ÖZETİNŞAAT SEKTÖRÜNDEKİ ERGONOMİK RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE BİR UYGULAMAİşi, ekipmanı ve işyerini işçiye uyacak şekilde tasarlama bilimine “ergonomi” denir. Günümüzde ergonomi; endüstriyel şirketler tarafından, işçilerin görevlerini ve çalışma alanlarını tasarlamak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte ergonomi; insan vücudunun fiziksel yetenekleri ve insan vücudundaki kısıtlamalar, iş görevleri, araçlar, donanımlar, malzemeler ve iş ortamı ile nasıl ilişkili olduğuna bakar. Ergonominin amacı, insan-makine etkileşimini geliştirerek sistemlerin performansını iyileştirmektir. Bu hedef ise, “daha iyi bir arayüz” tasarlayarak veya iş ortamındaki, görevdeki veya insan-makine performansını düşüren işin organizasyonundaki tasarım faktörleri ile yapılabilir. Bu kapsamda görev ve kullanıcı ile daha uyumlu hale getirmek için, kullanıcı arayüzü tasarlanarak ilgili sistemler geliştirilebilir. Ergonomi ile hedeflenen, sistemi geliştirmek adına verilen görevi kullanıcı özellikleriyle daha uyumlu hale getirmek için değiştirerek, çalışma ortamının iş için daha güvenli ve daha uygun hale getirilmesidir. Ergonominin temelinde; insan ve çevre çalışmalarında antropometri, biyomekanik, genel mühendislik, fizyoloji, psikoloji ve fizik gibi birçok disiplin bulunmaktadır.Risk değerlendirilmesinde kullanılan metodlar; “REBA Metodu”, “RULA Metodu” ve “Hızlı Maruziyet Değerlendirme Metodu”dur. REBA Metodu, Hignett ve McAtamney tarafından işe bağlı kas-iskelet sistemi hastalıkları riskini ve tüm vücut duruşunu değerlendirmek için bir araç olarak geliştirilmiştir. REBA, sağlık hizmetleri ve diğer hizmet endüstrilerinde bulunan öngörülemeyen çalışma duruşlarının tipine duyarlı olması için özel olarak tasarlanmış bir uygulayıcıdır ve alan aracına yönelik olarak algılanan bir ihtiyacı doldurmak için geliştirilmiştir. Diğer metod olan RULA Metodu; ergonomik değerlendirme aracı, boyun, gövde ve üst ekstremitelerdeki iş görevlerinin/taleplerinin biyomekanik ve postural yük gereksinimlerini dikkate alır. Hızlı Maruziyet Değerlendirme Metodu (QEC) ise; sırt, omuz/kol, bilek/el ve boynu ve aynı zamanda titreşimi etkileyen işle ilgili kas-iskelet sistemi risk faktörlerine maruz kalmayı değerlendirmek için geliştirilen, genel bir gözlemsel yöntemi anlatan metoddur. İÇİNDEKİLERÖNSÖZ…………………………………………………………………………………………………iİÇİNDEKİLER………………………….…………………………………………………………….iiÖZET…………………………………………………………………………………………...……....vABSTRACT…………………………………………………………………………………...………viSEMBOLLER VE KISALTMALAR…………………………...……………………..……..…….viiTABLO LİSTESİ…………..…………………………………………………………………………ixŞEKİL LİSTESİ………………………………………………………………………………………xiBölüm 11.GİRİŞ ................................................................................................................................................. 1Bölüm 22. ERGONOMİ: GENEL BİLGİLER ................................................................................................. 42.1. Ergonominin Tanımı ve Amacı ................................................................................................. 42.2. Ergonominin Tarihçesi .............................................................................................................. 62.3 Ergonominin Kapsamı ve İlgilendiği Bilim Dalları .................................................................. 8Bölüm 33. Ergonomik Risk Değerlendirme Metotları ve Literatür Taraması ........................................... 113.1. Ergonomik Risk Değerlendirme Metotları ....................................................................... 123.1.1. RULA ........................................................................................................................ 123.1.1.1. RULA'nın Avantajları ............................................................................................ 143.1.1.2. RULA’nın Dezavantajları ...................................................................................... 143.1.2. REBA ........................................................................................................................ 153.1.3. HMD ......................................................................................................................... 173.1.3.1. Hızlı Maruziyet Değerlendirme Metodunun (QEC) Avantajları ........................ 173.1.3.2. Hızlı Maruziyet Değerlendirme Metodunun (QEC) Dezavantajları .................. 173.1.3.3. Hızlı Maruziyet Değerlendirme Metodunun (QEC) Amacı ve İşlevi ................. 183.2. Literatür Taraması ve İstatiksel Analizler...................................................................... 203.2.1. İnşaat Sektörü .......................................................................................................... 203.2.2. Giyim Sektörü .......................................................................................................... 223.2.3. Tarım ve Orman Sektörü ....................................................................................... 223.2.4. Konfeksiyon/Dikiş Sektörü ..................................................................................... 24ii3.2.5. Otomotiv Sektörü .................................................................................................... 263.2.6. Sürücüler .................................................................................................................. 283.2.7. Dişçiler ...................................................................................................................... 303.2.8. Ofis Çalışanları ........................................................................................................ 303.2.9. İmalat Sektörü ......................................................................................................... 323.2.10. Maden Sektörü ........................................................................................................ 373.2.11. Kimya Sektörü ......................................................................................................... 373.2.12. Spor Sektörü ............................................................................................................ 383.2.13. Turizm, Konaklama ve Yiyecek-İçecek Sektörü .................................................. 393.2.14. Temizlik Sektörü ..................................................................................................... 393.2.15. Yangın Sektörü ........................................................................................................ 403.2.16. Teknoloji Sektörü .................................................................................................... 404. İnşaat Sektöründe Bir Uygulama ................................................................................................. 464.1. Harç Hazırlama İşlemi ....................................................................................................... 464.1.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 484.2. Duvar Örme İşlemi ............................................................................................................. 494.2.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 504.3. Harç Karma İşlemi ............................................................................................................. 524.3.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 534.4. Duvar Örme İşlemi ............................................................................................................. 544.4.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 564.5. Demir Bağlama İşlemi ........................................................................................................ 574.5.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 584.6. Demir Bağlama İşlemi ......................................................................................................... 604.6.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 614.7. Temel Bohçalama İşlemi ..................................................................................................... 634.7.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 644.8. Temel Bohçalama İşlemi ..................................................................................................... 654.8.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 674.9. Kalıp Çakma İşlemi ............................................................................................................ 684.9.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 694.10. Sıva Harcı Hazırlama İşlemi ............................................................................................. 714.10.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 724.11. Sıva Alçısı Çekme İşlemi .................................................................................................... 734.11.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 75iii4.12. File Çekme İşlemi .................................................................................................................. 764.12.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 774.13. Genel Değerlendirme ......................................................................................................... 785. SONUÇLAR ................................................................................................................................. 81Bölüm 4EKLER ................................................................................................................................................ 83KAYNAKLAR .................................................................................................................................... 89ELEKTRONİK KAYNAKLAR ...................................................................................................... 101ÖZGEÇMİŞiv--------------------ABSTRACTEVALUATION OF ERGONOMIC RISKS IN THE CONSTRUCTION SECTOR AND AN APPLICATIONThe science of designing work, equipment and workplace to suit the worker is called "ergonomics". Today ergonomics; It is widely used by industrial companies to design workers' tasks and work areas. However, ergonomics; examines how the human body is related to physical abilities and constraints in the human body, work tasks, tools, equipment, materials and work environment. The purpose of ergonomics is to improve the performance of systems by developing human-machine interaction. This goal can be achieved by designing a "better interface" or by design factors in the work environment, in the task or in the organization of the work that reduce human-machine performance. In this context, the relevant systems can be developed by designing the user interface in order to make it more compatible with the task and the user. The goal of ergonomics is to make the working environment safer and more suitable for the job by changing the task given to develop the system to make it more compatible with the user characteristics. On the basis of ergonomics; There are many disciplines in human and environmental studies such as anthropometry, biomechanics, general engineering, physiology, psychology and physics.Methods used in risk assessment; “REBA Method”, “RULA Method” and “Rapid Exposure Assessment Method”. The REBA Method was developed by Hignett and McAtamney as a tool to assess the risk of work-related musculoskeletal diseases and whole body posture. REBA is a specially designed applicator to be sensitive to the type of unpredictable work stops found in healthcare and other service industries, and was developed to fill a perceived need for the field tool. The other method, RULA Method; The ergonomic assessment tool takes into account the biomechanical and postural load requirements of work tasks/demands on the neck, trunk, and upper extremities. Quick Exposure Check Method (QEC); It is a method describing a general observational method developed to assess exposure to work-related musculoskeletal risk factors affecting the back, shoulder/arm, wristhand and neck as well as vibration. İÇİNDEKİLERÖNSÖZ…………………………………………………………………………………………………iİÇİNDEKİLER………………………….…………………………………………………………….iiÖZET…………………………………………………………………………………………...……....vABSTRACT…………………………………………………………………………………...………viSEMBOLLER VE KISALTMALAR…………………………...……………………..……..…….viiTABLO LİSTESİ…………..…………………………………………………………………………ixŞEKİL LİSTESİ………………………………………………………………………………………xiBölüm 11.GİRİŞ ................................................................................................................................................. 1Bölüm 22. ERGONOMİ: GENEL BİLGİLER ................................................................................................. 42.1. Ergonominin Tanımı ve Amacı ................................................................................................. 42.2. Ergonominin Tarihçesi .............................................................................................................. 62.3 Ergonominin Kapsamı ve İlgilendiği Bilim Dalları .................................................................. 8Bölüm 33. Ergonomik Risk Değerlendirme Metotları ve Literatür Taraması ........................................... 113.1. Ergonomik Risk Değerlendirme Metotları ....................................................................... 123.1.1. RULA ........................................................................................................................ 123.1.1.1. RULA'nın Avantajları ............................................................................................ 143.1.1.2. RULA’nın Dezavantajları ...................................................................................... 143.1.2. REBA ........................................................................................................................ 153.1.3. HMD ......................................................................................................................... 173.1.3.1. Hızlı Maruziyet Değerlendirme Metodunun (QEC) Avantajları ........................ 173.1.3.2. Hızlı Maruziyet Değerlendirme Metodunun (QEC) Dezavantajları .................. 173.1.3.3. Hızlı Maruziyet Değerlendirme Metodunun (QEC) Amacı ve İşlevi ................. 183.2. Literatür Taraması ve İstatiksel Analizler...................................................................... 203.2.1. İnşaat Sektörü .......................................................................................................... 203.2.2. Giyim Sektörü .......................................................................................................... 223.2.3. Tarım ve Orman Sektörü ....................................................................................... 223.2.4. Konfeksiyon/Dikiş Sektörü ..................................................................................... 24ii3.2.5. Otomotiv Sektörü .................................................................................................... 263.2.6. Sürücüler .................................................................................................................. 283.2.7. Dişçiler ...................................................................................................................... 303.2.8. Ofis Çalışanları ........................................................................................................ 303.2.9. İmalat Sektörü ......................................................................................................... 323.2.10. Maden Sektörü ........................................................................................................ 373.2.11. Kimya Sektörü ......................................................................................................... 373.2.12. Spor Sektörü ............................................................................................................ 383.2.13. Turizm, Konaklama ve Yiyecek-İçecek Sektörü .................................................. 393.2.14. Temizlik Sektörü ..................................................................................................... 393.2.15. Yangın Sektörü ........................................................................................................ 403.2.16. Teknoloji Sektörü .................................................................................................... 404. İnşaat Sektöründe Bir Uygulama ................................................................................................. 464.1. Harç Hazırlama İşlemi ....................................................................................................... 464.1.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 484.2. Duvar Örme İşlemi ............................................................................................................. 494.2.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 504.3. Harç Karma İşlemi ............................................................................................................. 524.3.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 534.4. Duvar Örme İşlemi ............................................................................................................. 544.4.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 564.5. Demir Bağlama İşlemi ........................................................................................................ 574.5.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 584.6. Demir Bağlama İşlemi ......................................................................................................... 604.6.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 614.7. Temel Bohçalama İşlemi ..................................................................................................... 634.7.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 644.8. Temel Bohçalama İşlemi ..................................................................................................... 654.8.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 674.9. Kalıp Çakma İşlemi ............................................................................................................ 684.9.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 694.10. Sıva Harcı Hazırlama İşlemi ............................................................................................. 714.10.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 724.11. Sıva Alçısı Çekme İşlemi .................................................................................................... 734.11.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 75iii4.12. File Çekme İşlemi .................................................................................................................. 764.12.1. REBA, RULA ve HMD KARŞILAŞTIRILMASI VE İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ 774.13. Genel Değerlendirme ......................................................................................................... 785. SONUÇLAR ................................................................................................................................. 81Bölüm 4EKLER ................................................................................................................................................ 83KAYNAKLAR .................................................................................................................................... 89ELEKTRONİK KAYNAKLAR ...................................................................................................... 101ÖZGEÇMİŞiv