Search

ÖZET Yüksek Lisans Tezi İBN-İ KEMAL'İN HAYATI, ESERLERİ VE KADER ANLAYIŞI Celal BAYDEMİR FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI KELAM BİLİM DALI 2004, Sayfa: III+103 Asıl adı Şemseddin Ahmed bin Süleyman bin Kemalpaşa olan îbn-i Kemal, Hanefi-Maturidi kelamcılarından olup 873/1459'da Tokat'ta doğmuştur. İbn-i Kemal; tarih, felsefe, kelam, tefsir, hadis, fıkıh, dil ve edebiyat gibi çeşitli konularda eserler telif etmiştir. Bu eserlerini Türkçe, Arapça ve Farsça olarak yazmıştır. İslami ilimlerin birçoğu ile ilgili eserleri olan İbn-i Kemal, bunların bir kısmını da kelam konularına ayırmıştır. Biz de bu çalışmamızda İbn-i Kemal'in kelam ile ilgili olan `R. fı'l-Cebr ve'l- Kader` adlı risaleyi inceledik. Bu çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İbn-i Kemal'in hayatı, ikinci bölümde eserleri, üçüncü bölümde ilmi kişiliği, dördüncü bölümde de kader anlayışı üzerinde durduk. İbn-i Kemal bu risalesinde Allah'ın ilmi ve takdiri üzerinde durarak kaderin zorlayıcı olmadığını vurgulamıştır. Levh-i Mahfuz ve ecel konularına da değinmiştir. Anahtar Kelimeler: İbn-i Kemal, Kelam, Maturidi, Kader SUMMARY Master Thesis İBN-İ KEMAL'S LIFE, WORKS AND THE IDEAS ON DESTINY Celal BAYDEMIR The University of Firat Social Sciences Institute Basic Islamic Sciences Theology Branch 2004, Page: III+l 03 Ibn-i Kemal, whose original name was Kemal, the son of Süleyman, the son of Semseddin Ahmet, was born in 873/1459 in Tokat region and he was one of Maturidi scholars İbn-i Kemal wrote many books on various subjects such as history, philosophy, kelam, Quran's interpretation, hadith, Islamic law, language and literature. He wrote all his books in Turkish, Arabic and Persian. İbn-i Kemal who hat many books on Islamic subject, also wrote about kelam subjects. In our study, we examined his books `R. fi 'l-Cebr ve 'l-Kader ` a book on kelam. Our study consists of four parts. In the first part, we mentioned the life of İbn-i Kemal, in the second part his works, in the third part his enlightened personality and in the last part his ideas on destiny. İbn-i Kemal, in his book emphasized the knowledge and desire of Allah and added that the destiny doesn't have enforcement. He also mentioned about Levh-i Mahfuz and death. Key Words: İbn-i Kemal, Kelam, Maturidi, Destiny 113

İslam'da peygamberlik konusu, Allah'ın varlığı ve birliğinden sonra ikinci önemli konudur. Çünkü bütün ilahî emirler ve yasaklar bu kurum aracılığıyla insanlığa bildirilmektedir. Müsülmanlar, Ehl-i Kitap kültürünün tesiri altında kaldığından dolayı zaman içinde peygamberlik anlayışı ile Kur`an'daki peygamberlik anlayışı birbirine uymamaktadır. Peygamberlere bir takım insan üstü vasıflar vermeye başlamışlardır. Zaman içinde insanların peygamberler hakkındaki meraklan ve mevcut bilgilere nesiller boyu yeni ilaveler getirmişler. Bu ilaveler kutsal kitaplara ve onların yorumlarına da yansımıştır. Bu bilgilerin önemli bir kısmı peygamberler hakkında gerçekleri aksettirmediği gibi çoğunluğu menkıbe görüntüsündedir. İşte bu yanlış anlayışların Kur'an doğrultusunda düzeltilmesine katkıda bulunur düşüncesiyle İmam-ı Maturidi'nin peygamberlik anlayışının incelenmesi gerektiğini düşündük. Çalışmama üç bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde, Peygamberliğin imkanı, peygamberlerin gönderiliş gayesi, ortak özellikleri ve insanlığın peygamberlere olan ihtiyacı gibi konularda Maturidi'nin görüşlerini ele aldık. İkinci bölümde, Peygamberliğin ispati, peygamberlikten ayrı düşünemeyeceğimiz mucizenin peygamberliğe delaleti, mucizenin çeşitleri, keramet, vahiy ve akıl konularında Maturidi'nin görüşlerine açıklık getirmeye gayret ettik. Üçüncü bölümde, Peygamberlik Kurumu konusunda Maturidi'nin düşüncelerini irdeledik ve resul ve nebi kavramlarının sözlük ve ıstılahî manalarını açıkladık. The theme `Propriety` in islam is the second most important them after 'The Existancy and Oneness of Allah`. Because an divine commands and prohibitions are being informed to people by thes soot mediation. Because of the influence of Ehli Kitap culture on muslims by time the mentality of the word `Propriety` and the mentality of word `Propriety` Kuran does not svits with each other. Prophets were given some superior quality that normal human being doesn't have. From time to time the great interest of people about Prophets and drom generation to the existed information. These additions were reflected not only to the Holy Beoks, but also to their comment The most important part these informations is as they didn't reflect the truth about Prophets most of them are look like a legend. Now, in tile thought tocorrect these incorreck mentality we thought that there is a need in studying the mentality of Prophety by imam-i Maturidi. Our sudy contains three part 1) in the first part we dealed with the opinions of Maturidi on the means of prohety: the aim of sending prophety of humanity for the prophets. 2} in the second part we tried to make clearness of Maturidi's poinions on confirmation of prophety; the indication of the miracle to the prophety that we cant even imagine apart from prophety; the kind's of minracles; the miracle itself; and the themess `Divine inspiration`, `God's Revelation`; and the then» `Mind`. 3) in the third part we discussed the opinions of Maturidi on the thme `The Sosiety of Prophety`; and we tried to clarift the meanings of words and technical terms of concerpts of Prophet and Prophetic or Pertaining to Mohammed. 139

255

379

Siracuddin Ali b. Osman el-Öşi (0.575/ 1179) Kırgızistan'ın güneyinde bulunan Oş şehrinde doğmuştur. Oş'ta yaşadığı için Öşi künyesini alan bu alim Hanefi mezhebinin meşhur bir hukukçusu ve Mâturidi itikadının önde gelen bir kelamcısı olmuştur. Öşi ilimde olduğu kadar, nazımda da şöhret kazanmıştır. Onun bu şöhretine 569/1173 yılında yazdığı nazım halindeki «Emâli Kasidesi» sebep olmuştur. Mâturidi kelamında manzum olarak yazılan ilk eser olma özelliğine sahip bu kaside İslam akaidinin temel konularından olan Allah'ın sıfatları, iman, nübüvvet, imamet, ahiret, tekvin gibi konuları içermektedir. Öşi bu eserinde Mâturidiliğin müdafaasını yapmıştır ve Mâturidi ekolünün temel görüşlerini açıklamıştır. Öşi «Emâli Kasidesinde» konuları İlahiyyat, Sem'iyyat ve Nübüvvet şeklinde ele alıp işlemiştir. O Allah'ın var ve bir, sıfatlarının O'nun ne ayrı ne de gayrı olduğunu, hâkim ve kadir olduğunu; ve : her şeyi. bildiğini delillerle açıklamıştır. Nübüvvet konusunda ise peygamberlerin ismetini savunmuş, ancak hiçbir durumda onların ilah seviyesinde olmadığını, miracın gerçek olduğunu dile getirmiştir. Ayrıca halifeliğin neliği ve halifelerin sıralaması, velilerin kerametlerini, kıyamet hallerini, cennet, cehennem, hesap, sırat, şefaat ve ru'yetullah gibi konulan da hem akli hem nakli metotla açıklamalar getirmiş, kendi görüşlerini ortaya koymuştur. Öşi eserlerinde Mâturidiliği savunan, zamanının fıkhi ve itikadi problemlerini tespit ederek çözmeye çalışan hakiki bir Mâturidi kelamcısıdır. Onun itikadi meseleleri nazm halinde yazmasmm maksadı meselelerin zihinlerde daha iyi yerleşmesi, kolayca ezberlcnmesidir. «Emâli Kasidesi» üzerine yazılan sayısız şerhler, üzerinde yapılan makale ve araştırmalar, gerek medreselerde gerekse halk arasında gördüğü itibar, bu eserin kelam tarihinde ve İslam dünyasındaki önemli yerine işaret etmektedir. Siracuddin Ali b. Osman al-Oşi (d. 575-1179) was born in Oş, a city in the southern Kırgızistan. He was nicknamed Oşi due to his birth place and in addition to being a scholar, imam, researcher, and literary man, he was a prominent Maturidi theologian and Hanefi lawyer. He was well known in Islamic disciplines as well as in literature. He owes his fame in literature to his poem Kasidelu 'l-Emali which he wrote in 569/1 173. This poem which is first in its kind deals with theological matters such as the existence and the attributes of God, faith, prophecy, khalifate, eschatology, creation etc. In this poem, he defends the basic principles of Maturidi school of theology. Oşi in Emali investigates theological topics in three categories: divinity, scriptures, and prophecy. He argues that God exist, His attributes are neither identical with Him nor different from Him, He is omnipotent and all-knowing; the prophets are innocent, but human, not divine. In Emali, he also deals with politico-theological matters such as the leadership of Muslim community, the legitimacy of the first Khalifs, the capital sins, eschatological matters, reward and punishment in the next world, heaven and paradise. He supports his opinions with rational as well as scriptural evidence. Oşi is a prominent theologian who defended the basic tenets of Maturidi school of theology and a famous jurisprudent who tried to find solutions in legal matters according to the principles of Hanefi school of law. His main aim in composing matters of creed in poetical form is to explain and inculcate them in the minds of people and to make them easily understood and memorized. The fact that the poem has been published many times, translated in many languages, and commented upon by various scholars, referred in the works of many theologians, studied widely in the madrasas and discussed in scholarly circles is the evidence for its prominent place jn the history of Islamic theology. 96

Ill ÖZET ACİMAMATOV, Zayfabidin, Türkler 'in İslamlaşma Sürecinde Mezheplerin Rolü, Doç. Dr. Sönmez KUTLU, Ankara Ünv. Sos. Bilm. Enst. Ankara 2001, 110 s. Türkler 'in İslamlaşma Sürecinde Mezheplerin Rolü adlı çalışma, Giriş, 3 Anabaşlık, Sonuç, Bibliyografyadan oluşmaktadır. Giriş Bölümü, Konunun amacı ve önemi, sınırları, araştırmada kullanılan metotlar ve kaynak eserlerin değerlendirilmesinden oluşmaktadır. `İslamiyet'ten önce Çeştli Yönleriyle Türkler'e Umumi Bir Bakış` isimli I. Bölümde, Türkler'in İslamiyet'ten önceki coğrafi, sosyal ve siyasi durumu, benimsediği dinleri, kültür ve medeniyeti ve İslam'ı kabulü konulan işlenmektedir. `Türkler'in İslamlaşmasına Etki Eden Mezhepler` isimli ILBölüm'de, Harici, Mürcie, Kerramiye, Mutezile, Hadis Taraftarları, Şia ve kollan Zeydiye, İsmailiye ve Maturidiliğin önce dosu ve temel görüşleri, ondan sonra Türkler'in İslamlaşma sürecindeki etkileri incelenmektedir. `Kırgızların Müslüman Oluşunda Mezheplerin Rolü7' isimli DI.Böİüm'de, öncelikle Kırgızların İslamiyetten önceki durumu hakkında genel bilgi ve Kırgızların İslam'ı kabulü yamsıra, Kırgızların müslüman oluşunda etkili olan Mürcie, Maturidilik, Yesevilik ve İsmaiHlik mezhepleri incelenmektedir. Sonuçta araştırmada ulaşılan neticeler sunulmaktadır: Türkler'in İslamlaşma sürecinde en çok etkili olan mezhep ilk dönemlerde Mürcie olup IV./X. asırdan sonra Maturidilik olmuştur. 112 SUMMARY ACIMAMATOV, Zaylabidin, The Role of The Islamic Theological and Political Movements in the Period of Islamization of The Turks, Assistant Professor Doctor Sönmez KUTLU, Ankara University Social Science Institute, Ankara 2001, HOp. This Master thesis `The Role of The Islamic Theological and Political Movements in the Period of Islamization of The Turks`, consists of Introdicuon, Three Chapters, Conclusion and Bibliography. The Intodiction consists of the aim of the research, its importance, its periods, its method applied and the evaluation of sources. In the First Chapter ` General Sidelight on the History of the Turks before Islamic Age` the geographical, social and political positions of the Turks before Islamic Age in Central Asia have been examined. In the Second Chapter ` The Islamic Theological and Political Movements which played a role in the Islamization of the Turks` Haricites, Murjia, Karramiya, Mu'tazila, Traditionalists, Shia and its subdivisions such as Zaydites and Ismailites and Maturidism, their emergences, their political- theological thoughts and their effects on the Islamization of the Turks have been discussed. In the Third Chapter `The Role of The Islamic Theological and Political Movements in the Period of Islamization of The Kyrgyz Community` the general information about the social and political life of Kyrgyz people before Islamic Age has been given and then the role of the Islamic political and Theological Movements such as Murjia, Maturidism, Yasaviya and Ismailites has been studied. In the Conclusion the results of the research have been introduced, which the most effective Islamic movement in the Islamization of the Turks in the early period of Islam was Murjia, after IV th/X th century Maturidism has been affected in this period. 110

fc?3 ÖZET KOÇOĞLU, Kiyasettin, `Maturidî'ye Göre Mürcie` Prof. Dr. Hasan ONAT, Ankara Ünv. Sos. Bilm. Enst. Ankara, 2000, 106.S `Maturidî'ye Göre Mürcie`isimli çalışma, Giriş, 4 Anabaşlık, Sonuç, Bibliyografya ve Ek'lerden oluşmaktadır. Giriş Bölümü, konunun önemi, sınırları, araştırmada kullanılan metotlar, kaynak eserlerin değerlendirilmesinden oluşmaktadır. `Maturidî'nin Hayatı ve Eserleri`, isimli `I. Bölünf'de, Maturidî'nin yetiştiği ortam, hayatı, hocaları, eserleri, talebeleri ve İslam dünyasında neden yeterince tanınmadığı konulan işlenmektedir. `Mürcie Mezhebi` isimli 2. Bölüm'de, kavramsal olarak Mürcie'nin tahlilinin yam sıra, mezhep olarak teşekkülü, grupları ve temel fikirleri (iman, amel, iman-amel, büyük günah, imanda eşitlik, istisna, va'd, vaid) incelenmektedir. `Maturidî'nin, Eserlerinde Bahsettiği Mezhepler ve Onlara Bakışı` isimli 3. Bölüm'de, Mutezile, Hariciler, Mürcie, Şi'a, Kaderiyye, Haşeviyye, Müşebbihe Maturidî'nin diğer mezhepler hakkındaki değerlendirmeleri incelenmektedir. `Maturidî'ye Göre Mürcie` isimli, 4. Bölüm Ebu Hanife-Mürcie, Maturidî-Ebu Hanife, Maturidî-Mürcie ilişkileri tartışıldıktan sonra Maturidî'nin temel fikirleri ile Mürcie'nin fikirleri arasındaki ilişkiler ve Maturidî'nin eleştirdiği Cebrî-Mürçie'nin fikirleri incelenmektedir. Sonuç'ta araştırmada ulaşılan neticeler sunulmaktadır: Maturidî, Mürcie'yi `Medhedilen Mürcie` `Mezmum Mürcie` olarak ikiye ayırmaktadır. Mezmum Mürcie'yi eleştirirken Medhedilen Mürcie'nin fikirlerini de desteklemektedir. Neticede Maturidî'nin temel görüşleri ile çoğunluğun kabul ettiği `Halis Mürcie`'nin fikirlerinde paralellik olduğu sonucuna varılmıştır. SUMMARY KOÇOGLU, Kiyasettin, The Murjıa According to Maturidî, Prof. Dr. Hasan ONAT, Ankara Unv. Sos. Sen. Ens. Ankara, 2000, pp.V-102 This thesis is consist of introdiction, four sections, consequence, bibliograopy and three appendixs. In The Introduction, Subject, aim and important of thesis are examinated.At the same timeborder methodology are explained and resources, interesting with Maturidy are evaluated. In the First Section, `The Life of Maturidi and His Works`, it is given more information about life of Maturidy, his teachers, works, students. Why Maturidi has not been known through islamic World. İn The Second Section, Murcie concept and Murjia, formation of the Murjia. Then it is examined is subgroups Murjia Creed and main thougts (fait, practice, relation of fait-practice, big sin (Kebâir), and punishment (Va'id) and reward (Vaad), exception qualityin the faith, etc.) have been investigated. In the Third Section, it is examined as Mutezsile, Havaric, Murcie, Şi'a etc. In the Four Section `The Murjia of according to Maturidy`. İn the section The relation of Ebu Hanife-Murcia, Maturidy-Ebu Hanife and then, Maturidi' s main thought and Murcie' s main thougt have been examined. The result of the research have been given in the conclution: Maturidy has divided Murjia two groups: Prised Murjia (Medhedilen) and Satired Murjia. (Mezmum). While Maturidy has criticise Satired Murjia, Prised Murjia has been supported Maturidy. Finally between Maturidy' s main viewpoints and Pure Murjıa' s (Halis Murcie) main viewpoints it is confirmed risemblance. After Bibliograpy have given Maturidy' s teacher's tables in appendix. 102

235

Since its descending, the Qur'an has been the main source settling down in the base of thought for its believers to direct their world opinions and their relations with Allah, humanbeings and other creatures, and applied to for solving intellectual, social and psychological problems. Although there is no doubt for the Muslims that the Qur'an is from Allah and complete, the interpretation of its verses by humanbeings differs from one person to another. The social and cultural environment lived in, the values owned and some conditions like tendencies and professions have important influences on the interpretation of the Qur'an. So we come to a conclusion that the Qur'anic information and the information obtained from the Qur'an by humanbeings are not in the same degree. While the first is absolute, the second is relative. Understanding this point very well is too significant to explain why many fractions and sects different, even opposite to each other have come into being in the history of Islam although the source is the same. Especially atomic approaches to the Qur'an without taking its completeness, into consideration have significant effects in the appearance of these fractions and schools like Mu'tazila and Jabariya. In this regard, it is important to examine the methods and works of the commentators of the Qur'an like Imam Ebu Mansür al-Mâturîdî (d. 333/944), who approached the Qur'an in integrity and has influenced its interpretation significantly. We believe that this mission is a responsibility on the shoulders of today's scientists and intellectuals. Because the dynamics of the society can be brought into action by only scientists and intellectuals who have the power of interrogation. In this way a significant relation between the past and future can be established, and moves forward can be made. Imam al-Mâturîdî, who is the author of the work titled ` Ta'wilat AM al- Sunna`, the subject of our study, appeared in the middle of all intellectual, dogmatic, political, social and cultural unsteadinesses, and bringing the intellect and traditions together in a meaningful integrity, brought fundemental and moderate interpretations to the verses of the Qur'an. He, in his study and interpretations, inclined to the248 conciliation of the various tendencies and mentalities dominating his era, and placed the mentality of Ahl al-Sunna on its real place in the axis of the Qur'an and sunna. So we chose the methodological analysis of al-Mâturîdi's `Ta'wilat Ahl al- Sunna` as the subject of our study. We believe that our study will make contributions to the Qur'anic interpretations of today and shed light on a certain period of the history of the Qur'anic interpretation. Our study consists of an introduction and three chapters. In the introduction some information about the subject, aim and importance of the study, and about the process öfthe subject and the sources is given. In the first chapter the political, social, dogmatic, intellectual and scientific changes and developments in the Islamic world from descending ofthe Qur'an to al- Mâturîdi's period, and al-Mâturîdi's mission with regard to these developments, and also his wife and environment, his scientific aspect and works, especially his Ta'wilat are taken up. In the second chapter, the methodological qualities of Ta'wilat like al- Mâturîdi's interpretation method, his rational and philologic approach to the verses of the Qur'an, his usage of traditions and narratives in the interpretation, the seperation of `ta'wfl` and `tafsîr` by al-Mâturîdî are taken up. The third chapter is allocated to some interpretation problems like as nâsih and mansûh (abrogating and abrogated verses of the Qur'an), mutashâbihât (obscure passages in the Qur'an), the inimitability of the Qur'an and al-Mâturîdi's approach and interpretations to these problems. In this study we based on the hand-written copies of Ta'wilat in Hacı Selimaga Library with no. 40 and in Kayseri Râşit Efendi Library with no. 47, and in addition we applied to the Samarkandî annotation of Ta'wilat in lightening some obscure and complicated points in Ta'wilat. We believe that this study will illuminate the way for further studies in this subject and help the researchers. Study is from us, success is from Allah. 269

78

134

ÖZET Türkistan'ın Semerkant dolaylarında küçük bir yer olan Maturid'de dünyaya gelen Ebu Mansur el-Mâturîdî, büyük bir din alimi ve Mâturidiyye mezhebinin imamıdır. H.333 yılında vefat etmiştir. Çok çeşitli din, fırka ve kültürlerin bulunduğu bir ilim merkezinde yetişti. Son halkasını İmam-ı A'zam'ın teşkil ettiği alimler zincirinden ders almıştır. Aynı zamanda önemli talebeler yetiştirmiş ve seçkin eserler bırakmıştır. Değişik kültür ve inançlara sahip din, fırka ve şahıslarla karşılaşmış, onları değişik şekillerde değerlendirmiş ve gerektiğinde eleştirmiştir. Bilgi sistemini geliştirmiş ve bilgi konusunda sofistler, Sümeniyye, Berahime, Batmiyye, Rafizîler ve Müşebbihe gibi din, fırka ve grupları ele almış ve tenkit etmiştir. Allah'ın varlığı ve sıfatları konusuna ağırlık vermiş, Allah'ın varlığını kabul etmeyen veya sıfatları hakkında yanlış görüşlere sahip gördüğü fırkalara, değişik deliller öne sürerek bu husutaki görüşlerini ispatlamaya çalışmıştır. Yine peygamberliği kabul etmeyen ve gereksiz gören -başta Verrak ve Ibn Ravendî olmak üzere- çeşitli şahıs, fırka ve dinlerin görüşlerini delillerle çürütmüştür. Eserlerinde iman ve günah kavramlarına da yer vermiş, değişik fırkaların bu konulardaki fikirlerinin kritiğini yapmıştır. ABSTRACT Abu Mansur al-Maturidi, who was born in a small town Maturid nearby Samarkand in Türkistan, is a great religious scholar and an İmam of Maturidiyya sect. He died in 333 H. He was grown up in a learning centre where many different religious, sects and cultures were in action. He took lessons from various Imams, including lmam-i Azam. He also taught many students and left distinguished works. He came accross with people of different religions sect and cultures, assessed them in different ways and even criticised them when necessity arose. He evaluated the knowledge system; criticised the views of some religios and philosophical groups and sects such as Sofists, Samaniyye, Batmiyye, Rawafida and Muşabbiha, and criticised them. He gave a special importance to the subject of God's existence and His attributes and tried to prove his opinions on this particular subject with various evidence and criticised the other sect's opinions which he thought to be false. He also refuted the views of Warrak and Ibn Ravandi and others who considered the prophedhood as useless or refused to accept it. He also mentioned his opinios concerning the concepts of İman and crime and criticised the views of different sects about, this particular subject. 122

Özet yok, Tasavvuf ve Kelam İslam düşünce tarihinin akran olan düşünce akımlarıdır. Bu araştırmada bu iki alanın önemli temsilcilerinden Maturidi ile Kelabaz'nin görüşlerini karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Her iki düşünürün de genel anlamda sufiliğin ilkeleriyle yerleşik dini inançlar arasında ortak bazı noktaların varlığını kabul ettiği tesbit edilmiş ve ılımlı bir İslam anlayışının savunulduğu görülmüştür.

134

59

137

58

107

Tekvîn sıfatı tartışması, Eş'arî ve Mâtürîdî mezhepleri arasında yapılmıştır. Tartışma konusu, tekvin sıfatının ezelîliği, tekvîn-mükevven ve bu sıfatın taalluku meselelerinde cereyan etmiştir. Eş'arî mezhebi bu sıfatı kabul etmezken, Mâtürîdî mezhebi, bunu naklî ve aklî delillerle ispat etme yoluna gitmiştir. La guerelle de l'attribut genetique se fait entre les sectes Asharite et Matourite. La querelle question s'est faite sur tout au sujet de l'btârnite de l'attribut genetique, de la genese du cree, et de l'itellectualitg de cet attribut. Le secte Ashari­ te n'âdmet pas l'attribut genetique, alors que le secte Matourite cherche a l'approu- ver avec des arguments dogmatiques et rationnels.

85

522

115

25