Search

Bu çalışmada, firmaların daha çok üçüncü parti lojistik hizmetleri kullanması ile birlikte, uygulamada yaygın şekilde ortaya çıkan Açık Araç Rotalama Problemi ele alınmıştır. Bu problem, yüksek boyutlu ve karmaşık eniyileme problemleri sınıfında yer almaktadır. Öncelikle, heterojen araç filosunun bulunduğu bir gerçek hayat problemi için model tabanında matematiksel modeller ile popülasyon temelli bir metasezgisel algoritmanın yer aldığı bir karar destek sistemi geliştirilmiştir. Daha sonra, özellikle büyük boyutlu problemleri etkin şekilde çözmek üzere üç evreli bir Değişken Komşuluk Arama Algoritması önerilmiştir. Önerilen bu yöntemde dört adet rota içi ve dört adet rotalar arası olmak üzere sekiz farklı komşuluk ve sarsma stratejisi kullanılmıştır. Yöntemin performansı literatür test problemleri üzerinde test edilmiş ve başarısı karşılaştırmalı olarak raporlanmıştır. Ayrıca, önerilen değişken komşuluk arama algoritmasının eş zamanlı hesaplamaya uygun olan kısımlarının, grafik işlem birimleri üzerinde paralelleştirilmesi için farklı stratejiler tasarlanmış ve uygulanmıştır. Bu stratejilerin uygulanması ile elde edilen paralel yöntem, seri versiyonuna göre anlamlı şekilde hızlandırılmıştır. In this study, the Open Vehicle Routing Problem, which is widely employed by the companies in practice with the use of third party logistics services, is discussed. This problem is in the class of high-dimensional and complex optimization problems. First of all, a decision support system based on a mathematical models and a population based meta-heuristic algorithm was developed for a real-life problem with a heterogeneous vehicle fleet. Then, a three-phase Variable Neighborhood Search Algorithm was proposed in order to solve large-scale problems efficiently. In this proposed method, eight different neighborhoods and shaking strategies was used. The performance of the method was tested on literature test problems and its success was reported comparatively. In addition, different strategies were designed and implemented for the parallelization of parts of the proposed variable neighborhood search algorithm that are suitable for simultaneous calculation on the graphics processing units. A significant speed up was observed in the parallel method obtained by the implementation of these strategies compared to the serial version. 104

Bu çalışmada, üniversitelerde bir eğitim döneminde en az iki defa karşılaşılan bir eğitimsel zaman çizelgeleme problemi için kaliteli çözümlerin elde edilmesi amacıyla, çok amaçlı 0-1 tamsayılı bir matematiksel model sunulmuştur. Faaliyetlerin (ders) kaynaklara (derslik-zaman) atandığı ders-derslik-zaman çizelgeleme problemi kısıt ve değişken sayıları açısından büyük boyutlu bir problemdir. Bu problemin çözümü, yoğun iş gücü ve kaynak gerektirmektedir. Dolayısıyla, eğitim kurumları açısından önemli olduğu kadar, zor da bir problemdir. Temel atama kısıtlarının yanı sıra, kurumdan kuruma değişmekle birlikte, her problemin kendine özgü kısıt ve amaç fonksiyonları bulunmaktadır. Çalışmada, çok ölçütlü bir karar verme modeli ile kullanıcı tercih ve istekleri de dikkate alınarak geliştirilen matematiksel model, Anadolu Üniversitesi bünyesinde bir bölüme ait veriler ile ağırlıklı toplam skalerleştirme yöntemi kullanılarak çözdürüldüğünde, kabul edilebilir bir sürede en iyi çözüme ulaşılmıştır. Elde edilen çizelge mevcut çizelge ile karşılaştırıldığında, önerilen sistemin öğrenciler, öğretim üyeleri ve kaynak kullanımı açısından genel performansı arttırıcı yönde iyi sonuç verdiği görülmüştür., In this study, a multi objective 0-1 integer mathematical model is proposed for the purpose of obtaining high-quality solutions to an educational timetabling problem faced a few times in each term in the universities. The course-room-time slot scheduling problem which assigns events (course) to resources (room-time slot) is a big dimensional problem based on the number of constraints and variables. The solution to this problem requires intensive labor and resources. Thus, the problem is important for educational institutions, and also is a difficult problem. Beside the main assignment constraints, each of them has its own specific constraint and objectives changing from one institution to another. The mathematical model which is developed by considering the user preferences with a multi criteria decision making model was experimented by using the data of a department in Anadolu University. During the solution step, the weighted sum scalarization method is used and it is seen that the mathematical model found the optimal solution within a reasonable time. The outcome is compared with the current schedule. The proposed approach gives better solutions will increase overall performance of the educational systems from the point of students and instructors.&nbsp

Tez (yüksek lisans) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Kayıt no: 688356, Bu çalışmada zor bir kombinatorik optimizasyon problemi olan karesel atama problemi yeni bir teknolojiyle çözülmek üzere ele alınmıştır. Matematiksel programlama yaklaşımları ile bazı küçük ve orta ölçekli problemlerin çözümlerinde dahi makul sürelerde en iyi sonuçlar elde edilememektedir. Bilgisayarların ekran kartları üzerinde yer alan grafik işlem birimleri büyük boyutta verileri eş zamanlı işleyerek, işlem zamanlarında anlamlı azalmalar sağlayabilmektedir. Bu yüzden, grafik işlem birimlerinin eş zamanlı işlem yapabilme gücünden yararlanarak, karesel atama probleminin kısa sürede etkin şekilde çözümü için paralel bir evrimsel algoritma geliştirilmiştir. Bu paralel algoritma ve merkezi işlem birimi üzerinde sıralı olarak çalışan hali, literatürde yer alan 59 test problemi üzerinde denenmiş ve elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Test problemlerinin 43’ünde bilinen en iyi sonuca ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra, paralel algoritmanın sıralı algoritmadan ortalaması 17 kat olmak üzere 51 kata kadar daha hızlı sonuç verebildiği gözlemlenmiştir.