Search

De Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), onderdeel van Natura 2000, is economisch voordelig voor ons land. Van 2013 tot 2020 zijn de economische baten zo'n 100-200 mln. euro/jaar hoger dan de kosten. De baten van de PAS voor de sectoren landbouw, industrie en verkeer en vervoer bedragen in die periode naar schatting 200 tot 300 mln. euro/jaar, terwijl de economische kosten op een kleine 100 mln. euro/jaar worden geschat. De PAS leidt tot duidelijkheid voor ondernemers. Die duidelijkheid levert economisch voordeel op. De veehouderij bij de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden kan zich blijven ontwikkelen, wat met name gunstig is voor de rundveehouderij. De PAS is daarnaast voor ondernemers gunstig, omdat ze minder on-derzoekskosten voor het verkrijgen van een Natuurbeschermingswetvergunning hoeven te maken. Andere baten van de PAS, die ontstaan bij de aanleg van wegen en in de industrie, blijken moeilijk te kwantificeren vanwege het ontbreken van voldoende gegevens.

In het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) hebben de provincies in de periode 2007-2010 grond verworven en ingericht voor de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en de Recreatie om de Stad (RodS). Dit rapport beschrijft hoe ze dit hebben gedaan en beoordeelt de gerealiseerde uitgaven op marktconformiteit. Het gaat hierbij om verwervingskosten en inrichtingskosten per hectare, waarbij op hoofdlijnen inzicht wordt gegeven in de verschillen tussen de provincies. Het oordeel over de kosten en prestaties is gebaseerd op gegevens die aangeleverd zijn door DLG (Dienst Landelijk Gebied), die uitvoerder is van de gemaakte afspraken tussen Rijk en provincies om de doelstelling voor EHS en RodS te realiseren.

Our research is based on the assumption that cost–benefit analysis facilitates efficient and effective decision-making in spatially explicit land-use planning where there are competing land uses. Land-use planning can be improved if the value of the spatial relationships between land uses can be computed sufficiently easily. In this paper, we developed an economically sound way to incorporate the spatial dimensions (size and connectedness) of ecological networks within cost–benefit analysis. The methodology computes the value of ecological networks by accounting for the essential spatial characteristics (size and configuration) of areas of natural land. This methodology can be generalised to other land uses, which we illustrate using a hypothetical case study that contains all the relevant elements. The optimal configuration of different land uses, which accounts for the value of the ecosystem network, will generate a land-use plan with the highest net benefit.

EL&I heeft de ambitie om voor de Begroting 2013 een indicator te ontwikkelen die de economische betekenis van natuur/biodiversiteit weergeeft voor maatschappelijke functies in de vorm van het aandeel van ecosysteemdiensten dat is opgenomen in het bbp. In het bijzonder gaat het daarbij om een indicator in de vorm van het aandeel ecosysteemdiensten in het bbp die de waarde van natuur in maatschappelijke functies weerspiegelt

Dit onderzoek toont hoe de landbouw zich kan ontwikkelen bij een veranderende beschikbaarheid aan zoet water. Het onderzoek is opgebouwd langs de volgende lijnen: - een beschrijving van de huidige situatie in de landbouw en de samenhangende zoetwatervoorziening; - een beschrijving van een referentiescenario voor de landbouw en de watervraag voor 2025 zonder klimaatverandering en adaptatie inclusief de resultaten van modelberekeningen en een afsluitend essay; - een kwalitatieve analyse van landbouw- en klimaatscenario's voor 2050; - adaptief vermogen en innovaties in de landbouw en de consequenties daarvan voor de watervraag (scenarioanalyse en essaybenadering).

Binnen de maatregelen die in dit rapport worden overwogen, zijn de grootste baten van de kaderrichtlijn mariene strategie gerelateerd aan zwerfafval op zee. De grootste financiële voordelen zijn gerelateerd aan het reduceren van grotere stukken zwerfafval op zee. Het doel dat is gesteld om een goede milieustatus te bereiken voor biota, zal echter pas worden bereikt als de hoeveelheid kleine plastic deeltjes in de zee wordt verminderd, aangezien dit de grootste drukfactor is. Maatregelen om het aantal verloren netten en delen van netten tot een minimum te beperken, zijn potentieel kosteneffectief. Mensen bewust maken van hun eigen bijdrage aan het zwerfafval probleem op zee zal een belangrijke rol spelen bij het beperken van zwerfafval, zowel van toeristen op het strand als van zeevaarders en vissers op zee.

Het kenniswerkplaatsmodel als kennisarrangement is niet als een blauwdruk door te vertalen van regio naar regio. Dit vergt een aanpak op maat. Wel kunnen regio's onderling leren van de verschillende aanpakken. Om de continuïteit voor de kenniswerkplaats te borgen is het van belang dat de kennisagenda die leidt tot de uitvoering van projecten, opgehangen wordt aan de kapstok van een regionale langetermijnvisie.

Voor de hippische sector belangrijke thema's relateren de auteurs aan te verwachten maatschappelijke trends tot 2028. Zij beschrijven de betekenis van deze trends voor de ontwikkeling van de hippische sector tot 2028. Het wen- kend perspectief is een goede aansluiting tussen de hippische sector en het hippisch onderwijs in het jaar 2028. Vervolgens geeft deze brochure een aantal suggesties voor het hippisch onderwijs om toekomstige arbeidskrachten op te leiden die, gezien de maatschappelijke trends, de relevante kennis en vaardigheden bezitten.

Dit werkdocument beschrijft de uitbreiding van het kosteneffectiviteitsinstrumentarium waarmee op basis van de kosten en ruimtelijke interactie tussen gebieden een selectie van gebieden kan worden gemaakt. Hiermee kan de potentiële bijdrage van natuurgebieden, zoals de Ecologische Hoofdstructuur aan het duurzaam behoud van doelsoorten worden bepaald. Belangrijk bij deze uitbreiding is het gebruik van SERES (Selection of Reserve Sites), dat een ruimtelijke, economische optimalisatie uitvoert met uitkomsten van LARCH, een ruimtelijk verspreidingsmodel van soorten, en met uitkomsten van een eerder opgezette kostendatabase. De wetenschappelijke achtergronden en de opzet van SERES komen in dit werkdocument aan bod. Enkele voorbeeldberekeningen bieden zicht op de meerwaarde van de uitbreiding voor analyses over het natuurbeleid.

Belangrijkste uitkomsten van dit onderzoek zijn: schaalvergroting in de biologische landbouw kan bijdragen aan verduurzaming; grotere biologische bedrijven kennen wel een aantal aandachtspunten; dure grond remt de groei van biologische bedrijven.

Het kenniswerkplaatsmodel als kennisarrangement is niet als een blauwdruk door te vertalen van regio naar regio. Dit vergt een aanpak op maat. Wel kunnen regio's onderling leren van de verschillende aanpakken. Om de continuïteit voor de kenniswerkplaats te borgen is het van belang dat de kennisagenda die leidt tot de uitvoering van projecten, opgehangen wordt aan de kapstok van een regionale langetermijnvisie.

De multifunctionele landbouw in Nederland is ook de laatste jaren een groeiende sector. Dit blijkt uit de 2-meting die volgde op de 1-meting van 2 jaar geleden. De omzet in de multifunctionele landbouw is tussen 2007 en 2011 met 52 procent toegenomen tot 491 miljoen euro. De impact van multifunctionele bedrijven gaat verder dan de inkomsten voor de betreffende bedrijven alleen. Zo werken er gemiddeld meer mensen op een multifunctioneel dan op een regulier bedrijf.

In opdracht van de staatssecretaris van het ministerie van EL&I wordt een TEEB-studie voor Nederland uitgevoerd. Deze studie bestaat uit zes deelstudies: TEEB voor Fysiek Nederland, TEEB voor handelsketens, TEEB voor het Nederlandse bedrijfsleven, TEEB Natuur en Gezondheid, TEEB voor de stad en TEEB voor de BES-eilanden. In deze studies wordt de waarde van ecosystemen, biodiversiteit en ecosysteemdiensten in beeld gebracht volgens de door TEEB voorgestane aanpak. Onderhavige studie is de voorstudie voor het project TEEB voor Fysiek Nederland waarin bouwstenen verzameld worden voor een in de hoofdstudie uit te voeren waarderingsstudie om de waarde van ecosystemen en biodiversiteit te illustreren

Dit onderzoek toont hoe de landbouw zich kan ontwikkelen bij een veranderende beschikbaarheid aan zoet water. Het onderzoek is opgebouwd langs de volgende lijnen: - een beschrijving van de huidige situatie in de landbouw en de samenhangende zoetwatervoorziening; - een beschrijving van een referentiescenario voor de landbouw en de watervraag voor 2025 zonder klimaatverandering en adaptatie inclusief de resultaten van modelberekeningen en een afsluitend essay; - een kwalitatieve analyse van landbouw- en klimaatscenario's voor 2050; - adaptief vermogen en innovaties in de landbouw en de consequenties daarvan voor de watervraag (scenarioanalyse en essaybenadering).

In het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) hebben de provincies in de periode 2007-2010 grond verworven en ingericht voor de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en de Recreatie om de Stad (RodS). Dit rapport beschrijft hoe ze dit hebben gedaan en beoordeelt de gerealiseerde uitgaven op marktconformiteit. Het gaat hierbij om verwervingskosten en inrichtingskosten per hectare, waarbij op hoofdlijnen inzicht wordt gegeven in de verschillen tussen de provincies. Het oordeel over de kosten en prestaties is gebaseerd op gegevens die aangeleverd zijn door DLG (Dienst Landelijk Gebied), die uitvoerder is van de gemaakte afspraken tussen Rijk en provincies om de doelstelling voor EHS en RodS te realiseren.

International audience; Governance of the EU’s dairy sector changes will change as a result of the 2008 CAP reform. This chapter focuses on governance structures between dairy farms and milk processors and the role of the exchange of information. Information costs are an important category of transaction costs. To get insight in regional differences within the EU, literature research and interviews are conducted in three case study areas, namely: the Netherlands, Bulgaria, and France. Results show that in these countries both farmers and processors have incentives to form hybrid governance structures with a higher level of control compared to the current structures. Asymmetric information and the exchange of information play an important role in this contractual relation. Most dairy cooperatives have no additional advantage in managing milk quality and milk supply compared to investor owned firms. Chain integration could go a step further in Bulgaria compared to the Netherlands and France given the institutional environment that is not expected to guarantee milk quality and the focus on the export of milk.

At LEI, several different quantitative models are being used. In many projects more than one model is used and in some cases information from one model is explicitly used in another model. This report attempts to sketch brief overviews of the main models used at LEI.

In 2004 is er door het voormalige ministerie van LNV veel inspanning gedaan om natuur mee te laten nemen in maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA). Hierdoor is de leidraad voor kosten-batenanalyses aangevuld met een nadere beschrijving hoe de effecten voor natuur kunnen worden meegenomen. Het blijkt dat in MKBA's natuur vaak als p.m. post wordt meegenomen. Een reden is dat de onderzoeker vindt dat natuur niet gewaardeerd kan worden. De natuurpuntenmethodiek wordt gepresenteerd als een methode om met 'zwakke waarden' zoals de effecten van wegaanleg of stadsuitbreiding op natuur, in MKBA's om te gaan. De natuurpuntenmethodiek zou een oplossing moeten bieden om natuur beter op te nemen in een MKBA.

Op landgoed Lankheet bij Haaksbergen zijn rietvelden aangeplant die water bergen en zuiveren, verdroging tegengaan en recreatie aantrekkelijker maken. Het riet zelf wordt gebruikt om groene energie te maken. Arianne de Blaeij van het LEI onderzocht het nut voor de maatschappij van het riet door middel van een maatschappelijke kostenen batenanalyse, met cofinanciering vanuit het kennisbasisonderzoek.

Contemporary policy making calls for scientific support to anticipate the possible consequences of optional policy decisions on sustainable development. This paper presents an analytical framework for ex ante assessment of economic, social, and environmental impacts of policy driven land use changes that can be used as an aid to policy making. The tasks were to (1) link policy scenarios with land use change simulations, (2) link land use change simulations with environmental, social, and economic impacts through indicators, and (3) valuate the impacts in the context of sustainable development. The outcome was a basis for dialogue at the science-policy interface in the process of developing new policies on the European level that impact on land and land use. The analytical approach provides a logical thread for ex ante impact assessment within the context of sustainable development, land use multifunctionality, and land use change and it provides a thorough discussion of achievements and open challenges related to the framework. It concludes with considerations on the potential for using evidence based ex ante assessments in the process of policy development. The paper is complemented by a B-paper providing exemplary results from two applications of the framework: a financial reform scenario of the Common Agricultural Policy of the European Union, and a bioenergy policy scenario for the case of Poland (Helming et al. 2011).

Op landgoed Lankheet bij Haaksbergen zijn rietvelden aangeplant die water bergen en zuiveren, verdroging tegengaan en recreatie aantrekkelijker maken. Het riet zelf wordt gebruikt om groene energie te maken. Arianne de Blaeij van het LEI onderzocht het nut voor de maatschappij van het riet door middel van een maatschappelijke kostenen batenanalyse, met cofinanciering vanuit het kennisbasisonderzoek.

Dit werkdocument raamt de overheidsuitgaven voor natuur in Nederland op langere termijn, waarbij als richtjaar 2040 is genomen. Deze raming is gemaakt in het kader van de Natuurverkenning 2011. Bij de raming is gebruik gemaakt van scenario’s voor economische ontwikkeling, zoals gegeven in de studie Welvaart en Leefomgeving en op econometrische analyses op de daarin opgenomen data. Uitgegaan is van ongewijzigd beleid (Ecologische Hoofdstructuur vóór herijking) en 2040 als tijdhorizon. De uitgaven hebben voor het overgrote deel betrekking op beheer, omdat verwerving van terreinen op grond van het huidige beleid in 2040 is afgesloten. De kapitaallasten van deze aankopen spelen in 2040 nog wel een rol.

Het kabinet wil de Ecologische Hoofdstructuur herijkt realiseren en de verantwoordelijkheid voor het natuurbeleid verder decentraliseren naar de provincies. Het ministerie van EL&I heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) verzocht om voor dit proces een aantal door het ministerie aangedragen varianten door te rekenen. In deze quick scan zijn de uitgaven en de effecten op natuurkwaliteit in beeld gebracht. De kabinetsbesluiten over de financiële en inhoudelijke ombuigingen en het voornemen om te voldoen aan de internationale verplichtingen voor natuur zijn als harde randvoorwaarden meegenomen

Dit rapport geeft inzicht in de economische perspectieven van het Nederlandse agrocomplex, door het schetsen van een palet aan ontwikkelingsmogelijkheden. De focus ligt op de voedsel- en sierteeltproductie. De tijdshorizon is 2025.

Natuurlijke speelruimte dicht bij huis in de stad draagt door zijn aantrekkingskracht bij aan de sociale binding in de wijk. Obstakels zijn de regels rond veiligheid, zorgen en wensen van ouders, het gebrek aan en de blijvende druk op ruimte in de wijk en de kosten van de financiering. In dit rapport staan ideeën die kunnen helpen bij het realiseren van een natuurspeelruimte dicht bij huis.

De kleinschaligheid en het groene karakter van de Nationale Landschappen op de hoge zandgronden komen onder druk te staan bij een voortschrijdende schaalvergroting in de landbouw. Het opruimen van begroeiingen van percelen is hiervan de belangrijkste oorzaak. Een versterking van de multifuncionele landbouw biedt mogelijkheden de effecten van schaalvergroting te beperken, maar goede financieringsconstructies zijn dan wel nodig.

De kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater moet verbeteren om te voldoen aan de eisen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Maar hoe doe je dat het slimst? Onderzoek van het LEI biedt waterbeheerders handvatten voor verbetering tegen zo min mogelijk kosten. Rietvelden aanleggen voor de zuivering van water is duur, maar levert goede resultaten.

Natuurlijke speelruimte dicht bij huis in de stad draagt door zijn aantrekkingskracht bij aan de sociale binding in de wijk. Obstakels zijn de regels rond veiligheid, zorgen en wensen van ouders, het gebrek aan en de blijvende druk op ruimte in de wijk en de kosten van de financiering. In dit rapport staan ideeën die kunnen helpen bij het realiseren van een natuurspeelruimte dicht bij huis.

Het kabinet wil de Ecologische Hoofdstructuur herijkt realiseren en de verantwoordelijkheid voor het natuurbeleid verder decentraliseren naar de provincies. Het ministerie van EL&I heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) verzocht om voor dit proces een aantal door het ministerie aangedragen varianten door te rekenen. In deze quick scan zijn de uitgaven en de effecten op natuurkwaliteit in beeld gebracht. De kabinetsbesluiten over de financiële en inhoudelijke ombuigingen en het voornemen om te voldoen aan de internationale verplichtingen voor natuur zijn als harde randvoorwaarden meegenomen

Kenniswerkplaatsen zouden meer gebruik kunnen maken van sociale media om kennis binnen de werkplaats en met de buitenwereld efficiënter te delen. De extern gerichte communicatie is van essentieel belang om de doelstelling, het samenwerken tussen de verschillende betrokkenen aan regionale kennisvragen, te kunnen realiseren. Er wordt echter beperkt gebruik gemaakt van sociale media voor professionele doeleinden, voornamelijk omdat men weinig ervaring heeft. Omdat de technologische benodigdheden aanwezig zijn, dienen de Kenniswerkplaatsen vooral sociale en organisatorische condities te stimuleren en faciliteren.

Studie naar de mogelijke effecten van een discard ban in de Nederlandse platvisvisserij.

Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) wil dat het voor betrokken partijen (initiatiefnemers, overheden en adviseurs/rentmeesters) gemakkelijker wordt om nieuwe landgoederen te realiseren. Dat begint met inzicht in en kennis over het natuurbeleid van rijk, provincie en gemeentes én bestaande knelpunten, mogelijkheden die op te lossen en duidelijkheid over welke stappen betrokken partijen kunnen nemen om een nieuw landgoed te ontwikkelen.

In 2004 is er door het voormalige ministerie van LNV veel inspanning gedaan om natuur mee te laten nemen in maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA). Hierdoor is de leidraad voor kosten-batenanalyses aangevuld met een nadere beschrijving hoe de effecten voor natuur kunnen worden meegenomen. Het blijkt dat in MKBA's natuur vaak als p.m. post wordt meegenomen. Een reden is dat de onderzoeker vindt dat natuur niet gewaardeerd kan worden. De natuurpuntenmethodiek wordt gepresenteerd als een methode om met 'zwakke waarden' zoals de effecten van wegaanleg of stadsuitbreiding op natuur, in MKBA's om te gaan. De natuurpuntenmethodiek zou een oplossing moeten bieden om natuur beter op te nemen in een MKBA.

This paper proposes a spatial explicit agent-based model to evaluate the impact of agri-environment schemes on the spatial cohesion of agricultural landscapes in the light of habitat network patterns. Networks of nature reserves are being proposed as a solution when the degree of fragmentation is considered to endanger the long-term persistence of species diversity. Agri-environment schemes are supposed to give a positive contribution to these networks. The model presented in this paper combines the spatial dynamics in land ownership, land use and the importance of agri-environment schemes in conserving biodiversity through capturing the heterogeneity of individual farmers as well as their dynamics in a spatial-explicit landscape. The paper evaluates the effects of two different agri-environment policies on landscape level and proofs that agri-environment schemes with flexible payments based on spatial landscape configuration can be valuable for agri-environment policy development

Een vijfstappenplan is gepresenteerd voor de recreatie-ondernemer, die aandacht aan de directe leefomgeving wil schenken. De vijf stappen zijn: 1. Zet investeringsopties naast elkaar. 2. Beschrijf de zichtbare verschillen. 3. Investeer binnen en buiten het bedrijf de effecten van de verandering. 4. Bepaal de omvang en de kosten en baten van de effecten. 5. Presenteer de kosten en de baten. Wat het laatste betreft: cijfers ondersteunen de marketing van het product en verstevigen de communicatie met plaatselijke en regionale overheden die vergunningen toekennen en bestemmingsplannen maken.

Dit werkdocument raamt de overheidsuitgaven voor natuur in Nederland op langere termijn, waarbij als richtjaar 2040 is genomen. Deze raming is gemaakt in het kader van de Natuurverkenning 2011. Bij de raming is gebruik gemaakt van scenario’s voor economische ontwikkeling, zoals gegeven in de studie Welvaart en Leefomgeving en op econometrische analyses op de daarin opgenomen data. Uitgegaan is van ongewijzigd beleid (Ecologische Hoofdstructuur vóór herijking) en 2040 als tijdhorizon. De uitgaven hebben voor het overgrote deel betrekking op beheer, omdat verwerving van terreinen op grond van het huidige beleid in 2040 is afgesloten. De kapitaallasten van deze aankopen spelen in 2040 nog wel een rol.

Een vijfstappenplan is gepresenteerd voor de recreatie-ondernemer, die aandacht aan de directe leefomgeving wil schenken. De vijf stappen zijn: 1. Zet investeringsopties naast elkaar. 2. Beschrijf de zichtbare verschillen. 3. Investeer binnen en buiten het bedrijf de effecten van de verandering. 4. Bepaal de omvang en de kosten en baten van de effecten. 5. Presenteer de kosten en de baten. Wat het laatste betreft: cijfers ondersteunen de marketing van het product en verstevigen de communicatie met plaatselijke en regionale overheden die vergunningen toekennen en bestemmingsplannen maken.

Dit rapport geeft inzicht in de economische perspectieven van het Nederlandse agrocomplex, door het schetsen van een palet aan ontwikkelingsmogelijkheden. De focus ligt op de voedsel- en sierteeltproductie. De tijdshorizon is 2025.

In dit onderzoek wordt de bijdrage van het mestbeleid en het regionale KRW-maatregelenpakket aan de realisatie van de beoogde nutriëntenconcentraties in het oppervlaktewater in beeld gebracht. Daarnaast wordt de (kosten)effectiviteit van aanvullende landbouwkundige maatregelen verkend. Daarmee wordt een stap gezet in het kwantificeren van nutriëntenstromen om kosten¬effectieve maatregelen te identificeren en te selecteren voor stroomgebiedbeheerplannen. In het kader van dit onderzoek is een instrument ontwikkeld dat jaarlijks wordt verbeterd en verfijnd. De betrouwbaarheid van de resultaten wordt getoetst door gebruik te maken van regionale data van de waterbeheerders. In dit tussenrapport worden de aanpassingen in het modelinstrumentarium beschreven. Vervolgens is met het aangepaste instrumentarium een update van de ‘Ex-ante evaluatie landbouw en KRW’ uitgevoerd.

The educational experimental project ‘Bridge to the Future’, which took place between 2002 and 2007, aimed primarily at supporting the regional development process by action- oriented student research. The second aim was to develop students’ roles as boundary workers in the co-creation of knowledge in a regional setting. Our basic assumption, like Gaventa and Cornwall (2001), is that collaborative research is empowering and innovative because it links science and society in such a way that it involves peoples’ own critical reflection and learning. Actors’ roles need to be redefined during this process. This causes uncertainty which needs coaching and facilitation. The ‘Bridge to the Future’ project started with a kick-off meeting in the area with regional stakeholders, students, supervisors and a project leader. The integrated research question developed there represented the complexity of the regional issues and provided an interdisciplinary starting point for the students who had to conduct their thesis-research in the framework of the collaborative project. As such the research question became a boundary object, which created possibilities for communication, interaction, learning and reflection. During monthly meetings different viewpoints were exchanged and discussed in a multi-stakeholder setting, which slowly developed into a learning community, providing a base and network for regional actors to develop plans collaboratively. As boundary workers the students and their research empowered the people from the area and provided a stronger sense of identity. Important impact of the project in the area is a LEADER network, rural art and rural tourism projects, international exchange visits and the actual development of biomass installations. We conclude that collaborative landscape research can be valuable if actors learn to take on new roles, are supported in creating boundary objects, organise reflection and are able to develop new knowledge, for sustainable development and the management of landscapes.