Search

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli bir dönemeci ifade eden Demokrat Parti’nin kuruluşu, genellikle 1945’te kabul edilen Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun gölgesinde kalmıştır. Oysaki, 1923’ten İkinci Dünya Savaşı’na kadar yaşanan gelişmeler ve savaşın bitişi ile birlikte Sovyet tehdidinin doğurduğu yeni konjonktür karşısında iktidarın alternatifsiz şekilde Batı’ya yönelmesi, birbirlerini tamamlayan süreçler olarak görülmelidir. Adeta Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın serüvenin bir tekerrürünü gördüğümüz Demokrat Parti’nin kuruluş süreci ve sonrasındaki muhalefet yıllarında yaşananlardan sonra parti, yeni bir söylem ve iletişim biçimiyle, iktidarının baskılarını aşıp, 1950’de iktidara gelmeyi başarmıştır. İzmir ülke ekonomisinin adeta kalbi olarak, tıpkı 1929 Ekonomik Krizi’nden etkilendiği gibi, İkinci Dünya Savaşı’ndan en çok etkilenen yerlerin başında gelmekteydi. Bazı bürokratlar ve dış ticaret erbabının işbirliğinden doğan ve iyice göze batan yolsuzlukların aşikâr olduğu bir zamanda, başta tüccarlar, işçiler, köylüler ve yoksul kesimler olmak üzere İzmirliler, muhalefetin doğuşunu sevinçle karşıladılar. Bu nedenle de muhalefet burada hızlı bir şekilde teşkilatlanabilmiştir. Demokrat Parti, adeta toplumsal tabanı bakımından temel dayanağı olan söz konusu bu kesimlerle duygusal bağlar kurmaya özen göstermiştir. Partinin kuruluş sürecindeki konjonktürün karmaşıklığı ve kurucularının biyografisi, konuyu farklı boyutlarıyla ele almayı gerektirmektedir. Bu nedenle çalışmadaki değerlendirmeler ve önermeler çeşitli kaynaklardan, özellikle de önemli bir bilgi kaynağı olan yerel gazeteler ve konu ile ilgili ciddi çalışmalardan desteklenmiş ve onlardan yola çıkarak analizler yapılmaya özen gösterilmiştir., Demokrat Parti’nin kuruluşu, genellikle 1945’te kabul edilen Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun gölgesinde kalmıştır. Oysaki, 1923’ten İkinci Dünya Savaşı’na kadar yaşanan gelişmeler ve savaşın bitişi ile birlikte Sovyet tehdidinin doğurduğu yeni konjonktür karşısında iktidarın alternatifsiz şekilde Batı’ya yönelmesi, birbirlerini tamamlayan süreçler olarak görülmelidir. Adeta Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın serüvenin bir tekerrürünü gördüğümüz Demokrat Parti’nin kuruluş süreci ve sonrasındaki muhalefet yıllarında yaşananlardan sonra parti, yeni bir söylem ve iletişim biçimiyle, iktidarının baskılarını aşıp, 1950’de iktidara gelmeyi başarmıştır. İzmir 1929 Krizinde olduğu gibi, İkinci Dünya Savaşı’ndan en çok etkilenen yerlerin başında gelmekteydi. Bazı bürokratlar ve dış ticaret erbabının işbirliğinden doğan ve yolsuzlukların aşikâr olduğu bir zamanda, başta tüccarlar, işçiler, köylüler ve yoksul kesimler olmak üzere İzmirliler, muhalefetin doğuşunu sevinçle karşıladılar. Bu nedenle de muhalefet burada hızlı bir şekilde teşkilatlanabilmiştir. Demokrat Parti, adeta toplumsal tabanı bakımından temel dayanağı olan söz konusu bu kesimlerle duygusal bağlar kurmaya özen göstermiştir. Partinin kuruluş sürecindeki konjonktürün karmaşıklığı ve kurucularının biyografisi, konuyu farklı boyutlarıyla ele almayı gerektirmektedir. Bu nedenle çalışmadaki değerlendirmeler ve önermeler çeşitli kaynaklardan, özellikle de önemli bir bilgi kaynağı olan yerel gazeteler ve konu ile ilgili ciddi çalışmalardan desteklenmiş ve onlardan yola çıkarak analizler yapılmaya özen gösterilmiştir.

Ibn Khaldun’s life story is extraordinary. This extraordinariness is not only relatedto his duties, but also to the lessons he learned from the plague epidemic. For this reason,this study, which emerged as the product of long research, aims to comprehend thehistorical model put forward by him based on the effects of the 1348 Plague Epidemicin his life. The author of these lines has long sought answers to the question of why IbnKhaldun despised settled societies. In the research process carried out in this context, thestrong links that Gabriel Martinez-Gros and Allen James Fromherz established betweenthe plague and Ibn Khaldun’s thoughts in the works cited in the bibliography were a sourceof inspiration. In this context, it was a necessity to start the article with Ibn Khaldun’sbiography in order to better understand the main problematic. In addition, evaluating theimportant natural and political developments that we have recently experienced, especiallyCovid-19, from his perspective or trying to understand him from the perspective ofthese events also offers keys that exceed expectations for a historian. For the civilizationsin the decaying process pointed out by Ibn Khaldun; Emphasizing the vital roles playedby epidemics, wars, and enemy invasions, a few suggestions will be made on the similaritiesor differences of the 1348 Plague Outbreak with the Covid-19 process., İbn Haldun’un hayat hikayesi sıra dışıdır. Bu sıra dışılık onun sadece bulunduğugörevlerle değil, veba salgınından çıkardığı derslerle de ilgilidir. Bu nedenle 1348 VebaSalgını’nın onun hayatında yarattığı etkilerden yola çıkarak ileri sürdüğü tarih modelinikavrayabilme amacını taşıyan bu çalışma, uzun bir araştırmanın ürünü olarak ortaya çıktı.İbn Haldun’un neden yerleşik toplumları küçümsediği sorusu dikkat çekiciydi. Bu sorunsaldoğrultusunda yapılan araştırma sürecinde, Gabriel Martinez-Gros ve Allen JamesFromherz’in kaynakçada belirtilen eserlerinde veba ile İbn Haldun’un düşüncesi arasındakurduğu sağlam bağlar ilham kaynağı oldu. Bu bağlamda konunun daha iyi anlaşılabilmesiiçin İbn Haldun’un biyografisi çerçevesinde konuyu sorunsallaştırmak bir zorunluluktu.Bunun yanında başta Covid-19 olmak üzere yakın zamanda yaşadığımız önemlidoğal ve siyasal gelişmeleri ve olayları onun perspektifinden değerlendirmek veya anlamayaçalışmak da, bir tarihçi için beklentileri aşan okuma anahtarları sunmaktadır. İbnHaldun’un işaret ettiği bozuluş sürecindeki medeniyetlerde; salgın hastalıklar, savaşlar vedüşman istilalarının oynadıkları hayati roller üzerinde durularak, 1348 Veba Salgını’nın,Covid-19 süreci ile benzerlik veya farklılıkları üzerinde birkaç önermede bulunulacaktır.

Bu çalışma 1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin Ege Bölgesi’nde (İzmir ve Menemen’de) neden olduğu sosyo-ekonomik ve siyasal sorunlara eğilmektedir. Bu kapsamda, kuruluşu ile dünya ekonomik buhranı arasında tarihçilerin her zaman bağ kurdukları Serbest Cumhuriyet Fırkası kurucularının bölgeyi ziyaretinde, İzmir’de meydana gelen olayları ve partinin kapanmasından sonra Menemen’de meydana gelen sarsıcı isyanı, küresel kriz ve geleneksel kültürün prizmasından incelemektedir. Ayrıca bölgenin geleneksel özellikleri ve bunların alt kültürel havzalarının oluşturduğu farklılıklar ve iklimsel koşulların sonuçlarının birleşmesi nedeniyle, krizin ne denli farklı şekillerde kendini gösterdiği ve karmaşık bir sembolizme dönüştüğü vurgulanmak istenmektedir.

For several reasons, the year 1930 can be defined as a genuine turning point for the history of modern Turkey. The radical religious reforms under the Kemalist leadership and thegrowing social discontent due to the Economic Crisis forced the country to gothrough a transformation towards two essential directions: economic statism and pluralistic political system. Created on the personal order of Mustafa Kemal, the Liberal Republican Party took its place in the historical scene on August 12th, as a pure productof the political engineering which was envisaging the simultaneous implementing of this double orientation. Though the Liberal Party was unexpectedly dissolved, its electorate continued to exist for several more months. The disproportionate response to a singularmessianic uprising did not succeed in the suppressing of social protests. Born in Magnesia and ended in Menemen on December 23rd, 1930, this insurrectionary wave has shaken the power profoundly, with the murder of a sub-lieutenant., 1930 yılı Türkiye için birkaç nedenle gerçek dönüm noktalarından biri olarak tanımlanabilir. Kemalist iktidarın radikal dini reformları ve ekonomik krizin toplumsal hoşnutsuzluğu derinleştirmesi, ülkeyi iki temel noktada değişime zorlamıştır: Ekonomide devletçilik ve çoğulcu politik sistem. Bizzat Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası, sözkonusu iki temel yönelimin bir arada yürütülmesini öngören siyaset mühendisliği ürünü olarak, 12 Ağustos’ta tarih sahnesindeki yerini aldı. Serbest Fırka 17 Kasım’da aniden feshedilmesine rağmen parti tabanı aylar boyuncavarlığını sürdürecektir. Toplumsal muhalefetin sindirilmesi, sıradışı mehdici bir isyana verilen orantısız cevaba rağmen mümkün olmamıştır. Bu makalede, 23 Aralık 1930’da meydana gelen Menemen Olayı uhrevi kurtuluş hareketleri perspektifinde ele alınıyor.