Search

Türkiye’de İslamcılık, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinden itibarenfarklı aşamalardan geçmiştir. Devleti kurtarma reçetelerinden biri olarak ortaya çıkanİslamcılık, tek parti döneminde siyasal alandan çekilmek durumunda kalmıştır. DemokratParti’nin iktidara gelmesini takip eden süreçte İslamcı aktörler kendilerini daha çok kültürelmeseleler üzerinden ifade etmiş, politik etki kapasiteleri ise sınırlı kalmıştır. Buna karşınideolojik kristalleşmenin yaşandığı 1960’lı yıllar İslamcılık için politik ve kültürel manada birdönüm noktası olmuştur.Bu çalışma, 1960’ların İslamcı süreli yayınlarındaki temel sosyo-politik tartışmalarıtematik olarak inceliyor. Dönemin İslamcılığının kendini sağ siyasi yelpazenin içindetanımladığı ve bu yelpazenin içindeki ittifaklar silsilesine dayanmak kaydıyla “milli olanı”İslami motifleri önceleyerek yeniden inşa etmeyi hedeflediğini iddia ediyor. Öncelikleİslamcılığının sağ siyaset ile kurduğu ilişkinin seyrine odaklanılıyor. İkinci olarak uluslararasıgelişmeler ışığında, İslamcılığın ümmet vurgusunun, ulusu aşan bir aidiyet formu olarakiçselleştirilmesinden ziyade jeostratejik-pragmatik bir düzlemde öne çıktığı ileri sürülüyor. Birdiğer alt başlıkta, dönemin öne çıkan temalarından biri olan kalkınmanın İslamcı dergilerdekiyansımaları inceleniyor; “manevi kalkınma” temasının ortaya çıkış serüveninden söz ediliyor.Son olarak İslamcı yazarların solun kültürel hegemonya kurma çabasına cevap vermek içinedebiyat ve sanat alanlarını kapsayacak şekilde geliştirdikleri önerileri irdeleniyor., After its emergence as an ideological prescription to salvage a state in crisis, Islamismin Turkey has gone through various stages since the last decades of the Ottoman Empire.During the single-party period, it had to withdraw from the political sphere. Following thecoming of the Democrat Party to power, Islamist actors expressed themselves mostly throughcultural issues while their capacity of political impact remained limited. It was, however, theideological crystallization in the 1960s that became the political and cultural turning point forIslamism in Turkey.This study thematically examines the major socio-political discussions publishedin Islamist journals throughout the 1960s. Islamism of that period defined itself within theright-wing political spectrum and, by remaining within the range of that spectrum, aimedto reconstruct “what is national” along with the priorities of Islamic motives. This researchparticularly focuses on the trajectory of Islamism’s alliances with the right-wing politics.Another argument is that the emphasis of Islamism on “ummah” stems from a geostrategicpragmaticplane rather than being the result of the internalization of an extra-national formof belonging. In addition, this work also analyzes “development” as one of the prominentconcepts of that era and the course in which the term of “spiritual development” emerged.Lastly, this study looks at the prescriptions, which involve the fields of literature and art, ofIslamist authors in their endeavor to respond the left’s efforts to build cultural hegemony.

Türkiye’de İslamcı grupların yayın faaliyetleri özellikle 1980’lerin ikinci yarısında iç sosyopolitikdinamiklere ve İslam ülkelerinde gözlenen politik tartışma ve canlanmaya paralelolarak artış göstermiştir. Bu yayınlar hem endoktrinasyon çabasının yazılı kaynaklarınıoluşturmuş hem de İslami motifler içeren metinlerin popülerlik kazanmasını sağlamıştır.Sözü edilen dönemin ilgi çeken özelliği, İslamcı yayınların hedef okur kitlesini ve bunauygun biçimde yayın yelpazesini genişletme çabasıdır. İslami metinlerin konularıçeşitlenmiş ve yeni yayınlar okuyucuyla buluşmuştur. Yetişkin erkeklere seslenmeninyanı sıra kadınlara ve çocuklara hitap etmenin gerekli ve önemli olduğunu keşfedenİslamcı gruplar peşi sıra çocuk, aile ve kadın dergileri yayınlamıştır. Sözü edilen yayınlarhem tematik olarak hem de üslup açısından yetişkin erkeklere hitap edenlerden görecefarklıdır. Yazar kadrolarındaki isimlerin birçoğu politik dergilerde de yazmakla beraberçocuk ve kadın yayınlarında daha yalın ve yumuşak bir üslubu takip etmişlerdir. İslamcıkadın ve çocuk dergilerinin bir yandan ağırlıklı olarak politika dışındaki konulara yervererek hitap ettiği kitleye hoş vakit geçirme olanağı sunduğu bir diğer yandan da onlarıdolaylı biçimde İslamcı siyasetin sembolleri ve gündemiyle tanıştırdığı söylenebilir.1980’lerin sağ yayın faaliyetleri içinde yer alan Türk-İslam sentezci ve İslamcı çocukdergileri, aralarındaki kimi farklılıklara rağmen dindar nesil yetiştirilmesi hedefiaçısından ortaktır. Bu dergiler ebeveynlere, çocuklara “yerli” ve “edepli” bir yayın vaatetmiş, kendilerini genel çocuk dergiciliğinden ayırt etmeye özen göstermiştirBu çalışma, 1980’lerin ilk günlerinden İslamcı siyasetin gözle görülebilir biçimdeyükselişe geçtiği 1990’ların başına uzanan “uyanış” döneminde “mümin çocuğu”inşa etme çabalarını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın merkezinde, sosyokültürelalanda İslam referansıyla hegemonya tesis etmeye çalışan, bir başka ifadeyletebliğ ve irşat odaklı faaliyetlerle toplumu aşağıdan yukarıya doğru İslamlaştırmayöntemini seçen dini grupların yayınları yer almaktadır. Bu çerçevede çocukluğunnasıl tahayyül edildiği, çocuklara yönelik İslamcı süreli yayınlarda hangi temaların öneçıkarıldığı, Türkiye Çocuk, Can Kardeş, Gül Çocuk gibi dergilere odaklanmak suretiyle,erken cumhuriyet döneminin seküler örnekleriyle kıyaslanarak incelenmektedir. Amaç,hegemonya kurma çabasındaki İslami grupların erken cumhuriyet döneminde olduğugibi nesil inşasına politik bir misyon yüklediğini, İslamcılığın “uyanış” döneminde liberalçoğulcubir çizginin değil militan bir mücadele hattının belirgin olduğunu ve sözü edilenmücadelenin ulusal kimliğin revizyonu ve medeniyet algısındaki değişimi kapsadığınıçocukluk teması üzerinden gösterebilmektir.

The roots of anti-communism and conservative family ideology are well-founded aspects of national education in Turkey as a reflection of the country’s joining the U.S-led Western bloc during the Cold War and the ideological as well as educational policies of the bloc at the end of the 1940s. When the Democrat Party (DP) came to power in Turkey in 1950, it pursued a program that synthesizes capitalist development, liberal economic rights and conservative values. In a context where anti-Communism became the state’s official policy, the increasing role of religion in education and the tightening control in schools appeased the political and ideological concerns of the DP government. Looking at these measures was crucial not only to understand the major changes that took place in the Turkish education system but also to analyze the social and political dynamics of the entire period. This article aims to find answers to the following questions: “How did Turkey’s childhood policy evolve in the 1950s? Which ideological values and tools were used effectively in this process?” What were the differences and imilarities between the U.S educational policies and the practices of the Turkish government with regards to education? In order to answer these questions, we will ponder the role of anti-Communism in education together with the role of experts from America in designing the education system in Turkey. Subjects such as religious education, schooling, educational institutions, and anti-Communism that played a role in the political construction of childhood will be analyzed. Debates in the Turkish parliament, comments in newspapers, and journals such as Yeni Okul, Forum, and İlk Öğretim (New School, Forum and Primary Education), published for educators, are the main sources used in this research.

1961 Anayasası’nın yürürlüğe girmesini takip eden süreçte sol/sosyalist fikirler görünürlük kazanmıştır. 1960’ların ilk yarısında örgütlenme faaliyetlerine yoğunlaşan sol çevreler Anayasanınkazanımlarının korunması, planlı kalkınma hedefinin gerçekleştirilmesi ve toplumsal eşitsizliklerin merkezi politikalarla giderilmesi konusunda benzer fikirlere sahip olmuştur. Eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması bu hedeflere ulaşabilmenin ön şartlarından biri olarak düşünülmüştür.Bu çalışmada 1961-1965 arasındaki dönemde sol/sosyalist siyasetin eğitim başlığını hangi ekonomi politik bağlamda ve hangi temel başlıklar altında ele aldığı incelenecektir. Sözü edilen amaca uygun olarak Yön Dergisi’ne, TİP çevresinin çıkardığı Sosyal Adalet Dergisi’ne TİP’in ve CHP’nin parti programı, bildiri ve seçim beyannamelerine, gazete arşivlerine başvurulacaktır. Türkiye solunun eğitime yüklediği misyon, planlı kalkınma, anti-emperyalizm ve sosyal adalet gibi dönemin sık başvurulan kavramları etrafında tartışılacaktır. Eğitim sistemindeki ABD etkisine ve anti-komünizm uygulamalarına karşı tepkilere, Köy Enstitülerinin yeniden açılması taleplerine, halkçı eğitim tartışmalarına yer verilecek, bu dönemde yükseköğretime dair sorunların sol/sosyalist dergilerde ve partilerde nasıl ele alındığı incelenecektir., In the process following the Constitution of 1961 went into force, leftist/socialist ideas became publicly visible in Turkey. In the early years of the 1960s, the leftist circles were concerned with their selforganization shared similar ideas regarding the protection of the rights demanded by the 1961 Turkish Constitution, the achievement of the development plan objectives, and the elimination of social inequalities by means of central policies. The left considered the re-structuralizing the educational system as a prerequisite forachieving these goals.This study will examine the political economic contexts and the main titles under which the leftist/socialist politics in the period of 1961-1965 handled the title of education. In line with this proposal, this research will make use of the Yön Dergisi, Sosyal Adalet Dergisi published by circles close to TİP (Workers Party of Turkey), the party programs and election bulletins of TİP and CHP (Republican People’s Party), and newspaper archives. The importance the Turkish left refer to education will be discussed in relation to the widely referred concepts such as planned development, anti imperialism, and social justice. We will also investigate the social reactions to American and anti-Communist influence in the education system, the demands for the reopening of “Village Institutes” (Köy Enstitüleri), popular discussions of education, and the ways in which problems regarding higher education were treated in the leftist/socialist journals and political parties.

The Turkish State of Emergency originated following the military coup in 12 September 1980 and lasted until the end of November 2002. Initially, the emergency state created a different set of administrative and legal rules in the areas where it was mainly implemented in the Kurdish populated regions in Turkey. However, the suspension of the norm under the emergency state that lasted almost for two decades caused a perpetuating shift in the civil and military administrations in Turkey. Moreover, it caused the emergency state to be not solely a legal and administrative implementation but a continuous reflection of Turkish raison d’état when it faces a crisis. This continuous reflection is also apparent in Turkey’s national threat perception and attribution of civil and military roles in public and political spheres. The attribution of civil and military roles under the emergency state, thus, both blurred the line between the distinct civil and military roles, as well as, the line between the norm and exception. In order to trace back the origins of the idea on the state of emergency in Turkey and derive the necessary empirical argument in the theoretical discussion, this article analyses minutes of the National Security Board (Milli Güvenlik Konseyi) and Consultation Assembly (Danışma Meclisi) during the relevant discussions. In order to explore the impact of state of emergency on the successor civilian governments, the article also analyses relevant parliamentary minutes and statements. Moreover, this study makes an analytical survey of the Turkish emergency state and highlights that, due to the long course of emergency rule; the line between ‘exception’ and ‘norm’ became blurred. We also focus on how the Turkish Armed Forces stepped into the civilian domain to restore state authority while the Kurdistan Workers’ Party (PKK) advanced its military campaign against the Turkish state in 1980s and 1990s. We also shed light on the changing military tactics, strategies and their consequences by referring to emergency of state in the early 1990s. We argued that Turkish General Staff was the practical state institution to decide upon the declaration of the state of emergency through the National Security Council. At the end of paper we claim that the emergency state emerged as not solely a legal and administrative implementation but a continuous reflection of Turkish raison d’état when it faces a crisis, 12 Eylül 1980 askeri darbesi Türkiye’de sosyal, ekonomik ve siyasal alanda geniş çaplı değişikliklere yol açmıştır. Aynı zamanda darbe yönetimi, 1982 yılında yürürlüğe giren ve günümüzde de geçerliliğini sürdüren Anayasa’yı hazırlamıştır. 1982 anayasanın önemli özelliklerinden biri olağanüstü hal kavramını Türkiye’nin siyasi arenasına taşıması olmuştur. 1982 Anayasası ile birlikte anayasal düzene dâhil olan olağanüstü hal, mevcut sıkıyönetim uygulamalarının yerine geçerek 1 Mart 1984 tarihinden başlayarak uygulamadan kalktığı 30 Kasım 2002 tarihine kadar varlığını sürdürmüştür. Bu çalışma, olağanüstü hal uygulamasının devlet aklının bir tezahürü olduğunu iddia etmektedir. Tehdit algılamalarına göre şekillenen olağanüstü hal uygulamalarının yasa koyucu ile yasa koruyucu arasındaki sınırların muğlâklaştığı dönemlerde güç kazandığı düşünülmektedir. Olağanüstü halin tesisine ve devamına karar veren muktedirin kendisidir. Bu çalışma öncelikli olarak devlet aklı ve olağanüstü hal kavramlarıyla ne kastedildiğini izah etmeye çalışmaktadır. Sonrasında Türkiye’de olağanüstü hal uygulamasının arkasındaki tartışmaları serimlemek için Milli Güvenlik Konseyi ve Danışma Meclisi tutanaklarını incelemektedir. Olağanüstü halin, askeri yönetimin ardında gelen sivil yönetimler üzerindeki etkisini incelemek için ise Meclis tutanaklarını mercek altına almaktadır. Çalışma boyunca ‘istisna’ ve ‘norm’ arasındaki çizginin olağanüstü hal uygulaması altında nasıl belirsizleştiği analitik bir çerçeveden örneklerle analiz edilmeye çalışılmaktadır. Özellikle 1980’li ve 1990’lı yıllarda Türk Silahlı Kuvvetleri’nin PKK ile silahlı mücadelede devlet otoritesini yeniden tesis etmek adına olağanüstü hal rejiminden yararlandığını ve askerlerin Milli Güvenlik Kurulu üzerinden olağanüstü hale karar veren yetkili merci olduğunu vurgulamaktadır. Bu durumun asker-sivil ve devlet-toplum ilişkisine doğrudan etki ettiği savunulmaktadır.

Çocukluğun, siyaset bilimi literatürüne girişi, 20. yüzyılın son çeyreğine rastlar. 19. yüzyılın son çeyreğinde öncellikle pedagoji ve daha sonraki zaman dilimlerinde sosyal psikoloji ve kültürel antropoloji dallarında çalışılmaya başlayan çocukluk, 1960'lı ve 1970'li yıllarda ilkin mikro tarih çalışmalarında ve hemen akabinde siyaset biliminde bir inceleme konusu olmuştur. Çocukluğun tıpkı cinsiyet rolleri gibi tasarlanan/kurgulanan bir kimlik olduğu tezinin ağırlık kazanması ile birlikte, yapılan çalışmalar siyasal akımların çocukluğu nasıl inşa ettiği üzerine yoğunlaşmıştır. Bu çerçevede feodaliteden ulus-devlete geçiş ve ulus-devletin siyasal ve sosyo-kültürel sınırlarının çizilmesi sürecinde siyasal duruş ve tavırların analizine başvurulmuştur. Ayrıca çocuğun bir `politik özne' haline getirilmesi ile modernitenin ihtiyaç duyduğu vatandaşlık tipolojileri arasında çok boyutlu bir ilişki kurulmuştur.Bu tez çalışmasında amaçlanan, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş aşamasının farklılıklarını ve benzerliklerini ihmal etmeksizin, ulus-devlet oluşum sürecinde ve vatandaşlık projelerinde, çocuğun nasıl bir `politik özne' olarak yeniden kurgulandığını ortaya çıkarmak, bu çerçevede `ideal' çocuğa atfedilen özellikleri ifşa etmektir. Bu amaca uygun olarak, çocuklar için kaleme alınan edebi metinlere, popüler yayınlara, ders kitaplarına ve çocuk yetiştirilmesinde rehber alınan eserlerine bakılacaktır Childhood as a political issue was included in political science in the last quarter of 20th century. Firstly, in the last quarter of 19th century, childhood began to be examined in the fields of pedagogy, social psychology and cultural anthropology. Then childhood started to be studied within micro-history and political science in 1960s and 1970s. The studies were focused on rebuilding of childhood by political movements, once childhood began to be constructed as an identity like gender roles.In this context, transition from feudalism to the nation-state, and also political and socio-cultural boundaries of nation-state are drawn in the political process which has been applied to the analysis of posture and attitude. In addition to these, a multi-dimensional relationship was tried to be established between the typology of citizenship needed for the modernity project and children as 'political subjects'.The thesis aim to analyse the construction of child as a `political subject? in the nation-building process and within the projects of citizenship in the transition from Ottoman Empire to the Republic, without neglecting the similarities and differences witnessed in both. In this context, the characteristics attributed to `ideal? children are drawn upon. In accordance with this aim, literary texts written for children, popular publications, textbooks and other material referenced in children's upbringing studies are examined. 236

Milliyetçilik çalışmaları özellikle son yirmi yılda önemli bir artış göstermiştir ancak teoride milliyetçilik-toplumsal cinsiyet ilişkisine pek fazla yer verilmemiştir. Erkeklerin ve kadınların farklı şekillerde, farklı rollerle ulusal süreçlere dahil olduğu bir gerçektir. Bu çalışmada toplumsal cinsiyet algılamaları ile milliyetçilik fikrinin karşılıklı etkileşimi eleştirel bir gözle incelenmiştir ve 1930'larm Türkiye'sinde modernleşme projesinin bir ürünü olan milliyetçiliğin nasıl bir kadın kimliği tahayyül ettiği tarihsel bir arka plan eşliğinde açıklanmaya çalışılmıştır. İnşa edilen kadın kimliğinin iktisadi, biyolojik ve kültürel özellikleri örneklerle irdelenmiştir. Bu özelliklere yön veren tarihi mirastan, iç ve dış etkenlerden bahsedilmiştir. Çalışmanın sonunda tahayyül edilen kadın kimliğinin pratik ihtiyaçlara cevap vermeye çalışan fakat özde ataerkil toplum yapışım koruyan bir politikanın ürünü olduğu görülmüştür. Ayrıca bu politikaların yalnız kamusal alam biçimlendirmediği fakat özel alana da müdahale ettiği anlaşılmıştır. Nationalism studies have increased significantly since the last two decades but the relationship between nationalism and gender has been examined rarely in theory. It is obvious that men and women involve in nation-building process in different ways and with various roles. In this study the interaction between nationalist thoughts and conception of gender is searched thruough a critical perspective by drawing on historical background with respect to the imagined `women identity` constructed by 1930's nationalism in Turkey as a product of modernization project. The economic, biological and cultural features of the construction of `woman` are discussed by way of concrete examples, internal and external factors and historical legacy bearing upon these features are also mentioned. At the end of the studying, that imagined woman identities constructed to satisfy practical needs, help to maintain the patriarchal social structure is reached. Additonally these policies not only form public zone but also interfere in private zone. m 134

Anayasanın özgür bir ortamda ve katılımcı bir şekilde yapılması anayasanın meşruiyetini sağlar. Fakat, anayasanın özgür bir ortamda ve katılımcı bir şekilde yapılması yürürlüğe girdikten sonra meşruiyetinin aynı şekilde devam edeceği anlamına gelmez. Anayasanın meşruiyeti zaman içinde artabilir veya azalabilir. Yürürlükteki bir anayasa, toplumun siyasal kültürüyle uyumlu olması ve işlevsel olarak toplumun beklentilerini karşılaması sayesinde meşru olabilir. Anayasanın varlığına devam edebilmesi için belli seviyede meşru olması gerekir. Türkiye'de 1982 Anayasası özgür bir ortamda ve katılımcı bir şekilde yapılmaması nedeniyle başlangıç meşruiyetine sahip değildir. Ayrıca, anayasayı hazırlayan devlet elitlerinin yasakçı, otoriter ve vesayetçi zihniyeti o dönemin olağan Türkiye ortamına bile uygun düşmemektedir. Anayasanın çözüm üreteceği sanılan kurgusunun da zaman içinde çözüm üretmek yerine toplumsal, siyasal ve ekonomik krizlere neden olması anayasanın geniş toplumsal kesimler tarafından eleştirilmesine neden olmuştur. 1990'lı yıllarla beraber anayasaya yönelik eleştiriler; siyasi partiler, sendikalar, sermaye örgütleri ve bağımsız kuruluşların hazırladığı anayasa önerileri ve raporlarında somutlaşmıştır. Çalışmamız kapsamında incelediğimiz bu öneri ve rapordaki genel eğilim yasakçılığa karşı özgürlükçü, otoriterliğe karşı demokratik, vesayet kurumlarına karşı seçilmiş organların yetkilendirildiği bir anayasal düzenin oluşturulmasıdır. Türkiye'de anayasanın meşruiyet sorunsalı, bu talepler karşılandığında çözüme ulaşacaktır. The preparation of the constitution in a free environment and a participatory manner ensures the legitimacy of constitution. However, it does not mean that legitimacy of the constitution will continue in the same way after it has been put into effect. The legitimacy of constitution may increase or decrease over time. Constitution can be legitimate if it is compatible with the political culture of the society and functionally meets the expectations of the society. Constitution must be legitimate at a certain level in order to continue its existence. Because of Turkey's Constitution of 1982 has not been prepared in a free environment and a participatory manner, the constitution has not an original legitimacy. Also, repressive, authoritarian and tutelary mentality of the state elites who prepared the constitution, does not conform to Turkish people's political culture. In addition, the structure of constitution which thought to be solve problems, caused political, social and economic crises in time instead of producing solutions. So, the critics which started when the constitution has been put into effect, spread to wide social segments. The critics against to constitution was embodied in the constitutional proposals and reports which prepared by political parties, trade unions, capital organizations and independent institutions in 1990's. These proposals and reports that we examined within the scope of our study, defends liberties against repression, democracy against authoritativeness, elected bodies against tutelary institutions. The problem of constitutional legitimacy in Turkey will reach a solution when these demands have been met. 130

Bu çalışmada geçmişle yüzleşme bağlamında Türkiye, hatırlama ve unutma kültürü kapsamında incelenmektedir. Toplumların hafızasının hatırlama ve unutma yolu ile inşa edildiğine değinilmekte, belleğin kimlik, tarih, hakikat ve adalet ile olan ilişkiselliği geçmişle yüzleşme bağlamında tartışılmaktadır. Bireyler, kolektif kimlik ile ortak bir geçmiş, kimlik ve değerler etrafında bir araya getirilmekte ve kurulan bu zemin, oluşturulan bellek ve tarih ile sağlamlaştırılmaktadır. İnşa edilen kolektif hafızanın içeriği yönetenler/iktidar tarafından belirlenmektedir. Resmi bellek olarak da tanımlanan bu hafızada neyin hatırlanıp neyin unutulacağına dair ayıklama yapılmaktadır. Bu durum, hatırlamanın ve unutmanın, toplumların geçmişiyle kurduğu ilişkideki rolünün, ideolojik bir boyutu olarak değerlendirilmektedir. Resmi belleğin kapsamı dışında kalan diğer bellekler ise canlı bellek olarak adlandırılmaktadır. Başka bir deyişle canlı bellek, maruz kalınan bellektir. Fail olarak olayların yükünü çekmiş, acısını yaşamış insanların inşa ettiği bellektir. Resmi belleğin genel tutumu unutma üzerine kuruluyken, bu hafıza dışında kalan canlı bellek, hafıza ve hatırlama talep etmektedir. Bu çalışmada belleğin tarih ile kurduğu çatışmalı ilişki hakikat ve adalet ile kurduğu ilişki üzerinden ele alınmaktadır. Hafızanın artık değişen misyonu ile hakikatleri temsil ettiği görülmektedir. Hakikat ve adalet talebi aynı zamanda hafıza talebidir. Hatırlama kültürünün bir yöntemi olarak ele alınan geçmişle yüzleşme kavramı, bu çalışmada geçmişteki insan hakkı ihlallerinden olan faili meçhul cinayetlerle yüzleşme olarak ele alınmaktadır. Geçmişle yüzleşme; demokratik ve barışçıl toplum inşa sürecinde geçmişin ağır insan hakkı ihlallerinin toplumda yarattığı tahribatı onarmanın bir yolu olarak görülmektedir. Geçmişle yüzleşmenin en önemli aşaması hakikatlerin ortaya çıkarılmasına yönelik olan mücadelenin yürütüldüğü süreçtir. Bu süreçte hakikat hakkının kolektif boyutu ve onarıcı adalet arayışının bir neticesi olarak Hakikat Komisyonları devreye girmektedir. Araştırma kapsamında geçmişiyle yüzleşebilen dünya deneyimlerinden yola çıkılarak komisyonların işlevi ve içeriği aktarılmaktadır. Bununla birlikte henüz resmi düzlemde komisyonların kurulmasının mümkün olmaması sonucu sivil toplum kuruluşlarının yürüttüğü gayrı resmi projelerin geçmişle yüzleşme sürecini başlatabilecek bir etkiye sahip olduğu savunulmaktadır. Bu bağlamda da yakınlarını siyasi cinayetlerde kaybedenlerin kurmuş olduğu Toplumsal Bellek Platformu incelenmektedir. Farklı kuşakları hakikat ve adalet arayışında bir araya getiren platform, yaşanan insan hakkı ihlallerini unutturmamaya çalışmaktadır. Ayrıca kendi davaları ve benzer hak ihlalleri davalarını takip ederek, resmi kanallara başvurularda bulunarak cezasızlık ve zaman aşımı ile de mücadele etmektedirler. Geçmişle yüzleşme noktasında Türkiye'de çok umut veren bir tablo olmasa da sivil toplum kuruluşları ve inisiyatiflerin girişimleri sürecin geleceğine dair bir ışık yakmaktadır.Anahtar kelimeler: Kolektif hafıza, kolektif hatırlama, hatırlama ve unutma kültürü, geçiş dönemi adaleti, geçmişle yüzleşme This dissertation examines memory culture and forgetting culture in the context of coming to terms with the past in Turkey. I elaborate the conceptualization of collective memory, it is relationship with respectively identity, history and collective remembering -including the role of politics in the reconstruction of collective memory and in the work of collective remembering- the link between memory, history, truth and justice. Individuals are brought together around a common past, identity and values with a collective identity and this ground is reinforced by the memory and history. This memory and history are constructed by the power and it is also called `official memory`. Official memory decides on which event should be remembered and which event should be forgotten. This is considered as an ideological dimension of the role of remembering and forgetting in the relationship of societies with their own past. Official memory externalizes the collective memory of the latter groups, whose members belong to different ethnicity, religion and culture from the dominant group. This memory is called `live memory` -imposed memory- or we can call as `counter memory`. While the general attitude of the official memory is based on forgetting, the live memory demands memory and remembering that is out of this memory. In this study, the relationship between collective memory and history is discussed with the relationship between truth and justice. It is seen that memory represents the truth with the changing mission; the demand for truth and justice is also means the demand for memory.Coming to terms with the past is discussed as a method of memory culture and I elaborate the conceptualization of coming to terms with the past, it is deal with as a confrontation with unsolved murders from the past human right violations. Coming to terms with the past is seen as a way to repair the damage in the society caused by the severe human rights violations of the past in the process of building a democratic and peaceful society. The most important stage of coming to terms with the past is, the process in which the struggle is carried out for making out the truth. In this point, truth commissions get involved as represents of collective dimension of the truth right. I conduct comparative cases of the truth commission in various countries' experiences. However, it is argued that unofficial projects carried out by non-governmental organizations and initiatives have the effect of the process of coming to terms with the past as a result of the fact that it is not possible to establish commissions on the official level. In this regard, the Social Memory Platform (Toplumsal Bellek Platformu) which is founded by those who lost their relatives in political murders is examined. The platform, which brings together different generations in the seeking for truth and justice, tries not let forget the human rights violations. Moreover, they struggle against impunity and time out for their own cases and other similar human right violations' cases by applying public institutions.Although, there is not much hope that the realization of coming to terms with the past in Turkey, non-governmental organizations and initiatives light the way to the process' future. Key words; Collective memory, collective remembering, cultural memory, memory and forgetting culture, transitional justice, coming to terms with the past 125

SOĞUK SAVAŞ SONRASINDA GÜVENLİK ALGISININ DEĞİŞİMİ: DOĞU AVRUPA VE TÜRKİYE KARŞILAŞTIRMASIHAKAN AKMANLARBu çalışmada, Soğuk Savaş sonrası süreçte, güvenlik anlayışının değişimi ve bu dönüşümün Doğu Avrupa ülkeleri ile Türkiye'deki güvenlik paradigmaları üzerindeki etkileri incelenmektedir. Çalışmanın temel sorunu, Türkiye ve Doğu Avrupa ülkelerinin güvenlik yaklaşımları temelinde yaşadıkları değişime ait benzerlik ve farklılıkların ortaya çıkarılmasıdır. Bu çerçevede ilk olarak, çalışmanın kuramsal çerçevesini oluşturmak amacıyla güvenlik kavramına dair genel kabuller incelenmiş olup, 1990 sonrası dönemde güvenlik anlayışının dönüşümü teorik çerçevede açıklanmıştır. Bu aşamanın akabinde, Soğuk Savaş dönemi temel güvenlik aktörlerinden birisi olan ve bahsi geçen ülkelerle ilişkileri bakımından güvenlik politikalarını yönlendirici pozisyona sahip NATO'dan bahsedilmektedir. Ayrıca, Doğu Avrupa ülkeleri ve Türkiye'nin demokrasi, insan hakları ve özgürlükler başta olmak üzere, yeni güvenlik anlayışına dair temel varsayımları kabulü, Avrupa Birliği ile ilişkileri üzerinden anlatılmıştır. Ülkelerin, NATO ve AB ile ilişkileri temelinde yaşamış oldukları kısmen benzer süreçlerin yanı sıra ülkelerin güvenlik yaklaşımlarının dönüşümüne ait ortak temel sorun olan asker-sivil ilişki yapısı incelenmiştir. Bu kapsamda Doğu Avrupa ülkeleri ile Türkiye'deki asker-sivil ilişkileri teorik bir yapıda sorgulanmıştır. Tezin varmak istediği sonuç bağlamında, Doğu Avrupa ülkelerinden Polonya ve Ukrayna'nın yaşamış olduğu dönüşüm öncelikli olarak açıklanmıştır. Güvenlik paradigmaları kapsamında, özellikle Polonya ve Ukrayna'nın 1990 sonrası süreçte AB, NATO ve asker-sivil ilişkileri bağlamında yaşamış olduğu değişimin ölçüsü, Türkiye ile karşılaştırılabilecek niteliğe sahiptir. Bu üç ülke de yeni güvenlik anlayışına ait birey, çevre, insan hakları vb. konuları geç benimsemiş ve bunu yaparken de bir dizi keskin dönüşüme ihtiyaç duymuşlardır. Türkiye, Polonya ve Ukrayna'nın iç, dış ve güvenlik politikalarının dönüşüm süreçlerine ait benzerlik ve farklılıklarının ortaya çıkarılması, tezin temel amacını yansıtmaktadır.Anahtar Kelimeler: NATO, Avrupa Birliği, Güvenlik, Sivil-Asker İlişkileri, Soğuk Savaş CHANGE OF SECURITY PERCEPTION AFTER COLD WAR: THE COMPARISON OF EASTERN EUROPE AND TURKEYHAKAN AKMANLAR In this study, the change of security concept and also the effects of this transformation on security paradigms of Eastern Europe countries and Turkey are examined in the post Cold War. The main objective of the study is based on the change in the security perception of Turkey and Eastern European countries is made explanation as about similarities and differences. In this context, first of all, the general assumptions about the concept of security were examined in order to form the theoretical framework of the study, and the transformation of security understanding in the post-1990 period was explained in the theoretical framework as well. Following that, NATO, which is one of the main security actors of the Cold War period and which has the position of guiding security policies in terms of their relations with the mentioned countries, is refered. Also, basic assumptions about new security concept such as democracy, human rights and freedoms that are accepted by Eastern European countries and Turkey, is displayed within the framework of the European Union. The transformation of the country's security originate both from relations with NATO and the EU, and at the sametime from military-civil relations which is a common problem linked to the transformation of security perception. Therefore, in Eastern European countries and Turkey, civil-military relations has been questioned with a theoretical structure. The transformation of security policies of Poland and Ukraine which are one of the member of Eastern Europe countries are explained in the context of the aim of thesis. After 1990, the extent of change in security perception among Turkey, Poland and Ukraine have characteristics comparable each other in the framework of relation with EU, NATO and also civil-military situation. In these three countries, they adopted the issues which belong to the new security understanding like individuals, the environment, human rights etc. late and also doing so they needed a series of sharp transformations. Briefly, the fundamental aim of the thesis is that Turkey, Poland, and Ukraine's interior, exterior and security policies has been uncovered similarities and differences of the transformation process.Keywords: NATO, EU, Security, Civil-Military Relations, Cold War 171

Bu çalışma, Türkiye dâhilindeki politikalar sonucu çeşitli ülkelere dağılmış ya da yayılım göstermiş Türklerin ve Kürtlerin milliyetçi diasporik kimlik oluşumunda anavatan kavramına atfettikleri anlamı tespit etmek amacıyla anavatan algıları üzerinden karşılaştırmalı bir analiz sunmayı amaçlamaktadır. Tarihin eski dönemlerinden itibaren belli bir devletin hegemonyasına tabi olmak doğal bir seyir izlerken, on dokuzuncu yüzyılda milliyetçilik akımının ortaya çıkması ve modern anlamda ulus-devletlerin inşası ile etnik kökenli sorunlar da baş göstermiştir. Devletler içerisindeki etno-politik sorunlar, diasporik faaliyetlerin de ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Etnik kökenli sorunlar diasporada da yeniden üretilerek milliyetçiliğin ulusaşırı alanda yeniden kurulmasına dönüşmüştür. Bu çalışma ile Türkiye'nin ulus-devletleşme sürecinde Türklerin ve Kürtlerin diasporalaşması, diasporada kimlik inşası, milliyetçilik ve ulusaşırıcılık gibi kavramlarla desteklenerek Türkiye'ye dair aidiyet politikaları irdelenmeye çalışılmaktadır. This study aims to provide a comperative analysis on the diasporic identity formation of Turkish and Kurdish nationalist which was ascribed to the homeland of Turks and Kurds within Turkey's policies which resulted in migration to various countries. Although being subjected to a particular state hegemony had been seen normal from the ancient periods of history, the emergence of nationalists movements in the nineteenth century and the construction of the nation states in modern sense caused rising ethnic problems. Ethno-political problems within states provided a basis for the emergence of diasporic activities as well. Ethnic origin related problems have also been reproduced in the diaspora and transformed into the reconstruction of nationalism in the transnational area. This study attempts to examine belonging supported by concepts such as diasporization, identity building in diaspora, nationalism and transnationalism of Turks and Kurds in the process of Turkey's nation-statehood policies. 124

Bu çalışmada güvenlik politikalarının ortaya çıkışı ve gelişimine değinilerek, Türkiye özelinde neoliberal politikalara karşı en yoğun tepkiyi gösteren işçi sınıfı mensuplarının ve göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı anakent çeperlerindeki mahalleler başta olmak üzere şehirlerde uygulanan güvenlik politikaları incelenmiştir.1980 sonrası uygulama etkinliği giderek arttıran neoliberal politikaların ortaya çıkardığı gelir dağılımı eşitsizliği artık sadece ülkeler arası boyutta değil ülkelerin kendi içerisinde de büyük farklılıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu duruma karşı ortaya çıkan muhalefet ise güvenlik politikaları altında farklılaştırılmaya,siyasetsizleştirilme ve mekânsal ayrımlaştırmaya tabi tutularak etkisizleştirilmeye çalışılmaktadır. Etkin bir yöntem olarak militarist yöntemler ile mekânsal ayrımlaştırmanın kullanıldığı bu mahalleler ile şehrin geri kalanı arasında görünmez bir duvarın oluşturulduğu, böylece neoliberal uygulamalara karşı oluşan muhalefetin şehrin geri kalanından izole edilerek yalnızlaştırıldığı ve geniş kesimler ile irtibatının kesildiği görülmüştür. Böylece insanların birbirlerine hikâyelerini anlatarak yakınlaşmasının, ortak dili geliştirmesinin önüne geçildiği, birlikte geniş muhalefet tabanlarının oluşumunun engellendiği sonucuna ulaşılmıştır The thesis is focused on the emergence and expansion of general security policies and in particularly policies applied in cities where especially the members of working class and immigrants who react too strongly against the neo-liberal urban policies.Neo-liberal policies, which gradually increased the efficiency of their implementation after 1980, caused the distributional inequality among the countries and also great disparities within countries themselves. The opponent which resistant to injustice, is isolated and neutralized by being subjected to differentiation, depolitization and spatial differentiation under security policies. We find out that an invisible wall was built between opposition to neoliberal practices and the rest of the city by applying militarist methods. These policies led to obstruct the formation of common language and common ground which opponents expand their struggle and cooperation. 120

Tarih, insanları ayrıştıran ve çatıştıran birçok olguya tanıklık etmiştir. Bunların en etkililerinden birisi –belki de ilki- ırkçılık kavramıdır. İkinci Dünya Savaşı'nda milyonlarca Yahudi ve Roman'ın katledilmesinde de, Amerika'da (1970'lere kadar) ve Güney Afrika'da (1990'lara kadar) görülen ve siyahlara ikinci sınıf insan muamelesi yapan rejimler için de ırkçılık gayet işlevseldir. 1970'lere kadar karşı karşıya olunan türü, biyolojik ırkçılıktı. İstisnaları olmakla beraber (örneğin Güney Afrika'daki Apartheid), 1970'lerden sonra biyolojik ırkçılık gittikçe geçerliliğini yitirdi. Ancak sanılanın aksine ırkçılık ortadan kalkmadı, sadece form değiştirdi. Bu çalışmanın birinci bölümünde ırkçılık kavramının tarihçesi ve ırkçılığın yayılmasının emperyalizm ile olan ilişkisi açıklanmıştır. Ardından, klasik ırkçılık/biyolojizm ile Yeni Irkçılık/kültüralizm arasındaki farklara değinilmiş ve birincinin ikinciye evrilmesi sürecinin Türkiye'ye yansımaları 2002 sonrası dönem çerçevesinde analiz edilmiştir. The history has been witnessed many phenomena that divide people and cause conflict among them. One of the most important of those -maybe the first one- is racism. Racism is very functional either during Second World War in the genocide of hundreds of thousands Jews and Gypsies or for the regimes that treat blacks as second-class human beings in USA (until 1970s) and in South Africa (until 1990s). The type that faced up until 1970s was biological racism. Apart from exceptions (for example Apartheid in South Africa), biological racism has become increasingly ineffective after 1970s. But contrary to popular belief, racism has not come to an end, but only changed its form. In the first chapter of this study the history of concept of racism and the relationship between propagation of racism and imperialism has been disclosed. Following that, the differences between classical racism/biologism and new racism/culturalism has been mentioned and the reflections of the transition process of first into second on Turkey has been analyzed within the framework of the post-2002 period. 113

12 Eylül 1980 darbesi Türkiye tarihinde hem politik, hem de sosyolojik açıdan bir kırılma noktasıdır. Toplumsallaşma konusunun bir parçası olan siyasal toplumsallaşma ise bir `politik özne` olarak siyaset bilimi literatüründe yer alan çocukluğu da içermektedir. Çocukların siyasal toplumsallaşması ve dolayısıyla toplumsallaşması konusunda ise aile, okul, basın ön plana çıkan unsurlardır. Tüm bu bahsedilenler doğrultusunda da 1980 darbesi öncesindeki konjonktür ve yine sonrasındaki on yıllık süreç ve siyasal toplumsallaşma konusu göz önünde tutulduğunda, eğitimin resmi ideoloji dışındaki siyasi fikirlere karşı bir `panzehir` olarak ele alındığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bilhassa 1980-1983 arası olmakla birlikte 1980 darbesi sonrasındaki on yıllık süreçte çocukluğun politik inşasının yeniden formüle edildiğini ve bunun eğitim başta olmak üzere farklı uygulamalara yansıdığı görülmektedir. Bu nedenle de öncelikle kavramsal açıklamalara yer verilip sonrasında, 1980 darbesi öncesindeki genel konjonktüre, siyasal toplumsallaşma çerçevesinde konuyla ilgili bazı değerlendirmelere ve tartışmalara da yer verilerek sürecin daha iyi anlamlandırılabilmesi amaçlanmıştır. Sonrasında ise çocukluğun politik tahayyülünün izlerini sürebilmek için bahsedilen dönemdeki toplu konuşmalara, Danışma Meclisi tutanaklarına, Milli Eğitim Şûrası kararlarına, Talim ve Terbiye Kurulu kararlarına, parti ve hükümet programlarına siyasal toplumsallaşma çerçevesinde çocuk ve eğitim bağlamında bakılmış olup, yazılı basına da yansımış olan `performatif` faaliyetler ele alınmış ve dönemin ders kitapları taranmıştır.Anahtar Kelimeler: Siyasal Toplumsallaşma, Çocukluk, Çocukluğun Politik Tahayyülü, Türkiye'de 1980 darbesi, Eğitim. 12 September 1980 coup has been a breaking point in the social and political history of Turkey. Political socialization, which is a part of the socialization, keeps childhood as the `political subject` within the context of political science. Family, school, press are the main factors when it comes to the political socialization and overall socialization of the children. Within the conjuncture of pre-1980 coup and for a decade afterwards, education has been kept as a `antidote` against the political idea outside official ideology. After 1980 coup, for a decade but especially between 1980-1983, childhood was politically restructured and this has been reflected to all kind of executions but especially on education. In order to provide a better/clear perspective on the process, study will begin with cognitive descriptions and continue with the overall conjuncture of pre-coup period while talking about the main discussions regarding to political socialization. Collective speeches, minutes of Advisory Council, decisions of Ministry of Education and Turkish Education Board, political party and government's programs, `performative` activities that has been subject to printed media and textbooks have been examined in terms of child and education to track the footprints of political imagination of childhood.Key Words: Political Socialization, Childhood, Political Imagination of Childhood, 1980 Coup in Turkey, Education. 156

Bu tez çalışması, 1919 ve 1922 yılları arasında yaşanılan Kurtuluş Savaşı ve 1923 yılında cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte Türkiye'nin yaşadığı büyük değişimin İspanyol basınındaki yankısını ele almaktadır. Bu araştırmanın amacı, bu sürecin İspanya'daki basında oluşturduğu ilginin seviyesini ortaya çıkarmak ve çıkan haberler aracılığıyla İspanya ile Türkiye'yi birbirine yaklaştırmaktır.İspanya basını, savaşta meydana gelen olayları günbegün düzenli bir şekilde yakından takip ederek okuyucularına aktarmıştır. İspanya basını Türkiye'de olmamasına rağmen, Avrupa haber ajanslarından bilgileri toplayarak Türklerin yaşadığı sürecin karmaşıklığını aktarmaya çalışmış ve böylelikle de Osmanlı topraklarında meydana gelen ve tarihi belirleyen olaylara karşı duyduğu ilgiyi açıkça göstermiştir.Aktarılan bilgiler, İspanyol Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri ile Türkler arasında açık bir taraf almama politikasından dolayı en az yandaş şekilde sunulmuştur. Buna rağmen pek çok İspanyol gazetesi, Mustafa Kemal'in milliyetçi hareketinin lehine yazılar kaleme almıştır. İspanyol kamuoyu, Mustafa Kemal'in bu milliyetçi hareketini onaylar şekildeydi; çünkü o dönemde milliyetçi girişimin açıkça karşısında duran hiçbir İspanyol yazılı basını söz konusu değildi. After the Turkish Independence War which lasted between 1919 and 1922, and even beyond the war to the formation of the Turkish Republic in 1923, there were significant changes in those times. The main aim of this thesis is to analyze the impact of the Spanish press on these changes that led to the formation of the Turkish Republic in order to foster good relations between these two countries. Spanish press reported the events during the war by following the developments on a daily basis. Although none of the Spanish press members were present in Turkey, they collated the information from European press agencies, in order to explain the difficulties that the Turks were experiencing. By doing so, Spanish press indicates their interest in the events happening at the Ottoman land which created history. Moreover, due to the policy imposed by the Spanish state, the information was presented in a non partisan way. This policy prevented them from taking sides in the first world war. Several newspapers in Spain wrote in favour of Mustafa Kemal's Nationalist Movement and apparently, the Spanish public opinion about this nationalistic movement was a positive and a supportive one because none of the newspapers wrote against the nationalist initiative. 102

Öjeni politikalarının yoğun bir biçimde uygulanışı, her ne kadar düşüncenin ortaya çıkışını çok eski tarihe götürebilmek mümkünse de, iki savaş arası döneme rastlar. Dönemin başta otoriter, faşist rejimleri olmak üzere, pek çok ülkede özellikle beden, sağlık, spor, aile ve evliliğe ilişkin düzenlemelerde olumlu ve olumsuz öjeni politikalarını analiz edebilmek mümkündür.Bu çalışmanın amacı 1930- 1945 arası Kemalist dönem olarak adlandırılan süreçte, Türkiye'de öjeni politikalarında kadınlığın nasıl kurgulandığı sorusunu yanıtlamaktır. Bu noktada büyük ölçüde dönemin birincil kaynakları olan yazılı eserlerden kitap, makale, yasal düzenlemeler ve dergiler analiz edilmiştir. Bu çerçevede tez, bu süreç içerisinde uygulanan öjeni politikalarının, iç ve dış dinamikler göz ardı edilmeden, özellikle en belirgin olduğu beden, sağlık, spor, aile ve evlilik alanlarında gerçekleştirilen uygulamaların analiz edilerek, tüm bu uygulamalarda kadınlığa atfedilen, roller, değerler ve niteliklerden hareketle kurgulanan ?ideal kadın? ın ortaya konabilmesini amaçlar The intensive applications of eugenic policies coincide betwen two World Wars inspite of the emergence of this idea has occured for a long time ago in the history. So, in this period, it is possible to analyze both negative and positive sides of eugenic policies in especially the body, health, sports, family and marriage arrangements in most of country, mostly fascist and autharitarian regimes.This study aims to answer the question, which can formulize as: ? how feminity was constructed between 1930-1945 that is called Kemalist period??.At this point, resources like book,articles, journals, legal arrangments which are primary sources of that period, have been analized. In this context, this thesis aims to describe and define `?ideal woman?? by analyzing the eugenic policies which are especially evident in body, health,sport, family and marriage scopes, without regarding internal and external dynamics. 205