Search

Objectives: In training resonantvoice, clinicians rely on listening and feeling sensations that are subjectivein nature. In the present study, the aim was to find out if cepstral analysiswas sensitive enough to distinguish a resonant voice from an unresonant voicein healthy subjects. It wassuggested that the immediate effect of humming exercise could be shown byaccompanying higher Cepstral Peak Promince (CPP) and lower CPP standarddeviation (CPP SD). Materials and Methods: Study included 20 vocallyhealty subjects aged between 20-30 years. All the participants were trainedHumming exercise by teaching airflow technique.The recording protocol was repeated before and after resonant voicetraining. The recordings were gathered for the three samples of a) Humming b) Asentence weighted with nasal phonemes and c) A sentence weighted with all- voiced phonemes. Cepstral analysisrecordings were gathered by the ‘Kay Elemetrics Group CSL Model 4300B’ equipment via the Analysis of Dysphoniain Speech and Voice software. Results:In both sentences, CPP values were foundnumerically higher and CPP SD values were found to be numerically lower aftertraining. The difference was found statistically significant for thepost-training value of voiced- weighted sentence (p=0.004). Conclusion: The higher numerical CPP values and lower CPP SD values for bothsentences after resonant voice training indicated that cepstral measures weresensitive to detect trained/untrained resonant voice. However, thesepreliminary findings should be investigated in a larger sample size in order toachieve more reliable data.

IV ÖZET Özcebe, E., Fonksiyonel artikülasyon bozukluğu olan çocuklarda bilgi işlemleme becerilerinin değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Eğitim Odyolojisi Programı, Doktora Tezi, Ankara, 2002. Çalışmanın amacı, fonksiyonel artikülasyon bozukluğu olan çocuklarda bilgi işlemleme becerilerinin normal çocuklardan farklılık gösterip göstermediğini araştırmaktır. Bu amaca yönelik olarak, 6-10 yaş arası 33 fonksiyonel artikülasyon bozukluğu olan çocuktan oluşturulan çalışma grubuna ve benzer özelliklere sahip 160 çocuktan oluşturulan kontrol grubuna Ross Bilgi İşlemleme Testi uygulanarak her iki grubun bilgi işlemleme becerileri değerlendirilmiştir. Bu testte, her iki grubun anlık hafıza, yakın hafıza, genel bilginin hatırlanması, uzaysal oryantasyon, temporal oryantasyon, organizasyon, problem çözme ve soyut düşünme becerilerinden oluşan sekiz alt testten aldıkları skorlar hesaplanmıştır. Ross Bilgi İşlemleme Testi'nde sekiz alt testten elde edilen skorlar dört alt test bileşenini meydana getirecek şekilde toplanmıştır. Alt test bileşenleri; hafıza bölümü, oryantasyon bölümü, düşünme-muhakeme bölümü ve en kapsamlı bölüm olan bilgi işlemleme bölümü olmak üzere dört grup altında değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda, fonksiyonel artikülasyon bozukluğu olan çocukların hafıza, düşünme-muhakeme ve bilgi işlemleme bölümlerinden almış oldukları skorlar kontrol grubundan anlamlı derecede düşük bulunmuştur. Çalışmanın ikinci aşamasında, çalışma grubu kendi içinde fonem düzeyinde yapılan hata sayısına göre ikiye ayrılmıştır. Tek fonemde artikülasyon bozukluğu olan çocuklar, kontrol grubu ile alt test bileşenleri açısından karşılaştırıldıklarında; tek fonem söyleyemeyen çocukların hafıza, oryantasyon, düşünme-muhakeme ve bilgi işlemleme bölümlerinden aldıkları skorların kontrol grubu ile benzerlik gösterdiği saptanmıştır. Birden fazla fonemde bozukluğu olan çocuklar, hafıza, düşünme-muhakeme ve bilgi işlemleme bölümlerinden kontrol grubuna göre anlamlı derecede düşük skorlar almışlardır. Çalışmamızda artikülasyon bozukluğu olan çocukların bilgi işlemleme fonksiyonlarında önemli bozukluklar olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar, artikülasyon bozukluğu olan çocuklarda bu becerilerin detaylı olarak değerlendirilmesi ve artikülasyon terapisinin yanısıra, çocuğun desteklenmeye ihtiyacı olan alanlara yönelik olarak eğitim programlarının planlanarak uygulanması gerektiğini ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Fonksiyonel artikülasyon bozukluğu, bilgi işlemleme, çocuk ÖZET Yalçınkaya, F., Konuşma ve lisan problemi olan ve olmayan çocukların uyarlanmış Şaşırtmacalı Kelime Testi ile, santral işitsel işlemleme performanslarının incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Odyolojisi, Doktora Tezi, Ankara, 2002. Çalışmamızda, çocukların santral işitsel işlemleme performanslarını değerlendirmek amacı ile, Akdaş (1976)'m adapte ettiği Şaşırtmacalı Kelime Testi (ŞKT) kullanılmıştır. ŞKT'nde çocuk, kulaklık ile farklı zamanlarda ve aynı anda her iki kulağa sunulan anlamlı birleşik kelime dizilerini dinlemekte, algıladığı kelimeleri duyduğu sırada ifade etmektedir. Örneğin 'kara' kelimesi sağ kulağa (Right Non-Competing, RNC) sunulduktan sonra, aynı anda sağ kulağa 'kedi'(Right Competing, RC), sol kulağa 'mavi' {Left-Competing, LC) kelimeleri verilmekte, son olarak 'deniz' kelimesi sol kulağa {Left Non-Competing, LNQ sunulmaktadır. Yanlış söylenen ve ifade edilmeyen kelimeler hata olarak kabul edilmektedir. Test sonuçlan hata sayılan, ham ve düzeltilmiş hata yüzdeleri ile yorumlanmaktadır. Testte, normal santral işitsel işlemleme ve integrasyon becerisine sahip olan çocuklann, dikotik sunulan kelimeleri algılayıp tekrar etmesi ve hata sayısının az olması, buna karşın santral işitsel işlemleme problemi olan çocukların ise dikotik uyanları tekrar etme becerilerindeki hata sayısının yüksek olacağı beklenmektedir. Çalışmamızda ŞKT, 83 ile 153 aylar arasında konuşma ve dil problemi olmayan 32, konuşma ve dil problemi olan 32 olmak üzere, toplam 64 çocuğa uygulanmıştır. Her iki grubun RNC, RC, LC ve LNC pozisyonlarındaki hata sayılan karşılaştırıldığında anlamlı farklılık bulunmuş, buna karşın düzeltilmiş hata yüzdeleri karşılaştırıldığında, sadece tek kelimenin sunulduğu sol kulak LNC pozisyonunda anlamlı farklılık bulunmamıştır. Her iki grubun dikotik sağ kulak, dikotik sol kulak ve toplam sağ ve sol kulak hata sayılan ve düzeltilmiş toplam hata yüzdeleri karşılaştırılmış, istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır. Konuşma ve dil problemi olan grubun ŞKT performanslarının, konuşma ve dil problemi olmayan gruptan düşük olduğu bulunmuştur. Konuşma ve dil problemi olmayan grubun ortalama 2, maksimum 7; konuşma ve dil problemi olan grubun ortalama 6, maksimum 16 hata yaptıkları saptanmıştır. Konuşma ve dil problemi olan grupta, 32 çocuktan 19'unun ŞKT performansları 'normal', 13 çocuğun performanslarının ise 'normal' değerden sapma gösterdiği bulunmuştur. Bu gruptaki çocuklardan 4'ü işitsel kodlama {RC pozisyonunda), 4'ü işitsel integrasyon {LC pozisyonunda), 3'ünde işitsel tolerans ve işitsel hafızanın azalması {RC ve LC pozisyonlarının her ikisinde) ile ilgili santral işitsel işlemleme fonksiyonlarında güçlüklerinin olduğu görülmüştür. ŞKT hata yüzdelerinin dağılımı, her bir çocuğun probleminin nedeninin tespit edilmesi ve problemin düzeltilmesine yönelik eğitsel tedavi programının hazırlanmasında ışık tutmuştur. Konuşma ve dil problemi olmayan gruptaki tüm çocukların ŞKT performanslarının 'normal' değerler arasında olduğu saptanmıştır. Elde ettiğimiz bulgular ile yapılan çalışma sonuçlan arasında benzerlik bulunmuştur. Şaşırtmacalı Kelime Testi'nin çocukların santral işitsel işlemleme becerilerinin değerlendirilmesinde uygulanabilirliği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Santral işitsel işlemleme, Şaşırtmacalı Kelime Testi, konuşma ve dil gelişimi, normal, çocuk. 55

ÖZET Görme ve işitme öğrenme için ilk iki şart olup, bu duyulardan herhangi birinde meydana gelen disfonksiyon, kişinin gelişmesinde ve öğrenmesinde diğer duyuların daha fazla rol almasını gerektirir. İşitme kayıplı çocuklarda kalan işitme duyusu yanında, bilgiyi alan temel duyu organı görmedir. Genel popülasyona bakıldığında, işitme kayıplılarda görme problemlerine normal işitenlere göre daha sık rastlanmaktadır. Çalışmamızda dili kazanmadan önce işitme kaybı meydana gelen çok ileri derecede işitme kayıplı 23 çocukta ve normal işiten 23 çocukta santral retinal fonksiyonu ölçmek amacı ile elektrofizyolojik bir ölçüm olan görme uyarılma potansiyelleri (Visual Evoked Potential: VEP) kaydedilmiş, işitme kayıplı çocukların %26'sınm VEP bulgularının patolojik olduğu tespit edilmiştir. Çalışmamızda aynı zamanda işitme kayıplı çocukların görme-motor algılarını değerlendirmek için nöropsikolojik bir test olan Bender-Gestalt testi uygulanmış ve bu çocukların %60.8'inde Bender-Gestalt bulgularının patolojik olduğu saptanmıştır. VEP ve Bender-Gestalt testi arasında bir ilişki olup olmadığını araştırmak için VEP ve Bender- Gestalt bulguları patolojik olan vakalar karşılaştırılmış, VEP bulguları patolojik olan altı vakanın ' beşinde Bender-Gestalt bulgularının da patolojik olduğu bulunmuştur (%83.3). Çalışmada, işitme kayıplı çocukların görme ve görme algılarında bozukluğa yol açabilecek patolojilerin olası nedenleri ve bu çocuklara verilen özel eğitimde görme ve görme algısının etkisi ve önemi değerlendirilerek tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: İşitme kaybı, görme algısı, VEP, Bender-Gestalt, eğitim. iv ABSTRACT Visual and auditory abilities are the first two requirements, and if one of these abilities is damaged, it requires that the healthy one play the major role in the individual's development and learning. For the children with hearing loss, the major sense is vision as well as the auditory ability left. Through the general population, visual problems are encountered more frequently in hearing impaired individuals, compared to normal hearing persons. In our study, in order to measure the central visual function, an electrophysiological measurement named visual evoked potentials (VEP) of the 23 prelingual children with profoundly hearing loss and of the 23 normal children were assessed. VEP findings were found to be pathological in the 26% of the children with profoundly hearing loss. At the same time we performed a neurophyschological test (Bender-Gestalt visual motor perception test) in order to assess visual motor perception of children with hearing loss. The results of our study revealed that 60.8% of hearing impaired children have abnormal Bender-Gestalt findings. The cases who had abnormal VEP recordings and the cases with pathological Bender- Gestalt findings were compared for assessing if there is a relationship between these two tests. The result of this comparison showed that 5 of 6 cases with pathological VEP recordings had also pathological Bender-Gestalt findings (83.3%). The probable causes of pathologies in vision and visual perception of children with hearing loss and the role and the importance of vision and visual perception in the special education of these children are discussed. Key words: Hearing loss, visual perception, VEP, Bender-Gestalt, education. 53

Özer Antholz, G. The Relationship Between Stuttering Severity And Psychological Symptoms, Hacettepe University Graduate School of Health Sciences, Master Thesis of Audiology and Speech Pathology, Ankara, 2019. In individuals diagnosed with stuttering; the relationship between stuttering severity and the psychological symptoms is a subject which has been researched for a long time in the literature. The negative effects of stuttering on the individual's social life naturally cause negative effects on the psychological state of the individual. In many studies, stuttering has been associated with anxiety and / or depression, and a screening study for all psychological symptoms has not been achieved. The aim of this study was to evaluate the severity of stuttering in Turkish speaking stutterers and to examine the detailed psychological symptoms of these individuals. A group of 47 individuals who has stuttering disorders have been included in the study, aged over 18. In order to evaluate the severity of stuttering, an average of 300 words were recorded during 15-20 minutes and analyzed afterwards. In order to screen the psychological symptoms of all individuals participating in the study; The Brief Symptom Inventory including Somatization, Obsessive-Compulsive Disorder, Interpersonal Sensitivity, Depression, Anxiety, Hostility, Phobic Anxiety, Paranoid Thoughts and Psychotism subscales were applied. As a result, Stuttering Severity is statistically meaningful and has a positive relationship between Short Symptom Inventory Total Score, Somatization, Interpersonal Sensitivity, and Phobic Anxiety sub-scale scores. The results of this study showed that; during the speech therapy of individuals who stutter, psychological symptoms should also be considered and if needed, mental health professionals should be consulted. Key Words: Stuttering, Stuttering Severity, Psychological Symptoms İÇİNDEKİLER ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN SAYFASI v TEŞEKKÜR vi ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER VE KISALTMALAR x ŞEKİLLER xi TABLOLAR xii 1.GİRİŞ 1 2.GENEL BİLGİLER 4 2.1. Konuşma Bozuklukları 4 2.2. Akıcı Konuşma Bozukluğu 5 2.2.1. Kekemelik 6 2.2.2. Kekemeliğin Tanımlanması 7 2.2.3. Kekemeliğin İnsidansı ve Prevalansı 8 2.2.4. Kekemelik Teorileri 8 2.2.5. Kekemelik ve Cinsiyet 12 2.3. Kekemeliğin Çok Boyutlu Özellikleri 143 2.4. Kekemelik ve Psikolojik Belirtiler 15 2.5. Kekemelikte Psikolojik Belirtilerin Değerlendirilmesinde Kullanılan Araçlar 187 2.5.1.Kısa Semptom Envanteri (KSE) 187 3.GEREÇ VE YÖNTEM 221 3.1. Bireyler 21 3.2. Yöntem 22 3.2.1. Odyolojik Değerlendirme 22 3.2.2. Kekemeliğin Değerlendirilmesi 22 3.2.3. Kısa Semptom Envanteri 23 3.4. İstatistiksel Değerlendirme 24 4.BULGULAR 25 4.1. Verilerin İstatistiksel Analizlere Uygunluğunun Sınanması 25 4.2. Araştırma Değişkenlerinin Betimsel ve Karşılaştırmalı Analizleri 26 4.2.1. Demografik Değişkenlere ve Araştırma Değişkenlerine İlişkin Betimsel Bulgular 27 4.2.2. Araştırma Değişkenleri Arasındaki Korelasyonlar 32 4.3. Araştırma Hipotezlerinin Sınanması İçin Yapılan İstatistiksel Analizlerden Elde Edilen Bulgular 35 4.3.1. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Toplam Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 35 4.3.2. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Somatizasyon Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 37 4.3.3. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 39 4.3.4. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Kişilerarası Duyarlılık Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 40 4.3.5. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Depresyon Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 42 4.3.6. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Anksiyete Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 44 4.3.7. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Hostilite Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 45 4.3.8. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Fobik Anksiyete Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 47 4.3.9. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Paranoid Düşünceler Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 49 4.3.10. Kekeme Bireylerin Kısa Semptom Envanteri (KSE) Psikotizm Alt Ölçeği Puanlarına İlişkin Analiz Sonuçları 51 5.TARTIŞMA 54 6.SONUÇ VE ÖNERİLER 60 7.KAYNAKÇA 63 8.EKLER Ek - 1 Sosyo-Demografik Veri Formu Ek - 2 Kısa Semptom Envanteri Ek - 3 Tez Çalışması Orijinallik Raporu Ek - 4 Tez Çalışması ile İlgili Etik Kurul İzinleri 9.ÖZGEÇMİŞ Özer Antholz, G. Akıcı Konuşma Bozukluğu Olan Bireylerde Kekemelik Şiddeti ile Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Odyoloji ve Konuşma Bozuklukları Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019. Kekemelik tanısı almış bireylerde kekemelik ve kekemelik şiddetinin psikolojik belirtiler ile olan ilişkisi literatürde uzun zamandır araştırılan bir konudur. Kekemeliğin bireyin sosyal hayatında yarattığı olumsuzluklar, doğal olarak bireyin psikolojik durumu üzerinde de olumsuz etkilere yol açar. Yapılan pek çok araştırmada kekemelik anksiyete ve/veya depresyonla ilişkilendirilmiş olup, tüm psikolojik belirtilere yönelik bir tarama çalışmasına ulaşılamamıştır. Bu çalışmada, Türkçe konuşan kekeme bireylerde kekemelik şiddetinin değerlendirilmesi ve bu bireylerin ayrıntılı psikolojik belirtilerinin taranması amaçlanmıştır. Çalışmaya kekemelik şikâyeti olan 18 yaş ve üzeri 47 birey dâhil edilmiştir. Bireylerden kekemelik şiddetini değerlendirmek amacıyla yaklaşık 15-20 dakika süresince ortalama 300 kelime içeren konuşma kaydı alınmış ve bu kayıtlar incelenerek konuşma analizleri yapılmıştır. Çalışmaya katılan tüm bireylerin psikolojik belirtilerini taramak amacıyla Somatizasyon, Obsesif-Kompulsif Bozukluk, Kişilerarası Duyarlılık, Depresyon, Anksiyete, Hostilite, Fobik Anksiyete, Paranoid Düşünceler ve Psikotizm alt ölçeklerini içeren Kısa Semptom Envanteri uygulanmıştır. Kekemelik şiddetinin, Kısa Semptom Envanteri Toplam puanı, Somatizasyon alt ölçeği, Kişilerarası Duyarlılık alt ölçeği ve Fobik Anksiyete alt ölçeği ile istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Bu bulgular doğrultusunda, kekeme bireylerin konuşma terapisi sürecinde psikolojik belirtilerinin de göz önünde bulundurulması ve gerektiğinde ruh sağlığı profesyonellerine yönlendirilmelerinin uygun olacağı düşünülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kekemelik, Kekemelik Şiddeti, Psikolojik Belirtiler

Konuşma sesi bozukluğu (KSB) olan çocuklar dil ve konuşma problemlerine ek olarak çeşitli sorunlar yaşayabilmektedirler. Bu çalışmada, KSB'ye eşlik eden sorunlar ile ilgili daha fazla bilgi edinmek ve edinilen bilgiler ışığında yeni bir terapi programı geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışmanın değerlendirme aşamasına 4-6 yaş aralığında konuşma sesi bozukluğu bulunan 34 çocuk ( 12 K, 22 E) ile normal gelişim gösteren 34 çocuk (14 K, 20 E) dahil edilmiştir. Bu aşamada dil ve konuşma değerlendirmeleri `Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi`, `Sesletim Sesbilgisi Testi`, `Konuşma Sesi Uyarılabilirlik Değerlendirme Formu` ile, sözdizimi becerileri değerlendirmeleri `Karmaşık Sözdizimi Becerileri Değerlendirme Aracı` ile, yürütücü işlev becerileri ise `Boyut Değiştirerek Kart Eşleme Görevi` ile yapılmıştır. Çalışmanın müdahale aşamasında konuşma sesi bozukluğu bulunan çocuklar arasından randomize seçilen 14 çocuk, 2 gruba ayrılmıştır. İlk grup Türkçe Uyarılabilirlik Terapisi (TUT) alırken ikinci grup yürütücü işlev ve sözdizimi becerileri temelinde geliştirilen Uygulamalı Terapi (UYTE) almışlardır. Araştırma sonucunda, konuşma sesi bozukluğu olan çocukların normal gelişim gösteren akranları ile karşılaştırıldığında sözdizimi ve yürütücü işlev becerilerinin anlamlı olarak düşük olduğu bulunmuştur (p < .001). Yapılan terapi oturumlarının ardından UYTE programına dahil olan çocukların yürütücü işlev becerileri ile sözdizimi becerilerinde anlamlı olarak artış gözlenirken TUT programında yer alan çocukların söz konusu becerilerinde bu artış gözlenmemiştir. Sonuç olarak, her iki terapi programının da dil ve konuşma becerilerini arttırdığı fakat UYTE programının yarattığı artışın TUT grubundaki artıştan istatistiksel açıdan anlamlı olarak daha yüksek olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: konuşma sesi bozukluğu, yürütücü işlevler, sözdizimi becerileri, türkçe uyarılabilirlik terapisi, uygulamalı terapi In addition to language and speech problems, children with speech sound disorders (SSD) may experience various additional problems. In this study, it was aimed to learn more about the co-occurring problems of SSD and to develop a new therapy program in the light of the information obtained. In the assessment phase of the study, 34 children with speech sound disorders (12F, 22M) who are between the ages of 4-6 and 34 children (14F, 20M) with normal development were included. At this stage, language and speech evaluations were evaluated with `Test of Early Language Development`, `Turkish Articulation and Phonology Test`, `Stimulability Assessment Form`, syntax skills assessed through `Complex Syntax Comprehension Skills Assessment Tool` and lastly executive function skills were evaluated through `The Dimensional Change Card Sorting task`. In the intervention stage of the study, 14 children were randomly selected among the children with speech sound disorders and children were grouped into two. In the first group, Turkish Stimulability Therapy (TUT) was applied and in the second group Practical Therapy (UYTE) was given targeting to improve executive function and syntax skills of children As a result of the study, it was found that syntax and executive functioning skills of children with SSD were significantly lower than the skills of normally developing peers (p

Gelişimsel dil bozukluğuna eşlik eden problemler olduğu bilinmektedir. Bu problemler arasında davranış problemleri ve sosyal-duygusal yeterliliğin düşük olması yer almaktadır. Bu araştırmada, gelişimsel dil bozukluğu riski (rGDB) olan ve normal dil gelişimine sahip çocukların dil ve sosyal-duygusal gelişimleri arasındaki ilişkiyi ve dil gelişimi ile sosyal-duygusal gelişim alanlarının çocukların etkileşimsel davranışları üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. İkincil olarak, ebeveynlerin çocukları ile etkileşiminin dil ve sosyal-duygusal gelişimleri ile ilişkisi incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Dil ve Konuşma Terapisi Ünitesinde yürütülmüştür. Çalışmaya kronolojik yaşı 24-36 ay aralığında gelişimsel dil bozukluğu riski bulunan 51 çocuk (36 E, 15 K) ve normal dil gelişimine sahip 51 çocuk (30 E, 21 K) dahil edilmiştir. Dil değerlendirmeleri 'Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi', 'Dil Gelişimi Tarama Envanteri', 'Ortalama Sözce Uzunluğu'; sosyal-duygusal gelişim değerlendirmesi 'Kısa 1-3 Yaş Sosyal ve Duygusal Değerlendirme Ölçeği'; etkileşimsel davranış değerlendirmeleri 'Çocuk Davranışını Değerlendirme Ölçeği -Türkçe Versiyon' ve 'Ebeveyn Davranışını Değerlendirme Ölçeği - Türkçe Versiyon' ile yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda, rGDB olan çocukların normal dil gelişimi gösteren akranlarına göre anlamlı olarak daha fazla davranış problemleri ve daha düşük sosyal-duygusal yeterlilik gösterdikleri görülmüştür (p < ,001). Çocukların dil gelişimleri ve sosyal-duygusal gelişimleri arasında ilişki bulunmuştur. Ebeveynin davranışlarının çocukların dil gelişimleri ve sosyal-duygusal gelişimleri üzerindeki etkisi gösterilmiştir.Anahtar Kelimeler: gelişimsel dil bozukluğu, dil gelişimi, sosyal-duygusal gelişim, çocuk davranışı, ebeveyn davranışı There are co-occurring problems which include behavioral problems and low social-emotional competence in children with developmental language disorder. The aim of this study was to investigate the relationship between language development and social-emotional development in children with at risk of developmental language disorder (rDLD) and children with normal language development. Also, it was aimed to investigate the effect of language development and social-emotional development on children's interactional behaviors Secondly, it was aimed to investigate the relationship between parents' behaviors and children's language and social-emotional development. The study was conducted in Speech and Language Therapy Unit in Hacettepe University Hospital. The study included 51 children (36 M, 15 F) with rDLD and 51 children (30 M, 21 F) with normal language development, and these children met the criteria of being 24-36 months old. To assess language, 'Turkish Version of Test of Early Language Development-Third Edition', 'Turkish Version of Language Development Survey', and 'Mean Length of Utterance'; to assess social-emotional development 'Turkish Version of The Brief Infant-Toddler Social Emotional Assessment'; and to assess interactional behavior 'Child Behaviour Rating Scale' and 'Maternal Behaviour Rating Scale' were used. As a result of the study, it was found that children with rDLD had significantly more behavioral problems and lower social-emotional competence than their peers who had normal language development (p

In addition to language and speech problems, children with speech sound disorders (SSD) may experience various additional problems. In this study, it was aimed to learn more about the co-occurring problems of SSD and to develop a new therapy program in the light of the information obtained. In the assessment phase of the study, 34 children with speech sound disorders (12F, 22M) who are between the ages of 4-6 and 34 children (14F, 20M) with normal development were included. At this stage, language and speech evaluations were evaluated with “Test of Early Language Development”, “Turkish Articulation and Phonology Test”, “Stimulability Assessment Form”, syntax skills assessed through “Complex Syntax Comprehension Skills Assessment Tool” and lastly executive function skills were evaluated through “The Dimensional Change Card Sorting task”. In the intervention stage of the study, 14 children were randomly selected among the children with speech sound disorders and children were grouped into two. In the first group, Turkish Stimulability Therapy (TUT) was applied and in the second group Practical Therapy (UYTE) was given targeting to improve executive function and syntax skills of children As a result of the study, it was found that syntax and executive functioning skills of children with SSD were significantly lower than the skills of normally developing peers (p

Noyan Erbaş, A. Investigation of the Effect of More Than Words, The Hanen Program for Parents of Children with Autism Spectrum Disorder on Parental and Child Behaviors, Hacettepe University Graduate School of Health Sciences Speech and Language Therapy Program Doctor of Philosophy Thesis, Ankara, 2019. In this research study, Hanen’s More Than Words program has been given to a group of parents of children who have been diagnosed with autism spectrum disorder (ASD). Its primary effect on parents’ emotional states, self-efficacy, interactional behaviors and perceived social support and its secondary effect on children’s interactional behavior and language development were investigated. 14 parents and their children were enrolled in the study. Study was conducted in Language and Speech Therapy Unit in Hacettepe University Hospital. For the assessment of parents’ ‘State Trait Anxiety Inventory, Beck Depression Inventory, Parent Stress Index, The Self Efficacy for Parenting Tasks Index- Toddler Scale, Maternal Behaviour Rating Scale-Turkish Version and lastly Multidimensional Scale of Perceived Social Support’ was used. To assess children’s interactional behaviours ‘Child Behaviour Rating Scale’ and to assess the language development of children ‘Turkish Version of Test of Early Language Development-Third Edition’ and Turkish Version of Language Development Survey’ was used. After the data collection phase was completed at different time intervals, differences of pre-test and post-test results in preintervention period and differences of pre-test and post-test results in post-intervention period were analysed. To assess the effect of intervention, Wilcoxon signed-rank tests was used. The results of this research study indicated that the rate of change in the levels of parents’ self efficacy, state anxiety, parental stress and many parental interactional behaviors were statistically different in post-intervention period from the pre-intervention period (p < 0.05). Furthermore, due to the fact that the rate of change in the interactional behaviors and verbal language performances of children with ASD were statistically different between the pre and post-intervention periods (p < 0.05), it was seen that More Than Words program had a positive effect on children with ASD, as well as on their parents. Keywords: autism spectrum disorder, hanen’s more than words, language development, parent implemented intervention Noyan Erbaş, A. Otizm Spektrum Bozukluğuna Sahip Olan Çocukların Ebeveynlerine Yönelik Olan Hanen More Than Words Eğitim Programının Ebeveyn ve Çocuk Davranışları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dil ve Konuşma Terapisi Programı, Doktora Tezi, Ankara, 2019. Bu çalışmada, otizm spektrum bozukluğunun (OSB) müdahalesinde kullanılan Hanen-More Than Words programının birincil olarak katılımcı ebeveynlerin duygu durumları, özyeterliği, etkileşimsel davranışları ve aldıkları sosyal destek üzerindeki; ikincil olarak ise çocuk etkileşimsel davranışları ile çocukların dil gelişimleri üzerindeki etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dil ve Konuşma Terapisi Bölümü uygulama alanı olan Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Dil ve Konuşma Terapisi Ünitesinde yürütülmüştür. Çalışmaya, toplam 14 OSB’li çocuk ve ebeveyni katılmıştır. Ebeveyn değerlendirmelerinde ‘Durumluk- Sürekli Kaygı Ölçeği, Beck Depresyon Envanteri, Anne Baba Stres Ölçeği, Anne-Babalık Becerilerinde Özyeterlik Ölçeği, Ebeveyn Davranışını Değerlendirme Ölçeği-Türkçe Versiyonu ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’ kullanılmıştır. Çocukların etkileşimsel davranışlarını ölçmek için ‘Çocuk Davranışını Değerlendirme Ölçeği-Türkçe Versiyonu’ kullanılmış, dil gelişimleri ise ‘Dil Gelişimi Tarama Envanteri’ ve ‘Türkçe Erken Dil Gelişim Testi’ aracılığıyla değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında kullanılan değerlendirme araçlarından farklı zaman aralıklarında veri toplama aşaması tamamlandıktan sonra verilerin analizinde müdahale öncesi ve müdahale sonrası ön-test son-test arası farklar hesaplanmıştır. Müdahale etkinliğini değerlendirmek için non-parametrik düzende Wilcoxon testi değerlendirmeleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, ebeveynlerin More Than Words programı sonrasında gerçekleşen özyeterlik düzeylerindeki, durumluk kaygı ve stres düzeylerindeki ve birçok etkileşimsel davranışlarındaki değişim oranının More Than Words programı öncesinde gerçekleşen değişim oranından istatistiksel olarak farklı olduğu (p < 0.05) görülmüştür. Araştırmada yer alan OSB’li çocukların birçok etkileşimsel davranışı ve sözel dil performanslarındaki değişim oranının More Than Words programı öncesi ve sonrası dönem arasında istatistiksel olarak farklılık göstermesi (p < 0.05), More Than Words programının OSB’li çocuklar ve ebeveynleri üzerinde olumlu bir etkisinin olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: otizm spektrum bozukluğu, hanen-more than words, dil gelişimi, ebeveyn odaklı müdahaleler

By virtue of their profession’s nature, theatre actors/actresses have to preserve and maintain their voice quality. Thus, voice therapists strongly advise them to engage in protective-preventive activities so as to eliminate the risk of voice disorders beforehand. The aim of this study is to investigate the effectiveness of a 12-week holistic vocal training program designed for theatre students. The program has been administered to 9 theatre students between 18-30 years of age, and different group of 9 students with similar characteristics were assigned to the control group. To measure the efficiency of the program, participants’ knowledge of vocal hygiene and vocal mechanisms were assessed pre and post-training via a questionnaire we developed, as well as objective and subjective voice measurements. Results showed that although there were no significant between-group differences, within-group comparisons revealed a significant increase in study group participants’ knowledge of vocal hygiene after training (p=0,011). Similarly, they outperformed the control group in vocal mechanism knowledge (p=0,027). In the objective measurements, Multi-Dimensional Voice Profile (MDVP) findings validated that vocal qualities of the control group deteriorated while no alterations were present in the study group. Although cepstral analysis identified deteriorations in vocal qualities of either group, they were observed to be more drastic in the control group. Subjective measurements of the Consensus Auditory-Perceptual Evaluation of Voice (CAPE- V)/Turkish did not introduce significant changes in the control group in grade and roughness parameters while these values decreased significantly in the study group (p=0,008). Based on these findings, it can be concluded that the holistic vocal training program is effective. ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN v ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER VE KISALTMALAR xi ŞEKİLLER xiii TABLOLAR xiv 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Ses Üretimi 4 2.1.1. Solunum (Respirasyon) 4 2.2. Fonasyon 5 2.1.1. Larenks Anatomisi 6 2.2.2. Ses Üretiminin Fizyolojisi 14 2.2.3. Sesin Vokal Foldlarda Oluşumu 14 2.2.4. Perde (Pitch) Değişim Mekanizmaları 16 2.2.5. Ses Şiddetindeki Değişimin Mekanizmaları 17 2.3. Rezonans 18 2.4. Artikülasyon 19 2.5. Ses Değerlendirmesi 20 2.5.1. Objektif Ses Değerlendirmesi 20 2.5.2. Subjektif Ses Değerlendirmesi 22 2.6. Profesyonel Ses 24 2.6.1. Profesyonel Ses Uygulamaları 25 2.6.2. Profesyonel Ses Sağlığının Korunmasına ve Etkinliğine Yönelik Çalışmalar 27 3. GEREÇ VE YÖNTEM 28 3.1. Bireyler 28 3.2. Bütüncül Ses Eğitim Programının Oluşturulması ve Uygulanması 30 3.3. Ses Sağlığı Bilgi Düzeyi Formu 31 3.4. Ses Değerlendirmeleri 32 3.4.1. Sesin Objektif Değerlendirmesi 32 3.4.2. Sesin Subjektif Değerlendirmesi 33 3.5. Bulguların İstatistiksel Değerlendirmesi 33 4. BULGULAR 34 4.1. Demografik Bilgiler 34 4.2. Ses Sağlığı Bilgi Düzeyi Formu- Vokal Hijyen ve Vokal Mekanizma Bilgileri; 1. Ölçüm ve 2. Ölçüm Karşılaştırmaları 34 4.3. Sesin Objektif Değerlendirilmesi 36 4.3.1. MDVP (Multidimensional Voice Programme) Analizi Sonuçları 36 4.3.2. Kepstral Analiz Değerlendirmesi 38 4.4. Sesin Subjektif Değerlendirilmesi: Sesin İşitsel-Algısal Değerlendirmesi Konsensusu (CAPE-V/Türkçe) Sonuçları 52 5. TARTIŞMA 55 6. SONUÇ ve ÖNERİLER 63 7. KAYNAKLAR 65 8. EKLER EK-1: Girişimsel Olmayan Klinik Araştirmalar Etik Kurul Onayı EK-2: Ses Sağlığı Bilgi Düzeyi Formu EK-3: Sesin İşitsel-Algısal Değerlendirilmesi Konsensusu Ek-4: Ses Handikap İndeksi EK-5: (Çalışma Grubu İçin) Araştırma Amaçlı Çalışma İçin Aydınlatılmış Onam Formu EK-6: (Kontrol Grubu İçin) Araştırma Amaçlı Çalışma İçin Aydınlatılmış Onam Formu Ek-7: Katılımcının/Hastanın Beyanı 9. ÖZGEÇMİŞ Tiyatro oyuncuları meslekleri gereği ses kalitelerini korumak ve sürdürmek zorundadırlar. Bu durum ses terapistlerini ses bozuklukları ortaya çıkmadan önce koruyucu-önleyici çalışmalar yapmaya yönlendirmektedir. Bu çalışmanın amacı, tiyatro öğrencilerine yönelik oluşturulmuş bütüncül ses eğitimi programının etkinliğini ölçmektir. Çalışmamızda oluşturulan 12 haftalık eğitim programı, 18-30 yaşları arasında 9 tiyatro öğrencisine uygulanmış, aynı özelliklere sahip 9 tiyatro öğrencisi ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Araştırmada uygulanan bütüncül ses eğitimi programının etkinliğini değerlendirmede, vokal hijyen ve vokal mekanizma bilgilerini ölçmek için geliştirilen bir anket, objektif ve subjektif ses değerlendirme araçları, çalışma öncesi ve sonrasında tüm katılımcılara uygulanmıştır. Anketten elde edilen puanlar, gruplar arası bir farklılık ortaya koymazken, grup içi puan karşılaştırmaları çalışma grubunda ikinci ölçümde vokal hijyen bilgisi puan ortalamasının yükseldiğini göstermektedir (p=0,011). Benzer olarak, vokal mekanizma bilgisi ortalama puanlarının ikinci ölçümde çalışma grubunda önemli ölçüde yükseldiği gözlenmiştir (p=0,027). Objektif ses değerlendirme sonuçlarına bakıldığında, Multi-Dimensional Voice Profile (MDVP) bulguları, çalışma grubunda ses kalitesinde ikinci ölçümde değişiklik olmadığını; kontrol grubundaki değerler ise ses kalitesinin kötüleştiğini işaret etmektedir. Kepstral analiz bulguları, her iki grupta da ses kalitesinde düşüşlerin olduğunu fakat bu düşüşün kontrol grubunda daha büyük oranda olduğunu göstermektedir. Subjektif ses değerlendirmesinde Consensus Auditory-Perceptual Evaluation of Voice (CAPE-V)/Türkçe kullanılmış, kontrol grubunda bir farklılık gözlenmezken, çalışma grubunda genel ses kısıklığı düzeyi ve kabalık değerlerindeki düşüşlerin istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür (p=0,008). Sonuçlar, bütüncül ses eğitimi programının etkinliğini kanıtlar niteliktedir.

09.10.2020 tarihine kadar sınırlı erişimi vardır. The study aims to adapt Developmental Sentence Scoring (DSS) and Index of Productive Syntax (IPSyn), which assess language development with natural language samples, to Turkish; and to compare the results with Mean Length of Utterance (MLU). Accordingly, 80 participants aged between 2;0 and 5;11 are grouped into eight at intervals of six months; and 40 males and 40 females are included totally. For DSS, last 50 sentences and for IPSyn first 100 utterances produced by the participants during 20-30 minutes of play with farm toy set are determined. The grammatical categories of DSS and IPSyn are composed by literature review on child language acquisition and analyzing the utterances of the participants, as a result, scores are obtained for to age groups assessing the participants according to categories of both DSS and IPSyn separately. To determine the reliability of the methods, %20 of the participants are observed by the 2 coders not only for DSS but also for IPSyn. The results show that DSS scores increase as the age increases, however, the scores do not increase in all grammatical categories consistently. Moreover, DSS scores are not statistically significant between genders, but they are highly correlated with MLU. As for IPSyn, the scores continually rise except for the minimal decline in the group of 4;6-5;0. As being similar to DSS, the grammatical categories of IPSyn do not increase consistently. Being independent of gender effect, IPSyn is highly correlated with MLU, too. At the last place, the investigation of the relation between DSS and IPSyn, being adapted to Turkish, indicates high correlation value. In conclusion, the children speaking Turkish as their first language between 2;0 and 5;11 can be assessed with these methods. İÇİNDEKİLER ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA ve FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN v TEŞEKKÜR vi ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER ve KISALTMALAR xiii ŞEKİLLER xiv TABLOLAR xv 1.GİRİŞ 1 1.1.Çalışmanın Amacı 1 1.2.Çalışmanın Varsayımları 2 1.3.Çalışmanın Kapsamı 2 2.GENEL BİLGİLER 4 2.1.İletişim ve Dil Nedir? 4 2.2.İletişim Gelişimi 4 2.3.Dil Gelişimi 5 2.3.1.Biçim Gelişimi (Fonoloji, Morfoloji, Sentaks) 6 2.3.2.İçerik Gelişimi (Semantik) 8 2.3.3.Kullanım Gelişimi (Pragmatik) 10 2.4.Türk Çocuklarının Dil Gelişimi 12 2.5.Dil Gelişiminin Değerlendirilmesi 17 2.5.1.Standardize Testler ile Dil Değerlendirmesi 20 2.5.2.Doğal Dil Örneği Analizi ile Dil Değerlendirmesi 21 2.6.Doğal Dil Analizi Yöntemleri 24 2.6.1.Ortalama Sözce Uzunluğu (OSU; Mean Length of Utterance, MLU) 24 2.6.2.Gelişimsel Cümle Analizi (GECA; Developmental Sentence Scoring, DSS) 25 2.6.3.Dil Değerlendirme, Onarım ve Tarama İşlemi (Language Assessment, Remediation, and Screening Procedure, LARSP) 26 2.6.4.Yapısal Düzey Belirleme (YDB; Assigning Structural Stage; ASS) 26 2.6.5. Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ; Index of Productive Syntax IPSyn) 27 3.BİREYLER ve YÖNTEM 29 3.1.Araştırmaya Dahil Edilme Kriterleri 29 3.2.Araştırmanın Dizaynı 29 3.3.Veri Toplama Araçları 30 3.3.1.Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE) 30 3.3.2.Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi (TEDİL) 30 3.3.3.Çiftlik Seti Oyuncaklar 31 3.3.4.Gelişimsel Cümle Analizi (GECA; Developmental Sentence Scoring, DSS) 31 3.3.5.Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ; Index of Productive Syntax, IPSyn) 32 3.4.Veri Toplama İşlemi 32 3.4.1.Doğal Dil Örneklerinin Çevriyazıya Aktarılması 33 3.5.Gelişimsel Cümle Analizi (GECA) Türkçeye Uyarlanması İşlemi 34 3.6.Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ) Türkçeye Uyarlanması İşlemi 59 3.7.Veri Analizi 75 4.BULGULAR 76 4.1.GECA ve ÜSİ’nin Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizlerine İlişkin Bulgular 78 4.1.1.Kapsam Geçerliliği 78 4.1.2.Güvenilirlik Çalışmaları 78 4.2.GECA Bulguları 79 4.3.ÜSİ Bulguları 96 5.TARTIŞMA 114 5.1.GECA’da elde edilen puanlar yaşa göre anlamlı farklılık göstermekte midir? 114 5.2.GECA’da çocukların dil bilgisel yapılara özgü olarak elde ettikleri puanlar yaşa bağlı olarak anlamlı farklılık oluşturuyor mu? 115 5.3.GECA’da çocukların elde ettikleri puanlar cinsiyetler arasında anlamlı farklılık gösteriyor mu? 117 5.4.GECA ve OSU’da çocukların elde ettikleri puanlar arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? 118 5.5.Cümle puanı GECA puanlarında anlamlı farklılık oluşturuyor mu? 119 5.6.ÜSİ’de elde edilen puanlar yaşa göre anlamlı farklılık gösteriyor mu? 120 5.7.ÜSİ’de oluşturulan dil bilgisi yapılarında yaşa bağlı olarak anlamlı farklılık gözleniyor mu? 121 5.8.ÜSİ’de çocukların elde ettikleri puanlar cinsiyetler arasında anlamlı farklılık gösteriyor mu? 123 5.9.ÜSİ ve OSU’da çocukların elde ettikleri puanlar arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? 123 5.10.GECA ve ÜSİ arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? 124 6.SONUÇ ve ÖNERİLER 126 7.KAYNAKLAR 131 8.EKLER EK-1: Tez Çalışmasıyla İlgili Etik Kurul İzinleri EK-2: Gelişimsel Cümle Analizi (GECA) Puanlama Kılavuzu EK-3: Gelişimsel Cümle Analizi (GECA) Değerlendirme Formu EK-4: Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ) Kodlama Kılavuzu EK-5: Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ) Değerlendirme Formu 9.ÖZGEÇMİŞ Bu çalışmada doğal dil örneği ile dil gelişimini değerlendiren Gelişimsel Cümle Analizi (GECA) ve Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ) yöntemlerinin Türkçe uyarlamasını yapmak ve bunların Ortalama Sözce Uzunluğu ile aralarındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamıştır. Bu doğrultuda 2;0-5;11 yaş arası 40 kız 40 erkek çocuk altışar aylık 8 grupta toplanmıştır. 20-30 dakikalık çiftlik seti oyuncaklarıyla oynadıkları sohbet bağlamında ürettikleri son 50 cümleleri GECA, ilk 100 sözceleri ise ÜSİ için tespit edilmiştir. Dil edinimi üzerine literatür taraması ve çocukların üretimlerinin incelenmesiyle GECA ve ÜSİ için dil bilgisel başlıklar belirlenmiştir ve her çocuğun yöntemlerin alt başlıklarına göre değerlendirilmeleriyle yaşlara özgü değerler elde edilmiştir. Hem GECA hem ÜSİ güvenilirliğinin değerlendirilmesi için çocukların %20’si iki ayrı değerlendirici tarafından ayrı ayrı incelenmiştir. Çalışma sonucunda; GECA değerlerinin yaşa bağlı sürekli artış gösterdiği, ancak bu artışın her başlık için tutarlı olmadığı görülmüştür. Değerlendirme sonucunda elde edilen değerlerin kız ve erkekler arasında anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıştır ve GECA’nın OSU ile yüksek oranda anlamlı ilişkisi olduğu belirlenmiştir. ÜSİ değerlerinin ise 4;6-5;0 yaş grubunda minimal düşüşten sonra artarak devam ettiği görülmüştür. Ancak bu artış GECA’ya benzer olarak başlıklara özgü olarak gözlenmemiştir. Değerler cinsiyete bağlı olmamakla birlikte, OSU ile yüksek oranda anlamlı ilişkisi olduğu görülmüştür. Son olarak Türkçeye uyarlaması yapılan GECA ve ÜSİ’nin birbiriyle ilişkisinin incelenmesinde yine yüksek korelasyon değeri elde edilmiştir. 2;0-5;11 yaş arası Türkçe konuşan çocukların dil gelişimlerinin bu yöntemlerle değerlendirilebileceği sonucuna varılmıştır.

Bu çalışmada konuşma sesi bozukluğu olan çocukların fonolojik farkındalık becerileri ve sözel çalışma belleği performanslarını değerlendirmek ve normal gelişim gösteren çocuklarla karşılaştırmak, ayrıca konuşma sesi bozukluğu olan ve normal gelişim gösteren çocuklarda fonolojik farkındalık ve sözel çalışma belleği arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya 4-6 yaş aralığında 30 konuşma sesi bozukluğu olan, 30 normal gelişim gösteren birey katılmıştır. Dil ve konuşma değerlendirmeleri TEDİL ve Ankara Artikülasyon Testi ile yapılmıştır. Fonolojik farkındalık becerilerini değerlendirmek için Fonolojik Farkındalık Kontrol Listesi, sözel çalışma belleğini test etmek için ise Anlamsız Sözcük Tekrarı Listesi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar; çalışma grubunun sözel çalışma belleği ve fonolojik farkındalık becerilerinin kontrol grubundan daha düşük olduğunu göstermiştir. Çalışma Grubunda sözel çalışma belleği ile sözcük farkındalığı arasında ilişki bulunurken; kontrol grubunda sözel çalışma belleği ile uyak farkındalığı arasında ilişki bulunmuştur. The aims of the study is to evaluate phonological awareness skills and verbal working memory performance in children with speech sound disorder and to compare with typically developed children, and also to determine relationship between phonological awareness and verbal working memory in children with speech sound disorder and typically development. Between 4 and 6 yearsold, 30 children with speech sound disorder participated in study grup and 30 children with typically developed participated in control group. Speech and language skills was assessed with TEDİL and Ankara Articulation Test (AAT). Phonological Awareness Check List was used for assessing phonological awareness skills and Nonword Repetition List was used for assessing verbal working memory performance. The findings showed that study group have lower performance than control group in phonological awareness tasks and verbal working memory performance. In study group correlation was found between verbal working memory and word awareness. In control group correlation was found between verbal working memory and rhyme awareness. 81

Uygun, M. N. Study of Developing a Reading Passage in Turkish That Assesses the Frequency of Hard Glottal Attacks. Hacettepe University, Institute of Health Sciences, Audiology and Speech Pathology Programme, Master Thesis, Ankara, 2015. The voice should be assessed in different situations such as phonation, conversation and reading. Objective and subjective techniques are used together in the assessment of voice disorders. Reading passages are also important methods that are used in the subjective assessment of voice profiles. Hard glottal attacks that may cause functional voice disorders in the patients are assessed by using reading passages. The main aim of our study is to prepare a passage to be used in the subjective voice assessment in our country and especially in the assessment of the frequency of hard glottal attack and to determine its credibility. In our study, 42 individuals between the ages of 20 and 55 were separated into two groups as study group and control group and the study group was analysed in two subgroups. The study group involved 11 patients with vocal nodule diagnosis and 10 patients with MTD diagnosis and control group involved 21 individuals with no prior voice problem diagnosis. The individuals in the control group were matched with those in study group based on their age, sex and profession. All the individuals who participated in the study were asked to read the prepared Turkish reading passage. The recordings were assessed by the thesis owner and by two expert language and speech therapists with at least 5 years of experience. The internal reliability of the passage (inter-rater – the consistency between the listeners) and the correlation between the two different listenings the first listener made in two different times (intra-rater) were calculated. The inter-listener credibility coefficient was calculated as 0.88 Kappa Statistics and high correlation at the significance level of 0.01 between the first and the second listenings of the first listener was determined by Spearman correlation analysis. In our study, the frequency of hard glottal attack were found to be more significantly higher compared to control group in both disorder groups for both males and females (p0.05). The results have presented that the prepared Turkish reading passage is reliable and can be a subjective assessment medium in the assessment of hard glottal attacks in the patients with voice disorders. Key Words: Hard Glottal Attack, Voice Disorder, Reliability, Muscle Tension Dysphonia, Vocal Nodule. ÖZET Uygun, M.N. Sert Glottal Atakların Sıklığını Değerlendiren Türkçe Okuma Parçası Geliştirme Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Odyoloji ve Konuşma Bozuklukları Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2015. Ses; fonasyon, karşılıklı konuşma ve okuma gibi farklı durumlarda değerlendirilmelidir. Ses çok boyutlu olduğu için, ses bozukluklarının değerlendirmesinde objektif ve subjektif yöntemler birlikte kullanılmaktadır. Okuma parçaları da ses profillerinin subjektif değerlendirilmesinde kullanılan önemli paremetreler arasındadır. Okuma parçaları kullanılarak işlevsel ses bozukluğuna yol açabilecek problemlerden biri olan, sert glottal ataklar değerlendirilebilir. Çalışmamızın temel amacı, ülkemizde subjektif ses değerlendirmesinde özellikle sert glottal atakların sıklığının değerlendirmesinde kullanılabilecek Türkçe okuma parçası geliştirmek ve güvenilirliğini saptamaktır. Çalışmamızda 20 ile 55 yaşları arasındaki 42 birey; çalışma ve kontrol grubu olarak ikiye ayrılmıştır ve çalışma grubu kendi içinde iki grupta incelenmiştir. Çalışma grubu, vokal nodül tanısı almış 11 hasta, Kas Gerilim Disfonisi (KGD) tanısı almış 10 hasta; kontrol grubu ise ses problemi olamayan 21 bireyden oluşmaktadır. Kontrol grubundaki bireyler yaş, cinsiyet ve meslek durumlarına göre çalışma grubundaki bireyler ile eşleştirilmiştir. Çalışmaya katılan tüm bireylere hazırlanan Türkçe okuma parçası okutulmuştur. Kayıtlar tez yürütücüsü ve alanda en az beş yıllık deneyimi olan iki uzman dil ve konuşma terapisti tarafından değerlendirilmiştir. Pasajın iç güvenilirliği için; dinleyiciler arasındaki tutarlılık (inter-rater) ve birinci dinleyicinin iki farklı zamanda gerçekleştirdiği dinlemeler arasındaki ilişki (intra-rater) hesaplanmıştır. Dinleyiciler arası güvenilirlik katsayısı Kappa İstatistiği ile hesaplanmıştır ve dinleyiciler arasındaki güvenilirlik katsayısı 0.88 olarak tespit edilmiştir. Birinci dinleyicinin ilk ve ikinci dinlemeleri arasındaki ilişkiyi hesaplayabilmek için kullanılan Spearman korelasyon analizi sonucunda ise 0.01 anlamlılık seviyesinde yüksek ilişki tespit edilmiştir. Çalışmamızda sert glottal atakların sıklığı, her iki hastalık grubunda, hem erkek hem de kadın katılımcılar için kontrol grubuna göre anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur (p 0.05). Sonuçlar; geliştirilen Türkçe okuma parçasının güvenilir ve ses bozukluğu olan hastalarda sert glotal atakların sıklığının değerlendirilmesinde kullanılabilecek subjektif bir değerlendirme aracı olabileceğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Sert Glottal Atak, Ses Bozukluğu, Güvenilirlik, Kas Gerilim Disfonisi, Vokal Nodül

It is generally accepted that children with cleft palate are at high risk for having a voice disorder. It is thought that there is a clear relationship between velopharyngeal insuffiency and voice disorders. It is hypothesised that one of the most common cause of this relationship is the laringeal compensation mechanism characterized by glottal stops. This mechanism is one of the compensation strategy of the person develops by self to compensate for velopharyngeal insufficiency. It is characterized by an abrupt and forced adduction of vocal folds. These errors can persist and become an phonological error pattern although palate is repaired. Searching the relation between velopharyngeal function and voice disorder doesn’t account for this mechanism. So that, the main purpose of our study is to search the effect of speech characteristics on voice in children with cleft palate. In this study I. Group consisted of 40 children who didn’t have glottal stop productions in their speech, II. Group consisted of 20 children who had glottal stop productions in their speech. Two groups’ voice characteristics were compared by perceptual analysis (GRBAS), pediatric voice handicap index , acoustic analysis, videolaryngoscopy; both groups’ velopharyngeal function was determined by flexible fiberoptic endoscopy and nasometer evaluations. Pediatric voice handicap scores were higher in II. Group. (p

66