Search

Tez çalışmasının amacı iki kişinin işbirliği yaparak ortak bir Tangram görevini icra ederken kullandıkları Farsça gönderge ifadelerinin yapısal özelliklerini incelemek ve değişik görsel yardımcıların kullanılan gönderge ifade türleri ve göz koordinasyonu düzeyi üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bu amaçla iki kişinin ortak bir ekran aracılığıyla sadece ses ve ekran paylaşımı yardımıyla iletişim kurabildiği ve iki kişinin göz hareketlerini aynı anda takip edebilen bir deney düzeneği kurulmuş ve katılımcılardan bir birlerini sözel olarak yönlendirerek hedef şekli oluşturmaya çalışmaları istenmiştir. Katılımcılar parçaların renksiz olduğu, renkli olduğu ve bir birlerinin göz izlerini görebildiği üç farklı durumda ikişer tangram görevi tamamlamıştır. Bu ortamda ortak algının oluşumunda rol oynadığı varsayılan dilsel süreçlere ve ikili göz izlerine odaklanılmıştır. Yapılan deneyler sonucunda bir Farsça gönderge ifadeleri derlemi oluşturulmuş ve en sık kullanılan ifade türleri ve uzunluk dağılımları hesaplanmıştır. Elde edilen dağılımlar benzer bir deney ortamında oluşturulmuş Türkçe, Japonca ve İngilizce için oluşturulmuş derlemlerden elde edilen sonuçlarla kıyaslanmış, ve Farsça'nın bu dillerden gönderge ifadesi tür dağılımı bakımından farklılık gösterdiği gözlenmiştir. Gönderge ifadelerinin özellikleri incelendiğinde renk terimlerinin ağırlıklı olarak nesnelere gönderme yapmak için kullanıldığı, göz izi paylaşımı yapılan durumda ise şekil ve boyut özelliklerinin daha sık kullanıldığı görülmüştür. Göz izleri arasındaki örtüşmenin renksiz, renk ve göz izi paylaşım durumlarından anlamlı olarak etkilenmediği, ancak ilk ve ikinci denemeler ayrı ayrı analize dahil edildiğinde renkli parçaların olduğu durumda ikinci deneme sırasında diğer durumlara göre daha yüksek bir örtüşme oluştuğu gözlenmiştir. The aim of this study is to explore the structure of Farsi referring expressions (RE) used during a collaborative Tangram puzzle solving activity, and investigate the role of different visual cue conditions on the types of RE and the degree of gaze coordination. A jigsaw task design was used which required participants to work as a team to solve Tangram puzzles in three conditions where (a) all pieces had the same color (normal condition), (b) all pieces were assigned a distinct color (color condition), and (c) all pieces had the same color but the partner's gaze information was visualized on the screen (gaze cueing condition). In this respect, two main aspects were under scrutiny: linguistic and dual eye-tacking analysis, while both are assumed to be enriched recourses for modulating joint attention. For this purpose, a corpus of Farsi REs in a situated dialogue environment is constructed to evaluate the frequency of specific RE's features and their length distribution. Descriptive statistics show that Mosallas (Triangle), Un (That) are the most frequently used RE words in the Farsi corpus. The RE feature distributions are compared with Turkish, Japanese and English RE corpora compiled with the same task to provide a cross-linguistic analysis. Conversational analysis of features of REs revealed the prominent role of color terms in identifying objects and the striking influence of shape and size in gaze cueing condition. Besides, cross-linguistic analysis results demonstrate that Farsi is distant to all languages in this respect. In case of dual eye-tracking analysis, results were not influenced significantly under different status and also along six trials. However, there was a significant interaction effect between conditions and trials especially for the color case. 113

Bilgi Teknolojilerinin Matematik eğitiminde kullanılması matematiksel gösterimlerin oluşturulması için tasarlanmış yazılım uygulamalarının ulaşılabilirliğinin artması sonucunda yaygınlaşmaktadır. Bu çalışmada, dinamik geometri, hesap çizelgesi ve cebir özellikleri sunan ve yaygın olarak kullanılan bir matematik eğitimi programı olan GeoGebra yazılımı kullanılabilirlik açısından değerlendirilmiştir. Çalışma üç adet kullanılabilirlik deneyinden oluşmaktadır. İlk deneyde bireysel katılımcıların, GeoGebra'nın ve benzer, tanınmış bir matematik eğitimi yazılımı olan Geometers Sketchpad'in temel özelliklerini kullanarak basit geometri yapılarını oluşturdukları bir göz izleme çalışması yapılmıştır. Her bir arayüzde tamamlanan yapılar, kullanılabilirlik sorunlarını ortaya çıkarmak amacıyla görev tamamlanma süresi, doğruluk ve göz sabitlenmesi süresi açısından karşılaştırılmıştır. Sonuçlara göre, GeoGebra ve Geometers Sketchpad yazılımı arasında kullanılabilirlik yönünden büyük bir fark bulunmamıştır. İkinci çalışmada, iki kişilik öğrenci grupları işbirlikçi bir şekilde GeoGebra ortamında fare ve dokunmatik ekran arayüzü kullanarak daha karmaşık geometrik yapılar oluşturmaya çalışmışlardır. İkinci deneyin amacı ekolojik olarak daha gerçekçi olan bir ortamda farklı arayüzlerin GeoGebra aracının kullanımını nasıl etkilediğini gözlemektir. Matematiksel gösterimler için tanıdık olan kağıt-kalem etkileşimine benzer olduğundan dokunmatik ekran arayüzünün öğrencilere geometri görevlerinde yardımcı olacağı varsayılmıştır. İşbirliği sırasında sistemin kullanılabilirlik sorunları sebebiyle katılımcıların kırılma durumları yaşadığı aralar tespit edilerek nitel yöntemlerle analiz edilmiştir. Beklentilerin aksine sonuçlar, GeoGebranın dokunmatik hareketler için yetersiz destek sağlaması sebebiyle katılımcıların dokunmatik ekran arayüzünü kullanırken daha çok kırılma durumu yaşadıklarını göstermiştir. Son olarak, GeoGebra'nın mobil vesiyonu üzerine bir göz izleme çalışması yapılmıştır. Bulgular, masaüstü versiyonundaki farenin yerini mobil versiyonda parmağın aldığını ve yeni jenerasyon tablet bilgisayarların multi-touch ekranlarca desteklenen jest ifadelerinden yeterince faydalanılmadığını göstermektedir. Çalışmanın empirik bulgularına dayanarak GeoGebra'nın varolan arayüzlerinin kullanılabilirliğini geliştirecek tasarım fikirleri sunulmuştur The use of information technology in mathematics education has become popular due to the increasing availability of software applications designed for constructing mathematical representations. In this study, we conducted a usability evaluation of GeoGebra, which is a commonly used math education tool that provides dynamic geometry, spreadsheet and algebra features. The study consists of three usability experiments. In the first experiment, an eye tracking study was conducted where individual participants performed basic geometric constructions by using the basic features of GeoGebra and a similar, well-known math education software called Geometer's Sketchpad. Constructions completed in each interface were compared in terms of task completion times, accuracy and fixation durations in an effort to identify usability issues. According to results, there are no significant differences between GeoGebra and Geometer's Sketchpad in terms of usability measures. In the second study, pairs of students collaboratively attempted more complex geometric constructions in the GeoGebra environment by using a mouse and a touch screen interface. The aim of the second experiment was to observe how different interfaces would influence the use of the GeoGebra tool in an ecologically more realistic setting. We hypothesized that the touch screen interface would help students with the geometry tasks as it resembles the familiar pen&paper based interaction with mathematical representations. Episodes where participants experienced breakdowns during their collaboration due to system usability issues were identified and analyzed with qualitative methods. Contrary to our expectation, the results indicated that participants experienced more breakdowns while using the touchscreen interface, due to the inadequate support GeoGebra provides for touch-based gestures. Finally, an eye tracking study was conducted on the mobile version of GeoGebra. Our findings suggest that the mobile version primarily replaced the function of the mouse in the desktop version with the finger, and did not take advantage of the gestures supported by the multi-touch screens of new generation tablet computers. Based on the empirical findings of the study, design ideas for improving the usability of the existing GeoGebra desktop and touch-based mobile interfaces are proposed. 225

Vardiyalı çalışma günümüzde artan bir taleple kaçınılmaz bir çalışma sistemi haline gelmiştir. Bu çalışmadaki hedeflerden biri, Aselsan'daki vardiyalı çalışanların vardiyalı çalışma sisteminden fizyolojik ve psikolojik olarak nasıl etkilendiklerini gözlemlemektir. Bu amaçla Vardiyalı Çalışanları Araştırma Anketi kullanılmış ve sonuç olarak bir takım kardiyovasküler ve sindirim sistemi semptomları gözlemlenmiştir. Ancak anket sorularının geneline bakıldığında, çalışanların fizyolojik ve psikolojik olarak çok fazla sorun iletmediği görülmüştür, bu sonucun katılımcıların yaş ortalamasının oldukça genç olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Uyku ile ilgili problemlerde ise günlük vücut döngüsünün vardiya saatleri tarafından bozulmasına bağlı olarak birtakım olumsuz sonuçlar izlenmiştir. Çalışmanın bir başka amacı ise çalışanların dikkate dayalı performans problemlerini gözlemlemektir. Üç-vardiyalı sistemde çalışanların dikkat seviyeleri 3 farklı vardiya boyunca izlenmiştir. Beyindeki hemoglobin ve oksihemoglobin seviyeleri fNIR cihazı ile ölçülerek, kişilerin dikkat seviyeleri hakkında çıkarımlar yapılmıştır. Buna ek olarak, kişilere fNIR cihazı takılıyken, 2 farklı tepki süresi testi uygulanmıştır. Sonuç olarak, fNIR ve tepki süresi testi sonuçları doğrultusunda, gündüz vardiyasında dikkat seviyelerinde azalma görülmüştür. Akşam ve gece vardiyalarında ise fNIR verileri doğrultusunda dikkat seviyelerinde artış gözlemlenmiştir, ancak bu sonuç dikkat seviyesinde azalma gösteren tepki süresi testi sonuçlarıyla çelişmektedir. fNIR yeni bir teknoloji olup daha önce vardiya sistemi ile ilgili çalışmalarda kullanılmamıştır. Vardiya sistemi için, farklı katılımcı sayıları ve profilleri ya da farklı deney protokolleri izlenerek gelişmeye açık bir alandır. Anahtar Kelimeler: Vardiyalı çalışma sistemi, Dikkat testi, fNIR, Vardiyalı çalışanları araştırma anketi Shift work is inevitable and increasing demand of working society of modern society. In this study, one aim was to observe physiological and psychological consequences of shift work on workers of Aselsan. Survey of Shift workers is used for this purpose, and as a result, some consequences of shift work is observed on cardiovascular and digestive symptoms, but in general trend, participants does not complain about physiological and psychological concerns. This can be explained by the young age group. Some complaints are seen on sleep disturbance levels due to disrupted circadian mechanisms of workers. Another aim was to measure attention related performance problems of workers. Attention levels of three-shift workers is examined throughout three different shifts. Hemoglobin and oxy-hemoglobin levels measured by fNIR device which gives information about attention levels of participants. Also reaction time tests are applied while fNIR devices are attached. As a result, decreased attention levels are observed in morning shifts where both fNIR and RTT results overlaps. Increased attention levels are observed by fNIR device in evening and night shifts which was oppose to RTT results. fNIR is a new technology, and did not used in shift work area before, so different participant numbers and experiment protocols can be tried in future works. Key words: Shift work, Reaction Time Test, fNIR, Survey of Shiftworkers 175

Giriú: Akut pankreatit üst karÕn akut a÷UÕlarÕQÕn önemli nedenleri arasÕndadÕr. Akutpankreatitin semptom ve bulgularÕ di÷er akut a÷UÕlar ile karÕúabilmektedir. Önemli bir iskemimarkÕUÕ olan øskemi modifiye albümin de÷erini deneysel nekrotizan pankreatit modelindeçalÕúmayÕ amaçladÕk.Metot: ÇalÕúma etik kurul onayÕ alÕnarak, 20 adet sÕçan denek kullanÕlarakgerçekleútirildi.Denekler 2 gruba ayrÕldÕ.1. Grup: Laparatomi yapÕldÕ ve hiçbir iúlem uygulanmadÕ.2. Grup: Laparatomi ile nekrotizan pankreatit oluúturuldu.%5'lik Na-Taurokolik asit kullanÕlarak oluúturulan Nekrotizan pankreatit grubu ilekontrol grubu arasÕnda karúÕlaúWÕrma yapÕldÕ. Laboratuvar de÷erlerinden Hemogram, Amilaz,Albumin, Kalsiyum, Kreatinin Kinaz, Troponin-I, Oksijen basÕncÕ ve øskemi ModifiyeAlbümin e bakÕldÕ. Histopatolojik incelemede pankreas dokusunda ödem, asiner nekroz,inflamatuvar hücre infiltrasyonu, hemoraji, ya÷ nekrozu ve perivasküler inflamasyonaraúWÕUÕldÕ. Bulunan de÷erler istatistiksel olarak karúÕlaúWÕUÕldÕ.Bulgular: Grup 1 ile grup 2 arasÕnda albümin, kalsiyum, kreatinin kinaz, troponin-Ive Hemogram arasÕnda fark bulunmadÕ (P>0.05). øskemi modifiye albümin, oksijen basÕncÕ veamilaz de÷eri arasÕnda anlamlÕ bir fark tespit edildi (P0.05). There was a statisticallysignificant difference regarding ischemia-modified albumin, oxygen pressure, and amylasevalues (P

ARWU, HEEACT ve URAP gibi üniversiste sıralama sistemleri son zamanlarda üniversitelerin alan bazlı sıralamalarını yayınlamaya başladılar. Buna benzer sıralama sistemleri ile üniversitelerin tıp ve yaşam bilimleri gibi özel alanlarda yayın kalitesi açısından akademik verimlilik bilincinin yükseltilmesi hedeflenmektedir. Ancak, özellikle gelişmiş ülkelerde bulunan üst düzey kurumların, sınırlı sayıda olan alan bazlı sıralamaların kontenjablarını doldurdukları için birçok Türk üniversitesini durumunu değerlendirmek mümkün olmamaktadır. Bu açıdan bakıldığında, bu tezin amacı tıp yayınların genel yayın dağılım referansı olarak tıbbi konularda güncel yayın eğilimleri belirlemek üzere Türkiye'nin bibliometrik profilinini çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaçla, 2010-2012 yıllarında Türk üniversiteleri tarafından yayınlanan ve Web of Science tarafından tutulan 33560 tıp ile ilgili makale analiz edilmiştir. Alan bazlı yayın profilinin çıkarılması için klinik tıp alanında yayın yapan dergiler Türkiye'deki tıp fakülterinin organizasyon yapıları dikkate alınarak bu üst başlıklar altında toplanmıştır (Temel tıp, Dahili tıp, Cerrahi tıp). Web of Science veri tabanının kullandiğı klinik alan kategorileri kullanılmıştır.Yapılan bu makale işbilirliklerinin %50 den fazlası dahili tıp bilimlerinde gerçekleştirilmiştir. Temel tıp bilimlerini incelediğimizde işbirliği için en çok katgıda bulunan alanlar moleküler biyoloji & biokimya (337) olduğu belirlenmiştir. Dahili tıp bilimlerinde araştırmacılar en cok genetik (288), alanlarında işbirliği yapıldığı anlaşılmıştır. Makale yayınlanması bazında son olarak cerrrahi tıp bilimlerinde en cok cerrahi bilimler (247) olduğu saptanmıştır.Sonuç olarak, dahili tıp bilimleri üniveritelerin en cok yayın çıkardıkları yayın olmuştur. Mikrobioloji, biyokimya & moleküler bioloji, biyoloji, bioteknoloji & uygulamalı biyoloji ve hücre biyolojisi temel tıp bilimlerinde; oncology, pediatric klinikal nöroloji, Farmakoloji Dahihi tıp bilimlerinde; son olarak cerrahi, Peripheral daman hastalıkları, jinekoloji ve kalp damanr hastalıklarında üniversiteler yayınlarını yoğunlaştırmışlardır. University ranking systems such as ARWU, HEEACT and URAP have recently started publishing field-based rankings of universities. Such rankings aim to raise awareness regarding the current status of institutions in terms of their academic productivity and publication quality in specific fields such as medicine and life sciences. However, since most global rankings consider a limited number of top ranking institutions mainly located in developed countries, it is not possible to evaluate the status of many Turkish universities in existing field-based rankings. The purpose of this thesis is therefore to draw a bibliometric profile of medical publications in Turkey to identify the current publication trends in medical subjects in reference to global publication patterns. For that purpose, a bibliometric analysis was conducted over the 33560 medicine-related articles published by Turkish universities during the years 2010 to 2012 in journals indexed by the Web of Science. In order to conduct in depth subject-based analaysis of publication patterns, the publications are classified under three medical divisions by aggregating medical subject categories provided by Web of Science. This allowed us to reflect the organizational structure of medical schools at Turkish institutions in our analysis, which include internal medicine, surgical medicine and basic medical sciences. The findings indicate that, publications in the internal medical sciences have the highest percentage among the three divisions of medical sciences. In basic medical sciences, researchers tend to publish mostly on Microbiology, Biochemistry & Molecular Biology, Biology, Biotechnology & Applied Microbiology and Cell Biology. In internal medical sciences, researchers focus on subjects such as oncology, and pediatrics. Total number of publications resulting from collaborations with foreign universities are found to be 4498. More than 50% of the collaborations were in internal medical sciences. Analysis of basic medical field collaborations indicated active contributions in topics such as biochemistry & molecular biology (337), In internal medical sciences, researchers have done more collaborations in the field of genetics (288), whereas in surgical medical sciences surgery (247) is the most popular field in terms of collaboration. When benchmarked against citation per publication values in the world, Turkish universities tend to score lower than average in almost all medical subject areas. 95

Ekonomik kararlar sırasında, bir ajan her seçeneğin tahmini değerini belirlemek zorundadır. Satın alma sırasındaki karar verme süreçleri ürünlerin fayda ve bedellerinin değerlendirilmesi üzerinde temellenir. Bireyler satın alma kararları vermek amacıyla ürünlerin niteliklerini ve fiyatlarını değerlendirirken beynin prefrontal korteks bölgesinin aktive olduğu geçmiş araştırmalarda gösterilmiştir. Bu çalışmanın amacı, satın alma kararları sırasında prefrontal korteks ve özellikle de mediyal prefrontal korteksteki aktivasyonların fonksiyonel yakın-infrared spektroskopisi (fNIRS) metodu kullanımıyla araştırılmasıdır. Bir karar verme görevinde katılımcılardan bir dizi ürünün fiyatlarını göz önünde bulundurarak satın alma tercihlerini belirtmeleri istenmiştir. Görev boyunca prefrontal korteksin çeşitli kısımlarındaki oksijenlenme seviyeleri fNIRS metodu ile ölçülmüştür. Ayrıca katılımcılar her bir ürün için günlük kullanımları ve fiyat değerlendirmelerine dair anketler doldurmuştur. Katılımcı kararları, fNIRS verileri ve anket sonuçları satın alma tercihlerinin ve prefrontal korteks aktivasyonlarının çeşitli yönlerinin araştırılması amacı ile bir arada incelenmiştir. Çalışmanın sonuçları pozitif ve negatif satın alma kararları arasında prefrontal korteks bölgelerinin oksijenlenme seviyelerinde belirgin bir farklılık olduğunu göstermiştir. In economic decisions, an agent has to determine the expected utility of each option. Decision making processes during purchasing are based on the evaluation of costs and benefits of the products. Past research shows that the prefrontal cortex region of the brain is activated while individuals evaluate the qualities and the prices of products in order to make purchasing decisions. The aim of this study is to use functional near-infrared spectroscopy (fNIRS) to investigate the activations in the prefrontal cortex and particularly in the medial prefrontal cortex during purchasing decisions. The participants were asked to state their purchasing preferences for a series of products based on their prices in a decision making task. Throughout the task, the oxygenation levels in different parts of the prefrontal cortex were measured via the fNIRS method. The participants also filled out surveys about their daily usage and price evaluation for each product. Participant decisions, fNIRS data and survey results were analyzed together to investigate the relationship between various aspects of purchasing preferences and prefrontal cortex activations. The results of the study revealed that there is a significant difference in the level of oxygenation of the prefrontal cortex areas between positive and negative purchasing decisions. 87

Bilişsel süreçler hakkındaki geleneksel teoriler, somutlaşan biliş süreçlerini, özellikle de duyu-motor becerilerin yüksek bilişsel süreçler olan akıl yürütme ve problem çözme üzerindeki etkisini göz ardı ettiği için eleştirilmektedir. Somutlaşan biliş teorileri daha alt seviye bilişsel süreçlerin ve duyu-motor yeteneklerin zihinsel süreçleri önemli ölçüde etkilediğine dair bulgular sunmaktadır. Bu tez, problem çözme gibi yüksek seviye bilişsel süreçlerle, göz hareketleri gibi duyu-motor süreçler arasındaki ilişkiyi deneysel olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Tezde, katılımcıların göz hareketlerini göz izleme cihazı (Tobii Eye-Tracker) vasıtasıyla incelemek için üç adet benzer zorluktaki problem seçilmiştir. Katılımcılara bu üç problem, üç farklı koşulda verilmiş ve katılımcılardan bu problemleri ekrana bakarlarken çözmeleri istenmiştir. Bu problemler, nehir problemi, Hanoi Kulesi problemi ve Sürahi problemidir. Üç koşulda farklı problemler ardı ardına katılımcıya verilmiştir; (1) resimli görsel yardım, (2) boş ekran, (3) göz sabitleme. Her katılımcıya karışık olarak sorular verilirken, soruları çözecekleri koşullar ise aynı sırada verilmiştir. Katılımcılardan her bir sorunun çözümü için gerekli asgari hamle sayısını bulmaları istenmiştir. Göz izleme ve performans verileri Tobii Studio yazılımı ile toplanmış ve analiz edilmiştir. Deney sonuçları, iyi yapılandırılmış bulmacalar içeren görevler sırasında problem çözme performansının görsel ipucunun ya da göz hareketlerinin kısıtlanması sonucunda önemli bir ölçüde azalmadığını göstermektedir. Bu durum, duyular (görme duyusunun) ve göz hareketleri gibi vücut uzantıları ile iyi tanımlanmış görsel akıl yürütme gerektiren görevleri idame ettiren yüksek bilişsel süreçler arasındaki ilişkinin, somutlaşan biliş teorilerinin öngördüğü kadar belirleyici olmadığını göstermektedir. Ancak, özellikle resim ve boş ekran koşullarında kaydedilen göz hareketlerindeki benzerlikler, göz hareketlerinin problem çözme sürecinde dikkat kaynaklarının yönetimi için önemli bir yardım mekanizması olduğuna işaret etmektedir.Anahtar Kelimeler: Problem Çözme, Somutlaşan Biliş, Göz İzleme Traditional theories of cognition have been critiqued for underestimating the role and contributions of embodied processes, more specifically the role of sensorimotor skills, in higher-order cognitive processes such as reasoning and problem-solving. Embodied theories of cognition have started to emphasize and illustrate the prominent roles of lower-level processes and sensorimotor skills in mental processes. This thesis aims to reveal the connection between higher cognitive skills, specifically problem-solving processes and sensorimotor skills, specifically eye movements. In the thesis, three almost equally hard problems have been chosen in order to observe participants? eye-movements via eye-tracking method (Tobii Eye-Tracker). Participants have been presented three problems in three different conditions and they were asked to solve them while looking at the screen. These problems are the river problem, the Tower of Hanoi, and the Water Jug problem. The three conditions have been presented sequentially; (1) visual-aid (with a picture), (2) blank screen, (3) fixation conditions. The order of the conditions is kept the same among all of the participants, while they are asked a different problem in each condition. The participants are asked to solve the puzzles by reporting the minimum number of actions required and select the correct answer when prompted. The results of the experiment indicated that problem solving performance was not significantly impaired by the restrictions imposed on the availability of visual cues and the restrictions enforced on eye movements. This suggests that sensory modalities (vision) and their bodily extensions like eye movements may not be the strongest factor underpinning the management of higher-order cognitive functions in the context of well-defined visuospatial reasoning tasks, as predicted by the radical embodied cognition view. However, the similarities between scan paths observed during picture and blank condition suggest that eye-movements act as an important facilitation mechanism for the management of attentional resources during such problem solving processes.Keywords: Problem Solving, Embodied Cognition, Eye Tracking 66

Amaç: Tıkanma sarılığına bağlı organ hasarının önlenmesinde proanthociyanidin etkinliği araştırıldı. Durum değerlendirmesi: Tıkanma sarılığında biriken safra tuzlarının oluşturduğu oksidatif etki ile organ hasarına sebep oldukları düşünüldü. Çalışmamızda organ hasarının önlenmesine güçlü bir antioksidan olan proanthociyanidin ne ölçüde faydalı olacağını değerlendirmeyi amaçladık. Yöntem: Deneysel çalışmada her biri 10 rattan oluşan 3 grup oluşturuldu. Grup 1:Koledok diseksiyonu yapılan grup(sham grubu). Grup 2: Koledoğu bağlanan, operasyondan sonra başka işlem yapılmayan grup (kontrol grubu). Grup 3: Koledok ligasyonu sonrası 100mg/kg/gün proanthociyanidin verilen grup. Koledok ligasyonu sonrası postoperatif 1. gün başlanarak 3. gruptaki ratlara 100mg/kg/gün orogastrik yol ile proanthociyanidin verildi. 10 günün sonunda ratlar sakrifiye edildi. Ratların karaciğer ,böbrek ve akciğerleri histopatolojik olarak incelendi.. Alınan kanlarda biyokimyasal parametreler değerlendirildi.Bulgular: Kontrol grubundaki ratlarda, Aspartat Aminotransferaz, Alanin Aminotransferaz, Alkalen Fosfataz, Gama Glutamil Transferaz,Total Bilirübin, Direkt Bilirübin, Nitrik Oksit, Malondiadehit(MDA),Üre,Kreatinin değerleri Sham grubundaki ratlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek çıktı(p0.05). Karaciğer ,böbrek ve akciğerdeki histopatolojik incelemeler sham grubunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde iyi tespit edildi(p

Bu tez, görsel uzamsal problem çözme süreçlerinin prefrontal ve oküler izdüşümlerini farklı problem özelliklerine ve farklı problem alanlarına göre tasarlanmış iki boyutlu üç farklı problem türüyle anlamaya çalışmaktadır. Görsel-uzamsal problem çözme süreçleriyle ilişkili yakın zaman çalışmaları, göz izleme ve fonksiyonel near-infrared spektroskopi yöntemlerinin odaklanma paternlerinin ve işler bellek yüklerinin anlaşılmasında yararlı olduklarını öne sürmektedir. Tez çalışması kapsamında farklı görsel-uzamsal görevlerin bulunduğu bir deney protokolü yaklaşık 20 genç yetişkine uygulanmıştır. Analizler kapsamında davranışsal sonuçlar için tamamlama süresi ve doğruluk yüzdeleri hesaplanırken göz izleme sonuçları için odaklanma süresi, odaklanma sayısı ve odaklanma oranı ve fNIR sonuçları için maksimum oksijenleşme değerleri (örn. tepe nokta değerleri) hesaplanmıştır. Problem çözücülerin görsel uzamsal problemlerin çözümü sırasında modele uzaklık, modele benzerlik ve modelin konumu gibi bilgileri referans aldığı gözlemlenmiştir. Sonuçlar, farklı görsel-uzamsal görevler için farklı işler bellek yüklerinin ve odaklanma paternlerine sebep olduğunu göstermektedir.Anahtar kelimeler: görsel-uzamsal problem çözme, göz izleme, fnir, prefrontal korteks Current thesis analyzes the neural and ocular correlates of visuospatial problem solving processes by investigating three different two-dimensional problems which are constructed with regard to different problem features and problem spaces. Recent studies focused on visuospatial problem solving processes suggest that eye tracking and functional near-infrared spectroscopy methodologies can provide better understanding of fixation patterns and working memory demands respectively. Experimental protocol including various visuospatial problem tasks was applied to approximately 20 young adults. While completion times and accuracy percentage were calculated for behavioral results, fixation duration, the number of fixation and fixation rate were calculated for eye-tracking results and maximum oxygenation values (i.e. peak values) were calculated for fNIR results. During problem solvers engaged in visuospatial tasks, behaviors which were categorized as distance, similarity and orientation were observed from scan path analysis. Results revealed that different working memory load and fixation related patterns occurred for different visuospatial reasoning tasks.Keywords: visuospatial problem solving, eye-tracking, fnir, prefrontal cortex 115

Bu çalışmanın amacı bilgisayar destekli işbirlikli problem çözme süreçlerinin incelenmesidir. Verilen problemleri çözmeye çalışan iki kişinin göz hareketleri ve odaklanma bölgelerinin hangi durumlarda çakıştığı ve çakışma yüzdesinin işbirlikli yönteme nasıl bir katkısı olduğu, bu çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Bu çalışmadaki hipotezler ise göz hareketleri çakışan grupların daha iyi bir şekilde işbirliğini sağladığı ve kullanılabilirlik unsurlarının işbirlikli çalışma sürecini etkilediğidir. Bu çalışma Orta Doğu Teknik Üniversitesi öğrencisi 18 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada katılımcılar, Virtual Math Teams (VMT) sitesi üzerinden 10 geometri problemini ekip arkadaşı ile tartışarak işbirlikli bir yaklaşımla çözmeye çalışmışlardır. Bu çalışmada veri toplamak için iki Tobii Eye Tracker cihazı kullanılmıştır. Bu cihaz ile katılımcıların göz hareketleri kaydedilip, bu veriler üzerinden analiz yapılmıştır. Deney öncesi kullanıcılara bir anket uygulanmış ve kullanıcılara dair bazı temel bilgiler toplanmıştır. Deney sonrasında uygulanan ankette ise sistemin kullanılabilirliğine dair bir ölçek ve açık uçlu bazı sorular yer almaktadır. Göz izleme cihazından elde edilen veriler hem nitel hem de nicel yöntemler ile incelenmiştir. Nicel veriler için çapraz yineleme yöntemi kullanılmıştır. Nitel veriler içinse, deneylerden elde edilen videolar, etkileşim analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular daha iyi işbirliği sağlayan çiftlerin daha az işbirliği sağlayan çiftlere göre baktıkları yerlerin daha fazla örtüşmekte olduğuna işaret etmiştir. Buna ek olarak iyi performans gösteren çiftlerin ortak anlayış oluşturma, bir sonraki eylemin gerçekleşeceği yerleri daha sık öngörme ve birbirlerine yardım etme nitelikleri bakımından diğer çiftlerden ayrıldığı gözlenmiştir. Açık uçlu sorulara verilen cevaplar da bu bulgularla tutarlılık göstermektedir. Ayrıca VMT sisteminin arayüz ve kullanılabilirlik ile ilgili sorunları sunulmuş ve tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: bilgisayar destekli işbirlikli öğrenme, ortak algı, göz örtüşmesi,işbirliğiyle problem çözme, ikili göz izleme The aim of this study is to examine the computer supported collaborative problem solving processes. This study tries to identify which situations the participants' eye movements, and eye gazes overlap, and how the percentage of this overlap contribute to the collaborative problem solving process. Hypothesis of this study is that pairs whose eye movements overlap are more successful in collaboration than others. This study was conducted with 18 students from the Middle East Technical University. Participants tried to solve 10 geometry problems interacting with each other using Virtual Math Teams (VMT) environment. In the experiments, participants? eye movements were collected with two eye trackers, and examined with eye tracking software. With these data, it was identified which part of the screen the participants looked at. Before the experiments, a questionnaire was filled by participants in order to state their demographic information. After experiments, a survey was applied including System Usability Scale and open-ended questions about participants' comments. Eye-tracker data were analyzed both quantitatively and qualitatively. For quantitative data, cross-recurrence analysis method was used. For qualitative data, interaction analysis method was used to examine experiments' videos. The results show that pairs who collaborate with higher level have more gazes overlapping than pairs having with low level. In addition to this, good pairs show more shared understanding, anticipatory gazes, and helping each other. Answers of the open-ended questions are, also, consistent with the quantitative and qualitative data. Furthermore, the interface and usability problem of VMT were presented and discussed.Key Words: computer-supported collaborative learning, joint attention, gaze overlap, collaborative problem solving, dual eye tracking 136

Giriş ve Amaç: Çölyak hastalığı (ÇH) gluten içeren buğday, arpa, çavdar gibi gıdaların tüketilmesiyle tetiklenen ve immun mekanizma ile oluşan enteropatidir. Son yıllarda klasik prezentasyonunun yanında atipik olguların sayısı gittikçe artmaktadır. Bu çalışmada, kronik kabızlığı olan çocuklarda ÇH sıklığı araştırıldı.Materyal-Metod: Çalışmaya 360?ı kronik kabızlığı olan ve 990?ı sağlıklı toplam 1350 çocuk alındı. Yaş ortalamaları, hasta grubunda 5.8 ± 3.9 (%54?ü kız), kontrol grubunda 6.1 ± 2.6 (%51?i kız) idi. Hastalar organik (n=47) ve fonksiyonel (Rome III kriterlerine göre) (n=313) kabızlık olmak üzere 2 gruba ayrıldı. Doku transglutaminaz IgA (dTG-IgA) (ELISA yöntemi, pozitif değer: >20 RU/ml ) sonucu pozitif olanlara endoskopik, histopatolojik ve genotip (HLA analizi) inceleme yapıldı. Bulgular: Serolojik olarak (dTG-IgA> 20 RU/ML) sağlıklı kontrol grubunda ve kronik kabızlığı olan grupta sırasıyla ÇH prevalansı %0.6 (n=6) ve %2.2 (n=8) olarak bulundu (p=0.015). Tüm hastalarda HLA analizinde ÇH yönünden HLA DQ2 ve/veya HLA DQ8 pozitifliği mevcuttu. Kronik kabızlığı olan hasta grubunda dTG-IgA düzeyleri 20-100 RU/ml aralığında idi. Bu hastaların histopatolojik incelemelerinde, tüm hastalarda Marsh evre 1 lezyon saptandı (potansiyel ÇH, %2.2). Sağlam grupta 2 hastanın tTG-IgA sonucu >200 RU/ml idi, diğerleri ise 20-100 RU/ml aralığındaydı. dTG-IgA >200 RU/ml olan olgulardan ikisinde endoskopi sonrası glutensiz diyet başlandı (Marsh evre 3b) (sessiz ÇH, 2/990, %0.2). Diğer hastaların histopatolojik incelemesi Marsh evre 1 ile uyumluydu (potansiyel ÇH, 4/990, %0.4).Tartışma: Kronik kabızlık problemi olan çocuklarda ÇH sıklığı ve potansiyel ÇH sıklığı sağlıklı kontrol grubuna göre artmıştır. Potansiyel çölyak hastaları da aktif çölyak hastaları gibi yakın takip edilmelidir.Anahtar Kelimeler: Çölyak hastalığı, kronik kabızlık Introduction and Objective: Celiac disease (CD) is an immune enteropathy, triggered by consumption of nutrients containing gluten such as wheat, barley and rye. In the recent years, incidence of atypic cases has been significantly. In this study, we aimed to determine the CD prevalance in children with chronic constipation.Material and Method: A total of 1350 individuals have been enrolled in the study consisting of 360 chronically constipated and 990 healthy children. Mean ages for the constipated and healthy group were 5.8 ± 3.9 (54% female) and 6.1 ± 2.9 (51% female), respectively. Children with chronic constipation further divided into two subgroups: organic constipation (n=47) and functional constipation (according to the Rome III criteria) (n=313). Endoscopic, histopathologic and genotypic (HLA analysis) test were performed on children with positive results for dTG IgA (dTG-IgA; ELISA, > 20 RU/ml).Results: Positive serology (dTG-IgA > 20 RU/ml) prevalance was 0.6% (n=6) and 2.2% (n=8) in the healthy and chronically constipated group, respectively (p=0.015). HLA-DQ2 and/or HLA-DQ8 were present in all patients with positive. In the chronically constipated group, dTG-IgA levels ranged between 20-100 RU/ml. When assessed histopathologically, Marsh grade I lesions were found in all 8 individuals with chronic constipation. In the healthy group, 2 patients had dTG-IgA levels over 200 RU/ml, 6 patients? ranged between 20-100 RU/ml. After endoscopy, these 2 patients with high dTG levels were treated with gluten-free diet (Marsh grade 3b) (silent CD, 2/990, 0.2%). Remaining 4 patients? histopathological findings were compatible with Marsh grade I lesions (potential CD, 4/990, 0.4%).Discussion: We found that children suffering from chronic constipation have higher incidences of CD and potential CD compared to the control group. Similar to active celiac patients, potential celiac patients must be observed closely.Keywords: Celiac disease, chronic constipation 76

Sağlık hizmeti birçok toplumda ciddi yatırımların yapıldığı ve insan hayatında önem teşkil eden bir alandır. Birinci basamak sağlık hizmeti hastaların ve doktorların ilk buluştuğu yerdir ve sağlık sisteminin temel bir alt dalıdır. Aile hekimliği bilgi sistemleri aile hekimlerinin günlük iş yükünü bilgi teknolojilerinin yardımı ile birlikte azaltmayı hedefleyerek üretilmektedir. Bu tip sistemler gebe izlemi, çocuk aşı takibi ve hastaların sağlık kayıtlarını yönetmek gibi kritik işlemleri yapmak için kullanılırlar. Diğer tıbbi bilgi teknolojileri gibi bu sistemlerin de kullanılabilirliği etkili ve verimli birinci basamak sağlık hizmeti sunmak açısından önem teşkil etmektedir. Aile hekimliği Türkiye'de son zamanlarda uygulanmaya başlanan bir alandır ve aile hekimlerinin günlük işlerini kolaylaştırmaya yönelik bir çok yazılım bulunmaktadır. Fakat bu sistemlerden hiçbiri sistematik bir kullanılabilirlik değerlendirmesine konu olmamıştır. Bu çalışmada Türkiye'de popüler olarak kullanılan aile hekimliği bilgi sisteminin kullanılabilirlik değerlendirmesi yapılmıştır. Bu kapsamda çeşitli kullanılabilirlik değerlendirme teknikleri bir arada kullanılarak bazı önemli kullanılabilirlik problemleri tanımlanmış ve sistemi geliştirmek için önerilerde bulunulmuştur. Sistemde gözlenen temel kullanılabilirlik problemi ana ekrandaki bilgilerin karmaşık bir şekilde sunulması ve bundan dolayı kullanıcıların sıklıkla yanlış yönlendirilmesi ve kafalarının karışmasıdır. Bu problemi ortadan kaldırmak için, en sık kullanılan aile hekimliği işlemlerinin ana ekrana yerleştirilmesi ve geri kalan işlemlerin açıkça belirtilmiş gezinim yardımları ile yedek sayfalarda düzenlenmesi önerilebilir. Healthcare is an important part of life in most societies that attract a significant amount of public investment. Primary healthcare is a fundamental branch of the healthcare system where patients and doctors initially meet. Family Medicine Information Systems are developed in an effort to ease the daily work of family doctors with the help of information technology. Such systems are generally used for handling critical tasks such as managing health records of patients, monitoring pregnancy and keeping track of children?s vaccination. Like any medical information technology, the usability of such systems is a vital concern for enabling efficient and effective primary healthcare operations. Family Medicine is a recently established practice in Turkey and there are a number of systems in service to aid the daily work of family doctors. However, none of these systems have been subjected to a systematic usability analysis. In this study, a usability analysis of a popular Family Medicine Information System used in Turkey is conducted. By combining several usability evaluation techniques, the study identified several important usability issues and provided recommendations for further improving the system. The main usability issue observed in the system was the overall complexity of the information presented at the main interface that often confused and misled the users. In order to address this problem, it is suggested that features related to the most frequent family medicine operations should be placed on the main screen, whereas remaining features should be organized under auxiliary pages with clear navigation aids. 306

ÖZETAmaç: Son yıllarda çocuklarda da yaygın olarak kabul edilen tedavi yöntemi haline gelen karaciğer nakli ihtiyacı olabilecek kronik karaciğer hastalığının ağız ve diş sağlığı üzerine etkilerinin araştırılması ve hastalarda nakil öncesi iyi ağız hijyeninin sağlaması.Gereç ve Yöntem: Çalışmaya, yaşları 3 yaş ile 18 yaş arası 31 kronik karaciğer hastası (Grup 1) alındı. Hasta kontrol grubu olarak 17 diyaliz yapmayan kronik böbrek yetmezliği hastası (Grup 2) ve sağlıklı kontrol grubu olarak 35 çocuk (Grup 3) rastgele yöntem ile alındı. Hastaların ve kontrol gruplarının hepsine diş fırçalama ve atıştırma alışkanlığı, biberon kullanma öyküsü, süt ve süt ürünü tüketme sıklığını araştırmaya yönelik sorular soruldu. Hastaların demografik verileri yaş, cinsiyet, ağırlık ve boyları; fizik muayene bulguları asit, ensefalopati, sarılık olup olmadığı; laboratuvar verileri tam kan sayımı, kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz, 25 OH D vitamin, INR tetkikleri; Child Pugh, Pediatric endstage liver disease (PELD) skorları kaydedildi. Siroz varlığı kaydedildi. Oral bakı ile çürükler, mine hipoplazisi, yumuşak doku lezyonu, malokluzyon, renklenme, eksik dişler kaydedildi. Periodontal yapılar plak indeksi, gingival kanama indeksi skorlanarak değerlendirildi. Hastaların tükürük tamponlama kapasitesi, tükürük akım hızı hesaplandı. Tükürükte S. mutans, Laktobasilus kolonizasyonu değerlendirildi. DMFT indeksi hesaplandı. Mandibular kemik kütlesini değerlendirmek için panoromik filmler kullanılarak antegonial indeks hesaplandı. İstatiksel analiz ?student-t testi?, ?Mann Whitney U testi?, ?ki kare ?, ?Pearson?, ?Spearman? testleri ve ?covaryans analizi? ile yapıldı.Bulgular: Kronik karaciğer hastalarıyla hasta kontrol grubu kronik böbrek yetmezliği hastaları ve sağlıklı kontrol grubu arasında yaş ve cinsiyet açısından anlamlı fark yoktu (p>0.05). Çalışmaya alınan hastalar ve kontrol gruplarına diş fırçalama ve atıştırma alışkanlığı, biberon kullanma öyküsü, süt ve süt ürünü tüketme alışkanlığına yönelik sorulan sorulara verdiği cevapların toplam skorlaması Grup1, 2 ve 3 için sırasıyla 7.5 ± 1.4, 7.5 ± 1.1 ve 7.4 ± 1'idi ve gruplar arasında istatiksel anlamlı farklılık yoktu (p>0.05). Oral bakıda; çürük Grup 1, 2 ve 3 hastaların sırasıyla %93.5, %64.7, %91.4'inde, mine hipoplazisi %54.8, %41.1, %31.4'inde, eksik diş %22.5, %5.8, %11.4'ünde vardı. Malokluzyon grup 1ve 2'de sırasıyla %3.2, %11.7`sinde vardı, grup 3'te hiç bir hastada saptanmadı. Renklenme grup 1ve 2'de sırasıyla %9.6, %5.8'inde vardı, grup 3'tehiç bir hastada saptanmadı. Çürüğü olan hasta sayısı grup 1 hastalarda grup 2'den istatiksel olarak anlamlı derecede fazlaydı (p0.05). Kronik böbrek yetmezliği hastalarının tükürük tamponlama kapasitesi hem kronik karaciğer hastalığı olan çocukların hem de sağlıklı çocukların tükürük tamponlama kapasitesinden daha iyiydi (p0.05). Gruplar arasında DMFT, dmft indeksleri açısından istatiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (p>0.05). DMFT indeksine kronik karaciğer hastalığı yönünden etki eden faktörler açısından istatiksel olarak anlamlı fark bulunamadı. Hem gruplar arasında hem de D vitamini eksikliği olan olgular arasında antegonial indeks açısından istatiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (p>0.05).Sonuç: Son zamanlarda karaciğer nakli ile çocukluklarda da yüz güldürücü sonuçlar elde edilen kronik karaciğer hastalarının iyi ağız hijyeni sağlanmalı ve nakil öncesi ağız ve diş sağlığı açısından hastalar değerlendirilmelidir.Anahtar Kelimeler: Kronik karaciğer hastalığı, karaciğer nakli, ağız ve diş sağlığı. SUMMARYAim: To evaluate the effects of chronic liver disease on oral and dental health in children that may require liver transplantation which is commonly accepted as treatment modality in recent years and provide better pre-transplant oral hygiene.Material and Method: Thirty-one patients (aged 3 to 18 years) who were followed with the diagnosis of chronic liver disease at Karadeniz Technical University, Deparment of Pediatric Gastroenterology, were enrolled to the study (Group 1). Seventeen patient who were followed with the diagnosis of chronic renal failure whom no-need dialaysis at Karadeniz Technical University, Deparment of Pediatric Nephrology (Group 2) and thirty-five healthy children (Group 3) were taken as control group. To all patiens and control groups questioned about tooth brushing and snacking habit, bottle feeding history and frequency of consuming milk and milk products. Patients demographic datas, age, sex, weights and heights; whether physical inspection findings as ascites, encepholopathy and icterus; laboratuary datas as complete blood count, calcium, phosphorus, alkaline phosphatase, 25 OH D vitamin, INR examinations; Child Pugh, pediatric end stage liver disease scores (PELD) and presence of cirrhosis was recorded. Dental caries, enamel hypoplasias, soft tissue lesions, malocclusions, colourations and absent teeth determined by oral examination. Periodontal structures was evaluted by scoring plaque index and gingival bleeding index. Patient salivary buffer capacity and salivary flow rate was calculated. In saliva SM and LB colonisation was evaluated. DMTF index was calculated. For evaluation of mandibular bone mass by using panoramic radiographs antegonial index was calculated. For statistical analysis we used ?student-t test?, ?Mann Whitney U test?, ?Chi-square ?, ?Pearson?, ?Spearman? tests and ?covaryans analysis?.Results: There was no statistically significant difference among chronic liver disease patients and control group comprising patients with chronic renal failure and control group comprising healthy individuals according to age and gender (p>0.05). The cumulative scores of the answers given by the patients and control group individuals to the questions addressed related with habits such as tooth-brushing, snacking, baby bottle feeding, consumption of dairy products were .5 ± 1.4, 7.5 ± 1.1 ve 7.4 ± 1 for Group 1, 2 and 3, respectively and there was no statistically significant difference among groups (p>0.05). Oral inspection revealed caries in 93.5%, 64.7%, 91.4%, enamel hypoplasia in 54.8%, 41.1%, 31.4%, missing tooth in 22.5%, 5.8%, 11.4% of group 1, 2, and 3, respectively. Malocclusion was observed in 3.2%, 11.7% of group 1 and 2 respectively, however not observed in group 3. Discoloration was observed in 9.6%, 5.8% of group 1 and 2, however it wasn?t observed in group 3. Number of patients with caries was statistically significantly greater in group 1 than in group 2 (p0.05). Salivary buffer capacity of chronic renal failure patients was better than both the patients with chronic liver disease and healthy children (p0.05). No difference could be found among groups regarding DMFT and dmft indexes (p>0.05). There were no difference among factors affecting DMFT index regarding chronic liver disease. Statistically significant difference could not be found both among groups and D vitamin lacking cases regarding antegonial index (p>0.05).Conclusion: Oral hygiene should be provided in children with chronic liver disease which is treated satisfactorily by liver transplantation in current medical practise, also pre-transplant patients should be evaluated in terms of oral and dental healthKey Words: Chronic liver disease, liver transplantation, oral and dental health. 68

Olasılıksal öğrenme bir uyaran ve sonucu arasındaki ilişkiyi sunulan geri bildirimler doğrultusunda anlamaya dayanan bir yetidir. Katılımcılar deneyi ipucu ve sonuç ilişkisine dayalı olarak, deney süresince bu ilişkiyi öğrenmeye çalışırlar. Öğrenme en üst seviyedeyken, insanlar çalışma belleklerini kullanırlar. Bu çalışmada 20 katılımcı bir olasılıksal öğrenme deneyine katılmışlardır, ve prefrontal corteks aktiviteleri fonksiyonel Yakın Kızılötesi Spektroskopi (fNIRS) kullanarak ölçülmüştür. Katılımcıların deney süresince verilen geri bildirimler yardımıyla olasılıkları anlayacakları ve çalışma belleklerini daha az kullanacakları öne sürülmüştür. Sonuç olarak öğrenme ilerledikçe fNIRS sinyallerinde düşme beklenmiştir. Sonuçlar beklenen yönde bulunmuştur: Dorsolateral prefrontal korteks aktivitesi ve öğrenme arasında anlamlı negatif korelasyon bulunmuştur. Benzer şekilde, cevap verme hızı da deney süresince düşmüştür. Bu düşme, deney süresince olasılıkların anlaşıldğı ve katılımcıların cevap vermek için daha az vakit harcadıklarını göstermektedir. Katılımcılar olasılıksal öğrenmeyi uyaranların sıklığını eşleştirerek ya da en fazla kazanan uyaranı sürekli seçerek gerçekleştirmişlerdir. Mevcut deney mavi kutuların kazanma sıklığı her zaman %80 olacak şekilde tasarlanmıştır. Uyaranların sıklığını eşleştirerek deneyi tamamlayanların ve en fazla uyaranı sürekli seçerek deneyi tamamlayanların çalışma belleği aktivelerinde farklılık olacağı öne sürülmüştür. Fakat, bu öne sürülen farklılık bulunamamıştır. Sonuç olarak, bu tezde çalışma belleği ve olasılıksal öğrenme ilişkisi, dorsolateral prefrontal korteksden ölçülerek gözlemlenmiştir. Probability learning is the ability to establish a relationship between stimulus and outcomes based on occurrence probabilities using repetitive feedbacks. Participants learn the task according to the cue-outcome relationship, and try to gain in depth understanding of this relationship throughout the experiment. While learning is at the highest level, people rely on their working memory. In this study 20 participants were presented a probability learning task, and their prefrontal cortex activity was measured with functional Near-Infrared Spectroscopy. It was hypothesized that as participants gain more knowledge of the probabilities they will learn cue-outcome relationships and therefore rely less on their working memory. Therefore as learning precedes a drop in the fNIRS signal is expected. We obtained results confirming our hypothesis: Significant negative correlation between dorsolateral prefrontal cortex activity and learning was found. Similarly, response time also decreased through the task, indicating that as learning precedes participants made decisions faster. Participants used either the frequency matching or the maximization strategy in order to solve the task in which they had to decide whether the blue or the red color was winning. When they use the frequency matching strategy they chose blue at the rate of winning for the blue choice. When they use the maximization strategy they chosed blue almost always. Our task was designed such that the frequency for blue to win was 80%. We had hypothesized that the people in frequency matching and maximization groups would show working memory differences which could be observed from the fNIRS signal. However, we were unable to detect this type of behavioral difference in the fNIRS signal. Overall, our study showed the relationship between probability learning and working memory as depicted by brain activity in the dorsolateral prefrontal cortex which widely known as the central executive component of working memory. 83

Deneyimli ve başlangıç seviyesi simülatör pilotları, PC temelli uçuş simülasyonunda gerçek uçuş (veya tam uçuş simulatörü) şartlarına benzer durumlara maruz kalırlar. Bu tezde, simüle uçuş görev ortamında deneyim, çalışma belleği, baskılama ve bölünmüş dikkat kapasitesinin durumsal farkındalık (DF) üzerindeki etkileri incelenmiştir. Durumsal farkındalık kavramının bilişsel temelleri, yukarıda belirtilen yeteneklerin birleşik etkileri analiz edilerek araştırılmıştır. Uçuş simülasyonu görevi ile elde edilen çevrimiçi ve çevrimdışı DF ölçümleri; deneyim için toplam uçuş saati bilgisi, çalışma belleği için Otomatize İşlem Erim Görevi, baskılama için Stroop ve bölünmüş dikkat kapasitesi için Coşkunöz Görsel Dikkat testi ölçümleri kullanılmıştır. Regresyon analizleri sonucunda deneyim ve baskılama kapasitesinin durumsal farkındalık ile beklenen ilişkileri görülmüştür. Diğer yandan, durumsal farkıdalığın çalışma belleği ve bölünmüş dikkat kapasitesiyle beklenen ilişkileri gözlemlenememiştir. Bu durum muhtemelen simülatör pilotlarının kişisel uygulamalarındaki sistematik olmayan farklılıklardan kaynaklanmaktadır.Ana deneylere ek olarak, simülatör pilotlarının dorsolateral prefrontal korteksteki sinirsel aktivite davranışsal performanslar süresince ölçülmüştür. Simule uçuş, görevinin oluşturduğu bilişsel işyükünün sinirsel bağlantıları fonksiyonel Yakın Kızılötesi (fNIR) Spektroskopi optik beyin görüntüleme tekniği ile incelenmiştir. Simule uçuş görevi senaryosunda kurgulanan bilişsel işyükü ayrımı hem algılanan işyükü bildirimlerinde hem de fNIR ile ölçülen oksijenlenmede gözlemlenmiştir. Experienced and novice simulator pilots are subject to some of the constraints of a real flight (or a full flight simulator) situation in a PC based flight simulation. In this thesis, the effects of expertise, working memory capacity, inhibition and divided attention on situation awareness (SA) in simulated flight task environments are investigated. The cognitive aspects underlying the process of situation awareness are explored by analyzing the compound effects of above listed factors. Online and Offline SA measurements obtained from a simulated flight task are used with flight hours standing for expertise and scores of Automated Operation Span Task, Stroop and Coşkunöz visual attention tasks as measurements for working memory capacity, inhibition and divided attention respectively. Regression analyses reveal that expected relationships of simulator pilots? SA with expertise and inhibition capacity are supported. On the other hand, expected relationships of SA with working memory and divided attention capacities are not revealed. This situation probably results from unsystematic differences in simulator pilots? practices.In addition to the main experiment, simulator pilots? levels of neural activity at their dorsolateral prefrontal cortex are also measured during their behavioral performance. The relationships among neural correlates of mental workload induced by the simulated flight are investigated by the functional near-infrared (fNIR) spectroscopy optical brain imaging technology. Theorized mental workload distinction in the scenario of the simulated flight task is successfully observed in both perceived workload declarations and oxygenation measurements by fNIR. 129