Search

Micromeria species are rich sources of essential oils and polyphenols. They are traditionally used against colds, wounds, skin infections, headache, cardiac disorders, and digestive system problems. The important representatives of genus Micromeria in Croatian flora are M. croatica (Pers.) Schott, M. thymifolia (Scop.) Fritsch and M. juliana (L.) Bentham ex Reichenb. The first two are endemic species in Croatia and in some neighbouring countries, while M. juliana is more widely distributed in Mediterranean region. The aim of the study was to evaluate polyphenolic profile and anti-inflammatory potential of these Croatian indigenous plants. Total phenolic acid and flavonoid contents (5.26-6.84% and 0.01-0.09%, respectively) in dried aerial parts were determined spectrophotometrically. Furthermore, eleven hydroxycinnamic derivatives and fifteen flavonoids were identified in the ethanolic extracts by LC-ESI-MS/MS. Most of them were detected in the studied plant species for the first time, such as cryptochlorogenic and salvianolic acids. Rosmarinic acid (13.50-26.1 mg/g) was found to be the predominant constituent (RP-HPLC-DAD). The Micromeria ethanolic extracts inhibited Src tyrosine kinase activity in the time-resolved fluorescence resonance energy transfer (TR-FRET) assay. Modulation of interleukin-6 (IL-6) in LPS-stimulated mouse splenocytes by tested extract was determined using ELISA assay. The plant extracts reduced the production of proinflammatory cytokine IL-6, with a substantial contribution of rosmarinic acid contained. Our results indicated the multi-target mechanism of polyphenolic constituents of Micromeria species and highlighted their potential in the prevention and treatment of inflammatory-related diseases.

C. trachomatis je najčešća seksualno prenosiva bakterijska infekcija u svetu. Procenjuje se da hlamidija seksualnim putem inficira preko 100 miliona ljudi svake godine širom sveta. Akutne infekcije donjeg genitalnog trakta izazvane C. trachomatis (uretritis kod muškaraca, cervititis i uretritis kod žena) su uglavnom asimptomatske te stoga infekcije najčešće prolaze nedijagnostikovane i nelečene, a kao posledica toga kod 20%-40% slučajeva infekcija se širi u gornji genitalni trakt. U gornjem genitalnom traktu,i pored aktivacije imunoloških mehanizama odbrane, hlamidije uspevaju da opstanuzahvaljujući svojojizuzetnoj sposobnosti izbegavanja imunskog odgovora domaćina, što može dovesti do do ozbiljnih oštećenja i komplikacija vezanih za reproduktivno zdravlje žena. Asimptomatska priroda infekcije kao i specifičan razvojni ciklus hlamidija predstavljaju pravi izazov za postavljanje dijagnoze akutne hlamidijalne infekcije. Za uspešnu dijagnozu hlamidijalnih infekcija neophodno je napraviti dobar odabir testa koji obezbeđuje visoku senzitivnost i specifičnost, ali i brzinu izvođenja testa, što su po preporukama evropskog i američkog centra za kontrolu bolesti svakako testovi amplifikacije nukleinskih kiselina. Danas je dostupan veći broj komercijalnih PCR i RT-PCR testova koje karakteriše visoka senzitivnost i specifičnost. Međutim, visoka cena ekonomskih troškova ovih testova, uz tehničku kompleksnost vezanu za prostor, kadar i opremu, uslovili su da je za većinu dijagnostičkih laboratorija u zemljama sa nižim prihodima ovaj standard nedostižan. Tako je u izboru optimalnog dijagnostičkog pristupa neophodno odabrati test koji ima zadovoljavajuće, ne samo dijagnostičke, već i ekonomske performanse. Osnovni cilj ovog istraživanja jeutvrđivanje dijagnostičke efikasnosti četiri pojedinačnatesta (DIF, BT, IgA i IgG),kao i kombinacije pomenutih testova, u odnosu na RT-PCR metodu koja predstavlja zlatni standard za postavljanje dijagnoze akutne hlamidijalne infekcije. Pored ispitivanja dijagnostičke efikasnosti studija pruža uvid i u ekonomsku analizu pomenutih testova u odnosu na RT-PCR metodu. Rezultati naše studije ukazuju na slabo slaganje rezultata dobijenih pomoću zlatnog standarda (RT-PCR) sa rezultatima dobijenim upotrebom skrining testova (DIF, BT, IgA i IgG). Od svih analiziranih testova najbolje slaganje u odnosu na zlatni standard pokazuje brzi test lateralne hromatografije (VT). Kombinacijom testova pokriterijumu „pozitivna dva ili više testa“ i „pozitivan bilo koji test“ nismo popravili slaganjerezultata u odnosu na pojedinačne skrining testove. Analizirajući dijagnostičku efikasnost pojedinačnih skrining testova utvrdili smo da VT povećini analiziranih parametara pokazuje najboljudijagnostičku efikasnost, doktest direktne imunofluorescencije i serumski nivo IgA i IgG antitela, u odnosu na VT, pokazuju bolje uravnotežen odnos senzitivnosti i specifičnosti. Kombinacijom testova po kriterijumu „pozitivna dva ili više testa“ i „pozitivan bilo koji test“ nismo uspeli da popravimo dijagnostičku efikasnostu odnosu na pojedinačne skrining testove, odnosno BT koji je pojedinačno imao najbolje parametre dijagnostičke efikasnosti. Shodno tome, ove kombinacije testova se ne mogu preporučiti za dijagnozu akutne hlamidijalne infekcije. Ipak, kombinacija DIF/IgA (pozitivan bilo koji test) koja pokazuje dobro izbalansiran odnos senzitivnosti i specifičnosti uz superiornu senzitivnost od 100% te se i pored niske pozitivne prediktivne vrednosti može koristiti u situacijama koje zahtevaju visoku senzitivnost. Interensantan podatak je da smo ROC analizom serumskog nivoa IgA i IgG antitela na hlamidijalni MOMR antigen i određivanjem novih cut–off vrednosti (na osnovu karakteristika ROC krive) popravili dijagnostičku efikasnost ovih testova u odnosu na rezultate dobijene na osnovu cut–offvrednosti preporučenihod strane proizvođača testa. Isto možemo da kažemo i za obe grupe kombinacija IgA+IgG testa (pozitivna oba testa) i kombinacije IgA/IgG (pozitivan bilo koji test). Ekonomska analiza ukazuje da su, za dati scenario, najmanji ukupni troškovi po pacijentu kod korišćenja brzog testa, te je stoga primena ovog testa dominantna ekonomska strategija, a prve alternative su serološke metode. Primena kombinacije testova nije isplativa ekonomska strategija jer su ukupni troškovi po pacijentu veći od troškova primene pojedinačnih testova. Imajući u vidu prethodnu analizu dijagnostičke efikasnosti kombinovanih testova, takvom praksom se jedino uvećavaju troškovi analize, bez bitno unapređenih dijagnostičkih performansi. Iako su dijagnostičke performanse svih testova, kako pojedinačnih, tako i kombinovanih, u odnosu na PCR metodu znatno slabije, njena visoka početna cena, u uslovima troškova nacionalnog zdravstvenog sistema, ne može da se kompenzuje boljim dijagnostičkim rezultatima u ukupnom ekonomskom profilu datog scenarija. C. trachomatis is the most common sexually transmitted bacterial infection in the world. It is estimated that chlamydia sexually infects more than 100 million people every year worldwide.Acute infections of the lower genital tract caused by C. trachomatis (uretritis in men, cervicitis and urethritis in women) are mostly asymptomatic, and therefore infections commonly passed undiagnosed and untreated. As a consequence, in 20% -40% of cases, the infection spreads to the upper genital tract. Despite the activation of immune defense mechanisms in the upper genital tract, chlamydia is able to survive owing to its remarkable ability to avoid the host immune response, which can lead to serious damage and complications related to the reproductive health of women. The asymptomatic nature of the infection as well as the specific developmental cycle of chlamydia is a real challenge for establishing the diagnosis of an acute chlamydial infection. For a successful diagnosis of chlamydial infections it is necessary to make a good selection of the test which provides high sensitivity and specificity, as well as the speed of the test, which, according to the recommendations of the European and American Center for Disease Control, are certainly nucleic acid amplification tests. A number of commercial PCR and RTPCR tests are available today, characterized by high sensitivity and specificity. However, the high price of the economic costs of these tests, with the technical complexity of space, personnel and equipment, has made it uncertain for the most diagnostic laboratories in low-income countries. In the selection of an optimal diagnostic approach, it is necessary to select a test that has satisfactory, not only diagnostic, but also the economic performances. The main objective of this study is to determine the diagnostic efficacy of four individual tests (DIF, BT, IgA and IgG), as well as combinations of these tests in relation to the RT-PCR method, which represents the golden standard for diagnosing an acute chlamydial infection. In addition to testing the diagnostic efficiency, the study provides an insight into the economic analysis of the tests mentioned above in relation to the RT-PCR method. The results of our study indicate poor agreement between the results obtained by using the screening tests (DIF, BT, IgA and IgG) in relation to the golden standard (RT-PCR). Of the all analyzed tests, the best matching in relation to the golden standard shows a rapid test of the lateral chromatography (RT). We did not correct the matching of the results in relation to the individual screening tests by combining the tests with the criteria "positive two or more tests" and "positive any test". Analyzing the diagnostic efficiency of individual screening tests, we have established that RT shows the best diagnostic efficacy in most of the analyzed parameters, while the direct immunofluorescence test and serum IgA and IgG antibody levels in comparison to RT show a more balanced relation of sensitivity and specificity. By combining the tests using the criteria "positive two or moretests" and "positive any test", we were unable to improve the diagnostic efficiency in relation to individual screening tests that is RT, which individually had the best parameters of diagnostic efficiency. Consequently, these test combinations cannot be recommended for the diagnosis of an acute chlamydial infection. However, the combination of DIF/IgA (positive any test) that shows a well balanced sensitivity and specificity ratio with superior sensitivity of 100%, and despite a low positive predictive value, can be used in situations requiring high sensitivity. An interesting fact is that the ROC analysis of the serum IgA and IgG antibody levels to the chlamydial MOMR antigen and the determination of new cut-offs (based on the characteristics of the ROC curve) corrected the diagnostic efficacy of these tests in relation to the results obtained from the cut-off values recommended by the test manufacturers. The same can be said for both groups of combination IgA + IgG test (positive both tests) and IgA / IgG combinations (positive any test). Economic analysis indicates that for the given scenario, the lowest total cost per patient is in the use of a rapid test, and therefore the application of this test is the dominant economic strategy, and the first alternatives are serological methods. Using a combination of tests is not a cost-effective economic strategy because the total cost per patient is greater than the cost of using individual tests. Taking into account the previous analysis of the diagnostic efficiency of combined tests, such practice only increases the cost of analysis, without significantly improved diagnostic performance. Although the diagnostic performances of all the tests, both individual and combined are considerably lower compared to the PCR method, its high starting price, in the terms of costs of the national healthcare system, cannot be compensated for better diagnostic results in the overall economic profile of the given scenario.

UVOD. Mučnina, neprijatan osećaj u predelu grla i/ili želuca, koji može i ne mora dovesti do povraćanja, je svesno prepoznavanje podsvesne ekscitacije u oblasti medule, blisko udružene sa delovima centra za povraćanje. Mučnina može biti uzrokovana: iritativnim impulsima iz gastrointestinalnog trakta, impulsima koji potiču iz donjih moždanih struktura, povezanim sa bolešću vožnje i impulsima iz cerebralnog kortkesa. Lekovi izazivaju mučninu u različitoj meri, što je od značaja kada treba izabrati terapiju kod pacijenta koji mučninu teško podnose i skloni su odustajanju od dalje terapije. Apstraktne koncepte (kakav je i mučnina) je teško kvantitativno izmeriti, i u tu svrhu koristimo upitnike. CILjEVI RADA. Studija je imala tri cilja: (1) prevođenje i transkulturološka validacija dela upitnika o gastrointestinalim simptomima iz ugla pacijenta (PROMISGSS deo koji se odnosi na mučninu i povraćanje); (2) razvoj i ispitivanje sopstvenog upitnika za procenu mučnine posle primene lekova, kroz utvrđivanje pouzdanosti, validaciju i faktorsku analizu; (3) utvrđivanje faktora koji doprinose prekidu terapije zbog ekstremne mučnine kod pacijenata na terapiji gvožđem. METODOLOGIJA. Skala koja meri gastrointestinalne simptomime iz ugla pacijenta (PROMIS-GSS deo koji se odnosi na mučninu i povraćanje), prevedena je na srpski jezik i izvršena je transkulturološka validacija iste. Prevod i kulturološka adaptacija skale urađena je u skladu sa preoprukama datim u ISPOR (International Society for Pharmacoeconomics and Outcomes Research) vodiču. Razvijen je i sopstveni upitnik za procenu mučnine posle primene lekova (DINS-Drug Induced Nausea Scale), utvrđeni su njegova pouzdanost, validnost i sprovedena faktorska analiza. Ispitivanje pouzdanosti upitnika obavljeno je kroz određivanje koeficijentaIV Kronbahova alfa za ceo upitnik, Spirman-Braunovog koeficijenta i srednje vrednosti i varijanse za svako pitanje iz upitnika. Punovažnost sadržaja upitnika evaluirala je grupa stručnjaka nezavisna od istraživača. Punovažnost povezana sa kriterijumom je testirana pomoću tri metode: poređenjem novog upitnika kada su ovaj popunili istraživači i pacijenti samostalno; konvergentna validnost je testirana poređenjem skora novog upitnika sa skorom PROMIS-GSS nausea; divergentna validnost testitrana je poređenjem skora novog upitnika sa skorom upitnika Netolerancije neizvesnosti (Intolerance Uncertanity). Analiza glavnih komponenti upitnika rađena je da bi se otkrili glavni faktori koje upitnik meri. Pogodnost upitnika i uzorka za faktorsku analizu testirana je pomoću Bartletovog testa sferičnosi i Kajzer-Mejer-Olkinovog testa adekvatnosti uzorkovanja. Faktori su ekstrahovani prvo bez rotacije, uz uslov da brojka koja označava količinu informacija koju nosi jedan faktor (eigenvalue) mora biti veći od 1 i korišćenjem Scree plot (ekstrahovani faktori bili su iznad ,,lakta“ dijagrama). Potom su referentne ose rotirane ortogonalno Varimaks metodom i urađena je još jedna ekstrakcija faktora, koristeći iste kriterijume kao za nerotirajuće rešenje. Vremenska stabilnost novog upitnika i PROMIS-GSS nauseaupitnika testirani su drugim popunjavanjem upitnika , koje su istraživači obavili dve nedelje posle prve posete apoteci. Prisustvo i stepen mučnine izazvane preparatima gvožđa meren je DINS-om. Studija je dizajnirana kao opservaciona, a metodologija rada je podrazumevala studiju preseka. Uzorak pacijenata je bio uzastopan tj. u studiju su uključeni svi pacijenti koji su posetili apoteku tokom trajanja studije (njih 128), a koristili su oralne preparate gvožđa. Anketiranje je izvršeno anonimno i na dobrovoljnoj osnovi. REZULTATI I ZAKLjUČCI. DINS skala meri jedan fenomen, intenzitet mučnine izazvane oralnim preparatima gvožđa. Ima odličnu pouzdanost (Kronbahova alfa 0.892, kada je ocenjen od strane istraživača,Spirmanov koeficijent 0.965; (p

Vitamin D, jedan od liposolubilnih vitamina, predstavlja sferu interosavanja naučnih istraživanja usled plejade efekata koje ostvaruje u ljudskom organizmu. Epidemijske razmere hipovitaminoze D širom sveta u različitim starosnim grupama predstavljaju zabrinjavajući podatak. Sprovedena studija je bila po tipu serije slučajeva i imala je cilj da izvrši populacionu farmamkokinetičku analizu 25-hidroksi vitamina D kod studenata Fakulteta medicinskih nauka, Univerziteta u Kragujevcu, pomoću NONMEMA- softverskog programa. Sprovedena analiza je imala za cilj da precizno definiše farmakokinetički model klirensa 25-hidroksi vitamina D u ispitivanoj populaciji tj. da opiše srednju populacionu vrednost klirensa ispitivane supstance, intra- i interindividualnu varijabilnost kao i da definiše faktore koji utiču na srednju, populacionu vrednost klirensa. Pored navedenog studija je ispitivala uticaj statusa vitamina D na prosečnu ocenu ostvarenu na studijama, nivo anksioznosti, depresivnosti i kogniciju. Rezultati sprovedenog istraživanja pokazuju značajan uticaj dva faktora na prosečnu vrednost klirensa 25-hidroksi vitamina D kod studenata a to su prosečna doza vitamina D uneta hranom i serumski nivo fosfata. Serumska koncentracija vitamina D nije pokazala statistički značajan uticaj na prosečnu ocenu na studijama, kao ni na nivo anksioznosti, depresivnosti i kognice. Režim ishrane, tj. koznumiranje ribljih proizvoda je uticalo na serumski nivo 25- hidroksi vitamina D kod ispitanika. Dobijeni farmakokinetički model klirensa 25-hidroksi vitamina D može biti od koristi kod suplementacije vitaminom D u mladoj, zdravoj, studentskoj populaciji. Vitamin D, a fat-soluble vitamin, is a sphere of scientific research due to multiple effects that he achieved at the human body. Epidemic proportion of hypovitaminosis D all over the world at the different age groups is alarming fact. Conducted research, that was case series by type, had aim to carry out population pharmacokinetics analisys of 25-hydroxy vitamin D at students population at the Faculty of Medical Scineces, University of Kragujevac, by using NONMEM- software program. This analysis should exact defined pharmacokinetics model of clearance of 25-hydroxy vitamin D in examined population and describe mean population value of clearance and value of intra- and interindividual variability. Conducted analysis should idetificate factors that have significant influence on mean, population value of clearance of 25-hydroxy vitamin D. Additionally aim of study was to determine influence of serum 25-hydroxy vitamin D concentration on the average school scores, anxiety, depression and cognition level. The study results showed that two factors had important influence on mean, population value of clearance of 25-hydroxy vitamina D and that was mean daily vitamin D intake by food and serum phosphate levels. Serum concentration of 25- hydroxy vitamin D did not show significant influence on average school score and anxiety, depression and cognition levels.Fish consumption has influence on serum 25- hydroxy vitamin D levels. Obtained pharmacokinetics clearance model of 25-hydroxy vitamin D could be used for vitamin D supplementation at young, healthy, student’s population.

Crataegus nigra, crni glog, može biti žbun ili nisko drvo. Njegovo stanište su plavni, aluvijalni tereni kraj većih reka u Mađarskoj, Srbiji, Hrvatskoj. Sam rod Crataegus je vrlo bogat vrstama i mnoge od njih su detaljno fitohemijski i farmakološki ispitivane. Hemijskom karakterizacijom različitih vrsta roda Crataegus je utvrđeno prisustvo flavonoida, flavonoidnih glikozida, procijanidina, dok su farmakološka ispitivanja pokazala kardioprotektivno, antioksidativno, antimikrobno, gastroprotektivno delovanje. Međutim u dosadašnjim ispitivanjima vrste Crataegus nigra istraživanja su bila usmerena samo na botaničke i morfološke karakteristike. U literaturi nema podataka o hemijskom sastavu i farmakološkim osobinama ove vrste. Cilj ovog istraživanja je bio da se odredi hemijski profil ove vrste gloga, kao i utvrđivanje biološke aktivnosti i farmakoloških efekata vodeno-etanolnog ekstrakta plodova C. nigra. Za predviđene analize pripremljen je ekstrakt plodova C. nigra sa 80% etanolom. Primenom referentne metodologije određen je sadržaj ukupnih fenola, flavonoida i procijanidina. Izvršena je identifikacija fenolnih jedinjenja pomoću 45 standardnih supstanci. U in vitro uslovima primenom DPPH testa određena je antioksidativna aktivnost ekstrakta. Ispitivanje farmakoloških efekata sprovedeno je primenom odgovarajućih metodologija pri čemu je određivan anksiolitički, hipnotički efekat i antimikrobna aktivnost etanolnog ekstrakta plodova crnog gloga. Crataegus nigra, black hawthorn, may grow either into shrubs or small trees. Its habitat is the alluvial flood plain along the larger rivers in Hungary, Serbia and Croatia. The genus Crataegus is very rich in species and many of them have been phytochemically and pharmacologically examined thoroughly. Chemical characterization of different species of Crataegus has revealed the presence of flavonoids, flavonoid glycoside, procyanidins, while pharmacological analysis has shown cardioprotective, antioxidative, antimicrobial, gastroprotective effects. However, the previous studies in Crataegus nigra species were focused only on botanical and morphological characteristics. In the literature, there is no data concerning the chemical composition and pharmacological properties of this species. The aim of this research is to determine the chemical profile of this hawthorn species, as well as to determine the biological activity and pharmacological effects of water-ethanol extracts of C. nigra fruits. For the planned analysis, C.nigra fruit extract was prepared in 80% ethanol. Applying reference methodology, the total content of phenols, flavonoids and procyanidins was determined. Phenolic compounds were identified using 45 standard substances. In vitro, antioxidant activity of the extract was determined using DPPH test. Studies on the pharmacological effects were carried out using appropriate methodologies while assessing anxiolytic effect, hypnotic effect and antimicrobial activity of the ethanol extract of black hawthorn fruit. The research findings showed the dominant presence of flavonoid glycosides, among which rutin, isoquercetin and hyperoside stand out by their quantity. The presence of numerous phenolic compounds and procyianidins was proved. The studied extract showed antioxidant effect. When compared with the examined standards (BHT, BHA and quercetin) it was weaker, but it ranked equal in antioxidant activities to other hawthorn species. C.nigra fruit ethanol extract showed significant anxiolytic effect. This statistical significance was noticed as compared to negative control, but was not noticed as compared to positive control (diazepam). Hypnotic effect of the extract also had statistical significance as compared to negative control. Antimicrobial activity against gram-positive and gram-negative bacteria was the strongest at the highest applied concentrations. However, not one of the applied concentrations led to growth inhibition of the fungus Candida albicans.

Atrijalna fibrilacija je srčana aritmija koja se u „zapadnoj civilizaciji“ ID najčešće javlja. Prevashodno je povezana sa pojavom moždanog udara i srčane insuficijencije, koje vode ka hospitalizaciji i povećanoj stopi smrtnosti. Kako stanovništvo stari očekuje se da se opterećenje atrijalnom fibrilacijom poveća, poznato je da se prevalencija udvostručuje sa svakom narednom decenijom života, od 0,5% u periodu od 50 do 59 godina do skoro 9% u periodu od 80 do 89 godina. Bilo koja strukturna bolest srca može da bude okidač, sporog ali progresivnog remodelovanja kako u komorama tako i pretkomorama, što dalje vodi ka nastanaku više malih ponovnih učesnika strujnih kola koja mogu ustaliti aritmiju. Osnovni ciljevi terapije atrijalne fibrilacije su: sprečavanje paroksizama atrijalne fibrilacije i dugoročno održavanje normalnog sinusnog ritma, kontrola srčanog ritma tokom paroksizama, ukoliko do njih dođe, prevencija komplikacija povezanih sa paroksizmalnom AF (npr. kardiomiopatija indukovana moždanim udarom i tahikardijom). Farmakoekonomske studije su od značaja kada se radi o hroničnim bolestima kakva je atrijalna fibrilacija, ali i kada se uvode novi lekovi u svakodnevnu kliničku praksu. Uvođenje novog leka često podrazumeva i porast troškova lečenja. Izrada Markovljevog modela pruža mogućnost dobijanja seta rezultata koji reflektuju kako efikasnost tako i isplativost ispitivanih terapijskih opcija. Korišćenjem određenih seta opcija moguće je dobijen zaključak proveriti u funkciji vremena, odnosno utvrditi koji ispitivani parametri mogu imaju najveći uticaj na konačnu odluku dobijenu modeliranjem. Cilj ovog istraživanja je upoređenje odnosa troškova i efikasnosti primene dronedarona kod odraslih pacijenata koji su imali ili imaju nepermanentnu atrijalnu fibrilaciju, u odnosu na amjodaron, propafenon i sotalol, u uslovima koji su prisutni u Srbiji. Atrial fibrillation is the most frequently occurring cardiac arrhythmia in the western world. It is primarily associated with an increased risk of stroke and heart failure, in turn leading to hospitalization and increased mortality. The societal burden of AF is furthermore expected to increase as a result of an ageing population, given that its prevalence is doubled with each advancing decade of age, from 0.5% at 50 to 59 years to almost 9% at 80 to 89 years. Any kind of structural heart disease may trigger a slow but progressive process of structural remodelling in both the ventricles and the atria. Structural remodeling results in electrical dissociation between muscle bundles and local conduction heterogeneities facilitating the initiation and perpetuation of AF. This permits multiple small re-entrant circuits that can stabilize the arrhythmia. The main aims of treatment for аtrial fibrillation are: to suppress paroxysms of AF and maintain long-term sinus rhythm; to control heart rate during paroxysms of AF if they occur; to prevent the complications associated with paroxysmal аtrial fibrillation, ie stroke- and tachycardiainduced cardiomyopathy. Modeling in pharmacoeconomy is very important when it comes to chronic diseases such as atrial fibrillation, but also in the field of introducing new drugs in everyday clinical practice. The introduction of new drugs often involves increased costs of treatment. Markov model offers the possibility of obtaining a set of results that reflect both the efficiency and profitability of the examined therapeutic options. Using certain set of options in model we can determine how final decision will be change in the function of time and explore which parameters may have the greatest impact on the final decision which is obtained by modeling. The aim of this study was to compare cost-effectiveness of new anti-arhythmic drug dronedarone with amiodarone, propafenone and sotalol in patients with with non-permanent atrial fibrillation, based on data in Serbia.

Izvod (ID): Poput mnogih hroničnih bolesti i hronična bubrežna insuficijencija i terapija bubrežne zamene koja je prati mogu da poremete psihološki status pacijenta. Pacijenti na hemodijalizi imaju veliki broj psihosocijalnih i mentalnih problema. Među brojnim psihijatrijskim komorbiditetima, depresija i nesanica su vodeće. Kvalitet života pacijenata na hemodijalizi je značajno pogođen. Lošiji kvalitet života, prisustvo depresivnosti i nesanice su udruženi sa porastom morbiditeta i mortaliteta kod hemodijaliznih pacijenata. Postoje podaci o uticaju nekih socidemografskih i kliničkih faktora na kvalitet života, depresivnost i nesanicu kod pacijenata na hemodijalizi, ali nedostaju opsežnije studije koje bi uključile veći broj faktora. Prethodne studije ukazuju da hemodijafiltracija može biti efikasnija od konvencionalne hemodijalize u uklanjanju uremičnih toksina kao i smanjenju neželjenih događaja koji se javljaju tokom ili posle dijalize. Takođe, neka istraživanja ukazuju na prednost korišćenja visokopropusnih u odnosu na niskopropusne dijalizne membrane. Cilj ove studije je bio da ispita kvalitet života i utvrdi učestalost i težinu depresivnosti i nesanice kod hemodijaliznih pacijenata. Studija je ispitivala da li sociodemografske i kliničke karakteristike pacijenata, vrsta hemodijalize i hemodijaliznih membrana, dužina dijalize, neki parametri hemodijaliznog procesa i hemodijaliznog ishoda i komorbiditeti mogu imati uticaja na kvalitet života, učestalost i težinu depresivnosti i nesanice kod pacijenata na hemodijalizi. U ovoj studiji preseka učestvovalo je 110 pacijenata podeljenih u tri grupe: hemodijafiltracija, hemodijaliza sa visokopropusnim membranama i hemodijaliza sa niskopropusnim membranama. Mentalno zdravlje je procenjivano pomoću Short Form-36 upitnika, Beck Depression Inventory and Insomnia Severity Index upitnika. Ostali podaci prikupljani su pomoću Restless Legs Syndrome Rating Scale upitnika, upitnika Index of Coexistent Disease i specijalnog upitnika koji je sadržao pitanja koja su se odnosila na sociodemografski i klinički status pacijenta. Prema upitniku, depresija je bila prisutna kod 31,9%, a nesanica kod 45% ispitanika. Kvalitet života je bio bolji kod mlađih pacijenata, pacijenata sa višim stepenom obrazovanja, pacijenata na hemodijafiltraciji, sa efektivnim vremenom provedenim na dijalizi tokom nedelje iznad 720 minuta, višim Kt/V i višim serumskim albuminima. Prisustvo i težina komorbidnih stanja imali su negativan uticaj na kvalitet života. Faktori udruženi sa depresijom bili su pol, obrazovni status, vrsta dijalize, efektivno vreme provedeno na dijalizi tokom nedelje, indeks težine pridruženih bolesti i prisustvo sindroma nemirnih nogu. Na nesanicu su uticaja imali godine, obrazovni nivo, vrsta dijalize i propustljivost membrane, efektivno vreme provedeno na dijalizi tokom nedelje, nivo albumina, težina pratećih oboljenja i prisustvo ishemične bolesti srca. Dati podaci su ukazali na uticaj sociodemografskih faktora, vrste dijalize, parametara procesa i ishoda dijalize i komorbiditeta na kvalitet života, depresiju i nesanicu kod pacijenata na hemodijalizi što je dovoljno da opravda dalja istraživanja u ovoj oblasti. Like many chronic diseases, chronic kidney disease and consenquently renal replacement therapy may affect the psychological state of patients. Hemodialysis patients have a great number of psychosocial and mental health problems. Among numerous psychiatric comorbidity, depression and insomnia are mostly. The quality of life in patients undergoing hemodialysis is significantly disturbed. Poorer health-related quality of life, presence of depression and insomnia is associated with increase in morbidity and mortality among hemodialysis patients. There are data of influence of some sociodemographic and clinical issues on quality of life, depression and insomnia in hemodialysis patients, but it lack extensive studies which should be included more of factors. Previous studies reported that hemodiafiltration (HDF) may be more effective than conventional hemodialysis in the removal of uremic toxins and may reduce frequency and severity of intradialytic and postdialysis adverse symptoms in patients. Also, some researchers suggest advantages of using high-flux membranes compared with low-flux. The aime of this study was to explore health related quality of life and to determine frequency and severity of depression and insomnia in hemodialysis patients. Study examined whether sociodemographic and clinical characteristics of patients, hemodialysis modality and membrane permeability, dialysis vintage, some parametars of hemodialysis proces and hemodialysis outcomes and comorbidities can have an influence on quality of life, frequency and severity of depression and insomnia in hemodialysis patients. In this cross-sectional study, we evaluated 110 patients who were divided into three groups: on-line hemodiafiltration, high flux hemodialysis and low flux hemodialysis. Mental health was evaluated with Short Form-36 questionnaire, Beck Depression Inventory and Insomnia Severity Index. Other data were collected using Restless Legs Syndrome Rating Scale questionnaire, Index of Coexistent Disease and special questionnaire, which included sociodemographic and clinically related questions. Based on questionnaire, depression was present in 39,1% and insomnia was present in 45% of all patients. Health-related quality of life was better in younger patients, patients with higher educational level, patients on HDF, with effective weekly treatment time over 720 minutes, higher Kt/V and and higher serum albumin. Presence and severity of coexistance disease had negative effect on quality of life. Factor associated with depression was sex, educational status, dialysis modality, effective weekly treatment time, index od coexistent disease, presence of restless legs syndrome. Influence on insomnia was observed by age, educational level, dialysis modality and membrane permeability, effective weekly treatment time, albumin level, index of coexistent disease, presence of ischemic hearth disease and restless legs syndrome. Our data indicates the role of sociodemographic factors, hemodialysis modality, parametars of dialysis process and dialysis outcomes and comorbidities regard to their influence on quality of life, depression and insomnia in hemodialysis patients which is sufficient to justify further research in prospective and longitudinal study design.