its underdevelopment