ÖZETAmaç: İnvazif olmayan testler koroner arter hastalığı tanısında, prognoz tayininde ve revaskülarizasyon öncesi iskemi saptanmasında sıklıkla kullanılmaktadır. Non-invazif testler içerisinde dobutamin stres ekokardiyografi düşük maliyetli, tekrarlanabilir ve iskemi lokalizasyonunu belirlemesi açısından öne çıkmaktadır. Ancak dobutamin stres ekokardiyografi'nin görsel değerlendirmesi subjektif ve deneyim bağımlıdır. Ayrıca tek ve orta dereceli koroner arter lezyonlarında dobutamin stres ekokardiyografi'nin duyarlılığı azalmaktadır. Doku Doppler bazlı strain ve strain rate görüntülemenin dobutamin stres ekokardiyografi'de kullanımı, dobutamin stres ekokardiyografi değerlendirmesini daha objektif kılmaktadır. Ayrıca dobutamin stres ekokardiyografi'nin duyarlılığını artırdığı yönünde çalışmalar mevcuttur. İskemi belirteçlerinin non-invaziv testlerle kombinasyonu yoğun olarak araştırılmaktadır. İskemi belirteçleri içerisinde kalp tipi yağ asidi bağlayıcı protein , iskemiyle hassas ve hızlı şekilde yükselmesi ile ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada kararlı angına pektoris nedeniyle koroner anjiyo yapılan, tek koroner damarında orta dereceli lezyon (%40-70) tespit edilen, fraksiyone akım rezervi ölçümü planlanan hastalara dobutamin stres ekokardiyografi yapılmıştır. Dobutamin stres ekokardiyografi'de strain ve strain rate değerlerine bakılmıştır. Dobutamin stres ekokardiyografi öncesi ve dört saat sonrasında kalp tipi yağ asidi bağlayıcı protein bakılmıştır. Çalışmamızda dobutamin stres ekokardiyografi'de strain değerlerinin ve kalp tipi yağ asidi bağlayıcı protein seviyelerinin fraksiyone akım rezervi ile olan ilişkisi araştırılmıştır.Gereç ve yöntem: 31 hasta çalışmaya alınmıştır. Koroner anjiografi sonrası tek damarında orta dereceli lezyonu bulunan ve fraksiyone akım rezervi kararı verilen hastalara dobutamin stres ekokardiyografi yapılmıştır. Dobutamin stres ekokardiyografi'de hedef kalp hızı (220-hasta yaşı)x0,85 olarak hesaplanmıştır. 10 mcg/kg/dk. dozunda dobutamin infüzyonuna başlanmış, 40 mcg/kg/dk dozuna ulaşılıncaya kadar her 3 dakikada bir doz ikiye katlanmıştır. Gerekirse 0,5 mg. atropin uygulanmış ve hedef kalp hızına ulaşılıncaya kadar tekrar edilmiştir. İstirahat, düşük doz ve yüksek doz görüntüler kayıt edilmiştir. Suçlu segmentlerde strain, strain rate, sistol sonu strain ve sistol sonu strain indeks değerleri hesaplanmıştır. Fraksiyone akım rezervi değeri 0,80 ve üzeri olan lezyonlar kritik olmayan, 0,80 altı olan lezyonlar kritik kabul edilmiştir. Dobutamin stres ekokardiyografi öncesinde ve dört saat sonrasında kalp tipi yağ asidi bağlayıcı protein çalışılmak üzere kan örnekleri alınmıştır.Bulgular: Fraksiyone akım rezervi değerlerine göre 16 hasta kritik, 15 hasta kritik olmayan lezyonlara sahipti. Doku Doppler değerlerinde iki grup arasında fark izlenmedi. Bazal ve apikal segmentlerde, dobutamin stresi ile kritik grupta anlamlı olarak strain değerleri daha azdı (p:0,020, p:0,006, p:0,004, p:0,047, sırasıyla). Strain rate değerleri, kritik grupta dobutamin stresi ile düşük doz bazal segment hariç tüm segmentlerde, daha yüksek bulunmuştur(p:0,020, p:0,001, p:0,001, p:0,001, p:0,001, sırasıyla). Sistol sonu strain indekste kritik grupta dobutamin stresi anlamlı olarak artma izlendi (p:0,002, p:0,001, p:0,001, p:0,005, p:0,007, p:0,030, sırasıyla). Kalp tipi yağ asidi bağlayıcı protein değerlerinde dobutamin stres ekokardiyografi sonrası anlamsız olarak, kritik grupta artma, kritik olmayan grupta azalma izlenmiştir (p:0,510, p:0,138, sırasıyla). Bazal, orta ve apikal segmentler için hesaplanan ortalama strain rate ve sistol sonu strain indeks eşik değerleri, kritikliği %81 duyarlılıkla ve %80 özgüllükle tahmin etmektedir.Sonuç: Dobutamin stres ekokardiyografi'de strain ve strain rate kullanılması orta dereceli koroner lezyonların değerlendirilmesinde uygun ve güvenilir olduğu bulunmuştur. Dobutamin stres ekokardiyografi sonrası kalp tipi yağ asidi bağlayıcı protein değerleri ise ümit vericidir. Ancak özellikle daha yaygın koroner arter hastalığı bulunan hastalarda araştırılması gerekmektedir.Anahtar kelimeler: Dobutamin stres ekokardiyorafi, Strain ekokardiyografi, Fraksiyoen ekım rezervi, Kalp tipi yağ asidi bağlayıcı protein, orta dereceli koroner arter lezyon. ABSTRACTAim: Non-invasive tests are frequently used in the diagnosis, predicting prognosis and the detection of ischemia before revascularization for coronary artery disease. Dobutamine stress echocardiography is a valuable test because of low-cost, reproducible, and determination of the localization of ischemia. However, visual assessment of dobutamine stress echocardiography is subjective and dependent on experience. The diagnostic sensitivity of dobutamine stress echocardiography in single vessel intermediate lesions is low. Tissue Doppler-based strain and strain rate in dobutamine stress echocardiography makes more objective assessment of dobutamine stress echocardiography. Also there are studies to increase the diagnostic sensitivity of dobutamine stress echocardiography. The combination of ischemia and non-invasive tests are extensively studied. Heart-type fatty acid-binding protein is a valuable marker because of being sensitive and rapid marker for ischemia. We performed dobutamine stress echocardiography to stabile angina pectoris patients with single, intermediate lesions which were found in coronary angiography. Also fractional flow reserve performed to patients. We mesaured strain and strain rate. Also we studied fatty acid-binding protein before and four hours after dobutamine stress echocardiography.Material and method: 31 patients who planned fractional flow reserve after coronary angiogram, were recruited in this study. Target heart rate was calculated from (220-age)x0,85 equation. Dobutamine infusion was started at a dose of 10 mcg / kg / min. and dose was doubled until it reaches a dose of 40 mcg / kg / min. every three minutes. If necessary, 0,5 mg. atropin applied and repeated until to reach to target dose. Rest, low and high dose dobutamine stages were recorded. Strain, SR, post sistolic strain and post sistolic strain index were measured at culprit segments. Coronary lesions which had fractional flow reserve value 0.80 or upper than 0.80, were accepted non-critical. Coronary lesions which had fractional flow reserve value under than 0.80, were accepted critical Blood samples were obtained at before and four hours after dobutamine stress echocardiography for studing fatty acid binding protein.Results: According to fractional flow reserve, 16 patients had critical lesions, 15 patients had non-critical lesions. Tissue Doppler values were not different between the two groups at baseline and stress stages. In basal and apical segments, strain values were significantly low in the critical group with dobutamine stress (p=0.020, p=0.006, p=0.004, p=0.047 ). Strain rate values were significantly low in the critical group in all segments except basal segment of low-dose dobutamine stress with dobutamine stress (p=0.020, p=0.001, p=0.001, p=0.001, p=0.001). Post sistolic strain index significantly increased in the critical group more than non-critical group with dobutamine stress (p=0,002, p=0,001, p=0,001, p=0,005, p=0,007, p=0,030, respectively). Baseline fatty acid binding protein levels were similar in both two groups (p=0,510, p=0,138, respectively). Four hour after dobutamine stress echocardiography, fatty acid binding protein levels were not significantly different in both groups. Strain rate and post sistolic strain index threshold values were determined to predict to critical lesions. The threshold levels predicted to critism with 81% sensitive and 80% specifity.Conclusion: The use of strain and train rate in dobutamine stress echocardiography is feasible and reliable method for assessment of intermediate coronary artery lesions. Fatty acid binding protein levels after dobutamine stress echocardiography is promising. However, further studies need especially in patients with extended coronary artery disease for use of fatty acid binding protein in dobutamine stress echocardiography.Key Words: Dobutamine stress echocardiography, strain echocardiography, Fractional flow reserve, heart type fatty acid binding protein, intermediate coronary artery lesion. 79