Search

Ahalazija predstavlja hronični, neizlečivi primarni motorni premećaj jednjaka nepoznate etiologije koji se karakteriše odsustvom peristaltike tela jednjaka i nemogućnošću DES-a da se adekvatno relaksira tokom akta gutanja. Iako je etiologija ahalazije nepoznata, pretpostavlja se da je patofiziologija nastanka ovog oboljenja u osnovi autoimunog, virusnog, ili neurodegenerativnog porekla. Ahalazija se javlja sa prosečnom incidencom od oko 1 na 100.000 i prevalencom od oko 10 na 100.000 osoba. Osnovni simptomi bolesnika su: disfagija, regurgitacija i retrosternalni bol. I pored činjenice da manometrija jednjaka danas predstavlja “zlatni standard” u dijagnostici ahalazije, na raspolaganju je i čitav spektar konvencionalnih i savremenih radioloških metoda, čiju je vrednost u preoperativnoj dijagnostici i predikciji uspeha hirurškog lečenja potrebno ispitati. Cilj: Analizom simptomatološkog upitnika, kao i morfoloških i funkcionalnih karakteristika jednjaka vizualizovanih primenom sledećih radioloških metoda: rendgenskog pregleda sa vremenski definisanom barijumskom ezofagografijom (VDBE), multidetektorske kompjuterizovane tomografije (MDCT) i funkcionalne magnetne rezonance (fMR), pre i nakon operacije (kardiomiotomije), moguće je načiniti pouzdanu predikciju funkcionalnog i simptomatološkog ishoda hirurškog lečenja kod bolesnika sa ahalazijom. Metod: U kohortnoj grupi ispitanika koji su imali dokazanu ahalaziju manometrijskim ispitivanjem bilo je 60 bolesnika. Istraživanje je vršeno u periodu od oktobra 2015. do kraja 2016. godine u Odseku digestivne radiologije Centra za radiologiju i magnetnu rezonancu i Centru za hirurgiju jednjaka Klinike za digestivnu hirurgiju Kliničkog centra Srbije. Simptomatološki upitnik po metodi Vaezi-ja je korišćen pre pregleda i 3 meseca nakon operacije. Od radioloških dijagnostičkih metoda primenjivane su rendgenografija pluća i srca, rendgenski pregled jednjaka sa VDBE, CT i fMR. Stacionarna manometrija je predstavljala “zlatni standard” za preoperativno utvrđivanje tipa ahalazije (1, 2 ili 3). Po završenoj dijanostici svi bolesnici su operisani laparoskopskom ekstramukoznom longitudinalnom ezofagokardiomiotomijom po Heller-u (LHM) sa prednjom parcijalnom fundoplikacijom po Dor-u. . Rezultati: U postoperativnom praćenju došlo je značajnog smanjenja simptom-skora svih bolesnika, sa statistički značajnom razlikom između grupa (p=0.08) i najuočljivijim uspehom kod bolesnika sa ahalazijom tip 1. Na osnovu postoperativnog smanjenja simptom-skora procenjena je uspešnost LHM u intervalu od 96,4–99,5%. Postoperativno je došlo do značajne promene (smanjenja) u visini i širini stuba barijumskog kontrasta izmerenog na VDBE u vremenskom intervalu od 1, 2 i 5 minuta kod svih bolesnika (p˂0.001)... Achalasia is a chronic, non-persistent primary motor disorder of the esophagus caused by unknown etiology, characterized by the absence of peristalsis of the esophageal body and the inability of DES to relax during swallowing. It is presumed that the pathophysiology of achalasia is basically autoimmune, viral or neurodegenerative. Achalasia occurs with an average incidence about 1 per 100.000 and a prevalence about 10 per 100.000 people. The main symptoms are: dysphagia, regurgitation and retrosternal pain. Despite the fact that manometry of the esophagus represents a "gold standard" in diagnostics, there is a numerous conventional and modern radiological methods, whose values in preoperative diagnostics and prediction of the success of surgical intervention needs to be examined in every pre-operative practice. Aim: With the analysis of the symptom questionnaire, as well as morphological and functional characteristics which are visualized using the following radiological methods: X-ray with time-defined barium esophagography (VDBE), multidetector computed tomography (MDCT) and functional magnetic resonance (fMR), before and after surgery (cardiomyotomy), is possible to provide a reliable predictor of the functional and symptomatic outcome of surgical treatment in patients with achalasia. Method: Achalasia was manometrically proven in the cohort group of 60 patients. The research was conducted in the period from October 2015 to the end of 2016, in the Department for digestive radiology, Center for radiology and magnetic resonance imaging and Center for esophageal surgery Clinic for digestive surgery, Clinical Center of Serbia. The symptom questionnaire was used before the investigation and 3 months after HLM. From radiological diagnostic methods: chest X-ray, X-ray esophagography with VDBE, MDCT and fMR were performed as well as endoscopy and manometry. The symptom questionnaire by Vaezi was used before the study and 3 months after surgery. Stationary manometry was used as a “gold standard” for the preoperative determination of the different achalasia types (1-3). All patients were operated by laparoscopic extramucosal longitudinal esophagocardiomyomtomy by Heller (LHM) with anterior partial fundoplication by Dor. Results: In the postoperative follow-up, there was a significant decrease in the symptom score in all patients, with statistically significant difference between the groups (p = 0.08) with the most pronounced success in patients with achalasia type 1. According to reduction in symptom score postoperatively, the success of LHM was estimated in the range from 96.4-99.5 %. In the postoperative follow-up there was a significant decrease in the height and width of the barium contrast column measured using VDBE during the time interval in 1, 2 and 5 minutes in all patients (p˂0.001)...

Parkinsonova bolest (PB) je hronična neurodegenerativna bolest koja nastaje usled poremećaja multiplih neurotransmitera, između kojih prednjači nedostatak dopamina u delu mozga u kome se nalaze centri za izvođenje voljnih pokreta. Iako je PB predmet mnogobrojnih dugogodišnjih istraživanja, tačna etiopatologija je nepoznata. Pretpostavlja se da je pored različitih faktora, jedan od ključnih uzročnika njenog nastanka i progresije prekomerna produkcija reaktivnih kiseoničnih i azotnih vrsta i narušen kapacitet njihovog uklanjanja koje mogu pokrenuti kaskadu promena i izazivati oštećenja biomolekula, poput proteina i lipida.Cilj ovog istraživanja bio je da se identifikuju potencijalni biomarkeri za evaluaciju stanja pacijenata obolelih od PB praćenjem promena parametara oksidativnog stresa (OS) (prooksidativni-antioksidativni balans (PAB), produkti oksidovane modifikacije proteina (AOPP), 4-hidroksinonenal (HNE), malondialdehid (MDA)), odnosa intenziteta pikova fosfatidilholina (PC) i lizofosfatidilholina (LPC), kao i parametara antioksidativne (AO) zaštite (superoksid dizmutaza (SOD), katalaze (CAT) i glutationa (GSH)) u zavisnosti od kliničko-patoloških karakteristika (pola, starosti, Hoehn i Yahr (H&Y) stadijuma i dužine trajanja bolesti). Takođe, proučavan je i efekat terapije na ispitivane parametre. Studija je obuhvatila ispitanike, kontrole i pacijente sa PB utvrđenom prema dijagnostičkom kriterijumu UK PB Society Brain Bank Research criteria. Promene parametara OS i AO zaštite kod 111 ispitanika (20 kontrola i 91 pacijenta) su praćenje pomoću spektrofotometrijskih metoda i imunoblot tehnikom, dok je lipidni profil kod 35 ispitanika (10 kontrola i 25 pacijenata) određivan MALDI TOF (eng. Matrix Assisted Laser Desorption and Ionization Time Of Flight) masenom spektrometrijom što ujedno predstavlja prvo ispitivanje PC/LPC inteziteta kod pacijenata sa PB.Analiza ispitivanih parametara ukazuje na povećan nivo svih OS parametara, kao i poremećenu AO zaštitu i narušen lipidni profil pacijenata sa PB, ali i na njihovu vezu sa kliničko-patološkim karakteristikama. Sa druge strane, uticaj doze i tipa terapije nije uočen ni na jednom od ispitivanih parametara. Dobijeni rezultati sugerišu da se ispitivani parametri OS i AO zaštite mogu koristiti kaopotencijalni markeri u evaluaciji stanja pacijenata obolelih od PB, dokuočene promene PC/LPC intenziteta pikova mogu poslužiti kao jedan od prvih koraka u karakterizaciji lipidnog profila pacijenata sa PB kao pokazateljistrukturnih lipidnih rekonfiguracija. Parkinson's disease (PD) is a chronic neurodegenerative disease assosiated with alteration of multiple neurotransmitters, including dopamine deficiency, in the brain region responsible for voluntary movement. Although PD has been subject of many studies over the years, the underlying etiopathology still remains unknown. PD onset and progression might be a consequence of the overproduction of reactive oxygen and nitrogen species and impaired capacity for their removal that could initiate a cascade of events and induce damage of biomolecules, including proteins and lipids.The aim of current study was to identify potential biomarkers for the evaluation of patients with PD by monitoring changes of oxidative stress (OS) parameters (pro-oxidant-antioxidant balance (PAB), advanced oxidized protein products (AOPP), 4-hydroxynonenal (HNE), malondialdehyde (MDA)), phosphatidylcholine (PC) and lysophosphatidylcholine (LPC) peak intensity ratios, along with antioxidant (AO) defence parameters (superoxide dismutase (SOD), catalase (CAT) and glutathione (GSH)) and their relation to clinical and pathological characteristics (such as gender, age at examination, duration of the disease, and Hoehn and Yahr (H&Y) score). Furthermore, the effect of therapy (dose and type) on the examined parameters was also studied. The study included controls and patients with PD determined by the diagnostic criteria of the UK PB Society Brain Bank Research criteria. Changes in parameters of OS and AO defence in 111 subjects (20 controls and 91 patients) were monitored using spectrophotometric methods and immunoblot technique, while the lipid profile in 35 subjects (10 controls and 25 patients) was determined by MALDI TOF (Matrix Assisted Laser Desorption and Ionization Time Of Flight) mass spectrometry which represents the first attempt to investigate PC/LPC intensity ratio in plasma of PD patients.The obtained results revealed the increased levels of investigated OS parameters along with an altered AO defence response and imparied lipid profile of PD patients and their relationship with clinic-pathological characteristics. Moreover, dose and type of therapy had no influence on any investigated parameter. According to presented results, investigated parameters of OS and AO defence might be used to evaluate the condition of PD patients, while the observed changes of PC/LPC intensity might serve as one of the first steps in characterizing the lipid profile of PD patients being amark of structural lipid reconfigurations.

Hronična bolest bubrega (HBB) predstavlja stanje koje se karakteriše brojnim tradicionalnim i netradicionalnim faktorima rizika za razvoj kardiovaskularnih bolesti (KVB). Dislipidemija, oksidativni stres i inflamacija zahvaljujući međusobnim interakcijama predstavljaju faktore koji značajno doprinose patogenezi i progresiji ateroskleroze kod bolesnika sa HBB. Paraoksonaza 1 (PON1) je glavni antioksidativni enzim na HDL česticama, koji svoj antiaterogeni potencijal ostvaruje mehanizmima koji sprečavaju oksidaciju lipoproteina niske gustine (LDL). Prema in vitro studijama u reverznom transportu holesterola mogu učestvovati i membrane eritrocita koje razmenjuju holesterol (RBC-Mh) sa drugim lipoproteinima, kao i hemoglobin koji privremeno uklanja višak holesterola tako što gradi Hb-holesterol kompleks (Hb-h). Brojne studije su pokazale da inflamacija ima važnu ulogu u inicijaciji i progresiji ateroskleroze. Takođe, remodelovanje ekstracelularnog matriksa (ECM) i neadekvatna aktivnost matriks metaloproteinaza (MMP) i tkivnih inhibitora matriks metaloproteinaza (TIMP), kao i galektin-3 doprinose napredovanju hronične bolesti bubrega i razvoju ateroskleroze kod ovih bolesnika. Cilj ove studije je bio ispitivanje parametara dislipidemije, oksidativnog stresa i inflamacije u krvi bolesnika sa HBB, bolesnika na hemodijalizi i zdravih ispitanika. Takođe, ova studija je imala za cilj i ispitivanje uticaja pomenutih faktora rizika na redoks status u glavnim lipoproteinskim frakcijama i na remodelovanje ECM. Cilj je bio i izračunati odgovarajuće skorove dislipidemije, oksidativnog stresa i inflamacije kako bi se procenio sinergistički efekat ovih procesa kao i efekat koji zajedno ostvaruju na oksidativno-stresni status u lipoproteinskim frakcijama kod bolesnika sa različitim stepenom bubrežnog oštećenja. U istraživanju je učestvovalo 77 bolesnika sa različitim stepenom oštećenja funkcije bubrega i 40 zdravih ispitanika. Istraživanje je planirano i sprovedeno prema etičkim principima u skladu sa Helsinškom deklaracijom. Svi parametri oksidativnog stresa, totalni oksidativni status (p

Tokom normalne, nekomplikovane trudnoće dolazi do prolaznog razvoja fiziološke insulinske rezistencije, intenziviranja oksidativnog stresa, kao i do promena u parametrima lipidnog statusa majke, ali još uvek nisu poznati svi mehanizmi koji utiču na ove promene. Poslednjih godina se sve veći značaj u ovom kontekstu pridaje i tkivima koja su se tradicionalno posmatrala kao depo energije (masno tkivo), ili kao deo potpornog i lokomotornog sistema (kost), a za koje je dokazano da produkuju niz metabolički aktivnih medijatora. U prva dva trimestra trudnoće majka skladišti najveći deo nutrijenata koje unosi. Poslednji trimestar trudnoće karakteriše ubrzan rast fetusa i pojačan transfer nutrijenata kroz placentu i zbog toga kod majke dolazi do intenziviranja kataboličkih procesa, kao i do razvoja fiziološke rezistencije tkiva na insulin. Tokom trudnoće razvija se lipidni profil koji se kod negravidnih žena smatra proaterogenim. Takođe dolazi i do porasta koncentracije HDL-holesterola, koji ima ateroprotektivna, antiinflamatorna i antioksidativna svojstva. Slobodni kiseonikovi radikali nastaju u aerobnom metabolizmu i igraju značajnu ulogu kao sekundarni glasnici. S druge strane, to su visoko reaktivna jedinjenja koja reaguju sa biološkim molekulima i dovode do njihovog oštećenja. Zato postoji niz mehanizama antioksidativne zaštite u organizmu. Poremećaj njihove ravnoteže, u kome dolazi do stvaranja viška reaktivnih radikala, dovodi do oksidativnog stresa. Trudnoća je stanje koje karakteriše povećana podložnost oksidativnom stresu, a praćena je i kompenzatornim povećanjem koncentracije parametara koji spadaju u sistem antioksidativne zaštite. U trudnoći dolazi do fiziološke regulacije urođenog imunskog odgovora radi prevencije odbacivanja fetusa. Masno tkivo produkuje biološki aktivne medijatore koji se nazivaju adipocitokini od kojih su najznačajniji leptin i adiponektin. Trudnoća se smatra stanjem centralne rezistencije na leptin, koja bi mogla imati uticaj na akumulaciju energetskih zaliha i biti povezana sa rastućom insulinskom rezistencijom. Moguće je i da je adiponektin jedan od medijatora koji utiče na regulaciju metabolizma glukoze u trudnoći... Normal uncomplicated pregnancy is characterized by a transient development of physiological insulin resistance, intensifying of oxidative stress, as well as by changes in maternal lipid status, but the mechanisms of these changes are still incompletely understood. Tissues that are traditionally seen as energy storage (adipose tissue), or as a part of the locomotor system (bones), produce a number of metabolically active mediators. They are increasingly being recognized as a part of mechanisms of aforementioned changes. During the first and second trimester, a major part of nutrients is being stored. The third trimester is characterized by an accelerated fetal growth, so the maternal catabolic processes intensify and the physiological insulin resistance develops. The changes of maternal lipid status lead towards a more atherogenic state. The HDL-cholesterol also increases, and it has atheroprotective, anti-inflammatory, and antioxidative properties. Reactive oxidative species are products of oxidative metabolism and they have an important role as second messengers. On the other hand, they are highly reactive and can lead to a damage of biomolecules. They are normally counterbalanced by different anti-oxidative mechanisms. The oxidative stress occurs when the reactive species are produced in excess. Pregnancy is a state of increased susceptibility to oxidative stress, due to an increased basal oxygen consumption. At the same time, antioxidative mechanisms increase. The innate immune response is also regulated during pregnancy, so that fetus doesn’t get rejected. Adipose tissue produces biologically active mediators- adipocytokines, among which the most important are leptin and adiponectin. Pregnancy is considered to be a state of central leptin resistance, that might influence the accumulation of energy storage and could be connected to the insulin resistance. Adiponectin is a possible mediator implicated in the regulation of the glucose metabolism in pregnancy. Pregnancy and lactation are also associated with the changes in calcium absorption and turnover. This is reflected in the changes of bone turnover parameters in blood...

Multipla skleroza (MS) je hronično inflamatorno i neurodegenerativno oboljenje centralnog nervnog sistem (CNS) koju odlikuje izrazita heterogenost, počevši od patoloških procesa pa sve do kliničke slike i prognoze. Osim motornih ispada koji dovode do značajne invalidnosti ovih mladih ljudi, značajan broj bolesnika sa MS ima i kognitivne poremećaje koji se javljaju kod čak 40%-70% bolesnika, a koji mogu u velikoj meri da remete njihovo svakodnevno funkcionisanje i kvalitet života i bez prisutnog lokomotornog oštećenja. U poslednjih dvadesetak godina je interesovanje za ovu vrstu ispada u MS značajno poraslo i velika pažnja istraživača je usmerena na pokušaje objašnjenja mehanizama koji dovode do kognitivnih ispada u MS. To se pre svega odnosi na studije sa primenom magnentne rezonance (MR) koje pokušavaju da ustanove koji patološki procesi u mozgu bolesnika sa MS najviše doprinose nastanku i razvoju ovih, nemotornih, poremećaja. Dosadašnji rezultati neuroimidžing studija su pokazali kontradiktorne rezultate o mehanizmima nastanka kognitivnih oštećenja (KO) u MS, odnosno pokazali su da različiti patološki procesi koji se odvijaju u mozgu (multifoklani vs. difuzni, procesi u beloj masi vs. procesi u sivoj masi mozga) kod ovih bolesnika mogu da doprinesu nastanku KO, a najveći broj studija je uključivao heterogenu populaciju bolesnika sa MS. S obzirom da je pokazano da veliki broj parametara strukturalnog oštećenja mozga kod bolesnika od MS može da doprinose razvoju KO, retki su pokušaji da se, primenom sveobuhvaten analize procesa u mozgu i korišćenjem multiparametarskog modela identifikuju tzv. snažni MR „biomarkeri“ KO oštećenja u MS. Ciljevi studije su bili sledeći: 1. Analiza ukupne zapremine fokalnih lezija bele (na T2 i T1 sekvenci MR) i sive mase (kortikalni plakovi) kod bolesnika sa relapsno remitentnom MS (RRMS) sa KO i poređenje tih nalaza sa onim dobijenim kod bolesnika bez KO; 2. Analiza atrofije sive (SM) i bele mase (BM) mozga u navedene dve grupe bolesnika, kao i poređenje ovih parametara sa vrednostima dobijenim kod zdravih ispitanika; 3. Analiza atrofije subkortikalnih struktura sive mase (talamus, putamen, kaudatus, hipokampus, amigdaloidna jedra, nc. accumbens) kod bolesnika sa MS i utvrđivanje eventualnih razlika u volumenu ovih struktura između bolesnika sa i bez KO, kao i poređenje sa podacima dobijenim kod zdravih ispitanika; 4. Identifikacija seta MR varijabli nakon multiparametarske analize, koje najbolje koreliraju sa kognitivnim oštećenjima, primenom multivarijantne analize, a u cilju identifikacije da li inflamatorni (zapremina fokalnih lezija u beloj i sivoj masi mozga) ili pak, neurodegenerativni procesi (atrofija mozga, sive i bele mase, kao i atrofija subkortikalnih struktura, ukupna ili parcijalna) više doprinose nastanku kognitivnih ispada kod RRMS... Multiple sclerosis (MS) is chronic inflammatory and neurodegenerative disease of the central nervous system (CNS) characterized by various heterogenic pathological processes, clinical courses and prognosis. Beside motor deficits which lead to significant disability in these patients, cognitive impairment (CI) is a frequent finding in MS patients, with the prevalence ranges from 40% to70%. Although CI in MS has only been recognized recently as an important symptom over the past few decades, research has shown that they have a large effect on many everyday activities and quality of life. There has been an increased interest in research filed with a critical need to define pathological mechanisms of CI in MS. Magnetic resonance imaging (MRI) is extremely sensitive in detecting MS related tissue abnormalities, and broad spectrum of studies have been published so far in order to define which pathological mechanisms are the most responsible for CI in MS. However, results are still conflicting showing that both focal and diffuse brain damage, as well as both white matter (WM) and grey matter (GM) brain damage can contribute to CI development in MS. Most of these studies had heterogeneous population of MS patients. Despite these, multiparametric and comprehensive MR approach approach is still rare, especially in homogenous group of relapsing remitting MS (RRMS) patients. Aims of the study: 1. Assessment of total lesion volume of both WM (registered on T1W and T2W sequences) and GM (cortical lesions) in patients with RRMS with and without CI; 2. Analysis of both WM and GM brain atrophy in two groups of patients, as well as comparison with healthy controls (HC); 3. Analysis of volumetric measures of subcortical GM structures (thalamus, putamen, caudate, hippocampus, amygdala and accumbens) in both group of patients and their contribution to CI in MS, as well as comparison with the findings obtained in HC; 4. Identification of the set of MR imaging variables most closely associated with CI in RRMS using multivariant analysis in order to assess whether inflammatory pathology (lesion load in both WM and GM) or neurodegenerative processes (total brain atrophy, WM and GM atrophy and deep gray matter atrophy) are most responsible for CI in RRMS patients. Materials and methods: Subjects were recruited from January 2009 to May 2012 as part of a project on imaging correlates of CI in MS at 7 European centers, all part of MAGNIMS group ("Magnetic Resonance in Multiple Sclerosis") (www.magnims.eu). Patients included in the study had diagnosis of RRMS, using revised McDonald’s criteria. Also, study included HC with no neurological disease, which did not differ by gender...

Uvod. Cilj studije bila je evaluacija uloge multidetektorske kompjuterizovane tomografije (MDCT) u ne-invazivnoj dijagnozi i razlikovanju pankreatobilijarnog i intestinalnog podtipa karcinoma periampularne regije. Metod. U ovoj retrospektivnoj studiji, izabrano je 83 pacijenata, ali je 6 bilo isključeno jer nisu podvrgnuti operativnom tretmanu zbog postojanja udaljenih metastaza. Takođe, iz studije je isključeno 8 pacijenata sa karcinomom porekla glave pankreasa, 3 pacijenta sa karcinomom distalnog holedoha i 2 pacijenta sa karcinomom duodenuma koji su sekundarno zahvatili ampulu. Šezdeset četiri pacijenta sa reseciranim periampularnim karcinomom, koji su preoperativno bili pregledani specifičnim, optimizovanim MDCT protokolom su konačno bila uključena u studiju. Dva abdominalna radiologa, slepa na patološku dijagnozu podtipa adenokarcinoma, evaluirali su prisustvo sedam MDCT karakteristika konsenzusom. Korelacija između MDCT nalaza i subtipova karcinoma vršena je hi-kvadrat testom. Rezultati. Evaluirani skrojenim protokolom za ampularni MDCT pregled, intestinalni i pankreatobilijarni tip periampularnog adenokarcinoma bili su signifikantno različiti po pitanju morfologije lezije (p

Sarkoidoza je inflamatorno oboljenje ismatra se da genetska predispozicija organizma i specifiĉni agensi iz spoljašnje sredine igraju znaĉajnu ulogu u prekomernoj aktivaciji imunskog sistema koji se nalazi u osnovi oboljenja. MeĊu agensima iz spoljašnje sredine, mikobakterijski antigeni imaju najveći znaĉaj. Novije publikacije govore o postojanju mikobakterijskog antigena - katalaza-peroksidaza (mKatG) u sarkoidnim granulomima. Smatra se da ovaj antigen dovodi do stimulacije imunskog odgovora i tako doprinosi inicijaciji oboljenja. Imunološki odgovor zapoĉinje akumulacijom aktiviranih T pomoćniĉkih (“helper”) limfocitai makrofaga na mestima inflamacije. Usled kompleksnih interakcija T limfocita i makrofaga, formira se sarkoidni granulom. Granulomi su sastavljeni od visoko-diferentovanih mononuklearnih fagocita i limfocita. Aktivirane ćelije imunskog sistema produkuju razliĉite proinflamatorne medijatore meĊu kojima su znaĉajni interleukin (IL) -2, IL-12, IL-15, faktor nekroze tumora α (TNF α), angiotenzin konvertujući enzim (ACE). C-reaktivni protein (CRP) kao inflamatorni marker se takoĊe povećano sintetiše u jetri kao odgovor na povećanu produkciju proinflamatornih citokina, ali nije dokazano da on moţe da posluţi kao koristan marker za procenu aktivnosti bolesti. U kliniĉkoj dijagnozi granulomatoznih oboljenja izdvojio se ACE, ali su utvrĊeni nedostaci i ovog parametra. Noviji radovi naglašavaju znaĉaj serumskog amiloida A (SAA) kao vaţnog markera granulomatozne inflamacije jer, osim što predstavlja deo granuloma, on reguliše njegovo formiranje, ali utiĉe i na produkciju citokina. Sinteza SAA se povećava u jetri i oslobaĊa se zajedno sa CRP-om pod uticajem IL-1 i IL-6. Sarkoidoza se prema toku moţe podeliti na akutnu ili hroniĉnu, a manifestacije mogu da budu plućne i/ili vanplućne. Akutna bolest je ograniĉenog toka, sa ĉestim spontanim remisijama dok hroniĉna perzistira i praćena je progresijom oboljenja. Pored pluća, mogu biti zahvaćeni srce, oĉi, nervni system, mišići, kostii drugi organi. Vanplućna manifestacija koja uglavnom ukljuĉuje i plućno tkivo predstavlja teţi oblik od iskljuĉivo plućne manifestacije. Poznato je da se u inflamatornim stanjima povećava nivo oksidativnog stresa i smanjuje nivo antioksidativne zaštite. Inflamatorne ćelije pojaĉano stvaraju superoksid anjon radikal (O2.-) koji se konvertuje do vodonik-peroksida (H2O2). Dejstvom oksidanasa na lipidne molekule najpre se generišu lipidni hidroperoksidi, dok u krajnjem stadijumu lipidne peroksidacije nastaje malondialdehid (MDA)... Sarcoidosis is an inflammatory disease and it has been considered that genetic predisposition and specific environmental agents play significant role in the excessive activation of the immune system that is major characteristic of the disease. Among environmental agents, mycobacterial antigens are thought to be most important. Recent publications reported the presence of mycobacterial antigen catalase-peroxidase (mKatG) in sarcoid granulomas. This antigen leads to immune response stimulation contributing to disease onset. Immune response begins with accumulation of T helper lymphocytes and macrophages at the sites of inflammation. Complex interactions between lymphocytes and macrophages contribute to granuloma formation. Granulomas consist of highly-differentiated mononuclear phagocytes and lymphocytes. Activated cells of immune system produce different proinflammatory mediators such as interleukin (IL) -2, IL-12, IL-15, tumor necrosis factor α (TNFα), angiotensin converting enzyme (ACE). C-reactive protein (CRP) is synthesized in the liver and its production is increased as a response to proinflammatory cytokines, but the significance of CRP as a useful marker of disease activity has not been proved. ACE became important in clinical diagnosis of granulomatous diseases, but this marker also has its disadvantages. Recent reports pointed out the significance of serum amyloid A (SAA), suggesting it as an important marker of granulomatous inflammation, because it regulates granuloma formation and influences the cytokines production. IL-1 and IL-6 stimulate the increased production of SAA in the liver and its release into the bloodstream together with CRP. According to disease course, sarcoidosis can be acute or chronic, with disease manifestations on lungs and/or other tissues. Acute disease has limited course and spontaneous remissions often occur, while chronic disease persists and isusually progressive. Besides lungs, other tissues/organs that can be affected are: heart, eyes, nervous system, muscles, bones and others. Combined pulmonary and extrapulmonary manifestations are more severe forms than isolated pulmonary form. It is well established that, in inflammatory conditions, the levels of oxidative stress increase and the levels antioxidative defence decrease. Inflammatory cells produce superoxide anion radical (O2.-) that is dismutated into hydrogen peroxide (H2O2). Oxidants lead to damage of lipids generating lipid hydroperoxides and further oxidative modification leads to malondialdehyde (MDA) formation...

Kardiovaskularne bolesti (KVB) predstavljaju najznačajniji uzrok obolevanja i umiranja u svetu. Faktori rizika za nastanak KVB često su praćeni promenama u oksidativnom statusu. Oksidativni stres, definisan kao poremećaj ravnoteže između stvaranja reaktivnih vrsta kiseonika i njihovog uklanjanja antioksidansima, dovodi se u vezu sa patogenezom kardiovaskularnih i drugih hroničnih bolesti. Rezultati brojnih epidemioloških studija pokazali su povezanost ishrane bogate voćem, povrćem i integralnim žitaricama sa smanjenjem rizika za nastanak KVB. Povoljno delovanje namirnica biljnog porekla u prevenciji KVB pripisuje se delom nutritivnim sastojcima, ali pre svega nenutritivnim, biološki aktivnim sastojcima, fitohemikalijama. Zahvaljujući visokoj zastupljenosti u biljkama i visokom antioksidativnom kpacitetu, polifenoli se smatraju najznačajnijim dijetarnim antioksidansima. Plod aronije (Aronia melanocarpa) i proizvodi dobijeni njegovom preradom predstavljaju jedan od najbogatijih izvora polifenola. Osnovni cilj ove doktorske disertacije bio je ispitivanje uticaja konzumacije soka ploda aronije na markere oksidativnog statusa i profil masnih kiselina kod zdravih osoba sa ili bez prisutnih faktora rizika za nastanak KVB. Tri grupe ispitanika su uključene, i to zdravi ispitanici bez faktora rizika za KVB, ispitanici sa abdominalnom gojaznošću i ispitanici sa visokim-normalnim krvnim pritiskom, odnosno hipertenzijom stadijuma 1. Ispitanici sa abdominalnom gojaznošću konzumirali su sok ploda aronije obogaćen dijetarnim vlaknima iz grupe glukomanana. Redovna konzumacija soka ploda aronije ispoljila je značajan uticaj na pojedine pokazatelje oksidativnog statusa i antioksidativne zaštite u serumu zdravih ispitanika bez faktora rizika za nastanak KVB, kao i u serumu ispitanika sa abdominalnom gojaznošću. Što se tiče uticaja na enzimsku antioksidativnu zaštitu u eritrocitima, značajan porast aktivnosti glutation-peroksidaze zabeležen je kod sve tri grupe ispitanika. Dodatno, u slučaju zdravih ispitanika bez faktora rizika za KVB, povećana je i aktivnost superoksid-dismutaze dok je kod ispitanika sa visokim-normalnim pritiskom, odnosno hipertenzijom stadijuma 1, značajan porast aktivnosti zabeležen za sva tri praćena enzima (glutation-peroksidazu, superoksid-dismutazu i katalazu)... Cardiovascular diseases (CVD) are one of the most important cause of morbidity and mortality worldwide. Risk factors for CVD development are often accompained with disturbance in oxidative status. Oxidative stress, defined as disbalance between reactive oxygen species production and their removal by antioxidants, is often related to pathogenesis of cardiovascular and other chronic diseases. Numerous epidemiological studies have shown association between diet rich in fruits, vegetables and cereals and decreased risk of CVD development. Positive impact of plant foods in the prevention of CVD has been attributed partly to their nutritive compounds, but mostly to their biologically active compounds, phytochemicals. Polyphenols are considered to be the most important dietary antioxidants, due to their high abundance in plants and strong antioxidant activity. Aronia (Aronia melanorpa) fruits and their products are one of the richest sources of polyphenols. The main aim of this study was to investigate the impact of aronia juice consumption on biomarkers of oxidative status and fatty acid profile in healthy subjects with or without risk factors for CVD. Three study groups were enrolled including healthy subjects without CVD risk factors, subjects with abdominal obesity and subjects with high-normal blood pressure or grade 1 hypertension. Subjects with abdominal obesity consumed aronia juice enriched with stable glucomannan dietary fibers. Regular aronia juice consumption showed significant impact on some serum biomarkers of oxidative status and antioxidant protection in healthy subjects without CVD risk facotrs and in subjects with abdominal obesity. Regarding the influence on antioxidant enzymes in erythrocytes, aronia juice consumption led to the significant increase in glutathione-peroxidase activity in all three study groups. Additionally, in case of healthy subjects without CVD risk factors superoxide-dismutase activity was also increased, while in subjects with high-normal blood pressure or grade 1 hypertension, significant increase in activities of all three analysed enzymes (glutathione-peroxidase, superoxide-dismutase and catalase) was recorded...

Veliki broj studija poslednjih godina bavi se ispitivanjem potencijalnog aterogenog efekta trudnoće na zdravlje žene u kasnijem životnom dobu. Rezultati ovih istraživanja su kontradiktorni i dok jedni isključuju tu povezanost, drugi ukazuju na činjenicu da veći broj trudnoća povećava rizik za razvoj kardiovaskularnih bolesti (KVB) u kasnijem životu. Povećan rizik za razvoj KVB vidi se u specifičnim metaboličkim promenama u trudnoći, a uslovljen je pre svega intenzivnim oksidativnim stresom i izmenjenim lipidnim profilom. Oksidativni stres predstavlja poremećaj ravnoteže oksidoredukcionih procesa u organizmu koji nastaje zbog prekomernog stvaranja slobodnih kiseonikovih radikala (ROS), a koje ćelijski homeostatski mehanizmi nisu u stanju da neutrališu. Slobodni kiseonikovi radikali igraju značajnu ulogu kao sekundarni glasnici u mnogim ćelijskim signalnim procesima, omogućavajući ćelijsku homeostazu, a njihova velika reaktivnost potiče od jednog ili više nesparenih elektrona. Kada se naruši ravnoteža sa antioksidativnim sistemom, a to se dešava kada su slobodni kiseonikovi radikali u visokim koncentracijama, dolazi do ozbiljnih oštećenja bioloških molekula, što za posledicu ima niz patofizioloških i patoloških promena, pa i smrt ćelije. Zbog toga oksidativni stres ima značajnu ulogu u patogenezi mnogih komplikacija koje mogu nastati tokom trudnoće, kao što su preeklampsija, spontani pobačaj, zastoj u razvoju fetusa, gestacijski dijabetes melitus, prevremeni porođaj i dr. Takođe je pokazano da postoji veza između oksidativnog stresa majke i težine novorođenčeta. Upravo ova povezanost oksidativnog stresa i komplikacija u trudnoći, ishoda trudnoće i razvoja fetusa, predmet je intenzivnog istraživanja poslednjih godina. U toku trudnoće dolazi do povećane koncentracije lipidnih parametara, ali i povećanog nakupljanja triglicerida u LDL česticama, usled čega one postaju male i guste čestice sa mnogo većim aterogenim potencijalom. Lipidi u malim gustim LDL česticama su osetljiviji na oksidativnu modifikaciju u poređenju sa LDL česticama normalne gustine... A large number of studies conducted in the last couple of years deal with researching of potential atherogenic effect of pregnancy on the health of women of advanced age. The results of this research are contradictory and while some exclude the possibility of such connection, others point out that a large number of pregnancies increase the risk of development of cardiovascular diseases (CVD) later in life. Increased risk of developing CVD can be identified in specific metabolic changes that occur during pregnancy which is primarily caused by intensive oxidative stress and changes in lipid profile. Oxidative stress is an imbalance between oxidation and reduction processes in the body that occurs as a result of excessive generation of reactive oxygen species (ROS) which cellular homeostatic mechanisms are unable to neutralise. Reactive oxygen species play an important part as secondary messengers in many cell signalling processes, thus enabling homeostasis of cells and their high reactivity comes from one or more unmatched electrons. When the balance with antioxidant system is disturbed, which occurs as a result of high concentration of reactive oxygen species, biomolecules sustain serious damage which leads to a series of pathophysiological and pathological changes and even to cell death. For this reason, oxidative stress plays an important role in pathogenesis of many complications which may occur during pregnancy, such as preeclampsia, miscarriage, intrauterine growth restriction growth, gestational diabetes mellitus, preterm birth etc. It has also been ascertained that there is a correlation between oxidative stress of mother and weight of newborn. Precisely this correlation between oxidative stress and pregnancy complications, pregnancy outcome and fetal growth, has been a subject of extensive research over the last couple of years.