Bu tez çalışmasının amacı 1923-1950 yılları arasında Trabzon'un demografik yapısını inceleyerek, burada meydana gelen değişim sürecini sebep ve sonuçlarıyla birlikte ortaya koymaktır. Osmanlı Devleti'nden Türkiye Cumhuriyeti'ne uzanan süreçte I. Dünya Savaşı, Rus işgali ve Milli Mücadele yıllarında yaşanan gelişmelere bağlı olarak Trabzon'da önemli demografik değişimler yaşanmıştır. Bu durum Cumhuriyet Döneminde Trabzon'da yaşayan nüfusun eskiye nazaran homojen bir nitelik kazanmasını sağlamıştır. Çalışmada, arşiv kaynakları, salnameler, gazeteler, Türkiye İstatistik Kurumu verileri ve ikinci el kaynaklardan yararlanılarak bir bütünlük sağlanmaya çalışılmıştır.Çalışmamız giriş bölümü dışında üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde konu tanıtımı, kaynaklar ve Trabzon'da Cumhuriyet Dönemine kadar olan gelişmelerden kısaca bahsedilmiştir. Birinci bölümde Milli Mücadele ve Cumhuriyetin ilk yıllarında Trabzon'un demografik yapısında etkili olan belli başlı faktörlere değinilmiştir. İkinci bölümde Cumhuriyet Döneminde belli bir sistematik takip edilerek yapılan nüfus sayımları (1927, 1935, 1940, 1945 ve 1950) yıllarında Trabzon'da nüfusun durumu hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Trabzon'da nüfusun maluliyet, meslek, medeni hal, dini ve tahsil durumu ifade edilmeye çalışılmıştır.Araştırmada elde edilen bulgulara göre incelenen dönemde Trabzon, sosyal bir hareketlilik içerisindedir. Bu sosyal hareketlilik, Osmanlı Devleti'nin son döneminde yaşanan gelişmeler, Trabzon'un sosyo-ekonomik ve ticari bir merkez olmasının ortaya çıkardığı bir durumdur. 27 yıllık bir süreç içerisinde Trabzon'un nüfusu çeşitli etkenlere bağlı olarak önemli değişimlere sahne olmuştur.Anahtar Kelimeler: Trabzon, demografi, nüfus, nüfus sayımları. The aim of this study is to state the period of change with the reasons and results by analyzing the demographic structure between the years 1923-1950 in Trabzon. Within the periyod from the Ottoman Empire to the Republic of Turkish, some significant demographic changes existed depending upon the World War I, Russian invasion and War of Independence. It provided the population of Trabzon to be more homogeneous when compered to before in the Republic period. In this study, it is tried to be provided integrity by taking advantage of archival resources, annuals, newspapers, the datum of Turkish Statistical Institute and second hand sources.Our study consists of three parts except for the inroduction. The introduction of the content, resorces and the developments in Trabzon until the Republic periyod are briefly stated in the introduction part. Major factors which were influential in the demographic structure of Trabzon during the of Independence and the early years of Republic are mentioned in the first part. In the second part, information is given about the population of Trabzon related to the years in which population census (1927, 1935, 1940, 1945, 1950) was carried out following certain systematics in the Republic periyod. The third part is on the population of disabled, profession, civil, religious and educational status in the Trabzon.According to the evidence acquired from the study, Trabzon was in a social dynamism. This social dynamism and the developments taken place in the last era of the Ottoman Empire were the circumstance which was revealed as a result of Trabzon's being a socio-economical and trade center. In a period of 27 years, the population of Trabzon witnessed some important changes depending upon various factors.Keywords: Trabzon, demography, population, census. 133