Search

'Modern Kürt Şiirinde Edebi Sanatlar: Goran Abbas Şiir Örnekleriyle' isimli çalışmada, genel anlamda edebi sanatların (belagat) özelde de beyân kısmının modern dönem Kürt şiirlerindeki temelleri gün ışığına çıkarılmaya çalışılmıştır. Betimleyici ve çözümleyici yöntemin takip edildiği söz konusu çalışma; giriş, sonuç ve kaynakça kısımları dışında üç ana bölümden oluşmaktadır.Birinci bölüm iki alt başlıktan oluşmaktadır. İlk alt başlıkta belâgat, belâgat ve edebiyat, belâgat ile modern edebiyat ve modern Kürt şiiri kavramları ve bu kavramların ilişkileri incelenmiştir. İkinci alt başlıkta belâgatın ana unsurları olan meânî, beyân ve bedî' gibi edebi sanatlar ile bedî' ilminin modern Kürt şiiri ile ilintisi irdelenmiştir.İkinci bölüm sözel edebi sanata (muhassinât-ı lafziyye) tahsis edilmiş ve sözel edebi sanatın tanımı yapılmış, önemine değinilmiş, bölümleri ortaya konulmuştur. Ayrıca söz konusu edebi sanatın Goran Abbas'ın şiirlerindeki önemine ve örneklerine değinilmiştir.Üçüncü bölümde ise bedî' sanatının önemli bir bölümünü oluşturan anlamsal edebi sanat olan muhassinat-ı maneviyyenin tanımına ve açıklanmasına ayrıldığı gibi edebi sanatların örnekleriyle açıklanmasına ve çözümlenmesine de yer verilmiştir.ANAHTAR KELIMELER: Belâgat, Bedî', Modern Kürt Şiiri, Goran Abbas (The aesthetic arts in contemporary Kurdish poetry, the poems of Goran Abbas as an example), is the title of the research, which tried to find the basis of rhetoric in general aesthetic science in particular in the contemporary Kurdish poetic texts, and was used the descriptive and analytical methods in this research, except the introduction, result and the list of references, this research consists of three sections:Section One: It consists of two subsections, the first subsections deals with (the science of rhetoric, rhetoric and literature, eloquence and modern literature and contemporary Kurdish poetry). The second subsections deal with the aesthetic relationship between contemporary Kurdish poetry, the concept of poeticism and the poet's poetical level.The second section of the aesthetic arts was devoted to the words (or to the arts of aesthetic words): the aesthetic was defined in the words and some of its art and its importance in the poems of Goran Abbas,The bases were also explained by examples.The third section was devoted to the definition and explanation of aesthetics in the sense, and the arts were illustrated with poetic examples and analysis of them.Keywords: rhetoric, aesthetics, contemporary Kurdish poetry, Goran Abbas. 221

Bu çalışma karşılaştırmalı diller biliminin kapsamına girmektedir. Beşeri dillerden her birinin kendine has karakteri ve genel özellikleri vardır. Bazı sözcük ve cümle özellikleri bir takım diller arasında ortak olabilir. Bu benzeşme ve yakınlaşmanın sebepleri çoktur. Bu sebeplerin bazıları şunlardır. Bu dillerin eski tek bir kökten gelmeleri veya bu dilleri konuşanların aynı yerleşim yerlerini paylaşmaları ya da iktisadî, siyasî, toplumsal ve askeri (sömürge) aktivitelerden kaynaklanan yaşamsal temaslardır. Arapça ve İngilizce dilleri, çağdaş beşerî dünyada en çok kullanılan ve en yaygın olan iki dildir.Bu çalışmanın asıl amacı, şu sorunun cevabına ulaşmaktır. Nahiv (sentaks) ve sarf (morfoloji) düzleminde Arapça ve İngilizce dilleri arasında benzeşme yönleri nelerdir? Bu iki dil arasındaki benzer yönleri bilmek, kuşkusuz İngilizce konuşların Arapça konuşmalarına yardımcı olacağı gibi Arapça konuşların da İngilizce dilini öğrenmede yardımcı olacaktır. Bu çalışma meşhur üç araştırma yöntemini takip etti. Bunlar 1. Tarihsel araştırma yöntemi 2. Niteliksel araştırma yöntemi 3. karşılaştırmalı araştırma yöntemi. Araştırmacı bu çalışmayı yazmada pek çok zorlukla karşılaştı. Bu zorlukların önde geleni ise, bulunduğu bölgede araştırmacının ulaşabileceği dilsel çalışmalarla alakalı İngilizce kaynakların az bulunulmasıdır. Araştırmacı, bilinen üniversitelerin İngilizce dil bölümlerini pek çok kere ziyaret etmesi yoluyla bu kaynaklara ulaşmaya azami gayret göstermesine rağmen, ne var ki buldukları, umduklarına cevap vermedi. İşte bu durum araştırmacıyı internete yayınlanmış olan alan ilgili akademik kitap ve makalelere dayanmaya mecbur etmiştir. Bu çalışma, nahiv ve sarf düzleminde Arapça ve İngilizce dilleri arasındaki çok sayıda benzer ve ortak yönlerin bulunduğuna dair kesin sonuçlara götüren pek çok neticeye ulaştı. Bunlar içinde bariz olanlar hangileridir? Araştırıldı ve bu çalışma için tayin edilen zaman ve konunun sınırları imkân verdiği kadarını kapsadı. Cümleler, kelimeler ve iştikaklarında (türetilmelerinde) Arapça dilinin sahip olduğu aşırı zenginlik ve derinlik vurgulanmasıyla birlikte lakin İngilizce dilinin de bizzat kendisinden ve dış sebeplerden kaynaklanan bir takım özellikleri vardır. İşte bu özellikler onun kalıcı olup yayılmasını sağlamıştır. Ulaşılan sonuçlar listesi bu çalışmaya ilave edildi. This dessertation falls under the branch of comparative linguistics, a branch that believes every human language is special and has its own features . In spite of this speciality, comparative linguistics sees it possible to have lexical and syntactic relatedness or correspondence between some languages, as a result of many factors of which some are: sharing a common ancestral connection, coexistence of natives of two or more different languages in common place and socio-economic and socio-political interactions. In this respect, The Arabic language and The English language are the most widely spoken and used languages in our contemporary world.The purpose of this study is to tackle and answer this question: what are the points of contact or relatedness between the Arabic language and the English language on both Grammatical and morphological levels respectively? Doing this will definitely make it easy for the speakers of these two languages to inter-Learn comfortably.Three known research methods have been put to use in this study, and they are: The historical, descriptive and comparative methodologies.The researcher, however, has encountered some difficulties during his work on this project, in that, he could not get the adequate references due to the scarcity of linguistic studies in this field in English within the geographical scope that the researcher finds himself; thus, we depended greatly on expert articles and papers on the Internet after a thorough survey of The universities within our reach for books.In the end of this study, it was established that there a number of language contacts and relatedness between the Arabic language and the English language on grammatical and morphological grounds. Some of The most effective ones of These language phenomena were carefully analyzed in accordance with the structure and time frame of this project. This study, moreover, emphasizes on the fact the the Arabic language has enormous richness in terms of its syntax, phonemes, forms of words and their extractions. Whereas, the English language has some inner and outer features that made it spread and stood the test of time.Lastly, A list of results from this study has been attached to serve as guide to subsequent studies in the future. 141

Kürtçe‟de cinsiyet morfemleri çeĢitli gramercilerin kitaplarında değinilse deĢimdiye kadar bağımsız bir konu olarak ele alınmamıĢtır. Bundan dolayı `BehdiniYöresi Örnekleminde Kürt Dilinde Cinsiyet Morfemlerinin Rolü` adlı bu çalıĢmadabu konuyu Behdini yöresi örnemleminde el aldık.Kürtçenin bu yörede konuĢulan diyalektinde cinsiyet morfemleri yaygın birĢekilde kullanıldığından dolayı, öbeklerde ve cümlede çeĢitli roller üstlenen bumorfemlerin öneminin göterilmesi için bu yöre seçilmiĢtir. doğal cinsiyet vedilbilgisel cinsiyet arasında fark var mı, Cinsiyet morfemleri gramatik hallere göreöbekte ve cümlede değiĢmekte midir, eĢbiçimli morfemller bu yörede farklı halleriifade etmekte midir ve cinsiyet morfemlerin fiil görünüĢlerinde rol almakta mıdırAlıyorsa hangi görünüĢlerde almaktadır.Için bu yörenin konuĢulan günlük dilden örnekler alınmıĢtır. Bu morfemlercinsiyet, Ģekil, eklendikleri yer ve rollerine göre seçilen örneklerde görülmektedir.Bu çalıĢmanın en önemli sonuçları öbeklerde genitif, iĢaret, seslenme vebüküm hallerinin; cümlelerde ise ergatif va akuzatif hallerinin gösterilmesidir.Anahtar Kelimeler: Morfem, Doğal Cinsiyet, Dîlbilgisel Cinsiyet, Sentaks,Kip. ABSTRACTThis research deals with `The Role of Gender Morpheme in syntax of KurdishBehdini Region as Sample`, gender and gender morpheme, which were explained bysome researchers and grammarians, however, as an independent subject no researcheswere made about it. As a reason, we have chosen this as a subject research.The important of this research shows that the gender morpheme was maderandomly in this sub –dialect. The role of morpheme was appeared in phrase andsentence syntactically.there is a different between natural gender and grammar, the gender ismorpheme 119

Konuşma ve iletişimde önemli konulardan biri, nezaket olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada, İran vatandaşları olan kadın ve erkekler ile Türk vatandaşları olan kadın ve erkekler arasında ayrı ayrı gruplarda nezaket açısından karşılaştırma yapılmıştır. Nezaket konusu ele alınarak hem, cinsiyetler arası bir karşılaştırma yapılmış, hem de iki farklı ülke vatandaşları olan kişiler arasında bir kıyaslama sunulmuştur. Bu kıyaslama da sadece toplumsal cinsiyet unsuru değil, oluşturulan gruplarda tanışıyor olup olmama unsuru da ele alınarak nitel bir sonuca varılmıştır. Çalışma karma ve tek toplumsal cinsiyet (kadın/erkek) içererek, 12 grup, 72 kişiden oluşmuştur. Bu çalışmanın yöntemi gözlem-kayıt olarak belirlenmiş, çalışma verileri Tebriz (İran) ve Ankara (Türkiye) den toplanmıştır. Veriler, Brown ve Levinson (1978, 1987) ayrıca Leech (1983) nezaket ilkelerinden yola çıkarak analiz edilmiştir. Bu çalışmada olumlu nezaket kadınların hemcinsleriyle olan konuşmalarında tercih ettikleri ilke olarak belirlenmiştir. Ancak bu durum erkekler grubunda değişiklik göstermektedir. Politeness has been considered as one of the crucial phenomena in people's both dialogues and interactions. In this research, citizens of Iran and Turkey in both female and male gender have been compared separately in terms of politeness strategies. Taking politeness strategies into consideration, a comparison has been done both between two genders and among participants sharing the same citizenship. In this research for deducing qualitative findings not only gender but also knowing each other have been paid regarded too. The research involves mixed and single groups including male-male, female-female, and male-female. Furthermore, it has comprised 12 groups including 72 participants. Observation and recording have been taken as a method for getting data in this research and all data have been obtained from Tabriz (Iran) and Ankara (Turkey). Besides, all data have been analyzed based on Brown and Levinson's (1978, 1987) and Leech's (1983) politeness strategies. In this research, positive politeness has been discovered as a strategy which has been turned to account by both known and not known female-female groups. Conversely, this case has not been demonstrated by known and not known male-male groups. 197

Çince kadın deyimleri dünyanın en uzun tarihine sahip topluluklarından biri olan Çintoplumu hakkında önemli bilgiler içermektedir. Bu deyimler Çin toplumunun sözlü veyazılı edebi eserlerinde sıklıkla geçtiği gibi çok önemli de bir yere sahiptir. Kadındeyimleri, içerisinde geçen imgelerle, kullanılan söz sanatlarıyla, anlamsal derinliği veortaya çıktığı dönemlerle Çin tarihine, kültürüne ve toplum yapısına ışık tutmaktadır.Bu tez çalışması içerik bakımından altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümdedeyimin ne olduğu, Çin deyimlerinin yapısı ve özellikleri incelenmiştir. Çalışmamızdabu bölüm özellikle Çin dilinde deyimlerin önemini ve sahip olduğu karakteristiközellikleri kavramak açısından önemlidir.İkinci bölümde ise kadın deyimleri kültürel ve anlamsal açıdan sınıflandırılmıştır.Toplamda 332 kadınla ilgili deyim kendi içinde anlamsal içeriğine göre 12 sınıfaayrılmıştır.Üçüncü bölümde ise Çin dili için deyimler kadar önemli olan başka bir değeri, sözsanatları incelenmiştir. Söz sanatları bir dilin zenginliğinin en gösterişli kısmıdır ki Çindeyimlerindeki söz sanatları anlatımı çok daha süslü ve gösterişli bir hale getirir.Üçüncü bölümde söz sanatları incelenerek kadın deyimlerinde nasıl kullanıldığıüzerinde durulmuştur. Bu bölümün araştırma için en önemli kısmı şudur ki, kadındeyiminde anlamsal olarak kadının olumsuz bir özelliği ifade ediliyorsa ya da kadınküçük görülüyorsa dahi bu söz sanatları ve bu söz sanatlarında kullanılan güzelvarlıklarla ifade edilenin aksine sempatik, kulağa hoş gelen bir ifade yakalanmışolmaktadır.Dördüncü bölümde ise kadın deyimlerinin büyük bir çoğunluğunu oluşturan kadınıngüzelliğiyle ilgili olan deyimlerin arka planını anlayabilmek adına Çin gelenekselvikültüründeki kadının güzellik ölçütleri incelenmiştir. Burada kadının kaşı, gözü, beli,ten rengi ya da Çin tarihinde kadın için çok önemli ve acı bir geleneğe dönüşen ayakgüzelliği gibi değerler incelenerek kadın deyimlerinde kullanılan ifadelerin temelini budeyimlerde bulunan beyaz diş, ince bel, küçük ayak gibi ifadelerin oluşmasınınnedenleri açıklanmaya çalışılmıştır.Beşinci bölümde ise kadın deyimlerinde sıklıkla kullanılan kavramlar incelenmiştir.Kadını ifade ederken kullanılan simgesel ifadeler, bitki isimleri kuş isimleri, Çinkültüründeki değerli varlıklar ve Çin kültüründe önem arz eden renklerin kadını hangianlamda nasıl betimlediği incelenmiştir.Altıncı bölümde ise deyimlerin oluşum sürecinde bu deyimleri etkileyen Çin antikdöneminde toplumdaki kadının yeri incelenmiştir. Çin toplumunda ve gelenekselkültüründe kadının evdeki ve toplumdaki yeri ele alınmıştır.Bu çalışmanın sonucunda Çin dilinin, Çince deyimlerin ve Çin kültürünün zenginliğinikavrayıp, Çin toplumundaki kadının sahip olduğu erkeğin arka planındaki yerinin Çincedeyimlerde rahatlıkla görülebildiğini fakat Çince'nin zenginliğiyle de süslenereksunulduğunu anlayabilmekteyiz.Anahtar Sözcükler: Çince Kadın Deyimleri, Kadın Kültürü, Kadının Yeri Chinese female idioms contain crucial information about Chinese society that has thelongest historical background. These expressions have a very important place in the oraland written literary works of Chinese society. The woman expressions shed light on thecultural and social structures of Chinese history on account of the images in it, thewords used, the semantic depth and the periods in which it emerged.This thesis consists of six chapters. In the first chapter, what the expression is, thestructure and characteristics of Chinese idioms are examined. In our study, this chapteris important especially in terms of realizing the importance and characteristics of idiomsin the Chinese language.In the second part, female idioms were classified from the point of cultural and semanticfeatures. In total, 332 feminine expressions were divided into 12 classes according totheir semantic content.In the third chapter, rhetoric, which is as important as the idioms for the Chineselanguage, has been studied. The rhetoric is the most spectacular part of the richness of alanguage, which makes the expression in Chinese idioms more elaborate andflamboyant. In the third chapter, it is emphasized how figures of speech are used infemale idioms. The most important part of this section for research is that even if awoman is semantically expressed through negative features or is seen incapable,euphoric expressions are captured, as opposed to those mentioned in the arts and thebeautiful beings used in these words.In the fourth chapter, in order to understand the background of the idioms related to thebeauty of the woman, which constitutes the majority of female idioms, the criteria of thebeauty of women in Chinese traditional culture are examined. Here, the reasons for theexpression of female expressions such as eyebrows, eyes, waist, skin colour or theviiibeauty of the foot, which is transformed into a very important and painful tradition forwomen in Chinese history, are tried to be explained.In the fifth chapter, the concepts frequently used in female idioms are examined. Thetypes of flowers used in the expression of women, bird species, valuable assets inChinese culture and the importance of the colours that are important in Chinese cultureare examined.In the sixth chapter, the place of women in society in Chinese antiquity, whichinfluenced these expressions in the process of formation of idioms, was examined. InChinese society and traditional culture, the place of women in the home and society isdiscussed.As a result of this study, we understand the Chinese language structure, idioms and therichness of its culture. Also, the background role of the man who is owned by a womancan be seen easily in Chinese idioms, moreover, it is presented with preciosity ofsubstantiality of the Chinese language.Key Words: Chinese Female Idioms, Woman Culture, Woman's Place 152

YÖK Tez ID: 531981 Bu çalışmada, XVI. asır şairlerinden Sâ?ilî-i Şîrâzî'nin, tek nüshasına ulaşabildiğimiz Târî?-i Âl-i ?Oåmânî adındaki manzum eseri üzerinde durulmuştur. Söz konusu eser, Osman Gazi dönemi savaşlarının ve kahramanlıklarının anlatıldığı epik bir manzume olmakla birlikte, yer yer öne çıkan felsefî, ahlakî ve eğitici yönüyle de önem arzetmektedir. Sâ?ilî'nin bu eseri, nazım şekli ve vezin bakımından Firdevsî'nin Şâhnâme'siyle benzerlik gösterdiği gibi kullanılan unsurlar da hemen hemen aynıdır. Şâhnâme'nin çatısını oluşturan efsanevî kahramanlar, mitolojik unsurlar ve bazı terkipler benzer anlatımlarla Sâ?ilî'nin eserinde de karşımıza çıkmaktadır. Oysaki bu iki eserin konusu birbirinden farklı olup, birisi tarih öncesi zamanlardan başlayıp Arap istilasına kadar gelen İran tarihini anlatan ulusal bir destan, diğeri ise yalnızca bir hükümdarın hayatının ve yaptığı savaşların anlatıldığı manzum bir tarihtir. Sâ?ilî'nin Târî?-i Âl-i ?Oåmânî'sini bu tarzdaki diğer eserlerle kıyasladığımızda söz konusu eserin gerek dili gerekse de içeriği açısından önemli bir mesnevî olduğunu, başka bir eserin gölgesinde kalmayıp kendine has bir tarzının olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Sâ?ilî, Anadolu'ya II. Bâyezîd'in saltanatı döneminde gelmiş, onun ölümü üzerine Yavuz Sultan Selîm ile Kanûnî Sultan Süleymân dönemlerini idrak etmiş bir şairdir. Henüz Anadolu'ya gelmeden önceki yaşamı hakkında, kendisinin gerek Divân'ının dibaçesinde gerekse de Târî?-i Âl-i ?Os_mânî'sindeki ayrıntılı ifadelerinin dışında, elimizde pek fazla bilgi bulunmamaktadır. Zaten hayatı hakkında bilgi veren sınırlı sayıdaki eserler de Anadolu'da yazılmıştır. XVI. asır ve sonrasında İran'da yazılan tezkirelerden sadece Lugat-nâme, Ferheng-i So?enverân ve E?-?erîa, Sâ?ilî'den söz etmiştir. Bu da bize şairin İran'da iken çok ünlü olmadığını düşündürmektedir. In this study, a poem work named Tarikh-e Al-e Osmani, of which only one copy exists, by the poet Saeli-ye Shirazi, who was one of the poets of XVI century, is analyzed. This work, along with being an epic poem about Osman Ghazi-era wars and heroism, is also important in philosophical, moral and educational aspects that stand out in some parts of the work. This work of Saeli is similar to Ferdowsi's Shahnameh in terms of verse form and meter and the material used in the two works is almost the same. Legendary heroes, mythological elements, and some of the compositions that make up the framework of Shahnameh are also seen in Saeili's work with similar narratives. However, these two works are different from each other; one is a national epic that tells the history of Iran from prehistoric times to the Arabian invasion, and the other is a verse history of the life of only one ruler and the wars he has made. When we compare Saeli's Tarikh-e Al-e Osmani with other works of this kind, we can easily say that the work is an important masnavi in terms of both the language and the content, not shadowed by another work but has its own style. Saeli is a poet who came to Anatolia during the reign of Bâyezid II and observed the periods of Selim the Resolute and Suleiman the Magnificent upon his death. There is not much information about his life before coming to Anatolia, except for his detailed statements in the preamble of his Diwan (collected poems) and in the Tarikh-e Al-e Osmani. The limited number of works that give information about his life are also written in Anatolia. Only Logat-name, Ferhang-i Sokhanvaran and Az-Zaree'a mentioned Saeli' among the tezkires (collection of biographies) written in Iran in and after the XVIth century. This leads us to think that the poet was not very famous when he was in Iran.

Bu çalışmanın amacı, İran'ın çağdaş yazarlarından biri olan Celâl Âl-i Ahmed'in hayatı, eserleri ve edebî kişiliği hakkında bilgi vermek ve Zen-i Ziyâdî adlı hikâye seçkisini incelemektir. Çalışma bir giriş, iki bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde çağdaş İran öykücülüğü konusuna kısaca değinilmiş; dönemin öncülerinden genel olarak bahsedilmiştir.Birinci bölümde Celâl Âl-i Ahmed'in hayatı, eserleri ve edebî üslubu hakkında genel bilgi verilmiştir.İkinci bölümde Celâl Âl-i Ahmed'in Zen-i Ziyâdî adlı hikâye seçkisi olay örgüsü, anlatıcı ve bakış açısı, zaman, mekân, şahıs kadrosu ve hikâyeye dair tespit ve eleştiriler bakımından incelenmiştir. The aim of this study is to give information about the life, works and literary personality of Celal-a-Ahmed who is one of the contemporary writers of Iran and to examine the story of Zen-i Ziyâdî. The study consists of an introduction, two sections and a conclusion.In the introduction part of the study, the subject of contemporary Iranian narrative is briefly mentioned; pioneers of the period are mentioned in general.In the first chapter, general information about the life, works and literary style of Celal Al-Ahmad was given.In the second part, Celal Al-Ahmad's story of Zen-i Ziyad was examined in terms of plot, narrator and point of view, time, place, personnel and story. 113

Bu çalışma 1980 ve 2015 yılları arasında Kurmanci ve Latin alfabesiyle yayımlanmış çocuk dergileri ile ilgili yapılmıştır. Bu çalışmanın iki temel amacı var; birincisi Kurmanci olup latin alfabesiyle yayımlanmış çocuk dergilerinin kültürel ve toplumsal değerler eğitimi ile ilgili genel bir değerlendirme yapmak; diğeri de söz konusu dergilerle ilgili bir indeks oluşturmaktır.Bu tez, başlangıç ve sonuç dışında üç bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde, dünya, Türkçe ve Kürtçe çocuk dergiciliği ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Kürtçe çocuk dergiciliği konusunda, gecikme, başlangıç ve gelişimi, ilk Kürtçe çocuk dergisi – Gir û Galî Mindalanî Kurd- ve Latin alfabeli Kurmanci çocuk dergiciliğinin gelişimi yer almaktadır. Bu bölümün sonunda çocuk, edebiyat, dergi ve eğitim gibi kavramlar üzerinde durulmuştur.İkinci bölümde, araştırma sonucunda elde edilen Latin alfabeli Kurmanci çocuk dergileri kronolojik olarak tanıtılmıştır.Üçüncü bölümde ise Latin alfabesiyle çıkmış Kurmanci çocuk dergilerinin eğitim değerleri açısından genel bir analizi yapılmıştır.Sonuç bölümünde Latin alfabeli Kurmanci çocuk dergiciliğinin sorunları ve çözümleri ile ilgili bazı tespit ve öneriler sunulmuştur.Ekte, sayıları fazla olan dergiler için tarih ve sayılarının yer aldığı tablolar hazırlanmış ve ayrıca söz konusu dergilerin ilk ve son sayılarının kapak resimlerine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: çocuk, dergi, Kurmanc, eğitim, Kurmanci çocuk dergiciliği, Gir û Galî Mindalanî Kurd, Latin alfabesiyle Kurmanci çocuk dergileri. ABSTRACTKurdish Children's Magazines in Kurmanji dialect and latin alphabet published between the years of 1980 and 2015 have been examined in this study. There are two main aims of the study. The first is getting a general view on the educational values of the Kurmanji Children's Magazines and the second is creating an index for them.There are three main chapters in this study apart from the introduction and conclusion sections.The first chapter includes general information about the history of children's magazines of the world, Turkish and Kurdish. After a short summary about challenges for the Kurdish Children`s Magazines, under the title of Kurdish Children's Magazines there are three sections; general information about the history of Kurdish Children's Magazines, the first Kurdish children's magazine called Gir û Galî Mindalanî Kurd and the history of the children's magazines in Kurmanji dialect with latin alphabet. At the end of the first chapter, some information about the concepts like child, literature, magazines and education has been explained.In the second chapter, Kurdish Children's Magazines have been introduced in detail chronologically.In the thirth chapter, Kurmanji Children's Magazines have been analyzed in terms of their educational values.In the conclusion, some problems of Kurmanji Children's Magazines have been identified and some solutions are recommended.The list of date and number of some Kurmanji Children's Magazines and some samples of them have been added to the end of the study.Key Words: Kurds, magazines, children, education, Kurdish Children's Magazines, Gir û Galî Mindalanî Kurd, Kurmanji Children's Magazines. 311

Bu tezin ana hedefi, Sohrâb Sepehrî ve Furûğ Ferruhzâd'ın şiirinde imgeunsurunu incelemeyi amaçlamaktadır. Teorik olarak giriş bölümünde imgeincelenmiş; felsefe, sanat, şiir gibi alanlarda imgenin ne anlama geldiği üzerindedurulmuştur. Diğer bölümlerde iki şairin şiirlerinde dil ve imge incelenmiştir. Sonbölümde karşılaştırmalı olarak iki şairin imgeye yaklaşımları ve şiirlerinde imgeyinasıl ele aldıkları ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışma imgeli şiir akımına sahip Modernİran şiirinin iki büyük şairinin neden imgeye yöneldikleri ve bu yönelişi şiirlerindenasıl gösterdikleri sorunsalı üzerinedir. Tezin temel önermesi; iki şairin de moderndönemde imgeli şiir akımında şiir yazmaları ve farklı yönelişlerle zengin imgeörnekleri sunmalarıdır. Şiirdeki temel unsurun imge olması bakımından iki şairinşiirlerindeki imgelerin incelenmesi, şiirlerinin anlaşılması bakımından önemtaşımaktadır. Çalışmanın kapsamı, iki şairin son dönem yazdıkları kitapları içinealmaktadır. Çalışmanın metodolojisi, teorik literatür araştırması, mevcut literatürereferanslı benzer örneklerin karşılaştırmalı analizine dayanmaktadır.Anahtar Kelimeler: İmge, sanat, şiir, ifade, tabiat, Sohrâb Sepehrî, Furûğ Ferruhzâd The main aim of this dissertation is to analyze the use of imagery in thepoetry of Sohrâb Sepehrî and Furûğ Ferruhzâd. In the introduction part, imagery andits meanings in various fields such as philosophy, art and poetry are examinedtheoretically. In other chapters, the language and imagery are studied in the poetry oftwo poets. In the last chapter, both poets' approaches to imagery and how theyhandle imagery in their poems are comparatively revealed. This study is about theproblematic of why these two great poets from the Imagist Movement of ModernIranian Poetry turn to usage of imagery and how they express it in their poems. Thebasic proposal of this thesis is that of two poets' writing in the Imagist Movement ofmodern poetry and their presenting a rich image examples with different inclinations.For the reason of imagery's being the main element in the poetry, it is important toexamine imagery in these poet's poems to understand their writing. The scope of thisstudy includes the books written by these two poets in their last period. Themethodology of the study is theoretical literature search, comparative analysis ofsimilar examples with references to the current literature.Key Words: imagery, art, poetry, expression, nature, Sohrâb Sepehrî, FurûğFerruhzâd 194

ÖzetManşet, haber içeriğine yönelik ve okuyucunun zihnini etkilemede çok önemli bir rol oynar, bu nedenle Kurdistan bölgesinde yayın yapan gazete haberleri özellikle haber içerikleri haber ve tema açısından oldukça etkilidir. Gazetelerde bahsedilen haberlerin önemi ve tekrarı üzerine çalışmayı amaç edinen sözdizimi, haber ve konu bir araştırma alanı olarak karşımıza çıkmaktadır.Gazete manşetlerinde konu ve tema, Xebat, Kurdistani Niwê ve Rojname gazeteleriadlı bu çalışma sadece 9002 yıllarını esas almıştır. Çalışmanın asıl amacı manşetlerdeki haber ve temaların üzerinde durmak, onları yorumlamak ve sözdizimini incelemektir.Araştırmanın yöntemi giriş ve sonuç bölümü dışında, semantik ve pragmatik bilimleri çerçevesinde yorum özelliklerini sınıflandırmayı kapsamaktadır.Birinci bölüm; gazete dili ve manşet başlıklarından oluşmaktadır. Manşet (terim, tarif, çıkış kaynağı, yapı ve üretkenlik, cümle ve cümle türleri, kaynakça indeksi, duygusal seviye, bilgi planlaması) detaylıca anlatılmaktadır. Bu konuların hepsi bahsi geçen üç gazetenin manşet örnekleriyle açıklanmıştır.Çalışmanın ana gövdesi olan ikinci bölüm haber ve tema konu başlığından oluşmaktadır. Bölüm etraflıca ve uygulamalı olarak şu konulardan oluşmaktadır: haber çerçevesi, haberin kavram dünyası için seçilen kelimeler, bahsedilen alan için medyanın görevi, cümlenin bakış açısı için üstlendiği rol, cümlede bilgi değişim süreci, kaynakçalar vb. Bu bölümde örneklemeler her üç gazete üzerinden yapılmaktadır.Araştırmamızın sonuç bölümünde de manşet cümlelerinin içeriği, sıradan ve sıradışı söz dizimleri, farklı durumlar için fonksiyonel ve pragmatik bakış açıları her üç gazete örnekleriyle açıklanmıştır.Anahtar sözcükler: manşet, haber ve tema, semantik, pragmatik, Kurdistan bölgesi gazeteleri. SUMMARYHeadlines play a great role in attracting the (receivers') attention and giving importance to the content of the news. For this reason (News Bulletin) has a prominent existent in the headlines of the newspapers of Kurdistan region. In all the news that are being written, there is a kind of ordering which is made from the (News Bulletin) for the sake of emphasizing and certainty of the news, knowledge, and views which are presented.The study is entitled as (News Bulletin in the News Headlines, in Khabat, Kurdistany New, and Rozhnama newspapers as examples) and only the issues of 9002 are taken as examples. The main purpose of the study is to consider the (News Bulletin) of the headlines and paraphrasing them precisely and the study deals with the basics and the way of their ordering. The method of the study, according to discretional method is a description within the semantics and pragmatics.Apart from the preface and conclusions, the study consists of two main chapters. The first chapter is entitled (The language of journalism and headlines). This part focuses precisely on (concept, definition, structure, function, conditions, the ways of composing, sentences and their types, ordering of the materials, the degree of emotion, emotion thrilling, and ordering information.) Each of these are explained by borrowing proper examples from the three newspapers.The second chapter, which is the core of the study, entitled (News Bulletin in the News Headlines) precisely and practically consists of these subchapters (pivot of the study, choosing words for the pivot, the task of media in pivot, critical thinking for the sentence, the process of information sharing in the sentence. Semantic tasks and Topiclization, stress. Pragmatic tasks: Theme, Tail, Vocative, Focus,Topic). In this chapter news headlines of all the three newspapers are presented.The main conclusions of the present study are presenting the aspects of the context of the headline sentences and their order according to their usual and unusual, practical view points and pragmatic tasks in different statistical ways in all the mentioned newspapers.Key words:Headlines, Topic, Comment, Semantic, Pragmatic, kurdistan newspapers 143

İfâde, insanın duygu ve düşüncelerinin bir tezâhürüdür. Kişi maksadını kendine özgü bir biçimde ifâde eder. Bu ifâde biçimi kişiden kişiye ve olaydan olaya değişebilmektedir. Kişinin maksadını dile ve yazıya dökme biçimi de o kişiye ait ifâde tarzını yani üslûbunu oluşturur. Aynı minvalde Kur'ân-ı Kerîm ve hadis-i şerîflerin de ilâhî mesajları iletmede nevi şahsına münhasır üslûp biçimleri vardır. Kur'ân-ı Kerîm ve hadis-i şerîflerin üslûbuna vâkıf olmak, verilmek istenen mesajı doğru anlama noktasında önemli bir mihenk taşıdır. Bu üslûplardan birisi de tezimizin konusu olan üslûbu'l-hakîm sanatıdır. Temeli soru-cevapta, cevabın beklenmedik biçimde olmasına dayanan bu üslûp çeşidi hem Kur'ân-ı Kerîm hem de Hz. Peygamber'in sözlerinde pek çok hikmete binaen kullanılmıştır. Bu üslûp, edebî olmasının yanı sıra ahlâkî açıdan da muhâtaba nasıl soru sorulması gerektiğini göstermiş ve onu kendi menfaati için daha uygun olana yönlendirmiştir.Çalışmamızda öncelik olarak bu sanatın temelini oluşturan üslûp kavramı incelenmiştir. Bu bağlamda üslûbun Arap edebiyatında incelendiği alanlar olan fesâhat ve belâgat kavramları hakkında değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca üslûbu'l-hakîm sanatına dair Kur'ân-ı Kerîm'de yer alan sınırlı sayıdaki örnekler ele alınmıştır. Çalışmanın ana konusu olan üçüncü bölümde ise Sahîh-i Buhârî'de yer alan ve bu sanatı ihtivâ eden otuz üç hadis detaylı olarak incelenmiştir. Statement, is a sign of human emotion and thoughts. The person expresses his intention in a specific way. This form of expression can vary from person to person and from case to case. The way of expressing the essence of the quiche and putting it in writing forms the expression style of that person. That is, form the style. In the same way, the Qur'an and the hadiths have their own styles of style in conveying divine messages. Knowing the Qur'an and the style of hadiths is an important milestone in understanding the message to be given. One of these styles is the art of usloobu'l-hakeem, which is the subject of my thesis. This type of style is based on the unexpected form of the answer in the basic question-answer, many wisdom has been used in the building, both in the Qur'an and in the words of the Prophet. This style, in addition to being literary, has also shown how the question of morality must be questioned and directed it to be more appropriate for its own benefit.In our work, the concept of style, which forms the basis of this art, is examined first. In this context, the concepts of eloquence and rhetoric, which are the areas studied in Arabic literature, have been evaluated. In addition to, a limited number of examples in the Qur'an on the art of usloobu'l-hakeem, have been discussed. In the third chapter, which is the main subject of the study, the hadiths in Sahih Bukhari which contains this art are examined in detail. 130

Bu araştırmada Endülüs Arap Edebiyatında Şair Cariyeler konu edilerek Endülüs'de XIII. – XV. Asırlar arasında yaşamış şair cariyelerin şiirleri, hayatları, buraya geliş sebepleri ve cariye kültürünün bu bölgede yaygınlaşmasına zemin hazırlayan etmenler üzerinde durulmuştur. Aynı zamanda Endülüs dönemi cariye şiirlerinin içerik, lafız ve muhteva gibi sanatsal yönleri edebi bir şekilde ele alınarak etraflı bir şekilde incelenmiştir. Bununla birlikle çalışmada, cariyelerin Endülüs sosyal hayatı üzerindeki etkileri de ele alınmış ve genel anlamda şiirin Endülüs'te ortaya çıkışı ve gelişimi hakkında bilgi verilmiştir.Endülüs'te 95/711- 897/1482 tarihleri arasında yaşamış olan meşhur cariye şairlerin çoğunlukla idareci veya eşrafın cariyeleri olduğu görülmüştür. Kamer el-Bağdâdiyye'nin cariyesi gibi bazı cariyeler kendi iradeleri ile şiir okurken, III. Yusuf cariyesi gibi bazıları da efendilerinin talebi ya da emri ile şiir okumuşlardır. Şiir inşâd eden cariyeler toplumu özellikle sanat ve edebiyat alanında etkilemiştir. Dolayısıyla Endülüs Dönemi cariye şairleri sanatsal açıdan aynı dönemde şiir yazan erkek şairlere denk şiirler yazabilmiştir. In this research, concubine poets in the Andalusian Arabic literature was the subject. The poetry of the poet carers who lived in the period mentioned here, their lives, the reason for arrival in Andalusia and the information that prepared the ground for the spreading of the concubine culture to this region were given extensive information. At the same time, the artistic aspects of the Andyphian Period concubine poetry, namely the content, the lyric and the literary elements of the concubine poetry, were handled and the artistic aspects of the poems written in this period were handled extensively. In this work, the concubine of the social life in Andalusia were also discussed, and in general the poetry was informed about the emergence and development of Andalusia.The famous concubine poets who lived in Andalusia between 95/711- 897/1482 were mostly carnivals of the administrative section. Some caravans, such as the shrine of Qamar al-Baghdadiyya, read poetry with their own will, while some caravans, such as the third Yusuf, took poetry with the request or order of his master. Poetry concubine have influenced society, especially in the arts and literature. As a result, the Andalusian Period concubine poets could write poems equivalent to male poets who wrote poetry in the same period in terms of art. 117

Farsça, Anadolu Selçukluları zamanında yazışma dili olarak kullanılmış; Osmanlılar zamanında da edebiyat dili olarak her zaman büyük ilgi görmüştür. Başta Osmanlı sultanları ve şehzadeleri olmak üzere dönemin ünlü şair ve yazar¬ları, çeşitli alanlarda Farsça eserler vermişler¬dir. Gerek Türk tarihinin gerek klasik Türk edebiyatının bazı önemli kaynakları da Farsça yazılmıştır. Bu çalışmada Osmanlı döneminde XIX. ve XX. Yüzyılda Farsça öğretimiyle meşgul olan şahsiyetlerin hayatları ve eserleri ayrıntılı bir şekilde incelenerek bir araya getirilmesi hedeflenmiştir.Çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır.Giriş bölümünde Osmanlı'daki eğitim kurumlarına değinilerekbu kurumlarda Farsçaya verilen önemden bahsedilmiştir. Birinci bölümde, XIX. yüzyılda Osmanlı'da Farsça öğretimiyle meşgul olan şahsiyetlere değinilmiş; Farsça öğretimine dair verdikleri eserlerden bahsedilmiştir. İkinci bölümde de XX. yüzyılda Osmanlı'da Farsça öğretimiyle meşgul olan şahsiyetlere değinilerek, Farsça öğretimine dair vermiş oldukları eserlerden bahsedilmiştir.Anahtar Sözcükler: Farsça, XIX. ve XX. Yüzyıl, Osmanlı, Eğitim. Persian was used as a correspondence language during the time of the Anatolian Seljuks and always attracted great attention as a literary language during the Ottoman period. Famous poets and writers of the period, especially Ottoman sultans and princes, gave Persian works in various fields. Some important sources of both Turkish history and classical Turkish literature are also written in Persian.In this study, it is aimed to bring together the lives and works of the persons who are engaged in Persian education in detail. The study consists of two chapters and the introduction.In the introduction, the educational institutions of the Ottoman Empire were mentioned and the importance given to the Persian language was mentioned in these institutions. In the first chapter,XIXthcentury mentioned the figures who were engaged in teaching Persian language and mentioned the works they gave about teaching Persian language.In the second part, XXth century referring to the figures who are engaged in teaching Persian in Persia, and mentioning their works on Persian teaching.Keywords: Persian, XIXth and XXth century, Ottoman, Education. 109

Sinan ANTON, Irak'ın önemli edebiyatçılarından biri olarak kabul edilmektedir. O eserlerinde Irak'lıların hislerini seslendirmiştir. Ayrıca o Hristiyan olduğundan dolayı Irak'lı Hristiyanların Irak'ın büyük bir kısmında maruz kaldıkları sürgün durumlarını da eserlerinde ifade etmiştir. Bu araştırmanın insanî ve edebî bir değeri bulunmaktadır. Çünkü o, çağdaş bir Arap edebiyatçısının dünyada ve Arap yarımadasında yaşanan sıkıntıları anlamaya çalıştığı edebiyat eserleri içerisindeki bakış açısını sunmaktadır. Edebiyatçılar hayatın gerçekliği konusunda eserlerinde geniş bir bakış açısı yansıtmaya çalışmaktalar. Bizler bu bakış açılarını öğrenmeye muhtacız.Savaş mevzusu Sinan ANTON'un eserlerinde işlenen en önemli konudur. `İ῾câm` adlı eserinin dışındaki bütün romanları savaş ve onun getirdiği acıları konu edinmiştir. Yazarın şiirlerinde en çok kullandığı olgu da savaş olgusudur. Bütün bunlar yazarın barış yanlısı olduğunu göstermektedir. Yazarın eserlerinde savaşı konu edinmesi, savaşların ortaya çıkardığı kötülüklerden sakındırma amacı taşımaktadır.Bu çalışma düzyazı şiiri kavramını da içererek bu terimle ilgili problemi çözmeye çalışmaktadır. Çalışma düzyazı şiirinin şiirden çok düzyazıya yakın olduğu sonucuna ulaşmaktadır.Çalışma, bu edebiyatçının eserlerini konu alan akademik düzeydeki ilk adımı oluşturmaktadır. Bir başka ifadeyle yazar hakkında yapılan bu çalışma daha sonra yazarın eserleri hakkında yapılacak olan çeşitli araştırmalara öncülük etmektedir. Sinan ANTON is considered one of the major Iraqi literary figures. He spoke the feelings of the Iraqis in his works. He also expressed in his works the exile conditions that Iraqi Christians are subjected to in most of Iraq because he is a Christian. This research has a human and literary value. Because it presents the point of view of literary works which contemporary Arab literary scholars have tried to understand the troubles in the world and Arab world. The viewpoints that writers reflect on the reality of life in their works are a broad humanitarian point of view. We need to learn these perspectives.The battle is the most important issue in Sinan ANTON's works. All the novels outside his work `İ'câm` are about the war and the pain he brings. The most common use of the author in poetry is war. All this shows that the author is against the war and is pro-peace. The subject of the war in the works of the author is aimed at avoiding the wickedness of the wars.The study also attempts to solve the problem of this term by including the concept of poetic poetry. The study reaches the conclusion that the prose poetry is very close to the poem.The study is the first step on the academic level that deals with the works of this literary person. In other words, this study about the author leads the various researches which will be done about the author's works. 189

Zihinlerde oluşan düşünce, dil sayesinde dış dünyada varlık bulur. Dilin, insanın zihnindeki düşüncesinin tercümanı olması şüphesiz, lafızlarının belirli göstergelere sahip olması sebebiyledir. Dilin bu fonksiyonu sayesinde konuşan düşüncelerini/hislerini, muhatabına bu yolla aktarmaktadır. Böylelikle lafızlar salt bir ses olmasının ötesinde hisleri/düşünceleri ifade eden bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Konuşan kişi düşüncesini/vermek istediği mesajını karşılayacak anlamı, kendi dilinde seçtiği lafızları bulmak ve bu lafızları o dilin gramer yapısına uyarlamak suretiyle gerçekleştirir. Bu bağlamda 'kasr' üslûbu, muktezâyı hâl çerçevesinde ele alınarak bu üslûbun seçilmesinde etkin olan muhatabın durumu, konuşanın düşüncesi ve sözün söylenildiği ortam tahlil edilmeye çalışılmıştır. Böylece 'kasr' üslûbu, konuşan ve muhatap arasında gerçekleşen psiko-sosyal boyutuyla ele alınmıştır. İlk olarak 'kasr' üslûbunun Arap dilindeki gramer boyutuna değinilmiş, sonrasında bu gramere sadık kalan konuşanın bu üslûbu kullanmasındaki hedefleri aktarılmıştır. Sözün edebi niteliğe sahip olmasını sağlayan 'muktezâyı hâl' meselesi, 'kasr' üslûbunda bilfiil göz önünde bulundurularak bu üslûbun sahip olduğu edebi değer ortaya çıkartılmıştır. The thought occured in the mind comes into existance in the external world through language. Language is the translator of thought in the mind of human because it has definite indications. By virtue of this function of language, talker transfers its thoughts/emotions to interlocutor. Therefore, it seems that words have a structure that helps transfer the thoughts/emotions rather than being merely sounds. A talker actualises the meaning that corresponds to its thought/the message he wants to give, by means of finding the appropriate words in its language and accommodating them with the grammatical structure of the language. In this regard the style of 'kasr' is examined withing the frame of muqtezâ hâl (the necessity of the context). The situation of the interlocutor, the thought of talker and the environment of speaking that is effective in the selection of this style are analyzed. In this way, the style of 'kasr' is discussed in terms of psycho-social aspect that takes place between talker and interlocutor. Firstly, the gramatical aspect of Arabic language is mentioned. Secondly, the goals of talker, who sticks by the rules of grammar, in using this style are extracted. The issue of muqtezâ hâl (the necessity of context) which ensure that words have a literal quality is actively considered in the style of 'kasr' and the literal value of this style is uncovered. 148

YÖK Tez ID: 531614 Levent Menteşe, Güngör, " Yahyâ-i Şirvânî Farsça Eserleri (Beyânu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Gazeliyyât)", Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale, 2018. Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, 1397 yılında Şirvân'da dünyaya gelmiş ve 1466 yılında Bakü'de vefat etmiştir. Tahsilini tamamladıktan sonra tasavvufa yönelmiş güçlü mutasavvıf bir şairdir. Türkçe, Arapça ve Farsça olarak kaleme aldığı nazım ve nesir eserlerinde tasavvufî konuları ayrıntılı olarak ele almıştır. On binlerce müridi olan Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, dünyanın birçok yerine halifelerini göndermiş ve bu yerlerde de halifeleri aracılığıyla Halvetiyye tarikatının gelişmesini ve yayılmasını sağlamıştır. Seyyid Yahyâ'nın Halvetiyye tarikatının hem sistemleşmesinde hem de tarikatın birçok bölgeye yayılmasında büyük bir etkisinin olduğu bir gerçektir. Halvetiyye tarikatının en yaygın olduğu topraklar şüphesiz Osmanlı toprakları olmuştur. Halvetîlerin, Osmanlı Padişahları tarafından desteklenmesi ve bu topraklarda da nüfuzlu bir etkiye sahip olmaları bunun en açık delilidir. Bu çalışma; Seyyid Yahyâ-i Şirvânî'nin hayatı, Beyânu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Gazeliyyât isimli eserlerinin tenkitli metinleri ve tercümelerinden ibarettir. Osmanlı Devleti için büyük önem arz eden Halvetiyye tarikatının asıl mimarı olan Seyyid Yaóyâ'yı ve eserlerini tanıtmak amacımız olmuştur. Anahtar Kelimeler: Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, Halvetîlik, Beyânu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Gazeliyyât. Levent Menteşe, Güngör, "Yahyâ-i Şirvânî's Persian Works (Beyânu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Ghazeliyyât)", Master's Thesis, Kırıkkale, 2018. Seyyid Yahyâ-i Şirvânî was born in 1397 and died in Baku in 1466. He was a sufi poet who tended to sophism after completing his education. He discussed sophistic issues in detail in his verse and prose works written in Turkish, Arabic and Persian. Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, who had tens of thousands of followers, sent his caliphs into many places in the world and ensured the sect of Khalvetî to improve and spread via these caliphs. It is clear that he had great influence on both systematization of the sect of Khalvetî and its spread into many regions. It is certain that Ottoman Empire is the place where the sect of Khalvetî was widespread. It is clear evidence that Khalvetîs were supported by Ottoman rulers and they had influence on this land. This study is composed of Seyyid Yahyâ-i Şirvânî's life, the descriptions, translations and spelling features of his works called Beyanu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Ghazeliyyât. Our aim is to introduce Seyyid Yahyâ who is the real founder of the sect of Khalvetî, which has great importance for Ottoman Empire, and his works. Keywords: Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, Khalvetî, Beyânu'l-ilm, Qıssa-i Mansûr, Ghazeliyyât.

Sefîne-i Nefîse-i Mevlevîyân, Mustafa Sâkıb Dede'nin 3 cilt halinde Mısır'da h. 1283 m. 1866 yılında basılmış eseridir. I. cildi, Menâkıb-ı Sipehsâlâr ile başlayıp Menâkıbü'l-Ârifîn ile devam eden süreçte Konya Mevlevîhânesi'nde şeyhlik yapan meşahinin ve inas tarafından Mevlânâ soyuna mensup Mevlevî erkek ve kadınların biyografilerini içeren bir eserdir. Bu çalışmamızda öncelikle I. cilt üzerinde incelemelerde bulunduk ve bu biyografileri esere bağlı kalarak sadeleştirerek, özet halinde günümüz Türkçesine aktarmaya çalıştık. Mevlevîler ile ilgili yazılmış olan eserleri de inceleyerek karşılaştırmalarla bir neticeye ulaşılmıştır. Giriş kısmında, Mevlevîlik ve onun gelişim süreci hakkında bilgi verdikten sonra; 1. ve 2. bölümde Mustafa Sâkıb Dede ve Sefîne-i Nefîse-i Mevlevîyân ile ilgili bilgiler paylaşıp eserdeki şahıslarla ilgili bölümlere geçmeden önce yazar ve eserle ilgili bilgiler aktardık. 3. bölümde ise Sefîne-i Nefîse-i Mevlevîyân adlı eserin I. cildinde adı geçen 54 Mevlevî'nin, 4. bölümde ise 4 hanım Mevlevînin biyografisini günümüz Türkçe'sine aktarırken sadeleştirerek özetledik. Bu şahısların biyografi çevirilerini yaparken adı geçen şahıslarla ilgili diğer kaynaklarda aktarılan bilgileri ekleyerek karşılaştırma imkânı sunduk. Anahtar Kelimeler: Sefîne-i Nefîse-i Mevlevîyân, Mustafa Sâkıb Dede, Mevlevî şahıslar. Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyan, Mustafa Sakib Dede's 3 volume is printed in Hijri. 1283 in Egypt. First volume of the book, starting with Manaqib Sipehsalar and continued with Menaqib Al- Arifin which contains elder and superior persons in Mowlana houses, men and women who by mother is ancestor of the Mowlana's in Konya. In our research, we study first volume of the book and generally translated the bibliography and investigate the books which have been written about the Mawlawīyah and also reached to conclusion by examining the comparisons. In the introduction, we give information about Mawlawīyah and process of its development, then in first and second section; Sakib Dede and Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyan and give information about the authors and titles before translating the book reported. In third section we translate 58 Mowlawi's biblography which mentioned in first volume of the book. When these name's bibliography translated, we give opportunity to comparison by adding information that is transferred in other sources about these names.Key Worsd: Sefine-i Nefise-i Mevleviyan, Mustafa Sakib Dede, Mowlawi persons 150

Arap dili ve edebiyatı açısından önemli bir mihenk taşı olan Cahiliye devri,özellikle edebiyat alanında, sonraki dönemlerin habercisi konumundadır. Aruz vebelâgatin mükemmel bir şekilde geliştiği bu dönemin şiir anlayışına hâkim olabilmekiçin, şairlerin içinde bulunduğu ve tabii olarak etkilendiği toplumsal hayat göz ardıedilmemelidir. Devrin şiir anlayışını ve şairlerin haleflerine olan etkisini anlamak içinşairlerin kişisel hayatları ve şiirleri hakkında bilgi sahibi olmak da önemli hususlardanbiridir.Klasik kaynaklarda Cahiliye'de yaşamış ve şiir sanatıyla uğraşmış pek çok şairinismi zikredilmektedir. Bu çalışmada, Cahiliye'nin şiir üstatlarından biri olarak kabulgörmesine rağmen, hakkında yeterli çalışmanın bulunmadığını tespit ettiğimiz, A'şâlakabıyla tanınmış, Meymûn b. Kays (ö. 7/629) ele alınmıştır. Şairi ve şiirlerini dahadoğru anlayabilmek adına, birinci bölümde dönemin toplumsal hayatı genel birgörünüm halinde ifade edilmiş, ikinci bölümde şairin hayatı, divanı ve diğer şairlereolan etkisi hakkında bilgi verilmiştir. Son bölümde ise şairin edebî kişiliğine değinilmiş,şiirlerinin üslûbundan ve konularından bahsedilerek çalışmaya son verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Cahiliye, A'şâ, Şair, Şiir. Jahiliyyah period, which is an important cornerstone for Arabic Language andLiterature, especially in literature, is the precursor of the next term. To be able toapprehend the poetry understanding of this period in which aruz prosody and rhetoricimproved very gloriously, the social life should not be ignored in which the poets liveand are impressed. To understand the poetry comprehension of the period and theeffects of poets to their successors, it is one of the important points to know personallives of poets and their poems.In classical sources the names of a lot of poets are mentioned who lived duringJahiliyyah period and occupied himself with poetry. In this work Meymûn b. Kays (d.629), known with his nickname A'şâ, is studied about whom there was no treatisealthough he was accepted one of the poetry masters of Jahiliyyah period. To be able tobetter understand poet and his poems, in first section notions about social life in thatperiod and in second section information about his life, his divan and his effect to otherpoets are given. In last section his personality, style and topics of his poems arementioned.Key Words: Jahiliyyah, A'şâ, Poet, Poetry. 128

Bu çalışmada Abdulkerîm el-Muderris'in, yaşadığı dönem ve hayatı ile ilgili bilgi verilmekte, kaleme aldığı Mevâhibu'r-Rahmân adlı eseri tanıtılmakta ve bu eserinde yer alan nahivle ilgili konular tespit edilip değerlendirilmektedir.Irak topraklarında yetişen ve çağımızın ender şahsiyetlerinden biri olan Abdulkerîm el-Muderris (ö. 1323/1905), hayatının son anına kadar hep ilim ve tedrisâtla meşgul olmuş ve çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. el-Muderris, bir yandan öğrenci yetiştirmekle meşgul olurken, diğer yandan da tefsir, hadis, fıkıh, dil, siyer ve ahlak gibi muhtelif alanlarda birçok eser kaleme almıştır. el-Muderris'in, telif ettiği en önemli eserlerden biri, Mevâhibu'r-Rahmân fî Tefsîri'l-Kur'ân adlı eseridir. Onun bu eseri, Arap dil biliminin alt dalları olan nahiv, sarf, lügat ve belâgat ile ilgili birçok bilgileri ihtivâ etmektedir. Bu eser, söz konusu ilimlerin yanında hadis, fıkıh, kırâat, siyer ve tarih gibi birçok alanla ilgili önemli bilgileri de içermektedir. Mevâhibu'r-Rahmân'da nahivle ilgili bilgiler, sarf, belâgat ve lüğat bilgilerine göre daha fazla yer almaktadır. el-Muderris, eserinde nahivle ilgili bilgileri verirken, dilcilerin görüşlerine yer vermekte, onların arasındki ihtilaflara değinmekte ve onların kendi görüşlerini desteklemek amacıyla zikrettikleri hüccet ve delillerini de serdetmektedir. Müellif bunun yanında, kendi tercih ve görüşlerini beyan etmekten de geri kalmamaktadır. Tercih ettiği görüşü desteklemek amacıyla semâ' ve kıyâsa baş vurmaktadır. Müellif, eserinde genellikle Cumhûr'a ve Basra Ekolüne ait görüşleri tercih etmekle birlikte, hiçbir zaman herhangi bir mezhebe karşı taassup beslememektedir. Zira müellif, âyetleri irab ederken, her hangi bir görüşe bağlı kalmadan söz konusu âyetlerin anlamlarına uygun olan görüşleri tercih etmektedir. In this study, the information about Abdulkerîm el-Muderris's life and his period has been given and his book called Mevâhibu'r-Rahman has been introduced and some subject about Grammatical Syntax inside that book have been detected and evaluated. Abdulkerîm el-Muderris, who was grown up at Iraq's land and one of the exceptional personality of our time, occupied with knowledge and educated a lot of students during all of his life. El- Muderris, in addition to educating students, wrote a lot of book in the various fields such as hadith, fıkh, language, the history of Prophet and the ethic. One of the significant books that el-Muderris wrote was that titled as Mevâhibu'r-Rahmân fî Tefsîri'l-Kur'ân. His that book includes many information about Grammatical Syntax, Syntax Dictionary ve Rhetoric which are the subsections of the science of Arab language. That book includes a lot of information about hadith, fıkh, the history of Prophet and the history in addition to mentioned sciences. There is more information about Grammatical Syntax than other linguistic information inside the Mevâhibu'r-Rahmân. When el- Muderris gave information about Nahiv in his book, at the same time presents views of philologists, mentions some debates that occurred between those philologist and submits philologist's evidence and proofs that to strength their opinions. The author, at the same, besides those views has declared his opinions and preferences. He uses the used hearin and analogy to support his preference opinion. Although the author generally preferred the views that belong to Majority and Basra School, he never has had an intolerance to other different denominations. Because when the author analyzes the verses, he preferred the views appropriating to the meanings of the verses without linking to any other school. 303

Kullanılan üslupların çeşitliliği dillere zenginlik kazandıran unsurlardan biridir. Dildeki üsluplar açısından son derece zengin olan Arapça'nın kullandığı üsluplardan biri de takdim-tehir olgusudur. Her dil gibi Arapça'da da cümlenin her ögesinin cümle içinde belli bir yeri vardır. Bu ögelerin olması gereken yerden öne alınması manasında olan takdim ile olması gereken yerden sonraya kalması manasında olan tehir tezimizin ana konusudur. Takdim-tehir bazen asıl itibari ile önce olması gereken cümle ögelerinin kendi yerlerinde kullanılması manasında da kullanılmıştır. Takdim-tehir üslubu Arapça'da dil kuralları açısından önem arz etmektedir. Dil kuralları açısından takdim edilmesi veya tehir edilmesi zorunlu olan yerler vardır. Cümle ögeleri, bazı durumlarda zorunlu olarak takdim veya tehir edilir. Bazen de dil kuralları açısından herhangi bir zorunluluk olmadan ögeler takdim veya tehir edilebilir. Takdim-tehir dil açısından önem arz ettiği gibi belâgat açısından da önemlidir. Sözü söyleyenin veya muhatabın ihtiyaç duyduğu birçok mana sadece takdim-tehir kullanılarak ifade edilebilir.Takdim-tehiri kullanarak farklı manalar ifade etmek isteyen kişinin, kullandığı üslubun fasih kullanım olduğunun en büyük delili de şiirde de kullanılmış olmasıdır ki şiir, Arapça'nın herkesçe kabul edilen bir kaynağıdır. Anahtar kelimeler: Dil, Takdim-Tehir, Şiir, Belâgat, Nahiv. The variety of stylistic devices in a language gives the laguage it's richness. Being full of different stylistic devices, the Arabic language also uses the sty of precedence and postponement. Like every other language, Arabic also has certain places for their elements in the sentence. The main topics of our thesis are the precedence, where the element of the sentence comes in a forward position and the postponement, where the element comes in an afterwards position in the sentence although their main place are other ones. Somentimes, precedence and postponement is described as using the elements of the sentence on their main places although they originially have to be in a forward position.The style of Precende and postponement has an important place in terms of Arabic grammer rules. There are places where the elements ara reguired to be precedenced or postponed. Sometimes elements can be postponed and precedenced without any restrictions of the languafe rules.Precendence and postponement is not only important in terms of language but also in terms of eloquence. Many of the meanings fort he speaker or listener can only be achieved by using precedence and postpomonent.The main factor that shows the correct usage of precedence and postponement by a person to active different meanings, is it's usage in the Arabic poem, which is a source accepted by all Arabic speakers fort he Arabic language.Key Words: Language, Precedence-Postponement, Poem, Rhetoric, Syntax. 185

Bu çalışmada, Libya şairlerinden olan Ahmed Refik el-Mehdevî üzerine odaklanılmıştır. Ahmed Refik el-Mehdevî gerek Arap şiiri gerekse de Libya şiirinde büyük bir rol oynamıştır. Onun şiirlerinin büyük çoğunluğu yurtseverlik ve halkı mücadeleye teşvikle ilgilidir. Şair tüm yaşamı boyunca bu tutumunu sürdürmüştür. Çalışmada şairin yaşadığı dönemde Libya'da edebi, kültürel ve siyasî hayat hakkında bilgi verilmiş ve onun, döneminde tüm alanlarda meydana gelen değişiklikler ele alınmıştır. Şair modern geleneksel ekol ve bu ekolün önemli şahsiyetlerini etkilemiştir. Şair Ahmed Refik el-Mehdevî'nin bu ekole etkileri açıkça görülmektedir; özellikle Iraklı şair ez-Zehravî'de kendini göstermiştir.Bu araştırma önsöz, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde konuya giriş mahiyetinde şairin yaşadığı dönemin siyasal ve kültürel hareketleri özellikle edebî hayat incelenmiştir. Daha sonra şairin doğumu, nesebi, yetişmesi, hocaları, öğrenciliği, ilmi hayatı ve farklı edebi ekollere etkisi ve şairin düşüncesini etkileyen faktörler üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise Ahmed Refik el-Mehdevî'nin edindiği şiirsel melekesi, şiirleri ve divanı, hitap ettiği tüm şiirsel amaçlar, onun ortaya koyduğu halk edebiyatı, çağırdığı yenilik ve gelişme, şiirde kullandığı üslup ve lafızlar incelenmiştir.Üçüncü bölümde ise şairin şiirlerinde öne çıkan vatanseverliği ele alınmıştır; nitekim Onun şiirlerinde ülkesini çok sevdiği belirginleşiyor ve onu her şeyden üstün tutmak istiyor. Aynı şekilde şairin ulusal birlik ve Arap birliği çağrısı, gurbet ve özlemin şiirindeki etkisi üzerinde durulmuştur. Sonuç olarak; bu çalışmada şairin karakteristik özellikleri ve onu Libya halk şairi haline getiren tüm nedenler zikredilmiştir. Şüphesiz onun bu şiirleri farklı bakış açılarından geniş çalışmalar yapılmaya elverişlidir.هذه الدراسة تهدف إلى تسليط الضوء على حياة الشاعر الليبي: »أحمد رفيق المهدوي»، ودوره الكبير في الشعر العربي عامة، والشعر الليبي خاصة، كما تُبرز سمة تميز شعره بالوطنية وحث الشعوب على الكفاح والنضال الذي كان ديدنه طوال حياته. وقد أظهرت الدراسة الحياة الأدبية والثقافية والسياسية السائدة في ليبيا في عصر الشاعر، والمتغيرات المختلفة التي عايشها في جميع المجالات. كذلك أبانت عن تأثر شاعرنا بالمدرسة التقليدية الحديثة وأعلامها الكبار، ومن أبرزهم الشاعر العراقي: «الزهاوي»، هذا التأثر الذي عكسته أشعار المهدوي بمنتهى الجلاء.وفي سياق تفصيل هذه الدراسة جعلت محتواها يتكون من مقدمة وتمهيد وثلاثة فصول. في الفصل الأول منها تم إلقاء الضوء على الحركة السياسية والثقافية في عصر الشاعر مع التركيز على الحياة الأدبية، ومن ثم التعريف بحياة الشاعر، حيث تناولت مولده ونسبه ونشأته وأساتذته وتلاميذه وحياته العملية، وتأثره بالمدارس الأدبية المختلفة والعوامل التي أثرت في تفكيره.أما الفصل الثاني فقد خصصته لشعر أحمد رفيق من حيث ملكة الشعر لديه، وأشعاره وديوانه، وكل الأغراض الشعرية التي تناولها الشاعر، والأدب الشعبي عنده، والتطور والتجديد الذي دعا إليه الشاعر، وأساليبه وألفاظه في شعره. والفصل الثالث تناولت فيه الوطنية لدى الشاعر، وعمق تعلقه بوطنه ورغبته العارمة في تقدم وطنه وازدهاره، كما ضمنته دعوة الشاعر إلى الوحدة الوطنية والوحدة العربية، والغربة والحنين وأثر ذلك في شعره. ثم أنهيت هذه الدراسة، بحمد الله، بخاتمة أوجزت فيها ما يخص الشاعر، ومزاياه التي جعلت منه شاعر الوطن الكبير في ليبيا، واستحقاق أشعاره لمزيد من الدراسة والبحث. This research concentrate one öf the Libyan poets calied Ahmed Rafeek AL- mahdawi. AL-mahdawi plays a big part in poetry, generally in Arabic, and specially in Libyan poetry, most of his poetry were about nationality to urge the peoples to struggle and sacrifice, and he continue doing it for whole of his life. This study showed how were the culture, the literature, and policy life in Libya of the time of AL-mahdawi and the changes that happens on his time in different area.AL-mahdawi was influenced by both of old and modem schools and there symbols, he was effected more by an Iraqi poet called AL-zhawi,- most of AL-mahdawi poetry shows his influence of this school and specially by AL-zhawi. The research consisting of:- introduction, preparing, and three chapters.The first chapter about the study of political and the culture movement in the time of AL-mahdawi , specially on the literature life, then identify the poet life, bom, origins, his teachers, students, careers, and his influence of the different literature schools, also the factors that effected in his thoughts.The second chapter I concentrate about the poetry of AL- mahdawi, how he inspire his poetry, diwans, and the literature that he wrote for development and renewal by using his ways and words in poetry. The third chapter about the nationality of AL-mahdawi and how.it appears in his poetry', and how he showed his love and cares for his country in some of his poetry, AL- mahdawi want his country to be better in all field, but the colonizer didn't allows. I show how AL-mahdawi invite to national unity and Arabic unity as it appears in his poetry, also his poetry about the broad and longing how it effect in his wrotes. 150

`Mehmed Zihni Efendi'nin Arap Lügatçiliğindeki Yeri` adlı tez çalışmamızda amacımız Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde yetişmiş büyük İslam alimlerinden Mehmed Zihni Efendi'nin sözlük kullanımına verdiği önemi göstererek sözlüklerin edebi ve ilmi açıdan işlevselliğini vurgulamak ve telif ettiği bir sözlüğü bulunmadığı halde kendisinin sözlük alanına katkılarını ortaya koymaktır. Çalışmamız iki bölüm ve ekten oluşmaktadır. İlk bölümde konuya temel olarak Arap dilinde sözlük çalışmaları ve sözlük yazım ekolleri, Osmanlı döneminde yapılan Arapça-Türkçe sözlük çalışmaları hakkında bilgi verdik. İkinci bölümde ise Zihni Efendi'nin Arap dili grameri ve edebiyatına dair Müntehab, Muktedab ve el-Kavlü'l-ceyyid adlı eserlerini inceleyerek hangi sözlüklerden, ne sıklıkla ve hangi sebeplerle faydalandığını tespit edip sözlüklerden istifade yöntemini ortaya koymaya çalıştık. Zihni Efendi'nin Türkçe açıklamalarda bulunduğu Arapça kelimeleri derleyerek meydana getirdiğimiz sözlük çalışmasını tertip, dil, anlam ve dil bilgisi yönünden inceleyerek tespitlerimizi dile getirdik. Zihni Efendi'nin özgünlüğünü görebilmek adına belli başlı kelime açıklamalarını Ahterî, Vankulu Lügati ve Kâmûs Tercümesi ile karşılaştırdık. Zihni Efendi adına oluşturduğumuz yedi bin küsür kelimelik sözlük çalışmasını ise ekte sunduk. Our purpose in this study which is called `Mehmed Zihni Efendi at Arabic Lexicography` is to demonstrate the importance that Mehmed Zihni Efendi attaches to the utilization of dictionary, to emphasize the functionality of dictionaries in terms of literature and science and to manifest his contributions to the area of lexicography even though he lacks his own compiled dictionary.Our study consists of two sections and attachments. In the first section, as a basis of the subject, we informed about the lexicographic studies in Arabic language, schools in writing dictionaries and Arabic-Turkish dictionary works in the Ottoman period. As for the second part, we analysed the Mehmed Zihni Efendi's works in the area of Arabic grammar and literature namely Müntehab, Muktedab and el-Kavlü'l-ceyyid. Then we attempted to determine which dictionaries he consulted, how frequent and for what reasons he benefited from them so that we tried to reveal his use of dictionaries. We compiled to the Arabic words that Zihni Efendi made Turkish explanations in a dictionary work. We analysed this work in terms of contexture, language, semantics and grammar and we uttered our points. Furthermore, we compared the word explanations whith Ahterî, Vankulu Lügati and Kâmus Tercümesi. Finally, we generated a dictionary work involving seven thousand odd words on behalf of Zihni Efendi and we enclosed herewith that work. 394

Bu çalışma Zeynelabidîn Zinar'ın hayatını, eserlerini ve çalışmalarını konu edinmektedir. Bu amaçla öncelikle çalışmanın amaç, yöntem ve önemi üzerinde durulmaktadır. Daha sonra çalışma beş bölüme ayrılarak yaşamı ve eserleri hakkında bilgi verilmektedir. Bu tez beş bölüm halinde Zinar'in çalışmalarını sırasıyla transkripsiyon (latinize) çalışmaları, telif ve çeviri eserler ve dergi ve gazete yazıları olarak incelemeye tabi tutmaktadır. Birinci bölümde öncelikle yazarın hayatından bahsedilmekte, daha sonra onun derleme çalışmaları ve derleme metodolojisi üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde yazarın derleme eserleri teker teker incelenmektedir. Üçüncü bölümde ise yazarın transkripsiyonunu yaptığı eserler hakkında bilgi verilmektedir. Dördüncü bölüm ise telif eserlere ve iki tane çeviri çalışmasının tanıtılmasına ayrılmıştır. Son bölümde yazarın çeşitli dergi, gazete ve internet sitelerinde yayınlanmış yazıları tasnif edilmiş. Bu tez genel olarak yazarın eserleri ve çalışmaları, kürt folkloru derlemeciliğindeki yeri ve derleme metodoloji açısından eleştirel bakış açısıyla incelenmiştir.Anahtar Sözcükler: Zeynelabidîn Zinar, derleme, folklor, transkripsiyon. This study deals with the life, works and works of Zeynelabidîn Zinar. For this purpose, the aim, method and importance of the study firstly are emphasized. Later, the study is divided into three sections, and information about his life and works are given.This work breaks Zinar's work into three parts: Compilation, transcription studies, copyright and works. Compilations are mostly made up of oral traditions of the Kurdish people such as tales, folk songs, stories, idioms, idioms, proverbs. Transkription studies mostly consist of classical works. Apart from this, there are also different studies that are about grammar and also written in arabic letters. Copyright works consist of authors' own works. These are mostly articles that the author writes in different platforms, publishes and brings in a book. His copyright works are biographical studies about Kurdish personalities he attribute importance, research writings, self-written stories and poems. In the conclusion , the author's works, studies and contributions to Kurdish literature and the role and effects of him and his works on the Kurdish literature are critically evaluated.Keywords: Zeynelabidîn Zinar, Compilation, Folklore, Transcription 209

Arapça Dilbilgisinin Yenilenmesinde Çağdaş Yönelimler` başlıklı tezimizde on d XIX. ve XX. yüzyılda Arapça dilbilgisi yenileme çabalarının doğasını incelemeye çalışmaktayız. Bununla birlikte konu ile ilgili ana kavramlara ışık tutarak çağrışımlarını belirlemeye çalışmaktayız. Tezimizi üç bölümde ele almaktayız. Bunlar; yenilik eğilimi, dilsel eğilimi ve pedagojik eğilimlerdir. Söz konusu çalışmadaki temel amacımız, dilbilim sisteminin geçmişi ve günümüz arasındaki tarihi ayrılık noktasını ortaya koymak, dilin de diğer unsurlar gibi değişen ve herşeyi etkisi altına alan uygarlığa tabi olduğunu ortaya koymaktır.Çalışmamızda modern araştırmacıların klasik âlimleri aşırı bir şekilde eleştirmelerini ve Arapça'yı doğasına aykırı olan teorilere tabi kılmalarını geçersiz kılmaya çalıştık. Bu amaçla aklî olarak yenileme gayretleri ile Arap dil yapısı arasına fark koyduk.Bu araştırma modern müktesebatın değerlendirilmesine katkıda bulunma ve bütün ümmet tarafından kabul edilen doğru metodu geri getirme girişimidir.Anahtar Kelimeler: Yönelimler, Arap dibilimciler, Yenilenme, Canlanma, Eğitim, Dil. In this thesis which is entitled` Modern trends of renewing in Arabic Grammar` I try to study the nature of renewal efforts in Arabic grammar at nineteenth and twentieth century, then shedding lights upon main concepts, trying to determine its directions. It required to be in three chapters; innovation trend, Linguistic trend, educational trend, and purpose of these is historical separation between now and past of linguistic system. Although I refuted researcher's exaggeration criticizing of the old and subjected the grammatical phenomena of derived theories imported from people which is in contrary to the nature of Arabic linguistic usage derived from the text, and distinguished between the efforts of renovation and the Arabic language system derived from nature. This research is an attempt to contribute in evaluation of the outputs of the modern Renaissance, which should be directed to be studied, and taking it back to the right course which is accepted by the nation.Keywords: directions, languge scholars, renewal, revival, education, Language. 121

Zincânî'nin Tasrifu'l-İzzî adlı eseri sarf ilminin önemli kitaplarından birisi olarak kabul edilir. Eser uzun süre bir ders kitabı olarak okutulmuş ve üzerine şerhler yazılmıştır. Kitabın en meşhur şerhi olan Teftâzânî'nin şerhinde izaha gerek duyulan şiir beyitleri bulunmaktadır ve bundan ötürü İbnü'l-Hanbelî Rabtu'ş-Şevârid fi halli'ş-Şevâhid adlı kitabı yazmıştır. Bu çalışmayı üç bölüme ayırdık. İlk bölümde üç âlimin (İzzî, Teftâzânî, İbnü'l-Hanbelî) hayatlarına, hocalarına, talebelerine ve en önemli eserlerine yer vererek bu alimlerin tanıtımını yaptık. İkinci bölümde el yazması çalışmasına yer verdik. Bu bölümde, araştırmada incelediğim nüshanın tanıtımı, nitelikleri, özellikleri, yazılma sebebi, üslubu ve bunlara ek olarak yazarın başvurduğu kaynaklar ve yazarın bu kaynaklar arasından öncelediklerinin belirtilmesini göstermeye çalıştım.Üçüncü bölümde de metinde geçen şiirlerin hangi şairlere ait olduğu, bu kişilerin tanıtımı ve yine kitapta geçen sözlerin ait olduğu kişiler ve bu sözlerin yer aldığı kitapları içeren bir metin incelemesi yaptık. Al-Azzi's Book of Dignity of Zanjani (655/1257) is considered one of theimportant books in the science of morphology. Therefore his life and his works are essential points of study. In his most famous comentary (791/13898) he mentioned verses of poetry that needed explanation and clarification. This why Ibn Hanbali wrote his book `Linking the evidence in the solution of the evidence` which we discussed in this work. We divided our work into three sections: 1.discussions on the three scientists (Al-Azi, Tafazani, Ibn Hanbali), providing information about their lives, teachers, students, and the most famous works they left us.2.Study of the manuscript. We discussed the details of a specific version of the text through its characteristics, reasons of the authorship, style, sources and references which used by the writer, and reference to the importance of the writers he cited.3.In this section we verified the authenticity of the manuscript. This was done by identifying the authors of the poems, discussing their lives, connecting the sayings mentioned with their authors and finally discussing other texts that used the poems. 196

ملخص يعدّ التّكرار من الظّواهر الأسلوبـيّـة الـمتمثّلـة بـشكل فعّال ومتميّز فـي الــنّــصوص الأدبـــيّــــة، ويــدلّ هذا على أنّ التّكرار سنّة من سنن الخلق، ومذهب من مذاهب كلامه أينما كان، وقد استخدمه في خطبه وأشعاره قديـمًا، وفـي إبـداعاتـه حديـثًا، ولعلّ ذلك يعكس خاصّية من خصائـص اللّغة؛ `وذلك لأنّ مدى الـمعانـي أكثر اتّـسـاعًــا مـن مــدى الألــفاظ، وهــذا يــستــدعي إعــادتـها وتكرارهـا عـلى أوجـه مـخــتـلفة، كما أنّ طبيعة الشّعر نفسه تسهم فـي استحضار التّكرار من خــــلال تكرار التّفعيلات، وأحرف الرّويّ، والإيقاع وغير ذلك`، وربّما تظهر عند الشّاعر حالة نفسيّة معيّنة لا يستطيع الخروج منها؛ فيلجأ إلى أسلوب التّكرار للتّعبير عمّا في داخله، لغاية أو هدف ما.الكلمات الافتتاحية: البارودي، الشعر، النكرار، الموسيقى ÖZETTekrar, edebi metinlerde etkili ve ayrı bir biçimde temsil edilen üslup olaylarından biridir: Bu, tekrarlamanın yaratılış yıllarından ve konuşmasının doktrinlerinden biri olduğunu gösterir. Eski konuşmalarını ve şiirlerini ve son zamanlardaki yaratıcılığını kullandı ve dilin özelliklerinin karakteristiğini yansıtabilirdi, `çünkü sözcüklerin kapsamından daha geniş anlamların kapsamı, ve bu da farklı yönlerde tekrarlama ve çoğaltma anlamına gelir.` Şiirin kendi doğası tekrarlayarak aktivasyonlarından tekrarını uyandırmak katkıda bulunur ve karakterler Ruwi, ritim ve diğer` ve ne zaman belli psikolojik durumu onlardan çıkamayız şair görünebilir; o çok ya amaçla, onun içinde ne olduğunu ifade etmek tekrarı yöntemine başvurmaktadır.Anahtar Kelimeler: Bârûdî, Şiir, Tekrar, Müzik 142

Tasavvuf ve edebiyat arasında derin ve özel bir ilişki kurulmuştur. Bu ilişkiden tasavvuf edebiyatı doğmuştur. Tasavvuf edebiyatı yazarları kendilerine özel bir dil kullanmişlardır. Bu dil öncelikle arap edebiyatında daha sonra da iran edebiyatında görülmektedir. Klasik kürt edebiyatı yazarları da tasavvuf edebiyatından kendilerini mahrum etmemiş ve bu konuda edebi eserler meydana getirmişlerdir. Kürt tasavvuf edebiyatının yazarlarından birisi Mela 'Ebdul'ezîz Bitlîsîdir.Mela 'Ebdul'ezîz Bitlîsî (1856-1928) klasik kürt edebiyatında kayıp ve tanınmamış bir yazardır. Bîtlîsi, şiirlerinde Şeyda mahlasını kullanmıştır. Şeyda, tam bir divan sahibi olup, divanını dört dil (Kürtçe, Arapça, Farsça, Türkçe) kullanmıştır. Bitlîsî'nın divanında birinci ağırlıklı dil farsça olsa da ikinci ağırlıklı dil Kürtçedir. Şiirler klasik tarzda ve aruz ölçüsü ile yazılmıştır. Divanın yazara ait el yazması şimdiye kadar bulunmamış ve basılmamıştır. Biz tezimizi müstensihi belli olmayan bir el yazma nüshasından yararlanarak hazırladık.`Şeyda'nın divanında tasavvuf` adlı bu tezimiz de, tasavvuf ve Şeyda'nın tasavvufî görüşleri üzerine yoğunlaştık. Şeyda, şiirlerinde dört dil ile tasavvufi konuları tahlil etmiş bir şairdir. Biz de tasavvufi konuları onun şiirlerini süzerek ortaya çıkardık. Çok rahatlıkla ifade edebiliriz ki, şiirlerinin ana teması tasavvuftur. Çalışmamızın başında edebiyat ve tasavvuf arasında var olan ilişkiye temas ettik. Daha donra tasavvuf un tarihi süreç içinde gelişimini ve bazı tarikatları ele aldık. Ana tema olarak Şeyda'nın şiirlerinde tasavvuf ve işlenen tasavvufi konuları ortaya çıkardık. Tanınmamış ve kayıp bir kürt şair ve lokal bir konu bu tezin ana unsurları oldular.Anahtar Kelimeler: Kürd Edebiyatı, Tasavvuf, Mela 'Ebdul'ezîz Bitlîsî, Tasavvuf, Şeyda, Divan. İn our thesis, a deep and special relationship has been established between sufism and literature. Sufi literature has arisen from this relation. The authors of sufi literature have set up a special language for themselves. This language is firstly seen in Arabic literature and then in Iranian literature. Also the authors of classical Kurdish literature haven't deprived themselves of sufi literature and they wrote literate books about this topic. One of the authors of Kurdish sufi literature is Mela 'Ebdul'ezîz Bitlîsî. Mela 'Ebdul'ezîz Bitlîsî (1856-1928) is a lost and unknown author in classical Kurdish literature. Bitlîsî used 'Şeyda' pen name in his poems. Şeyda has a complete divan and used four languages (Kurdish, Arabic, Persian, Turkish) in it. The first weighted language of the divan of Bitlîsî is Persian. The second weighted language is Kurdish. The poems have been written in classical style and with the scale of aruz. The handwriting of the authorhas not been found until now and has not been published.In this study, we focused on sufism and the views of Şeyda on sufism. Şeyda is a poet who analyzed sufi themes with four languages in his poems. We brought sufi themes to the light by filtering some of his poems. We can easily say that the main theme of his poems is sufism.At the beginning of our study, we mentioned the relation between literature and sufism. Then we wrote about the development of sufism in history and some sects. As the main theme, we put forward sufism and sufi themes in Şeyda's poems. An unknown and lost Kurdish poet and a local theme have become the main fact of this thesis.Keywords: Kurdish Literature, Sufism, The Mela 'Ebdul'ezîz Bitlîsî, Şeyda, Divan, 220

İlk dilciler büyük bir gayret ve samimiyetle çok kısa bir sürede Arap gramerini oluşturmuşlardır. Ancak bu hızlı gelişim bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Zira nahiv ilmi teorik açıdan oluşumunu tam anlamıyla tamamlamadan Arapça öğretimine duyulan ihtiyaçtan ötürü öğretim boyutu ön plana çıkmış ve öğretici gramer ile ilmî gramer birbirine karışmıştır. Nahiv ilmini olumsuz etkileyen bu sorun ancak modern dönemde aşılabilmiştir. Fasih Arapça sevgisinde dengeyi tutturamayan bazı iyi niyetli dilcilerin aşırı tutucu davranışları da nahvin canlılığını yitirmesine ve dilsel gelişime ayak uyduramamasına sebep olmuştur. Bunun yanı sıra hicri üçüncü asırdan itibaren dilcilerin mantık ilminin yönteminden istifade etmede aşırıya kaçmaları da bazı sorunlara sebebiyet vermiştir. Nitekim dilcilerin mantık ilkelerini dil üzerinde hakem tayin etmeleri, çok sayıda üslubu ve dilsel kullanımı reddetmelerine neden olmuştur. Böylece, ilk başta illetler vasıtasıyla dil sistemini aklî delillerle açıklamaya çalışan nahivciler, zamanla illetlerin peşine düşerek nahiv ilmini ihtilaf ve tartışmalara boğmuşlardır. Daha ilk dönemde nahiv öğretimindeki zorlukların farkına varan bazı dilciler, geniş nahiv kitaplarını ihtisar etmiş, kullanılan ağır ve girift dili basitleştirerek pratik anlamda nahvin kolaylaştırılması yönünde çaba harcamışlardır. Ancak sorunun kaynağına inemedikleri için nahiv öğretimindeki zorluklar devam edegelmiştir. Bununla birlikte klasik dönemde teorik açıdan da nahve bazı eleştiriler yöneltilmiştir. Başta İbn Maḍâ olmak üzere Endülüslü âlimler tarafından dile getirilen ve zâhirî mezhebinin etkisini taşıyan bu görüşlerin, modern döneme kadar ilgi görmediği ve nahiv öğretimine de herhangi bir etkisinin olmadığı ifade edilebilir. Modern döneme gelindiğinde ise nahiv ilmi bu kez hem teorik hem de pratik olarak daha kapsamlı reform talepleriyle karşı karşıya kalmıştır. Batı’da eğitim gören bazı dilciler, modern dilbilimleri alanındaki gelişmelerden yararlanarak nahiv öğretiminin kolaylaştırılması yönünde çalışmalara başlamışlardır. Pratik anlamdaki yenilikçi çabalar kısa sürede sonuç vermiş ve nahiv ilmindeki zorluklar önemli ölçüde giderilmiştir. Teorik anlamdaki yenilikçilik hareketi ise beklenen etkiyi gösterememiş ve büyük oranda başarısız olmuştur. Bu hareketin başarısız olmasının sebepleri arasında, modern dilcilerin, güçlü nahiv teorisine karşın sağlam bir alternatif sunamamaları, söz konusu hareketin Batı menşeli olması sebebiyle gelenekçi dilciler tarafından kuşkuyla karşılanması, Kur’ân-ı Kerîm ve temel dinî kaynakların Arapça olmasından dolayı konunun hassas olması vb. hususlar sayılabilir. Arap gramerinin kolaylaştırılmasına yönelik yenilikçilik hareketlerini konu edinen bu araştırmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Girişte araştırmanın konusu, amacı ve metodu belirtilmiş, izlenen yöntem ve kaynak kritiği beyan edilmiştir. Birinci bölümde, nahvin oluşum, olgunlaşma ve gerileme süreçlerine kısaca değinilmiş, yenilikçilik ile ilgili temel kavramlar açıklanmıştır. Ayrıca nahivdeki zorluklara, bu zorlukların ortaya çıkmasına sebep olan hususlara ve nahvin delillerine de kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde ise nahvin özüyle ilgili olan ve teorik diye ifade edilebilen yenilikçi görüşler ele alınmıştır. Bu çerçevede nahvin temelini oluşturan veya nahvin temel konularından olan bazı meselelerle ilgili klasik ve yenilikçi görüşler karşılaştırmalı bir şekilde ele alınıp değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde de nahvin sunumuyla ilgili yenilikçi yaklaşımlar ele alınmıştır. Bu kapsamda, klasik dönemde nahiv kitaplarında dil ve üsluptan kaynaklanan sıkıntıların giderilmesine ve telife yönelik yöntem geliştirme çabalarına değinilmiştir. Yine bu bölümde, modern dönemdeki nahiv kolaylaştırma çabaları, tarihî arka plan ve takip edilen yöntemler açısından ele alınmış, bu bağlamda ortaya çıkan görüş ve öneriler, sonuçlarıyla birlikte değerlendirilmiştir., First linguists made up Arabic grammar in a very short time with great effort and sincerely. However, this fast development brought some problems together itself. Because before syntax science theoretically completed its occurrence, the teaching aspect of Arabic came to forefront due to need for Arabic teaching and instructive grammar and scientific grammar mixed each other. This problem influencing syntax science was able to be overcome in the modern era, though. The behaviour of some extremely conservative but well intentioned linguists who couldn’t balance in the love of fluent Arabic caused that syntax would lose its vitality and that it would not keep pace with linguistic development. Besides, the fact that the linguists exaggerated using logic science led to some problems from hegira third century. As a result, that the linguists agreed that the logical principles would be judge on language caused that they had to refute a numerous styles and linguistic usages. Therefore, the syntax scientists, who at first tried to explain the language systems with reasonable evidences by means of reasons, by time chasing after the reasons, smothered syntax science into contradictions and discussion. Even during its first period, some linguists becoming aware of the difficulties in syntax teaching shortened their extensive syntax books; and endeavoured to ease syntax in practical terms by simplifying heavy and complex language used in them. However, since they could not retrace the problem, the challenges in teaching continued. In addition, some criticisms were directed to syntax in terms of theory in classical period. Starting with Ibn Madâ, these opinions expressed by Andalusian scholars and conveying the effects of Zâhirî sect did not attract any attention; and can be said to have had no influence on syntax teaching. When it came to the modern period, syntax science faced more comprehensive requests both theoretically and practically this time. Some linguists having had education in western countries started studies to ease syntax teaching utilizing developments in the field of modern linguistics. Innovating efforts in practical sense yielded results in a short time and the difficulties in the science of syntax were eliminated significantly. However, theoretical innovating movement did not show the expected results and failed great deal. Among the reasons why this movement failed, the following issues can be stated that modern linguists could not put forward any alternatives against strong syntax theory and that the before-mentioned movement was met with suspicion due to the fact that it was of Western origin and that the basic sources of religion and Holy Qur’an was Arabic. Our present study whose subject is to search the innovative movements to ease Arabic grammar consists of an introduction and three parts. In the introduction part, the topic of the study, its aim and method have been stated and the method followed and source critiques have been expressed. In the first part, the occurrence of syntax, its maturation and regression processes have briefly been mentioned; and fundamental concepts related to innovation have been explained. In addition to these, the difficulties in syntax and the reasons having caused these difficulties to emerge and the evidences of syntax have been referred to. In the second part, innovative opinions which can be expressed as theoretical and related to the essence of syntax have been handled. Within this framework, classical and innovative opinions about some issues which are of the main topics of syntax and which make the bases of it have been comparatively handled and evaluated. In the third part, innovative approaches about presentation of syntax have been discussed. Within this context, eliminating the difficulties stemming from language and style in syntax books of classical period and the method development efforts to copyright have been mentioned. Again in this part, the efforts to ease syntax in the modern period have been discussed in terms of historical background and methods followed; so, the opinions and suggestions revealed in this respect have been evaluated together.

Zeynelabidin Çiçek Hoca'nın el-Mesâilu'l-Maksûde adlı şerhi, el-Berzencî'nin nahiv ilminde amiller hakkında manzum olarak telif ettiği el-'Avâmilu'l-Manzûme adlı metin üzerine yazılmıştır. Bu çalışmada Çiçek'in el-Mesâilu'l-Maksûde fi Şerhi 'Avâmili'l-Manzûme adlı şerhi çeşitli yönleriyle incelenip tanıtımı yapılmıştır. Çalışmamız giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde Arap Dili gramerine genel bir bakış, nahiv ilminin doğuşu, gelişimi, ortaya çıkışını etkileyen faktörler, ekolleri, bu ilimde yazma geleneği ve el-'Avâmilu'l-Manzûme'nin müellifi olan el-Berzencî ve eseri hakkında bilgiler ele alınmıştır. Çalışmamızın birinci bölümünde el-Mesâilu'l-Maksûde adlı şerhin müellifi olan Zeynelabidin Çiçek'in hayatı ve ilmi yönü hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, el-Mesâilu'l-Maksûde adlı şerhin yazılış gayesi, şekil ve muhtevası, metodu, üslubu, istişhadı, kullandığı örnekleri, kaynakları ve Zeynelabidin Hoca'nın nâzıma yönelttiği eleştirileri incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise el-Mesâilu'l-Maksûde adlı şerhle ilgili yapılan çalışmada elde edilen sonuçlara yer verilmiştir. Zeynelabidin Çiçek's book named al-Mesâilu'l-Maksûde is written as a commentary on the text al-'Avâmilu'l-Manzûme has written by al-Berzencî. Berzencî's book is a poetic work that deals with avamil in the nahv. Çiçek's book al-Mesâilu'l-Maksûde fi Şerhi 'Avâmili'l-Manzûme has been examined and promoted by various aspects in the study. This study consists of introduction and two parts and the result. It was deal with an overview of the grammar of Arabic language and the development of nahiv, the factors affecting its appearance, the schools, the writing tradition and information about al-Barzenci who is the author of al-'Avâmilu'l-Manzûme and his work in the introduction. It was informed about the life and scientific direction of Zeynelabidin Çiçek's al-Mesâilu'l-Maksûde in the first part of the study. It was examined in purpose of writing of al-Mesâilu'l-Maksûde, the form and content, method, style, examples, sources and criticisms of Zeynelabidin in the second chapter. It was investigated the results of the study on al-Mesâilu'l-Maksûde in the results of the study. 134

Kitabı tanıtmayı ve araştırmacıların istifadesine sunmayı amaçlamaktayız. Ehlince takdir edileceği üzere el-Mutavvel belagat alanında önemli bir yere sahiptir. Bu sebeple ihtiva ettiği bilgilerin bilim dünyasına önemli katkılar sağlayacağını düşünüyoruz .Bahsi geçen kitabın dışında tezimizin kapsamı dahilinde yazarın hayatı, yaşadığı dönem ve yazdığı eserlere dair bilgiler verilecektir. Ayrıca şerhe konu olan el-Mutavvel kitabın muhtevasına ve şerhlerine de değinilecektir We intend to introduce the book and to present it to the researchers. As will be appreciated, al-Mutavvel has an important place in the field of eloquence. For this reason, we believe that the information it contains will provide important contributions to the scientific world.In addition to the book that covers the book, information about the author's life, the period he lived and the works he wrote will be provided. In addition, al-Mutavvel, the subject matter of the commentary, will be referred to the content and commentary of the book 487

Bu çalışma, Afyon Gedik Ahmed Paşa İl Halk Kütüphanesinde bulunan nahiv ve sarf ilmine dair 215 adet eserin tasnif ve tavsifini içermektedir. Bu eserlerden 155 adedi nahiv, 60 adedi ise sarf ilmiyle alakalıdır. Tezin giriş bölümünde İslâmi Yazmaların Tarihçesi, Afyon Gedik Ahmed Paşa İl Halk Kütüphanesi'nin tarihçesi, yazma eserlerde kullanılan terimler ve tezin hazırlanmasında kullanılan yöntem hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmamızın ilk bölümü nahiv alanındaki eserleri içermektedir. Bu bölümde toplam 155 adet eser bulunmaktadır. İkinci bölüm ise sarf alanındaki eserleri içermektedir. Bu bölümde 60 adet eserden oluşmaktadır. Bu çalışmada, kütüphanelerimizde bulunan ve gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen hazinelerimizin konuyla ilgilenen araştırmacıların hizmetine sunulması için yapılan çalışmalara küçük bir katkı sağlamayı amaçladık., This study covers the classification and description of 215 works related to Arabic syntax and morphology knowledge in Afyon Gedik Ahmet Pasha Provincial Public Library. Of these works, 155 are related to nahw (syntax) and 60 are related to sarf (morphology). In the introduction part of the thesis, some information is given about the history of Islamic writings, the history of Afyon Gedik Ahmet Pasha Provincial Public Library, the terms used in writing works and the method used in preparing the thesis. The first part of our work includes the works in the field of nahw (syntax). In this part, there are 155 works in total. In the second part, there are works in the field of sarf (morphology). This part consists of 60 works. In this study, we aimed to provide a small contribution to the works carried out to provide researchers interested in the subject by presenting the treasures in our libraries that are waiting to be revealed.

Arap edebiyatında el-Kıssatu'l-Kasîra olarak bilinen kısa öykünün varlığı Kur'an'da geçen kıssalara dayandırılmaktadır. Kısa öykünün değer kazanması ise, yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde Muhammed Teymur'un fi'l-Kitâr adlı öyküsü ile gerçekleşmiştir. Arap dünyasında öykü çalışmalarının yapıldığı ülkelerden biri de Suriye'dir.21.yy. Suriye yazarlarından olan Muhabbık, 1949'da Halep'te dünyaya geldi. Arap edebiyatında başarılara imza atan yazar, Halep Üniversitesinde çalışmalarına, derslerine devam etmektedir. Yazar öykülerinde, toplumun ihtiyaç duyduğu konulara eğilerek okuruna fayda sağlamaya çalışmaktadır. Düşündüren yapıya sahip olan öyküleri, kısa oluşu ile de okurunu usandırmamaktadır. Muhabbık'ın kıssalarının genelinde dini değerler hâkimdir. Ona göre bireyin erdemli oluşu, bu değerlere sahip olması ile mümkündür. Bu yüzden kıssalarında değerlerden uzaklaşan toplumların içler acısı duruma düştüğünü vurgulayarak, ancak İslami yaşantıya sahip bir toplumun, yaşanılır bir toplum olduğunu ifade etmektedir.Muhabbık, kısa öykülerinde değerleri öyküleyerek tasvir etmektedir. Özellikle günümüzde yapılan yanlışları, hataları, dinen yasaklanan hükümleri kaleme alarak bunların ıslahını amaçlamaktadır. Çalışmadaki amaç, Muhabbık'ı yakından tanıyıp din konusundaki işlediği değerleri kaleme almaktır.Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde kıssa kavramına eş olan öykü, öykünün kısımları, Türk ve Arap edebiyatında öykünün varlığı işlenmiştir. İkinci bölümde, Muhabbık'ın hayatı ve eserlerine özellikle de kısa öykülerine yer verilmiştir. Araştırmanın temelini oluşturan son bölümde ise yazarın kısa öykülerindeki dini değerler ele alınarak çalışma tamamlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kısa Öykü, Muhabbık, Arap Edebiyatı, Dini Değer The existence of a short narration known as al-Kıssatul Kasira in Arabic literature is based on the fate in the Qur'an. The appreciation of the short story was realized in the first quarter of the twentieth century by Muhammad Teymur's story called fi'l-Kitar. Syria was one of the countries where the story work in the Arab world was madeMuhabbık, who was one of the writers of the 21st century Syrians, born in Aleppo in 1949. The author who succeeds in Arabic literature continues his lessons for working at Aleppo University. The author tries to provide benefits to the reader by leaning on the issues that the community needs. The stories that lead to thinking about the person are not troubled by the short formation.Muhabbık's stories are dominated by religious values in general. According to him, the virtue of the individual is possible if the individual has these values. So in the story, stressing that the Islamic values of society away from the deplorable situation falls, while the case of having an Islamic society would consist life livable states.Muhabbık narrates the values in his stories. In particular, He aims to modernize and correct mistakes, delinquents, and so on. The purpose of the study is to get familiar with Muhabbık and to keep the values he works on the subject of religion.This study consists of three sections. In the introduction of the study, the concept of story aka narration, its components and the existence of the stories in Arabic and Turkish literatures are covered. The second section includes information on Muhabbik's life, his work and specifically his short stories. The last section, which is the core part of the study, concludes this thesis by taking into account the religious values in the work of Muhabbik's short stories.Keywords: Story, Muhabbık, Arabic Literature, Relıgıous Value. 134

Lafzın anlamla bir araya gelme sürecini ontolojik düzeyde inceleyen Vaz' ilmi, kelimeyi hem lafız hem de anlam açısından ele alarak bu çerçevede ortaya çıkan meseleleri tartışma konusu yapmaktadır. Bir ilim olarak teşekkülünü diğer İslami ilimlere nazaran geç tamamlayan Vaz' ilminin diğer ilimlerden bağımsızlaşma serüveni, hicrî sekizinci asırda Adudüddin el-Îcî (ö.756/1355)'nin er-Risaletü'l-Vaz'iyye adlı risalesi ile başlamaktadır. Bu risale üzerine yazılan şerhlerin, Vaz' ilminin bir ilim olarak değerlendirilip konularının netleşmesinde önemli bir yeri vardır. Özellikle ilk yazılan şerhler, Îcî öncesi vaz' olgusuna dair verilerin tedvin edilip diğer ilimlerden ayrıştırılmasında büyük bir role sahiptir. Bu çalışma, er-Risaletü'l-Vaz'iyye üzerine yazılmış ilk şerhler arasında yer alan Ebu'l-Kasım es-Semerkandî'nin kaleme aldığı Şerhu'r-Risaleti'l- Vaz'iyye adlı şerhin tahkik ve değerlendirmesini konu edinmektedir. Üç bölümden oluşan bu tezin ilk bölümünde Semerkandî'nin hayatı ve eserlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde ise bu şerhin tahlili ve Vaz' ilmi içerisindeki yeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Üçüncü ve son bölümde ise Şerhu'r-Risaleti'l- Vaz'iyye'nin tahkikli metnine yer verilmiştir. The science of waḍ‛ (the 'givenness of speech'), which examines the process in which the word (lafẓ) and its meaning (ma‛nā) are wedded at the ontological level, by approaching the word form (kalimah) in terms of both words and meanings and the issues that emerge in this context are subject to discussion. The science of waḍ‛ as a branch of knowledge whose structure was completed rather late in comparison with other Islamic sciences, begins its feat of independence from other sciences in the eighth/fourteenth-century with ‛Aḍud al-dīn al-Ījī's treatise Al-Risālah al-waḍ‛iyyah. The commentaries written on this treatise, which had assessed the science of waḍ‛ as a branch of knowledge and clarified its issues, occupy an important place. The earliest commentaries, in particular, played a significant role in codifying the material prior to Ījī and separating it from other sciences. This study delivers a critical edition and an assessment of Abū al-Qāsim al-Samarqandī's Sharḥ al-Risālah al-waḍ‛iyyah, which is among the first commentaries written on Al-Risālah al-waḍ‛iyyah. This thesis, which is comprised of three chapters, has assigned the first chapter on the life and works of Samarqandī. The second chapter is devoted to an analysis of this commentary and its place in the science of waḍ‛. The third and final chapter presents a critically edited text of the Sharḥ al-Risālah al-waḍ‛iyyah. 147

Klasik Arap edebiyatında hazırcevaplığı ve sivri diliyle temayüz eden Ebü'l-'Aynâ, Abbâsî Halifesi Mütevekkil-Alellah'ın nedîmi olarak ün kazanmış bir nüktedandır. Kıvrak zekası ve dil ilimlerindeki maharetinin ürünü olan nükteleriyle hem yaşadığı çağa damga vurmuş hem de müteakip dönemlerin mizahına etki etmiştir. Onu ayrıcalıklı kılan en önemli özellik Kur'ân-ı Kerîm ayetlerinden iktibasla nükte üretme sanatında başı çeken isim olmasıdır. Tezimiz, ülkemizde pek bilinmeyen ve hakkında yeterince çalışma yapılmayan bu mizah ustasını tanıtmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda önce biyografisine yer verilip hakkında yapılan bilimsel çalışmalara değinilmiştir. Daha sonra edebi kişiliğinin çeşitli yönlerine ışık tutulmuş, akabinde hayatında önemli bir yere sahip birtakım devlet adamları ve ediplerle kurduğu ilişkiler üzerinde durulmuştur. Son olarak ise mizahının ana konuları ve nüktelerinde sıkça kullandığı teknikler zengin anekdotik malzeme eşliğinde detaylı biçimde işlenmiştir. Abu'l-'Aynâ, who came to the fore by his wits and sharp tongue in classical Arabic literature, gained a reputation as the courtier of the Abbasid Caliphate Mutevekkil-Alellah. With his subtle wits and language skills, he both leaved his mark on his age and influenced the following periods' humor. The most important feature that distinguishes him is that he was the leader in the art of producing wits and jokes by quotation from the Qur'anic verses. Our aim is to introduce this humorist who is not known in our country and is not studied enough. In this context, firstly Abu'l-'Aynâ's biography was given and the scientific studies about him were mentioned. Later we shed light on various aspects of the literary personality and mentioned some statesmen who have an important place in his life, and the relations he has established with men of letters. Finally, the main subjects and the techniques that are frequently used in Abu'l-'Aynâ's humor's are discussed in detail accompanied with some anecdotal materials. 114

Bu araştırma Arap dilinde kıyası incelemiş ve Basra ve Kûfe dil ekollerindeki rolünü tespit etmeyi amaçlamıştır.Çalışma giriş ve sonuç kısımları hariç iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın amacı, kapsamı, yöntemi ve kaynakları üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde kıyas kavramının tanımı, rükünleri ve çeşitleri ele alınmıştır. İkinci bölümde ise kıyasın Basra ve Kûfe dil ekollerindeki rolü farklı nahiv konuları üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır.Bu çalışmayla Basra ve Kûfeli nahivcilerin dil çalışmalarında kıyası etkin bir şekilde kullandıkları görülmüştür. Ayrıca bu araştırmayla kıyasın gerek aynı ekol içerisinde gerekse iki ekol arasındaki nahiv tartışmalarının yaşanmasında ve farklı görüşlerin ortaya çıkmasında önemli bir etkiye sahip olduğu da tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Dil, Nahiv, Basra Ekolü, Kûfe Ekolü, Kıyas. This study aims to examine al-qiyâs (analogy) in Arabic language and to identify its role in Basra and Kûfa's language schools. The study consists of two parts except the introduction and conclusion. The introduction focuses on the aim, scope, methodology and resources of the research.The first part discusses the definition, ruminations and varieties of the concept of al-qiyâs while the second part tries to identify the role of al-qiyâs in Basra and Kûfa's language schools through different grammar subjects.This study showed that Basra and Kûfic grammars use al-qiyâs effectively in language studies. It was also found that al-qiyâs has an important effect on discussions made in the same school or between two schools and on the appearance of different views.Key Words: Language, Grammar, Basra Schools, Kûfa Schools, al-Qiyâs. 221

en-Nemir b. Tevleb hem Cahiliye ve hem de İslami dönemde yaşamış önemli bir şairdir. Şiirlerinde kimseyi övmemiş ve yermemiştir. Kahramanlığı, cömertliği ve şiirlerinin kalitesi açısından Arapların meşhur şairi Hatim et-Tâî'ye benzetilmiştir. Hz. Peygamber'in sohbetinde bulunmuş ve ondan hadis rivayet etmiştir.Bu çalışma giriş, iki ana bölüm, en-Nemir b. Tevleb Divanı'nın Türkçeye tercümesi ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde Cahiliyye kelimesinin sözlük ve terim anlamı açıklanmış, Cahiliyye Dönemi Şiiri hakkında bilgi verilmiş ve o dönemde şiir ve şairin toplumdaki yeri ve şiiri önemli kılan etkenlerin ne olduğu üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde en-Nemir b. Tevleb'in hayatı, ailesi, yaşadığı dönemin siyasi ve kültürel özellikleri, İslam'a girişi, kişiliği, cömertliği ve vefatı hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca şairliği, şiiri ve şiirinde kullandığı manalar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, şiiri tema ve üslup açısından incelenmiştir.Ek bölümünde, şairin divanının Türkçeye çevirisi verilmiştir. en-Nemir b. Tevleb is an important poet who lived both in Cahiliye (Pre-islamic age of ignorance) and in Islamic period. He had never eulogized or satirized anybody in his poems. He has been associated with the famous Arabian poet Hatim et-Tâî, in terms of his heroism, generosity and the quality of his poems. He participated in the Prophet's conversation and narrated hadith from him.This study consists of an Introduction, two main chapters, the Turkish translation of en-Nemir b. Tevleb's Divan (Literary poems) and a Conclusion. In the Introduction, the lexical and terminological meanings of Cahiliye are discussed. After that, general information about the poems of Cahiliye Period is presented and the roles of poet and poem in the society and the factors which made poetry important are considered. In the first chapter, the life of en-Nemir b. Tevleb, information about his family, the political and cultural situation which he lived in, his acceptance of İslam, his generosity and his death are scrutinized.The second chapter focuses on his poem and his poesy. Finally, en-Temir b. Tevleb's Divan is translated from Arabic into Turkish. 136

Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın konusu Abdurrahmân Hâlis Tâlebânî'nin Dîvân'ı ve manzumelerin doğru bir şekilde tespit edilerek bilgisayar ortamına aktarımı ve Türkçe'ye tercüme edilip araştırılmasından ibarettir. Dîvân'ın ilk kısmı, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'ye ait Mesnevî'nin ilk 18 beytinin manzum şerhidir. Geriye kalan İkinci Kısımdaki şiirler ise, şairin iç dünyasını ve manevi âlemini yansıtan Farsça gazeller ve bazı şairlerin gazellerine yapmış olduğu çoğunluğu Farsça tahmisler ile birkaç parça rubaiden ibarettir. Arapça olarak yazdığı şiirler, sadece bulundurmak maksadı ile kaleme alınmış birkaç manzumeden ibarettir. Buna karşılık Türkçe şiirleri biraz daha fazladır: Altı gazel ve beş muhammes ile toplam on bir adet Türkçe manzumesi bulunmaktadır. Anahtar kelimeler: Halis-i Kerküki, Talebani, Manzum Mesnevî Şerhi, Divan. The subject of this work which is prepared as a MA thesis is to identify the dewan and poem of Abdurrrahmân Hâlis Tâlebânî in the correct way, and to transfer them into the virtual setting, and to translate into Turkish. The first part of the Dewan is a poetic exegesis of first 18 couplets (bayt) of Masnavi belonging to Mevlana Celaleddiin-i Rumi. The rest of the poems in the Second Part are consist of Farsi ghazels which reflects the feelings and spiritual state of the poet, tahmises (similar to cinquain in terms of form) most of which are Farsi to some poets' ghazels and a couple of ruba'i The poems he wrote in Arabic are composed of a couple of poems which were written just to be kept in the book. However he wrote in Turkish a bit more. He has six ghazels, five cinquains (called muhammmes in Turkish) and totally eleven poems in Turkish. Keywords: Halis-i Kerkuki, Talebani, Exegesis of a Poetic Masnavi, Diwan. 146

Yüksek Lisans Tezi, 20. yy. Mısır Edebiyatı, özellikle Modern Arap Edebiyatının teşekkülünde ve gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Bu asırda Mısır'da pek çok yazar ve şâir yetişmiştir. Bu tezde, Mısırlı yazarlardan biri olan Abdulhamîd Cûde es-Sahhâr'ın hayatı ile birlikte Arap Dili ve Edebiyatındaki yeri incelenmiştir. Abdulhamîd Cûde es-Sahhâr yaşadığı dönemde siyasi ve sosyal olaylara duyarsız kalmamış ve bu alanlarda toplumu şekillendirecek pek çok eser vermiştir. 80'i aşkın eser vermiş olması onu bu konuda pek çok yazar ve şâirden ayırmaktadır. Yazarlığı dışında sinema dünyasının etkin isimlerden biri olan es-Sahhâr, yaşadığı dönemin sosyal, siyasi ve ekonomik olaylarını ele aldığı senaryoları ve romanları, sinema dünyasına uyarlanarak izleyicilerin beğenisine sunulmuştur. Tarihe olan ilgisini, İslamî hassasiyetiyle birleştiren yazar, dini konuları ve İslam tarihini içeren pek çok eseri okuyanların duygularını etkileyecek şekilde kaleme almıştır., 20. Century Egyptian Literature plays a crucial role in Modern Arabic Literature's form and advancement. This century gave birth to many authors and poets in Egypt. In this paper, one of these authors, Abdulhamîd Cûde es-Sahhâr is analyzed on his lifeworks and his importance in Arabic Language and Literature. During his active era, Abdulhamîd Cûde es-Sahhâr has not been insensitive to political and social events and responded these topics with lots of literal output, which forms his society. He differs from his contemporary authors and poets with his industry of more than eighty works. Besides being an author, as one the active figures in cinema, es-Sahhâr's works including social, political and financial events have been scripted into movies and presented to public's attention. The author, who synthesizes his interest in history with his sensitivity to İslam, has put religious matters and Islamic history on paper in a way that it appeals to the readers.

Bu araştırmanın konusu hem Arap hem de İngiliz dilindeki cümleleri karşılaştırmak ve çağdas bir oyunun karşılaştırmalı bir çalışması olacaktır. Bu çalışma Arap ve İngiliz dilindeki cümleleri yapı ve öğeleri bakımından açıklayan dilbilimsel bir araştırmasıdır. Ayni zamanda eksiltili, birleşik ve devrik cümle yapılarına ışık tutacaktır. Bu araştırma özet, giriş, önsöz ve sonuç bölümlerinden oluşmasının yanısıra Kuran, Ayet ve kaynakların ulamalarını içermektedir. İlgili araştırmanın yürütülme nedenini açıklayan giriş bölümü arastırmanın önemini ve programını icermektedir. Ayni zamanda giriş bölümü arastirmada kullanılan en önemli kaynakları belirtmektedir. Bu bölüm Arap ve İngiliz dilbilimleri tarafından yapılan cümle tahlil ve anlamlari gibi araştırmaları içermektedir. Birinci bölümde ilgili araştırmada Arapça da cümle yapısını açıklar ayni zamanda durum cümleleri ve ögelerini; şart cümlesi, emir kipi ve diğer cümle yapılarına gönderme yapacaktır. İkinci bölüm çeşitli eksiltili, birleşik ve devrik cümle yapılarını göstermektedir. , Üçüncü bölüm ise İngilizce cümle ve fiil çeşidine, cümle yapı, tür, sayılarını icerir. Dördüncü bölüm Iraklı şair Walid Saraf'ın hayatı edebi kişiliği ve aşk hikayesini tanımlayacaktir. Beşinci bölüm Ingiliz yazar Ted Hugges'in Iron Man adli oyununu, hayatını ve edebi çalışmalarını arastırır. Altınci bölüm Arapça ve İngilizcenin benzerlik ve farklılıklarını içerir. Sonuç olarak, araştırmada yapılmış en önemli sonuçlar acıklanmaktadır.Anahtar kelimeler: Cümle kavramı, gerçek cümle, basit cümle, İngilizce ve Arapça arasındaki karşılaştırma. The title of the research is comparing and constructing sentences in both Arabic and English languages, and it is a comparative study of contemporary play. This is a linguistic research that identifies sentence structure and elements in English and Arabic languages. It also shed lights on anastrophe, addition and omission. This research consists of contraction, introduction, preface and conclusion; it also includes appendix of Quran verses and appendix of resources.The research contains an introduction which explains why this research is conducted, the importance and the plan of the research. The introduction also refers to the most important resources used in the research. It also includes the research preparations like sentence analysis and understanding by linguists in Arabic and English languages.In chapter one, the research explains how sentence is structured in Arabic, it also refers to statement sentence and its elements, conditional sentence, subjunctive mood, and other sentence structures.Chapter two shows the phenomena of different combinations of anastrophe, addition and omission.Chapter three includes sentence construction in English, and refers sentences structure in accordance to the types, numbers, sentence form and verb to be.Chapter four describes ''love story'' of Iraqi poet; Walid Saraf and his life and literary works.Chapter five shows applied study of ''Iron Man'' play by British writer Ted Hughes, his life and literary works.Chapter six includes similarities and differences of Arabic and English languages. Finally, the research explains the most important conclusions which have been achieved in this study.Keywords concept of sentences ,actual sentences,simple sentences, comparison between Arabic and English 162

TEZ12745 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2018. Kaynakça (s. 78-80) var. XII, 81 s. :_res., tablo ;_29 cm. Osmanlı İmparatorluğu XVI. yüzyılın başlarından XX. yüzyılın başlarına kadar yaklaşık dört yüz yıl boyunca günümüz Suriye Devletinin bulunduğu coğrafyayı yönetmiştir. Bu süreçte Arapların Osmanlılarla ilişkileri ilerlemiştir. Osmanlılar çoğunlukla Arapların yaşadığı bu bölgede din faktörünü öne çıkartmışlarıdır. Bu da Arapları Osmanlı sancağı altında birleşmeye götürmüştür. Halifeye olan sadakatten ayrılmak ise din ve devletin zayıflaması anlamına gelirdi. Bu araştırmada XIX. ve XX. yüzyılda Suriye’nin Osmanlı idaresi altında bulunduğu süreçte Türklere yönelik olumlu veya olumsuz çeşitli görüşleri yansıtan şiirler ele alınmıştır. Bu şiirlerde kimi zaman Osmanlı lehine mısralar serdedilmiş olsa da çoğunlukla bunların Osmanlı’ya karşı sürdürülen karalama politikalarının bir aracı haline geldiği görülmektedir. Osmanlı hakkında yazılmış şiirlerin ele alındığı bu araştırma üç bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde araştırmanın amacı, konusu, önemi, sınırlılıkları, çalışmada kullanılan yöntemler ve benzer çalışmalar, Türklerin varlık ve simaları, Türklerin günümüz Suriye’sindeki tarihleri ve Suriye’deki düşünce oluşumu anlatılmıştır. İkinci bölümde de Suriye Arap şiiri hakkında genel bir girişin ardından XIX. yüzyılda Türklerin Suriye Arap şiirindeki yerleri tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise ise XX. Yüzyıl Suriye Arap şiiri genel olarak değerlendirilmiş ardından bu şiirlerde Türklerin yeri ele alınmıştır. Çalışmanın son kısmında da çalışma özetlenerek sonuca varılmış ve önerilerde bulunulmuştur. From the beginning of the 16 th. century until the beginning of the 20 th.. century, the Ottoman Empire ruled the geography of the present-day Syrian state for nearly four hundred years, in this process, the relations of the Arabs with the Ottomans advanced, The Ottomans mostly emphasized the religion factor in this region where the Arabs live. This led the Arabs to unite under the Ottoman flag. The departure from loyalty to the Halifax meant that the religion and the state were weakening. In this study, poems reflecting various positive or negative views towards Turks during the period of Syria under Ottoman rule in 19th. and 20th. centuries were discussed. Although these poems taken at some time have been published in favor of the Ottomans, it is often seen that poetry has become an instrument of the defamation policies against the Ottoman Empire. This study, which will focus on the Ottoman poetry, is composed of three parts: In section first; the purpose of the research, the subject, the limitations, the methods used in the study and similar works, the origin of the Turkish term, the existence and the figures of the Turks, the history of the Turks in present day Syria and the formation of thought in Syria. the second section; Following a general introduction to Syrian Arab poetry, 19th. century Turks will be discussed in Syrian Arab poetry. the third section. In the section; 20th. In the century Syrian Arab poetry will be evaluated in general and then the place of the Turks will be discussed in these poems. The study will then be summarized and the proposals made.

Tezimizde, gazellerinde irfânı kendine has üslubuyla anlatan maruf İran şairlerinden Hâfız'ı Şîrâzî'nin şahsından, edebî san'atından ve divânında yer alan bazı tasavvufî kavramlardan örneklere yer verildi. Hâfız'ın uçsuz bucaksız düşünce dünyasında irfânî öğretilerini şiir örnekleriyle işlendi. Bir İslâm Âlimi ve Kur'an hâfızı olarak kulluk mertebelerini edebî dille târif eden bu Allah dostunun rumuzlarla ve sembollerle söylediği şiirlerdeki mânalara getirilen yorumlardan örneklerle konu zenginleştirildi.Onun kemâl manada kul olma ve rızâ makamında bulunma hevesinde yazmış olduğu ve gece niyazlarıyla kaleme aldığı aşkın sadece zamanına matuf olmayıp günümüze kadar gelen ve sonra gelecek nesillerin edebiyat ve irfân severlerine verdiği mesajların üzerinde duruldu. Onu anlamak ve tanıtmak elbette büyük birikimi olan kalemlerin işidir. Ancak, bu mütevâzi çalışma bundan sonra yapılacak olanlar için ufuk olması amacıyla yapıldı. Bu çalışma ile günümüz dünyasında en çok ihtiyaç duyulan maneviyatın tasavvuf diliyle arz edilerek insanların gönül diliyle konuşan yüce gönüllü bir Allah dostunu tanıtıldı. Onun gaybî lisanından dökülen lâfızlarla, söz sanatına ve derin mânâlarına şiir örneklerine değinildi.Tezimiz üç bölümden oluşturuldu. I. Bölüm, Hâfız'ın hayatı, tasavvuf anlayışı, edebi kimliği, eserleri, şiirinin özellikleri ve edebiyat dünyasına kattığı zenginlikleri izah edildi. II. Bölümde, Tasavvuf'un anlamı ve Hâfız divanında geçen bazı tasavvufî kavramlardan bahsedildi. Son bölümde Hâfız hakkında yapılan değerlendirmelerden ve Hâfız'dan etkilenen şairlerden bahsedildi. In this thesis, some sufistic notions from art, collected poems and himself, Hâfız-ı Şirazi, a well-known Persian poet, who narrated `wisdom` with his own style, are given as example. His doctrine of wisdom from his endless world of thought is narrated with examples of poems. The topic is enriched with examples from interpretations to meanings of poems sang with pseudonyms and symbols by Hâfız, a friend of Allah, describing holy adoration see using literary language as an Islam Scholar and Quran hafiz. The messages aimed at literature and wisdom lovers, which are not only directed towards its own time but also towards today and future generations, and the love he put down on paper with eagerness of adoration in a manner of maturity, holy see of consent and invocations at nights, are dealt with. Understanding and introducing him is, of course, job for people of letters with immense background. However, this humble study is done to open horizon for future studies. With this study, a high minded friend of Allah who speaks with language of heart of people by presenting morale, most needed in today's world, with language of Islamic Sufism, is introduced. His words pouring from his eternal wording, rhetoric, profound meanings and poems are discussed. Our thesis is consisted of three parts. Part I includes life of Hâfız, his understanding of Islamic Sufism, literary personality, features of his poems and contributions to literary world. In Part II, meaning of Islamic Sufism and some sufistic notions of Hâfız's collected poems are discussed. In last part, evaluations on Hâfız and poets influenced from Hâfız are handled. 141

Levent Menteşe, Güngör, ` Yahyâ-i Şirvânî Farsça Eserleri (Beyânu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Ġazeliyyât)`, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale, 2018.Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, 1397 yılında Şirvân'da dünyaya gelmiş ve 1466 yılında Bakü'de vefat etmiştir. Tahsilini tamamladıktan sonra tasavvufa yönelmiş güçlü mutasavvıf bir şairdir. Türkçe, Arapça ve Farsça olarak kaleme aldığı nazım ve nesir eserlerinde tasavvufî konuları ayrıntılı olarak ele almıştır.On binlerce müridi olan Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, dünyanın birçok yerine halifelerini göndermiş ve bu yerlerde de halifeleri aracılığıyla Halvetiyye tarikatının gelişmesini ve yayılmasını sağlamıştır. Seyyid Yahyâ'nın Halvetiyye tarikatının hem sistemleşmesinde hem de tarikatın birçok bölgeye yayılmasında büyük bir etkisinin olduğu bir gerçektir. Halvetiyye tarikatının en yaygın olduğu topraklar şüphesiz Osmanlı toprakları olmuştur. Halvetîlerin, Osmanlı Padişahları tarafından desteklenmesi ve bu topraklarda da nüfuzlu bir etkiye sahip olmaları bunun en açık delilidir.Bu çalışma; Seyyid Yahyâ-i Şirvânî'nin hayatı, Beyânu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Ġazeliyyât isimli eserlerinin tenkitli metinleri ve tercümelerinden ibarettir. Osmanlı Devleti için büyük önem arz eden Halvetiyye tarikatının asıl mimarı olan Seyyid Yaóyâ'yı ve eserlerini tanıtmak amacımız olmuştur.Anahtar Kelimeler: Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, Halvetîlik, Beyânu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Ġazeliyyât. Levent Menteşe, Güngör, `Yahyâ-i Şirvânî's Persian Works (Beyânu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Ghazeliyyât)`, Master's Thesis, Kırıkkale, 2018.Seyyid Yahyâ-i Şirvânî was born in 1397 and died in Baku in 1466. He was a sufi poet who tended to sophism after completing his education. He discussed sophistic issues in detail in his verse and prose works written in Turkish, Arabic and Persian.Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, who had tens of thousands of followers, sent his caliphs into many places in the world and ensured the sect of Khalvetî to improve and spread via these caliphs. It is clear that he had great influence on both systematization of the sect of Khalvetî and its spread into many regions. It is certain that Ottoman Empire is the place where the sect of Khalvetî was widespread. It is clear evidence that Khalvetîs were supported by Ottoman rulers and they had influence on this land. This study is composed of Seyyid Yahyâ-i Şirvânî's life, the descriptions, translations and spelling features of his works called Beyanu'l-ilm, Kıssa-i Mansûr, Ghazeliyyât. Our aim is to introduce Seyyid Yahyâ who is the real founder of the sect of Khalvetî, which has great importance for Ottoman Empire, and his works. Keywords: Seyyid Yahyâ-i Şirvânî, Khalvetî, Beyânu'l-ilm, Qıssa-i Mansûr, Ghazeliyyât. 112

`Kur'ân-ı Kerîm Özelinde Lâm Harfinin Arap Dili ve Gramerindeki Yeri` isimli bu araştırmamızda Arap alfabesi harflerinden lâm ayrıntılı olarak ele alınıp incelenmiştir. Kur'ân-ı Kerîm'de lâm harfinin sıklıkla farklı görev ve mânalarda kullanılması bizim bu çalışmayı yapmamızda etkili olmuştur.Lâmla ilgili yaptığımız bu araştırmada Kur'ân-ı Kerîm ile ilk dönemden itibaren günümüze kadar yazılan Arap dili ve edebiyatıyla ilgili ulaşabildiğimiz eserlerden istifade edilmiştir. Bu kaynaklarda lâmla ilgili yer alan bilgi ve misâller tespit edilmiştir.Yapılan bu çalışmanın sonucunda lâm giriş, iki bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş kısmında; araştırmanın konusu, planı, yöntemi ve kaynaklarından bahsedilmiştir. Ardından da Arap dilinde harf ve edatlar hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, 'Kur'ân-ı Kerîm Özelinde Âmil Olan Lâmlar' ana başlığı altında, adı geçen lâm harfleri geniş bir şekilde ele alınıp incelenmiştir. Bunların her birinin Kur'ân-ı Kerîm'de bulundukları gramatik konumları ve bu harflerin sâhip oldukları mâna zenginlikleri detaylı bir şekilde ele alınmıştır. İkinci bölümde; 'Kur'ân-ı Kerîm Özelinde Âmil Olmayan Lâmlar' ana başlığı altında, adı geçen lâm harfleri etraflıca ele alınarak incelenmiştir. Akabinde Kur'ân-ı Kerîm'de bulundukları gramatik konumları ve bu harflerin kullanıldığı mânalar kapsamlı bir şekilde gösterilmiştir.Her iki bölümde de Kur'ân-ı Kerîm'den misâller verilirken müellif ve müfessirlerin konu hakkındaki görüşlerine sıkça yer verilmiştir. Sonuç başlığında ise, çalışma boyunca tespit edilen bazı önemli hususlara yer verilmiştir. The Arabic alphabet has been elaborated and examined in detail in this research titled The Place of the Lam Letter in the Arabic Language and Grammar for the Qur'an (Koran). The Lam letter of Arabic alphabet has been elaborated and examined in detail. The often use of the Lam letters in the Qur'an in different tasks and meanings influences our work.In this research we have made about Lam, the Qur'an has been exploited from the hadith sources and from what we can reach about in the Arabic language and literature which is written up to the day from the first period. In these sources, information and examples related to Lam have been identified.As a result of this work, the Lam consists of an introduction, two chapters and a result section. In the introductory charter; the subject, plan, method and resource of the research are mentioned. Then Arabic letter and prepositions are informed. In the first chapter, under the headings of 'The immaculate Lam letters in Specificity of the Qur'an', mentioned Roman letters have been extensively studied. The grammatical positions of each of these in the Qur'an, and the richness of the words they possess, have been dealt with in detail.In the second chapter; Under the main heading of `Non-Immaculate (Asymptotic) Lam's for the Qur'an` mentioned are studied extensively. In the following, the grammatical positions of the Qur'an and the meanings in which these letters are used are shown in a comprehensive manner. While the examples from the Qur'an are given in both sections, the views of the authors and representatives about the subject are given frequently. In the conclusion heading, some important points identified throughout the study are included. 104

Muinuddin Çişti'nin kişiliği, Hint Yarımadası'nın sosyo kültürel ve dini tarihini etkilemiştir. Cins ve inançtan bağımsız olarak sevgi, saygı ve riayet gösteren Muinuddin Çişti, birkaç ünvanlarla mulakkap olmasına rağmen ` Garib Nawaz` (yoksulların yardımcısı) lakabıyla şöhret kazanmıştır. O tüm insanlara karşı göstermiş olduğu hoşgörü ve merhemeti ile `İnsanların en iyisi, tüm insanlara yararlı olan kişidir` anlamındaki Peygamberimiz Muhammad'in (Allah'ın salat ve selamı üzerine olsun) sözünü gerçekleştirmiştir. O, Hayatını tamamen Yüce Allah'a adamış ve nihai amacına ulaşmak için aşk yolunu seçmiştir. Muinuddin Çişti, bu olağanüstü değerleri ve nitelikleri Afganistan'ın Herat kentinde Ebu İshak al Şami tarafından kurulan Çiştiyye Sufi tarikatının şeyhlerinden almıştır. Hindistan'ın ilki ve en büyük tasavvuf tarikatı olan Çiştiyye, esas olarak Hint Yarımadası'nda ve Afganistan'da takip edilmektedir. Şeyhleri her zaman takipçilerini dünyevi güçten uzak tutmaya çalışmışlardır. Hint halkı, şeyhlerine çok ilgi duyar ve hükümdarlar bile onları ziyaret ederlerdi. Çişti Sufiler, halkın kalbinde ilahi sevgiyi uyandırmak için Kavvaliyi genelleştirmiştir. Onlar, söz, konuşma, şiir, ve mektup koleksiyonuyla edebiyat dünyasına da çok katkıda bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Muiniddin, Çişti, Tasavvufi, Görüşler, Çiştiyye, Tarikat. The personality of Khwaja Muinuddin Chishti has influenced the socio cultural and religious history of Indian subcontinent. He showed love, affection and respect irrespective of cast, creed and religion. Even though he was nicknamed by several titles, Gareeb Nawaz became very popular and famous. Realizing the holy words of Prophet Muhammed (peace be up on him), `the best person is the one who benefits all human beings` he showed extra ordinary tolerance and compassion towards the local people. His life was fully devoted to Almighty Allah and he chose the way of Ishq to reach his ultimate purpose. Khwaja Muinuddin Chishti inherited outstanding values and qualities from the masters of Chishtiyya Sufi order, established by Abu Ishaq al Shami in Herat, Afghanistan. It is the first and biggest Sufi order in India and primarily it is followed in Indian subcontinent and Afghanistan. The leaders of Chishti Sufi order always insisted its followers to keep aloof from worldly powers. The Indian people had much interest in Chishti Sufi leaders and even the rulers were their frequent visitors. Chishti Sufi order generalized Qavvali to envoke the divine love in the hearts of people. By the huge collection of sayings, speeches, poems and letters they contributed more to the world of literature also. Key Words: Muinuddin, Chishti, Mystical, Thoughts, Chishtiyya, Sufi Order. 105

İnsanlık tarihi kadar eski olan tiyatro neredeyse tüm toplumlarda ve medeniyetlerde görülmüştür. Bu medeniyetlerden biri olan Hint'te de tiyatro yaklaşık olarak MÖ 1500'lere kadar dayandırılmıştır. Hint Tiyatrosu'nun bu kadar eski olması ve Türkçede Bhāsa ile ilgili özellikli bir çalışmanın olmaması bizi bu konuyu araştırmaya sevk etmiştir.Ele aldığımız bu çalışma giriş, iki ana bölüm ve sonuç kısmından oluşmuştur. Tezimizin giriş kısmında genel olarak Sanskṛt Tiyatro (Klasik Dönem) tarihine değinerek bu dönemde tiyatro sanatında kullanılan birkaç kural hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Bhāsa'nın tarihi, eserlerinin özellikleri ve kullanmış olduğu bazı tiyatro teknikleri ele alınmıştır. İkinci bölümde Bhāsa'ya atfedilen on üç eser detaylı bir şekilde incelenmiş ve onun Dāridraçārudattam eseri ile Şūdraka'nın Mṛççhakaṭikā eseri karşılaştırılmıştır. Sonuç kısmında ise çalışmanın genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. The theater, which is as old as human history, is seen in almost all societies and civilizations. In India, one of these civilizations, the theater was dated about 1500 BC. Although the History of Indian theater is so old, there is no specific work on Bhāsa in Turkish Language. This case prompted to us our thesis entitled `Bhās's Place, Significance and Works in India Theatre`. This work consists of an introduction and two chapters. At the introduction of our thesis was informed making a mention of general history of Sanskṛt Theatre (Classical Period), about the few rules used in the theatre art. In the first chapter was handled Bhāsa's date, characteristics of his works and some of his theatre techniques. In the second chapter was examined in detail thirteen works attributed to Bhāsa and his Dāridraçārudattam was compared with Şūdraka's Mṛççhakaṭikā. In the conclusion, a general evaluation of the study was made. 113

Arapça' da kelime, isim, fiil ve harf olmak üzere üçe ayrılır. Harfler, bir dilin yapısını oluşturan ana öğelerdir. Tek başına tam bir anlam ifade etmeyen, diğer kelimelerle birlikte kullanıldığında onlara tamamlayıcı anlam katan, cümle içindeki kelimeler arasında ilişki kurarak onların bir cümle haline gelmesini sağlayan kelimeye ise harf denilir.Arap dili'nde harflerin (edatların) sayıları çok farklı olduğundan konunun sınırı ve çerçevesini belirleyebilmek amacıyla bu çalışmada (إنْ)'i şartiyye ve Kur'ân-ı Kerîm'deki kullanımları incelenmiştir.Araştırma giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin konusu, amacı, yöntemi ve faydalanılan kaynaklar hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra konuyla ilgili kavramsal çerçeve sunulmuştur. Birinci bölümde Arap dili'nde şart kavramı, şart edatları ve özellikleri, ikinci bölümde ise (إنْ)'i şartiyye'nin özellikleri ve kullanım şekilleri, şart cümlesini meydana getiren diğer öğeler üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde (إنْ)'i şartiyye'nin, Kur'ân-ı Kerîm'deki kullanım yerleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Son olarak da bu çalışmayla elde edilen sonuçlar ve düşüncelere yer verilmiştir. In the Arabic Language (إن) and the use of the Qur'an in the Qur'an Letters are the main elements that make up a language structure. In Arabic, the word is divided into words, names, verbs and letters. A word is a letter that does not make a full sense of itself, adds complementary meaning to it when used with other words, and allows them to become a sentence by establishing a relationship between the words in the sentence.Since the numbers of the letters (prepositions) in the Arabic language are very different, this study (إن) and the uses in the Qur'an are examined in order to determine the limit and the context of the subject.The research consists of three chapters and an introduction. In the introductory section, after giving brief information about the subject of thesis, aim, method and beneficial resources, a conceptual framework about the subject is presented. In the first part, the concept of condition, prepositions and special features in the Arabic language, and in the second part the features and usage patterns of the (إن)'i jartiyya are emphasized. In the third chapter (إن), it is tried to determine the places of usage in the Qur'an. Finally, the results and thoughts obtained with this study are given. 152

Yahudi kutsal kitabında Yeni Ahit ve Kur'an-ı Kerim'de `rdy` kökünün artsü-remli anlam incelemesini yaptık. Odak kavram olarak günlük konuşmalarımızda ve Kur'an'da çokça kullanılan `rdy` kökünü belirledik. İnceleme kökü, Kur'an'ın tasdik edici olarak vahyedildiği kendinden önceki semavi kitaplarda da kullanıldığından artsü-remli semantik metotla araştırılmıştır.Birinci bölümde, İbranice ve Tevrat sözlüklerinden kökün anlamı tespit edilmiş-tir. Tevrat metinlerinde yüklendiği anlamlarla ilgili örnekler verilmiştir. Kökün ilk anlamı `memnun olmak, beğenmek, hoşlanmak` ikinci anlamı ise, `canı gönülden kabul etmek` şeklinde geçmektedir. İsim olarak `bereket, lütuf, nimet, beğeni, kabul, dilediği gibi dav-ranmak` anlamlarına gelmektedir. Kök isim olarak zaman belirten `lütuf zamanı, lütuf yılı` gibi sözcüklerle de geçmektedir. Ayrıca `dilediğini yapmak` şeklinde `yapmak` fiiliyle de beraber kullanılarak deyim oluşturmuştur. Bu bölümde en çok `kabul etmek, kabul` anlamı kullanılmıştır. Günümüz İbranicesinde kullanılan `istemek` anlamına gel-memektedir.İncelediğimiz `rdy` kökü Yeni Ahit bölümünde üç kökle ifade edilebilecek ma-naları yüklenmiştir. Böylece çok anlamlı kelime haline gelmiştir. Yeni Ahit metinlerinde kök anlam daralmasına uğramış ve sadece `barışmak, uzlaşmak, hemfikir olmak` anlam-larına gelmektedir. Bu anlamının yanında `sürü, gütmek, çoban, papaz, düşünmek, dü-şünce, aptal, akılsız, zihin akıl` eş sesli kelime olarak anlamlarına gelmektedir.Son vahiy döneminde ise `memnun olmak, beğenmek, hoşlanmak` anlamları Al-lah'ın insanlardan ve insanların da Allah'tan memnun olması olarak ayetlerde geçmekte-dir. Bunun yanında `kabul etmek, seçmek, tatmin olmak, anlaşmak, onaylamak, sevmek ve yetinmek` anlamlarına gelmektedir. Girdiği kalplara göre de `anlaşmak, itaat etmek, gönlünü almak, izin vermek, seçmek, dilemek` anlamlarına gelmektedir. İsim olarak kök `İslam, bereket, lütuf, ihsan, nimet, ecir, kazanç, sevap` anlamlarına gelmektedir. Kökün geçtiği ayetlerde yüklendiği anlam `kabul etmek` anlamına uygun düştüğü sürece bu anlamı vermek herhangi bir anlam bozukluğuna neden olmamaktadır.Kökün anlam bakımından ilişkili olduğu kavramlar da bulunmaktadır. Bunlar `kabul etmek, irade, muhabbet, bereket` kavramlarıdır. Bu kavramlarla anlam bakımın-dan aynı anlamları yüklenseler de aralarında çok az da olsa anlam farkları bulunmaktadır. Kök günümüzde `Allah razı olsun` şeklinde dua olarak sık sık kullanılmaktadır. I have done a search of diachronic meaning of the root `rdy` in the Jewish holy book, New Testament and Quran. I have identified the root `rdy` as focus concept in the daily conversations and Quran. Because the examination root was also used in the heavenly books as verifiable for Quran, it has been studied with diachronic semantic method.In the first section, the meaning of the root is identified through Hebraic and Torah dictionaries. It is given some examples related to the meanings it has in the Torah texts. The first meaning of the root is `to be pleased, to like, to admire`. The second meaning is `to appreciate…` As a noun it is used as `abundance, grace, blessing, taste, acceptance, behave as you desire.` As a time, expression it is used like time of grace, year of grace. Also, it is used together with the verb do `as` to do whatever you wish, forming an opinion. In the section, the meaning is mostly used as `to accept, ac-ceptance`. It does not mean `to want` as used in Hebrew nowadays.The root `rdy` I have studied is assigned some meanings which can be stated by three roots in the New Testament. It becomes multiple meaning word as a result. In the text of the New Testament, it has a narrower meaning and only it means `make peace, compromise, agree.` It also means `herd, to herd, shepherd, priest, to think, opinion, stupid, mindless, mind` as homonymous.During the last testimony, the meaning as `to be pleased, to like, to enjoy` ap-pears in the verses that Allah is pleased with the people and the people are pleased with Allah. It means `to accept, to choose, to satisfy, to agree, to confirm, to like and to con-tent` as well. According to the forms it takes it also means `to agree, to obey, to concili-ate, to allow, to choose, to wish.` It means `İslam, abundance, grace, gift, blessing, re-ward, gain, good deed` as a noun. It does not cause any meaning disorder as long as it is used as `to accept` in the testimony it passes.There are also some concepts which are related to the root in point of meaning. These concepts are `to accept, will, affection, abundance.` Though they have same meanings related to meaning, there are few meaning differences. The root is now used as a call like `Allah is pleased with you`. 204

Bu tez, günümüz dil öğretim metotlarından olan eğitici nahiv kavramını ve eğitici nahiv için uygulamaları ele almaktadır. Bu yeni yaklaşımın tasavvurunu tam olarak ortaya koymak için tez, nahvin mahiyetinin, onu ortaya çıkaran sebeplerin neler olduğu ve tarihi süreçte nahvin nasıl geliştiği sorusundan yola çıkarak başlamıştır. Bu konu ile ilgili sosyal ve dini sebeplerin nahvin çıkmasında büyük rol oynamış olduğu, ancak İslami ilimlerin gelişmesiyle beraber nahiv de gelişip farklı bir metot ve tavır almış ve dolayısıyla nahvi ekoller arasında ihtilaf ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu durumda dilbilimciler, eser yazarken bu ihtilaflara değinmeye mecbur kalmışlar ve bu tahavvülün neticesinde Arapça öğrenmek her geçen gün zorlamıştır. Bu bağlamda Yunan felsefesi ve Aristo mantığının nahiv eserlerinde ve metotlarında etkili olduğunu görebiliriz. Bütün bunlar uzmanları Arapça grameri öğrenmek ve öğretmek için yeni bir yaklaşım ve metot aramaya sevk etmiştir. Yapılan araştırmalar, gramer kaidelerinin cümle içerisindeki işlevlerini açıklayan yeni bir şerh metodunun ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Bu yeni yaklaşım eğitim bilimlerindeki ve dilbilimlerindeki gelişmelere dayanmaktadır. Bu iki bilimin, eğitici nahvin ortaya çıkmasında büyük tesiri vardır. Diğer taraftan tez, eğitici nahvin ortaya çıkmasında gerçek ve metotsal sebepleri ele almıştır. Bu sebepler, gerek Araplar ve gerekse Arap olmayanların öğrencilerin Arapça ve özellikle nahiv öğrenme konusundaki gördükleri zorluklarda somutlaşmaktadır. Buna ilave olarak hedef dili öğrenmedeki amaç farklılığı da bu durumu olumsuz etkilemektedir. Nitekim özellikle öğrencilerin Arapçayı öğrenmekten maksatları uzmanların maksatlarından farklıdır. Zira öğrenciler dilbilgisi öğrenirken iletişim kurabilmek için öğrenir, bu ihtilaf, ders anlatma metodunun ve ders kitabının muhtevasının farklı olmasını gerektirir. İşte bu tez, dilbilgisini kolaylaştırmak amacıyla yazılan eserleri eğitici nahvin mefhumuna göre değerlendirmektedir; bu eserlerin çoğu daha basit ve kolay görüşleri seçmek, nahiv konularını yeniden düzenlemek ve bazı gördüğü gereksiz bilgileri hazfetmekle iktifa ettikleri tespit edilmiştir. Tezin son bölümünde biz dilbilgisi dersi vermek ve anlatmak için bazı teorik ilkeler sunduk. Bu ilkelere göre uygulamalı dersler tasarladık. Bu dersleri daha sonra ilahiyat hazırlık sınıf öğrencileri ve Dini Yüksek İhtisas Merkezinden oluşan bir gruba verdik. Derslerden sonra öğrencilerin ankete verdiği cevapları tahlil ederek sonuçları tespit ettik. This thesis deals with the concept of functional syntax from current language teaching methods and its applications for functional syntax. To fully reveal the concept of this new approach, the thesis begins by asking what nature of the syntaxis, what the reasons that uncovered it are, and how it develops in the historical process. It is said that social and religious reasons related to this subject played a big role in the bringing out of syntax, but with the development of Islamic sciences syntaxdeveloped and got a different method and attitude and therefore the conflict between the syntaxcults started to emerge.In this case, linguists were obliged to mention these conflicts while writing a work and learning Arabic has been gotten hard day by day as a result of this alternation.In this context, we can see that Greek philosophy and Aristotelianism are effective in syntaxworks and methods.All of this has led experts to look for a new approach and method for learning and teaching Arabic grammar.Conducted researches have been instrumental in the emergence of a new method of commentary explaining the functions of grammatical bases in a sentence.This new approach is based on developments in educational sciences and linguistics.These two sciences have great influence in the emergence of functional syntax.On the other hand, the thesis deals with real and methodical reasons for the emergence of functional syntax.These reasons are embodied in the difficulties that both Arab and non-Arab learners encounter in Arabic and especially syntax learning.In addition, the difference in purpose of learning the target language also negatively affects this situation.As a matter of fact, especially the aims of students to learn Arabic are different from those of experts.Because learners learn to communicate while learning grammar, this conflict requires that the course description method and the content of the course book be different.This thesis evaluates the works written in order to facilitate grammar according to the functional syntax concept; many of these works have been found to content themselves with choosing more simple and easy views, rearranging syntax subjects, and ruling out some of the information that they regard unnecessary.In the last part of the thesis we offered some theoretical principles to teach and explain grammar.We designed applied courses according to these principles. These courses were then given to a group of theology prep students and a group from The Centre for Religious Higher Education.After the courses, we determined the results by analysing the responses of the students to the questionnaire 118

Seyf-i Fergânî, XIII. yüzyılın ikinci çeyreğinde Fergânada dünyaya gelmiştir. Bir süre Tebriz'de kaldıktan sonra Anadolu'ya gelmiş ve Aksaray'da ikamet etmiştir. Ömrünün sonuna kadar bu şehirde yaşayan ve bir iki şiir dışında zamanın hükümdarlarını, emirlerini ve devlet erkânını övmeyen mutasavvıf bir şairdir.Kaside, kıta, gazel ve rubâi nazım türlerinden müteşekkil 10.277 beyitten oluşan bir divanı vardır.Bu çalışma bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Girişte, Seyf-i Fergânî'nin hayatı, edebî kişiliği ve divanı hakkında bilgi verilmiştir.Divandaki 6811 beyitten oluşan gazeller; birinci bölümde, dil, vezin, vezin oranları, kafiye, redif ve edebî sanatlar açısından; ikinci bölümde, din ve tasavvuf; üçüncü bölümde toplum; dördüncü bölümde ise tabiat-âlem yönünden incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Seyf-i Fergânî, gazel, din, tasavvuf, toplum, tabiat-âlem. Seyf-i Fergani was born in Fergâna in the second quarter of the 13th century. After staying in Tebriz for a while, he came to Anatolia and he lived in Aksaray. Seyf who lived in this city until the end of his life and does not praise the rulers, viziers and statesman of the time except for one or two poems, is a mystic poet.There is a divan consisting of 10,277 couplets composed of ode, verse, ghazel and rubâi poetry genres.This study consists of an introduction and four chapters. In the introduction, information is given about the life, literary personality and divan of Seyf-i Fergânî.The ghazels from 6811 couplets in the divan are investigated according to; language, meter, usage rate of meter, rhyme, epiphora and literary terms In the first chapter, religion and mysticism in the second chapter, society in the third chapter and nature-universe in the fourth chapter.Key Words: Seyf-i Fergânî, ghazel, religion and mysticism, society and nature-universe. 363

Bu tez Mela Xelîl Mışextî'nin Şiirlerinde Halk Edebiyatının Yansıması başlığıylaçalışılmıştır. Halk edebiyatı sözlü olarak aktarlan edebiyattır. Halk edebiyatı hem toplum vetoplumsal ilişkiler hem de düşünce ve inanışlar açısından insnalar için hayatı anlamlandırmaaracıdır. Benzer şekilde halk edebiyatı toplum yaşamında ideoloji, felsefi, dini, eğitim,öğretim, siyasi, fikri ve tarihi birçok görev üstlenmiştir. Böylece bütün bilimlere kaynaklıketmiştir.Halk edebiyatı genel itibariyle Kürt edebiyatı için başat ve ham bir temel oluşturur.Günümüzde de halk edebiyatının bu etkisi yazılı Kürt edebiyatında görülmektedir, başka birdeyişle Kürt yazarlar serlerini zenginleştirmek için halk edebiyatından yararlanmaktadırlar.Halk edebiyatı Mela Xelîlê Mişextî‟nin eserlerinde de geniş bir yer tutmaktadır, çünküMela Xelil yaşamında yaşadığı coğrafyanın ve diğer coğrafyaların olaylarından veçalkantılardan etkilenen Kürt şairlerdendir. Bu durum Mişexti‟nin şiir tecrübesi için önemlibir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Meşexti‟nin şiiri hem yapı hem de içerikbakımından zengin bir şiirdir. Her iki alanda da halk edebiyatı önemli bir etkiye sahiptir; Kürthalk edebiyatı Mişexti‟ni edebi ve sanatsal eserlerinin gelişiminde önemli bir yere sahiptir.Anahtar Kelimeler: Edebiyat, Folklor, Halk Edebiyatı, Mela Xelîl Mişextî, Şiir. ABSTRACTThis thesis is studied with name of Folklore in Molla Khalil Mishekhti's Poetry. Folkliterature is oral literature. Folk literature is a means of meaning-making for people in termsof society and social relations as well as thoughts and beliefs. Similarly, folk literature hasundertaken many tasks in ideology, philosophy, religion, education, education, politics,intellectual and history in society. So that it has been a source of all science.Folk literature constitutes a dominant and crude basis for Kurdish literature in general.Today, this effect of folk literature is seen in written Kurdish literature, in other words,Kurdish writers make use of folk literature to enrich their works.Folk literature also has a large place in the works of Molla Khalil Mishekhti, as MelaKhalil is a Kurdish poet influenced by the events and the turbulence of the geographyinhabited in and other geographies. This is considered an important milestone for Mishekhti‟spoetry experience. Mishekhti‟s poem is rich in both structure and content. In both fields folkliterature has a positive influence; Kurdish folk literature has an important place in thedevelopment of his literary and artistic works.Key Words: Literature, Folklore, Folk Literature, Molla Khalil Mishekhti, Poetry 145