Search

Een belangrijke pijler van ons contractenrecht is het beginsel van contractsvrijheid.1 Dit beginsel verklaart dat hier te lande nog altijd geldt dat partijen in beginsel overeenkomsten mogen ‘sluiten met wie zij wensen, met de inhoud welke zij wensen en op het moment dat zij wensen’.2 Een vraag die in dit kader kan opkomen is of die contractsvrijheid ook meebrengt (lees: zo ver gaat) dat partijen door een contract te sluiten afstand kunnen doen van of beperkingen kunnen overeenkomen op de inroepbaarheid van een of meer grondrechten. Met andere woorden: kunnen partijen (een beroep op) grondrechten geheel of ten dele ‘wegcontracteren’? Die vraag zal in deze bijdrage in beknopt bestek en enkel op hoofdlijnen worden behandeld.

Met de boutade ‘wie betaalt, bepaalt’ gaan Hannelore Goeman en Caroline Gennez van Vooruit voorbij aan een grondwettelijke kernbepaling over onderwijs, stellen Johan Lievens en Kurt Willems van de KU Leuven. ‘Nu een nieuw juridisch conflict zich aandient over de eindtermen van eerste graad, opent zich de mogelijkheid om dat conflict deze keer wél op voorhand te ontmijnen.’

Klimaatverandering en milieuvervuiling leiden tot grote publieke uitgaven. In deze bijdrage is de vraag aan de orde of ‘de vervuiler betaalt’ als uitgangspunt genomen zou moeten worden bij de verdeling van deze publieke lasten. De auteur gaat in op de economische en morele achtergrond van het beginsel dat uit het milieurecht is ‘overgewaaid’. Op grond van drie politiek-filosofische theorieën betoogt hij dat ‘de vervuiler betaalt’ moet worden beschouwd als een verdelingsbeginsel, naast en in aanvulling op het profijt- en het draagkrachtbeginsel. Vervolgens wordt ingegaan op aandachtspunten bij de operationalisering van het beginsel in het fiscale recht.

De wetgever heeft gekozen voor een hybride systeem van toezicht op de verwerking van gegevens in de context van het strafrecht. De kunstmatige scheiding tussen het Wetboek van Strafvordering en de Wet politiegegevens (Wpg) bemoeilijkt echter een effectieve rechtsbescherming daar waar het gaat om de verwerking van bulkgegevens. De Europese hoven hebben in hun jurisprudentie duidelijke kaders aangegeven voor rechtmatige verwerking van bulkgegevens. Centraal hierbij staat de aanwezigheid van een systeem van ‘end-to-end’ waarborgen. In dit artikel toetsen wij of de vereisten die de Europese Hoven stellen aan de rechtmatigheid van de verzameling en analyse van gegevens in ons Wetboek van Strafvordering en de Wpg weerspiegeld zijn.

Het artikel ziet op de voorgestelde strafbaarstelling van seks tegen de wil. De formulering van de culpa in het ‘Wetsvoorstel seksuele misdrijven’ van maart 2021 verschilt van die in het (op de Kamerbrief uit 2019 gebaseerde) Voorontwerp uit 2020, in die zin dat het ‘redelijkerwijs moeten vermoeden dat bij de ander de wil ontbreekt’ is gewijzigd in ‘ernstige reden om te vermoeden dat bij de ander de wil ontbreekt’. In het artikel worden de verschillende formuleringen van de culpa onderzocht en wordt gepleit voor een terugkeer naar het ‘redelijkerwijs had moeten vermoeden’ uit het eerste voorstel.

Column.

ABRvS 12 november 2014.

In September 2012, the Dutch Supreme Court upheld a judgment of the Hague Court of Appeal that the eviction from basic shelter of a mother and her minor children, who did not have legal residence in the Netherlands, was unlawful. This ruling was instigated by a radically new interpretation of the European Social Charter’s personal scope and caused a major shift in Dutch policy.This article provides a case study into the legal reasoning adopted by the Court of Appeal and the Supreme Court. It argues that, instead of relying on legal doctrinal reasoning for justifying the outcome, both courts referred to factors that the general public relies on to assess people’s deservingness of welfare. This finding raises fundamental questions about the relationship between human rights law and deservingness; and calls, therefore, for further research into the relevance of deservingness criteria in judicial discourse.

In deze bijdrage wordt een parallel getrokken tussen de toeslagenaffaire en het migratierecht met betrekking tot institutioneel racisme. Hoewel op beide terreinen behoefte is aan nader onderzoek, zijn er sterke indicaties dat op beide terreinen sprake is van etnische profilering. Als er een les uit de toeslagenaffaire moet worden getrokken, is het dat ook in het migratierecht zeer kritisch moet worden gekeken naar het gebruik van nationaliteit in risicoprofielen. Daarnaast kent het migratierecht nog grotere obstakels; niet alleen de praktijk, ook het systeem is zo ingericht dat institutioneel racisme in de hand kan worden gewerkt. Het aanpakken van zulke obstakels vereist fundamentele veranderingen.

Uit het recente Danske Bank-arrest van het HvJ volgt dat een Deens hoofdhuis dat onderdeel is van een Deense fiscale eenheid en haar Zweedse filiaal voor de btw twee te onderscheiden belastingplichtigen zijn. Als gevolg daarvan wordt het mogelijk ‘interne’ prestaties in de btw-heffing te betrekken. Het arrest lijktop het eerste gezicht een eenvoudige toepassing van het eerdere Skandia-arrest maar roept een aantal fundamentele vragen op rond onder meer de belastingplicht, belastbare handelingen en de fiscale eenheid in de btw. De auteurs gaan op een aantal van deze vragen in.

De zaak van de voormalige piloot Julio Poch van Transavia heeft in Nederland veel stof doen opwaaien. Poch werd ervan verdacht als piloot betrokken te zijn geweest bij de doodsvluchten in Argentinië tijdens de militaire dictatuur van 1976 tot 1983, waarbij politieke tegenstanders van het regime uit vliegtuigen werden gegooid. De verdenking tegen Poch leidde ertoe dat Nederland in 2009 aan Argentinië de gegevens verstrekte over de laatste vlucht van Poch als piloot van Transavia naar Spanje. Op grond van die gegevens kon hij op 22 september 2009 in Spanje worden aangehouden, waarna hij door Spanje aan Argentinië werd uitgeleverd. In dit artikel wordt onderzocht of Nederland verplicht was de gegevens aan Argentinië te verstrekken. De strekking van het artikel is dat Nederland daartoe niet was verplicht en in 2009 de zaak had moeten voorleggen aan de uitleveringsrechter, zodat deze rechter alle relevante rechtsvragen had kunnen beantwoorden. Door het verstrekken van de vluchtgegevens heeft Nederland de uitleveringsprocedure omzeild, waardoor Poch in Nederland niet zijn verweren kon voeren op grond van het Nederlandse uitleveringsrecht.

We presenteren een Bayesiaanse analyse van vier recente strafzaken. Het zijn vier gewone zaken die niet speciaal ‘statistisch’ van aard zijn. De zaken zijn zo geselecteerd dat verschillende aspecten van een dergelijke analyse aan bod komen. We laten zien dat onduidelijke vraagstelling of onheldere rapportages van deskundigen verwarring veroorzaken bij alle spelers in het proces. Onze conclusie is dat een Bayesiaanse analyse van deze vier zaken de uitspraken beter had kunnen maken, en we pleiten er dan ook voor dat specifieke expertise van deze analysesop de een of andere manier haar weg zal vinden naar de raadkamer.

While studies have drawn attention to the operationalization, and implementation challenges associated with the ECOWAS free movement protocol, our understanding of how different categories of migrants experience the protocol is far more limited. Drawing on data from interviews conducted with 23 ECOWAS migrants living or travelling to Ghana, immigration officials and a trade union representative, this paper examines the diversity of experiences of ECOWAS migrants in relation to the free movement protocol. The findings suggest that the experiences of ECOWAS nationals in areas such as awareness and knowledge of provisions in the protocol, border crossing, processes of acquiring residence and work permits and renewing permits, and rights of establishment differ remarkably by dimensions of social difference. The gender, social class and nationality of migrants are fundamental and shape the experiences of ECOWAS migrants in divergent ways. These findings have important implication for policies seeking to promote free movement in West Africa.

Bij de dualisering van het gemeente- en provinciebestuur zijn de verplichte decentrale rekenkamers (of althans de invulling van de rekenkamerfunctie) ingevoerd. De rekenkamers kregen de bevoegdheid onderzoek te doen bij de gemeente of provincie zelf, maar ze kregen ook bevoegdheden om onderzoek tedoen bij verbonden partijen van de eigen gemeente of provincie. De rekenkamercommissies kregen deze laatste bevoegdheden later ook. Door de jaren heen zijn deze bevoegdheden van de decentrale rekenkamer(commissie)s verder uitgebreid, en ook bij thans aanhangige wetsvoorstellen voor de versterking van de decentrale rekenkamer en voor de verbetering van de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen worden de bevoegdheden van de rekenkamer opnieuw uitgebreid. Maar welke bevoegdheden heeft de rekenkamer eigenlijk, en ten aanzien van welke verbonden partijen? En zijn deze bevoegdheden afdoende?

Over the past few decades, child sexual abuse (‘CSA’) has become recognized as a serious and major problem in modern societies. Consequently, a common denominator in modern government policy is that CSA must be criminalized and pro-actively enforced. However, if national authorities are to be able to enforce, knowledge about the abuse is essential. Yet the disclosing of information to the authorities is hampered by the hidden nature of the offence. According to the Council of Europe Convention on the Protection of Children against Sexual Exploitation and Sexual Abuse (Lanzarote) and EU Directive 2011/93 on combating the sexual abuse and sexual exploitation of children, Member States should ‘encourage any person’ who knows about or suspects CSA to report this to the relevant authorities. To encourage such disclosure, several European governments have introduced mandatory reporting systems imposing a (non-criminal) duty on designated professionals to report information about or suspicions of CSA to the competent authorities.This article examines whether introducing a criminal duty to report CSA could be recommendable for the European Union or the Council of Europe in order to improve Member States’ knowledge of CSA and thus protect children more effectively against this type of violence. Using the outcomes of our recent study into the possibilities and impossibilities of extending the present Dutch criminal duty (aangifteplicht) to report rape, we argue that a criminal duty to report CSA is not recommendable as a means to encourage CSA disclosure by third parties.

The European Commission has started two infringement procedures against the Netherlands regarding pensions. The Commission is of the opinion that the Dutch tax legislation on international transfers of pension capital is not in accordance with EU law. This article discusses the relevant legislation and the infringement procedures.

In the period 2014–2019, the Dutch authorities governed the duration of asylum procedures in order to control the influx of asylum seekers. They prioritised and accelerated cases with poor chances of success, while they deprioritised cases with good chances of success. This resulted in long asylum procedures for asylum seekers with a likelihood of success and short asylum procedures for those with a poor chance of success. This article contends that this Dutch policy is an illustration of ‘temporal governance’: a governmental strategy to control and discipline migrants by means of time. This form of governance is based on a detailed knowledge of processes of asylum procedures, which enables qualification, categorisation and differentiation between different groups of asylum seekers. The focus of this research is on how such temporal governance functions and how it relates to law. A traditional understanding of law and sovereign power entails that law legitimates and restricts power. Strikingly, temporal governance regulating the asylum procedure seems to have a different relationship to law. This article demonstrates that legal standards, in this case the standards of European Union legislation, provide Member States a large amount of room (temporal discretion) to apply temporal governance. Moreover, only a few limited legal remedies remain available, if the duration of the asylum procedure appears unlawful. Instead of limiting temporal governance, law provides ample opportunity for the acceleration and deceleration of asylum cases in order to delay due process of asylum seekers and deter others from arriving. We cannot prove that the Dutch government aimed at deprioritising and decelerating complex asylum cases and cases with good chances of success – which would have been unlawful. However, this was the net result of their chosen policy. We illustrate that instead of a legitimation and restriction of sovereign power to govern the asylum influx by means of time, law can function as a set of tactics to pursue policy aims by employing ‘temporal governance’.

How to determine whether mobile Union citizens have a right to social assistance? Research has shown how Western European Member States have made efforts to restrict Union citizens’ access to their welfare systems over the past decade, whereby lawful residence has increasingly become the linchpin for entitlement. Member States have responded strikingly differently, however, to the complex administrative puzzle of dealing with open borders, the ability to verify lawful residence and the right to social assistance over time. This article makes an analytical and empirical contribution to existing literature by asking how Member States adjust their welfare/migration administrations to fit the Union’s free movement regime and what implications this has for Union citizens. Based upon comparative case studies into the administration of social assistance rights in Germany, Austria and the Netherlands, the article develops a typology of three different models of administering Union citizens’ access to the welfare state: the form, signal and delegation models. Demonstrating how bureaucratic design impacts the stratification of social rights in the Member States in different ways, the article concludes that studying alternative administrative models offers important insights into the functioning of territorial welfare states in open border regimes.

The deployment of pervasive information and communication technologies (ICTs) within smart city initiatives transforms cities into extraordinary apparatuses of data capture. ICTs such as smart cameras, sound sensors and lighting technology are trying to infer and affect persons’ interests, preferences, emotional states, and behaviour. It should be no surprise then that contemporary legal and policy debates on privacy in smart cities are dominated by a debate focused on data and, therefore, on data protection law. In other words, data protection law is the go-to legal framework to regulate data processing activities within smart cities and similar initiatives. While this may seem obvious, a number of important hurdles might prevent data protection law to be (successfully) applied to such initiatives. In this contribution, we examine one such hurdle: whether the data processed in the context of smart cities actually qualifies as personal data, thus falling within the scope of data protection law. This question is explored not only through a theoretical discussion but also by taking an illustrative example of a smart city-type initiative – the Stratumseind 2.0 project and its living lab in the Netherlands (the Stratumseind Living Lab; SLL). Our analysis shows that the requirement of ‘identifiability’ might be difficult to satisfy in the SLL and similar initiatives. This is so for two main reasons. First, a large amount of the data at stake do not qualify as personal data, at least at first blush. Most of it relates to the environment, such as, data about the weather, air quality, sound and crowding levels, rather than to identified or even likely identifiable individuals. This is connected to the second reason, according to which, the aim of many smart city initiatives (including the SLL) is not to identify and target specific individuals but to manage or nudge them as a multiplicity – a combination of the environment, persons and all of their interactions. This is done by trying to affect the ‘atmosphere’ on the street. We thus argue that a novel type of profiling operations is at stake; rather than relying on individual or group profiling, the SLL and similar initiatives rely upon what we have called ‘atmospheric profiling’. We conclude that it remains highly uncertain, whether smart city initiatives like the SLL actually process personal data. Yet, they still pose risks for a wide variety of rights and freedoms, which data protection law is meant to protect, and a need for regulation remains.

In oktober 2020 werd in Straatsburg uitspraak gedaan in een zaak waarbij de educatieve sfeer wederom toneel was voor een conflict tussen verschillende vrijheden. Aanleiding voor de zaak Perovy t. Rusland was een op een openbare basisschool uitgevoerde religieuze ceremonie, waaraan de zoon van mevrouw Perova en meneer Perov zonder medeweten van zijn ouders werd onderworpen terwijl hij, als enige, van een ander geloof was dan de priester die de rite uitvoerde. De uitspraak in Perovy roept echter niet alleen een aantal juridische vragen op, maar is ook interessant in het licht van hetgeen een paar weken later in Nederland voorviel betreffende de ‘anti-homo verklaringen’ van enkele reformatorische scholen.

Het is mijn bedoeling het beeld dat voor Nederlandse juristen ‘ras’ er in de rechtsgeschiedenis nooit toe deed bij te stellen. Eerder deed ik dat aan de hand van korte biografieën van enkele Nederlandse juristen en de rol van het denken over ‘ras’ in hun werk als wetgever, rechter en wetenschapper. In deze bijdrage onderzoek ik Nederlandse jurisprudentie in de periode voor 1970, waarin ik naga hoe rechters in rechterlijke beslissingen betekenissen van ‘ras’ (re)produceerden.

Binnen de familiecontext kan het met het oog op bijvoorbeeld een toekomstig overlijden of een beoogde bedrijfsopvolging wenselijk zijn om de juridische gerechtigdheid (zeggenschap) en het economische belang bij het familievermogen van elkaar te scheiden. Een van de manieren waarop een dergelijke scheiding kan worden bereikt is certificering. Certificering is kort gezegd een overeenkomst waarbij de ene partij (hierna ook aangeduid als ‘insteller’), in het hiervoor geschetste scenario de pater familias, vermogen overdraagt aan (doorgaans) een stichting administratiekantoor (hierna ‘STAK’), tegen uitreiking van certificaten. In familiale context wordt met certificering regelmatig een duurzame scheiding van de juridische gerechtigdheid ...

This article compares trade-union activity in support of the rights of domestic workers in the Netherlands, Germany and France. Even though trade-union membership among domestic workers is very low, trade unions have taken action to defend the rights of domestic workers in all of these countries. However, such actions have been only partial, and have not comprehensively included the needs and rights of all domestic workers. Comparing trade-union activity shows that actions in support of domestic workers have been encouraged by transnational advocacy in all three countries. While inclusive institutions have facilitated actions in France, in Germany and the Netherlands, trade-union actions have been constrained by the persistently “informal” characteristics of domestic work and by the hesitancy of trade unions to engage comprehensively with the issue of migrants’ rights.FrançaisUn plaidoyer inclusif ? Mobilisations syndicales pour les droits des travailleuses et travailleurs domestiques en Europe continentaleCet article compare l'activité syndicale en faveur des droits des travailleuses [1] domestiques aux Pays-Bas, en Allemagne et en France. Même si le nombre de travailleuses domestiques syndiquées y est très faible, les syndicats ont développé des actions pour défendre les droits de ces travailleuses dans ces trois pays. Toutefois, ces actions n'ont été que partielles et n'ont pas pris en compte de manière exhaustive les besoins et les droits de toutes les travailleuses domestiques. La comparaison de l'activité syndicale montre que les actions en faveur des travailleuses domestiques ont été encouragées par le plaidoyer transnational dans les trois pays. De plus, alors que des institutions inclusives ont facilité les actions en France, au contraire, en Allemagne et aux Pays-Bas, les actions syndicales ont été limitées par les caractéristiques "informelles" persistantes du travail domestique et par l'hésitation des syndicats à s'engager de manière globale dans la question des droits des migrants.

Auteurs en artiesten profiteren nog weinig van Wet Auteurscontractenrecht’, zo luidt de titel van het persbericht van het WODC bij de publicatie van het evaluatierapport van genoemde wet in oktober 2020. Makers geven onder meer aan dat zij hun aanspraak op een billijke vergoeding art. 25c lid 1 Aw of de aanvullende billijke vergoeding bij ­exploitatiesucces ...

What lessons can be learned form the Childcare Allowance Affair, which shook the Dutch constitutional and administrative system to the core?

De Dienstenrichtlijn en het aanbestedingsrecht hebben zeer verschillende achtergronden, maar tegelijkertijd een aantal raakvlakken. Dat levert op zichzelf al een spanningsveld op waarmee diverse autoriteiten moeten leren omgaan. Door de wijze van implementatie van de richtlijnen op het gebied van het aanbestedingsrecht en het vrij verkeer van diensten wordt dat spanningsveld op een aantal terreinen nog aanmerkelijk vergroot. Dit artikel beoogt dit spanningsveld in kaart te brengen.

De stichting is in meerdere opzichten een interessante rechtspersoon. Lange tijd ontbrak een wettelijke regeling. Sinds de invoering van boek 2 BW staan de wettelijke bepalingen in art. 2:285-304 BW. Het stichtingenrecht kent echter veel inrichtingsvrijheid voor de oprichters en bevat geen bepalingen voor de (her)benoeming van bestuurders. Dit kan in de praktijk tot onduidelijkheid en problemen leiden. Recente jurisprudentie laat dit beeld zien.

Het - ondanks herhaalde verzoeken - niet wettelijk verankeren van de erkende technische toepassing in de wettelijke regeling voor kwaliteitsborging voor het bouwen is een gemiste kans. De effectiviteit van het gemeentelijk bouw- en woningtoezicht zou ermee gediend zijn/ Tijdens de geschiedenis van totstandkoming van de wettelijke regeling verdrween de ETT uit het zicht verdween. De vraag naar het waarom dringt zich op.

Rechters en officieren van justitie zeggen in meerderheid in ernstige gewelds- en zedenzaken gepleegd door jeugdigen (16-23 jaar) uit de voeten te kunnen met de mogelijkheden die het huidige jeugdsanctierecht biedt. Toch zijn hun ervaringen en opvattingen divers. Een kleine meerderheid van zowel rechters als officieren (57%) zegt behoefte te hebben aan meer zeggenschap over en flexibiliteit in de locatie van de tenuitvoerlegging van de sanctie, vooral bij specifieke typen verdachten. Dit concluderen onderzoekers van de universiteiten van Leiden, Utrecht, Amsterdam en de VU in een onderzoek verricht in opdracht van het WODC. De resultaten laten een divers beeld zien van de ervaringen en opvattingen van rechters en officieren van justitie ten aanzien van het jeugdsanctiestelsel bij de sanctionering van 16- tot 23-jarigen die zich schuldig maken aan een ernstig gewelds- of zedenmisdrijf. Voor 16- en 17-jarigen geeft een meerderheid van de respondenten aan uit de voeten te kunnen met het huidige jeugdsanctiestelsel (72%) en geen behoefte te hebben aan een verhoging van de maximale jeugddetentieduur bij ernstige gewelds- en zedenmisdrijven (61%). Voor 18- tot 23-jarigen geeft 63% van de respondenten aan uit de voeten te kunnen met het huidige jeugdsanctiestelsel. Toch heeft 61% van de respondenten wel behoefte aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur voor deze doelgroep (de jongvolwassenen) bij de sanctionering van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven. Opvallend is dat de behoefte aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur voor beide leeftijdsgroepen beduidend minder wordt gevoeld door participerende rechters dan door officieren van justitie. De magistraten die aangeven geen behoefte te hebben aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur, vinden dit onnodig of zelfs principieel onwenselijk, omdat het niet zou stroken met het pedagogische karakter van het jeugdstrafrecht. Zij vinden dat het jeugdsanctiekader, mede door de langdurige, vrijheidsbenemende PIJ-maatregel (Plaatsing in Inrichting voor Jeugdigen) die in combinatie met de maximale jeugddetentie kan worden opgelegd, reeds een toereikend instrumentarium biedt. In de uitzonderlijke, incidentele gevallen kan bovendien het volwassenensanctierecht worden toegepast ten aanzien van 16- en 17-jarigen, hetgeen voor jongvolwassenen uiteraard ook mogelijk is. De magistraten die aangeven wél behoefte te hebben aan verhoging van de maximumduur van de jeugddetentie ervaren twee jaar jeugddetentie soms als ‘knellend’ in ernstige gewelds- en zedenzaken, vooral in zaken waarin geen PIJ-maatregel wordt geadviseerd door de deskundigen. Een aantal respondenten geeft aan dat de huidige maximale jeugddetentie wat hun betreft niet past bij het forse geweld dat zij in de praktijk, ook bij jeugdigen, soms zien. Volgens de respondenten vormen de strakke juridische kaders (de zogenoemde ‘titels’ voor de tenuitvoerlegging) minder een probleem indien tijdens de tenuitvoerlegging van de sanctie voldoende voorzieningen beschikbaar zijn voor verschillende leeftijdsgroepen. De bevraagde rechters hoeven niet per se zeggenschap hierover, maar ze willen wel voorkomen dat een minderjarige ver buiten de regio gedetineerd wordt, hetgeen de resocialisatie en re-integratie belemmert.

This paper highlights the originality and scholarly contributions of the present Special Issue on transnational divorces in three ways. First, it examines two sets of related literature and situates the Special Issue within them: one on divorces, in general, and the other on divorces in transnational families (also called here “transnational divorce”). This exercise identifies the scholarly tendencies and gaps needing immediate attention in the study of divorce at the present age of family (re)composition. Second, the paper discusses how the special issue addresses the lacunas in the literature through “transborder intersectionality,” that is, a combination of transnational and intersectional perspectives. And third, based on its five empirically grounded case studies, it unveils the main structuring forces in transnational divorces: norms (social and legal), networks (transnational family support, local social ties…), and intersecting categories (gender, social class, legal status…). The paper ends with research directions for the future study of divorces traversing nation-states’ borders.

In de Wet toekomst pensioenen wordt overdracht van pensioenaanspraken zonder individueel bewaarrecht mogelijk. Dit artikel geeft alternatieven vormen voor medezeggenschap in plaats van een individueel bezwaarrecht