Search

Van openbare orde is sprake als personen zich vrijelijk kunnen bevinden en bewegen in de publieke ruimte zonder dat zijzelf of hun goederen aan onrechtmatige hinder of onrechtmatig gevaar worden blootgesteld. Die openbare orde is juridisch genormeerd door vooral wettelijke (strafrechtelijke) voorschriften, afkomstig van de formele wetgever en de gemeenteraad. De ongeschreven rechtsnormen waarnaar artikel 6:162 BW verwijst, kunnen hier een aanvullende rol spelen. Een verstoring van de openbare orde is daarmee een strafbare dan wel (anderszins) onrechtmatige gedraging die hinder of gevaar voor anderen dan wel hun goederen oplevert in de publieke ruimte. Artikel 172 lid 1 Gemw belast de burgemeester met de handhaving van de openbare orde. Die taakomschrijving moet nader worden geduid. De taak die hem hier exclusief wordt toebedeeld, is beperkt tot de onmiddellijke handhaving van de openbare orde, te onderscheiden van de bestuursrechtelijke handhaving van de openbare orde met behulp van herstelsancties. Die laatste vorm van handhaving hoeft niet per definitie aan de burgemeester te worden opgedragen; daarin kan het college van b en w ook een belangrijke rol vervullen. In sommige gevallen ligt het echter voor de hand dat de gemeenteraad de burgemeester en niet het college van b en w met bevoegdheden in dit kader belast. Dat is het geval indien die bevoegdheden nauw verband houden met het feitelijk optreden van de politie onder het gezag van de burgemeester. De onmiddellijke openbare-ordehandhaving als exclusieve taak van de burgemeester kent twee componenten: (1) fysiek handelen van de politie onder leiding van de burgemeester en (2) daarmee verband houdende ordemaatregelen, zoals het uitvaardigen van een noodverordening, het aanwijzen van een veiligheidsrisicogebied in noodsituaties of het geven van ordebevelen. De eerste twee ordemaatregelen leveren weinig spanningen op met de Algemene wet bestuursrecht. In de wettelijke bepalingen waarin die bevoegdheden worden toegekend, zijn uitzonderingen opgenomen op bijvoorbeeld de algemene normen voor bekendmaking van besluiten. Datzelfde geldt niet voor de ordebevelen van de burgemeester en de politie. Van oudsher worden de bevelen ter onmiddellijke handhaving van de openbare orde dan ook mondeling gegeven. Dat geldt nog steeds voor de politiebevelen. Dit voorkomt dat ordebevelen verworden tot besluiten in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Ondanks de wil van de wetgever om de ordebevelen van de burgemeester ook buiten het volle bereik van de Algemene wet bestuursrecht te houden, is onder burgemeesters een trend ontstaan om de ordebevelen bestuursrechtelijk te juridiseren door ze op schrift te stellen. De wens van de wetgever om een dogmatisch onderscheid aan te brengen tussen ordebevelen en de herstelsanctie bestuursdwang komt tot uitdrukking in de gedachte om alleen schriftelijke beslissingen als besluit aan te merken en door daartoe artikel 5:23 in de Algemene wet bestuursrecht op te nemen. Door het op schrift stellen van ordebevelen verwatert het dogmatische onderscheid tussen ordebevelen en herstelsancties. Indien we een scherp onderscheid (blijven) maken tussen ordebevelen en herstelsancties, kan dit voorkomen dat het optreden van de burgemeester inboet op de in onmiddellijkheidssituaties vereiste daadkracht. Het is dan duidelijk dat op de uitoefening van die bevoegdheden geen complicerende en tijdrovende algemene bestuursrechtelijke normen van toepassing zijn. Burgemeesters hoeven zich niet gebonden te voelen aan onder die omstandigheden onwerkbare normen die bedoeld zijn voor besluiten inzake reguliere herstelsancties. De heldere afbakening van de bevoegdheden heeft verder als belangrijk voordeel dat misbruik van de ordebevelen beter zichtbaar wordt. Ordebevelen mogen slechts ingezet worden ter onmiddellijke handhaving van de openbare orde. De bevelsbevoegdheden zijn met het oog op die bijzondere omstandigheden vrijwel ongeclausuleerd. Het betreft evenwel geen open bevoegdheid om allerhande herstelsancties onder normale omstandigheden op te leggen. In de praktijk is men de ordebevelen wel op die manier gaan gebruiken. Het op schrift stellen van de ordebevelen en ze daarmee in de vorm gieten van een besluit is als excuus gaan dienen om die praktijk te rechtvaardigen. Door laagdrempelige bestuursrechtelijke rechtsbescherming te bieden worden de vrijheden van burgers vergaand aangetast door allerlei door de burgemeester zelf bedachte reguliere herstelsancties op te leggen op basis van een bevoegdheid die daarvoor niet is bedoeld. Het gaat om handelen in strijd met het verbod van détournement de pouvoir. Indien de bevelen mondeling worden gegeven, wil dat in het geheel niet zeggen dat het gebruik van de bevelsbevoegdheden niet aan voorwaarden is onderworpen. Zo gelden er belangrijke toepassingsvereisten en voorwaarden voor de inhoud van de ordemaatregelen die voortvloeien uit de aard van de bevoegdheid zelf. Daarnaast valt een mondeling bevel nog steeds onder het onder die omstandigheden relevante bereik van de Algemene wet bestuursrecht. Ingevolge artikel 3:1 lid 2 Awb zijn immers op een andere handeling van een bestuursorgaan dan een besluit de beginselen van zorgvuldige voorbereiding en evenredige belangenafweging van overeenkomstige toepassing, voor zover de aard van de handelingen zich daar niet tegen verzet. Tegen ordebevelen die geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht zijn, staat geen laagdrempelige bestuursrechtelijke rechtsbescherming open, omdat de bestuursrechter niet mag oordelen over feitelijk handelen van een bestuursorgaan. Dit vormt voor de burger een belangrijk nadeel. Aan de andere kant kan het een belangrijke lastenverlichting voor het bestuur met zich meebrengen. Een ordebevel in de vorm van een besluit zet de sluizen wagenwijd open voor een onevenredige belasting door bezwaar- en beroepschriften. Verder dient opgemerkt te worden dat nog steeds rechtsbescherming openstaat tegen dit overheidsoptreden, zij het dat het om een minder aantrekkelijke procedure bij de burgerlijke rechter gaat. Ook voor de strafrechter kunnen de bevelen ter sprake komen, indien iemand ten laste wordt gelegd dat hij niet aan een bevel heeft voldaan. De burgemeester kan er betrekkelijk eenvoudig aan bijdragen om de juridisering van de onmiddellijke ordehandhaving een halt toe te roepen. Hij kan dit doen door de bevelen ter onmiddellijke handhaving van de openbare orde niet ten koste van alles (achteraf) op schrift te stellen. De noodzaak om in urgente situaties daadkrachtig op te treden weegt op tegen de prijs die we betalen voor het ontbreken van de laagdrempelige bestuursrechtelijke rechtsbescherming.

Van openbare orde is sprake als personen zich vrijelijk kunnen bevinden en bewegen in de publieke ruimte zonder dat zijzelf of hun goederen aan onrechtmatige hinder of onrechtmatig gevaar worden blootgesteld. Die openbare orde is juridisch genormeerd door vooral wettelijke (strafrechtelijke) voorschriften, afkomstig van de formele wetgever en de gemeenteraad. De ongeschreven rechtsnormen waarnaar artikel 6:162 BW verwijst, kunnen hier een aanvullende rol spelen. Een verstoring van de openbare orde is daarmee een strafbare dan wel (anderszins) onrechtmatige gedraging die hinder of gevaar voor anderen dan wel hun goederen oplevert in de publieke ruimte. Artikel 172 lid 1 Gemw belast de burgemeester met de handhaving van de openbare orde. Die taakomschrijving moet nader worden geduid. De taak die hem hier exclusief wordt toebedeeld, is beperkt tot de onmiddellijke handhaving van de openbare orde, te onderscheiden van de bestuursrechtelijke handhaving van de openbare orde met behulp van herstelsancties. Die laatste vorm van handhaving hoeft niet per definitie aan de burgemeester te worden opgedragen; daarin kan het college van b en w ook een belangrijke rol vervullen. In sommige gevallen ligt het echter voor de hand dat de gemeenteraad de burgemeester en niet het college van b en w met bevoegdheden in dit kader belast. Dat is het geval indien die bevoegdheden nauw verband houden met het feitelijk optreden van de politie onder het gezag van de burgemeester. De onmiddellijke openbare-ordehandhaving als exclusieve taak van de burgemeester kent twee componenten: (1) fysiek handelen van de politie onder leiding van de burgemeester en (2) daarmee verband houdende ordemaatregelen, zoals het uitvaardigen van een noodverordening, het aanwijzen van een veiligheidsrisicogebied in noodsituaties of het geven van ordebevelen. De eerste twee ordemaatregelen leveren weinig spanningen op met de Algemene wet bestuursrecht. In de wettelijke bepalingen waarin die bevoegdheden worden toegekend, zijn uitzonderingen opgenomen op bijvoorbeeld de algemene normen voor bekendmaking van besluiten. Datzelfde geldt niet voor de ordebevelen van de burgemeester en de politie. Van oudsher worden de bevelen ter onmiddellijke handhaving van de openbare orde dan ook mondeling gegeven. Dat geldt nog steeds voor de politiebevelen. Dit voorkomt dat ordebevelen verworden tot besluiten in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Ondanks de wil van de wetgever om de ordebevelen van de burgemeester ook buiten het volle bereik van de Algemene wet bestuursrecht te houden, is onder burgemeesters een trend ontstaan om de ordebevelen bestuursrechtelijk te juridiseren door ze op schrift te stellen. De wens van de wetgever om een dogmatisch onderscheid aan te brengen tussen ordebevelen en de herstelsanctie bestuursdwang komt tot uitdrukking in de gedachte om alleen schriftelijke beslissingen als besluit aan te merken en door daartoe artikel 5:23 in de Algemene wet bestuursrecht op te nemen. Door het op schrift stellen van ordebevelen verwatert het dogmatische onderscheid tussen ordebevelen en herstelsancties. Indien we een scherp onderscheid (blijven) maken tussen ordebevelen en herstelsancties, kan dit voorkomen dat het optreden van de burgemeester inboet op de in onmiddellijkheidssituaties vereiste daadkracht. Het is dan duidelijk dat op de uitoefening van die bevoegdheden geen complicerende en tijdrovende algemene bestuursrechtelijke normen van toepassing zijn. Burgemeesters hoeven zich niet gebonden te voelen aan onder die omstandigheden onwerkbare normen die bedoeld zijn voor besluiten inzake reguliere herstelsancties. De heldere afbakening van de bevoegdheden heeft verder als belangrijk voordeel dat misbruik van de ordebevelen beter zichtbaar wordt. Ordebevelen mogen slechts ingezet worden ter onmiddellijke handhaving van de openbare orde. De bevelsbevoegdheden zijn met het oog op die bijzondere omstandigheden vrijwel ongeclausuleerd. Het betreft evenwel geen open bevoegdheid om allerhande herstelsancties onder normale omstandigheden op te leggen. In de praktijk is men de ordebevelen wel op die manier gaan gebruiken. Het op schrift stellen van de ordebevelen en ze daarmee in de vorm gieten van een besluit is als excuus gaan dienen om die praktijk te rechtvaardigen. Door laagdrempelige bestuursrechtelijke rechtsbescherming te bieden worden de vrijheden van burgers vergaand aangetast door allerlei door de burgemeester zelf bedachte reguliere herstelsancties op te leggen op basis van een bevoegdheid die daarvoor niet is bedoeld. Het gaat om handelen in strijd met het verbod van détournement de pouvoir.Indien de bevelen mondeling worden gegeven, wil dat in het geheel niet zeggen dat het gebruik van de bevelsbevoegdheden niet aan voorwaarden is onderworpen. Zo gelden er belangrijke toepassingsvereisten en voorwaarden voor de inhoud van de ordemaatregelen die voortvloeien uit de aard van de bevoegdheid zelf. Daarnaast valt een mondeling bevel nog steeds onder het onder die omstandigheden relevante bereik van de Algemene wet bestuursrecht. Ingevolge artikel 3:1 lid 2 Awb zijn immers op een andere handeling van een bestuursorgaan dan een besluit de beginselen van zorgvuldige voorbereiding en evenredige belangenafweging van overeenkomstige toepassing, voor zover de aard van de handelingen zich daar niet tegen verzet. Tegen ordebevelen die geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht zijn, staat geen laagdrempelige bestuursrechtelijke rechtsbescherming open, omdat de bestuursrechter niet mag oordelen over feitelijk handelen van een bestuursorgaan. Dit vormt voor de burger een belangrijk nadeel. Aan de andere kant kan het een belangrijke lastenverlichting voor het bestuur met zich meebrengen. Een ordebevel in de vorm van een besluit zet de sluizen wagenwijd open voor een onevenredige belasting door bezwaar- en beroepschriften. Verder dient opgemerkt te worden dat nog steeds rechtsbescherming openstaat tegen dit overheidsoptreden, zij het dat het om een minder aantrekkelijke procedure bij de burgerlijke rechter gaat. Ook voor de strafrechter kunnen de bevelen ter sprake komen, indien iemand ten laste wordt gelegd dat hij niet aan een bevel heeft voldaan. De burgemeester kan er betrekkelijk eenvoudig aan bijdragen om de juridisering van de onmiddellijke ordehandhaving een halt toe te roepen. Hij kan dit doen door de bevelen ter onmiddellijke handhaving van de openbare orde niet ten koste van alles (achteraf) op schrift te stellen. De noodzaak om in urgente situaties daadkrachtig op te treden weegt op tegen de prijs die we betalen voor het ontbreken van de laagdrempelige bestuursrechtelijke rechtsbescherming.

Recent is de Omgevingswet zowel door de Tweede als de Eerste Kamer met grote meerderheid aanvaard. Momenteel wordt gewerkt aan de uitvoeringsregelgeving en naar verwachting wordt deze zomer de tekst van de algemene maatregelen van bestuur – die zeer belangrijk zijn voor de daadwerkelijke inhoud van het toekomstige omgevingsrecht – openbaar. Dit essay gaat over ontwikkelingen in het omgevingsrecht en in het bijzonder het waterstaatsrecht en de lessen die we daaruit kunnen leren voor de verdere vormgeving van het omgevingsrecht. Ik probeer hiermee een bijdrage te leveren aan de discussie over de toekomst van het omgevingsrecht en het bestuursrecht. Ik kijk daarbij naar de rol van de wetenschap, de wet gever, het bestuur en de rechter en stel daarbij vier aspecten centraal: – het behoud van de passie voor dit vakgebied, voor onszelf en voor nieuwe generaties; – de wijze waarop de publieke zaak van het waterbeheer door het recht wordt gediend; – de kwetsbare positie van de burger; en ten slotte – de noodzaak de hindermacht te koesteren (te bevorderen of ten minste een kritisch tegengeluid niet te belemmeren).

Het eigenrisicodragerschap in de Wet WIA leidt tot onduidelijkheid en onzekerheid. Werkgevers moeten onderzoeken of het aantrekkelijk is om eigenrisicodrager te worden. Het UWV beschikt over relevante informatie, maar de werkgever komt dat pas te weten bij de toerekening van uitkeringen. Voor werknemers is onduidelijk in welke hoedanigheid de werkgever hem bejegent. Bovendien trekken eigenrisicodragers zich soms niets aan van bestuursrechtelijke beginselen. Deze onduidelijkheid en onzekerheid kunnen worden weggenomen door werkgevers bij de toestemming gerichter te informeren over de consequenties van het eigenrisicodragerschap en op dat moment te toetsen of de werkgever geschikt is voor het uitoefenen van deze taak.

Computers zijn niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Voor bestuursorganen is dat niet anders. Het beeld van het bestuursorgaan dat onbevangen alle feiten en omstandigheden verzamelt, daarin een schifting aanbrengt met het oog op de bestuursbevoegdheid, de relevante belangen tegen elkaar afweegt en het resultaat, in de vorm van de beslissing, voorziet van een individuele motivering, is al lang niet meer in overeenstemming met de werkelijkheid.

The thesis explores whether and how analytical activities during the policy formulation process - typically referred to as Regulatory Impact Assessment (RIA) - contribute to a reorientation of policy-making towards the goals of sustainable development. During the 1990s and the 2000s, many OECD countries introduced, extended or formalised proce-dures for RIA. Many of these reforms also stated to aim at giving more regard to sus-tainability issues. In the political science literature on environmental policy integration, such appraisal procedures have been considered as an important instrument to ensure that environmental effects of new measures play a more prominent role in decision-making processes. Based on extensive empirical analysis involving a review of all RIA procedures in the EU as well as 59 case studies of individual assessments, the research aims to establish to what extent and under what conditions these procedures contribute to sustainable de-velopment in practice. The research finds that RIA offers opportunities to give more prominence to ecological concerns in sectoral policy-making practice, but also contains a considerable risk that narrow assessment practices contribute to sidelining sustainable development. The re-search observes not only a large implementation gap, but reveals that even in cases where a substantial RIA is undertaken, the process functions very differently from what has been envisioned both in guidance documents and in the environmental policy inte-gration literature. After analysing the actual roles of assessment knowledge in policy processes, the study concludes that the positivist perspective underlying both theory and practice of policy appraisal is inadequate to account for its political and practical uses. The thesis then moves on to adopt the more post-positivist perspective of reflexive gov-ernance which implies a fundamentally different set of expectations about the uses and effects of policy appraisal. By reinterpreting the empirical material from this theoretical lens, the study finds considerable potential for RIA to serve as a reflexive governance arrangement, but also identifies a number of structural limitations. Five approaches for making RIA more reflexive are identified: focusing on the function of opening up rather than closing down decision-making; increasing participation; defining process rather than material standards; extending the appraisal towards frame reflexivity; and understanding RIA as boundary work. The thesis concludes with the argument that the reflexive gov-ernance literature should not only develop and study new government arrangements outside the core institutions of representative democracies, but undertake more efforts to identify opportunities to reshape the working of the classical-modernist institutions in more reflexive ways to foster more integrative and sustainable policy-making/to improve environmental governance.

The thesis explores whether and how analytical activities during the policy formulation process - typically referred to as Regulatory Impact Assessment (RIA) - contribute to a reorientation of policy-making towards the goals of sustainable development. During the 1990s and the 2000s, many OECD countries introduced, extended or formalised proce-dures for RIA. Many of these reforms also stated to aim at giving more regard to sus-tainability issues. In the political science literature on environmental policy integration, such appraisal procedures have been considered as an important instrument to ensure that environmental effects of new measures play a more prominent role in decision-making processes. Based on extensive empirical analysis involving a review of all RIA procedures in the EU as well as 59 case studies of individual assessments, the research aims to establish to what extent and under what conditions these procedures contribute to sustainable de-velopment in practice. The research finds that RIA offers opportunities to give more prominence to ecological concerns in sectoral policy-making practice, but also contains a considerable risk that narrow assessment practices contribute to sidelining sustainable development. The re-search observes not only a large implementation gap, but reveals that even in cases where a substantial RIA is undertaken, the process functions very differently from what has been envisioned both in guidance documents and in the environmental policy inte-gration literature. After analysing the actual roles of assessment knowledge in policy processes, the study concludes that the positivist perspective underlying both theory and practice of policy appraisal is inadequate to account for its political and practical uses. The thesis then moves on to adopt the more post-positivist perspective of reflexive gov-ernance which implies a fundamentally different set of expectations about the uses and effects of policy appraisal. By reinterpreting the empirical material from this theoretical lens, the study finds considerable potential for RIA to serve as a reflexive governance arrangement, but also identifies a number of structural limitations. Five approaches for making RIA more reflexive are identified: focusing on the function of opening up rather than closing down decision-making; increasing participation; defining process rather than material standards; extending the appraisal towards frame reflexivity; and understanding RIA as boundary work. The thesis concludes with the argument that the reflexive gov-ernance literature should not only develop and study new government arrangements outside the core institutions of representative democracies, but undertake more efforts to identify opportunities to reshape the working of the classical-modernist institutions in more reflexive ways to foster more integrative and sustainable policy-making/to improve environmental governance.

In dit artikel wordt de vraag besproken: wat behoren bestuursorganen te doen indien zij besluiten hebben genomen die in strijd met het gemeenschapsrecht blijken te zijn, maar deze besluiten, doordat belanghebbenden geen gebruik hebben gemaakt van de hen ter beschikking staande bezwaar- en beroepsmogelijkheden, in rechte onaantastbaar zijn geworden?

Het is geen sinecure om door overheidshandelen geleden schade vergoed te krijgen. De procedures die moeten worden doorlopen, zouden te ingewikkeld zijn, niet goed op elkaar zijn afgestemd, te veel drempels bevatten en te lang duren, met als gevolg dat schadevergoedingsclaims tegen de overheid niet of slechts met bovenmatige inspanningen kunnen worden verzilverd.1 Biedt het recent uitgebrachte Voorontwerp tot wijziging van de Awb uitkomst?

This paper discusses the question what should administrative bodies do in cases where they have adopted decisions that turn out to be contrary to Community law, but these decisions have become final because the parties concerned have not made use of the possibilities of judicial review available to them.

Bij de handhaving van de openbare orde maken burgemeesters in toenemende mate gebruik van maatregelen die de bewegingsvrijheid van burgers beperken. Dit gebeurt op basis van de APV, als ook op grond van de lichte bevelsbevoegdheid in de Gemeentewet. Hierbij wordt zowel in de bestuurspraktijk als in de rechtspraak onvoldoende onderscheid gemaakt tussen de aard van deze verschillende bevoegdheden. Vergeten wordt dat de maatregelen ter onmiddellijke handhaving van de openbare orde vanwege hun geringe democratische legitimatie slechts onder zeer specifieke condities kunnen worden ingezet. Bewegingsbeperkende maatregelen op basis van de APV roepen weer andere rechtstatelijke problemen op. Niet-naleving van een gemeentelijke verordening is een overtreding, het negeren van een burgemeesterlijke gebiedsontzegging levert een misdrijf op. In de praktijk is het verleidelijk nog slechts op misdrijfniveau te vervolgen. De auteurs bespreken deze ontwikkelingen en beogen bij te dragen aan een meer systematische beoefening van het openbare-orderecht. Zie eveneens http://www.openbareorde.nl en http://www.openbareorderecht.nl

In onze bijdrage willen we het handjevol rechters in Nederland die –in de geest van de rechtstaat gedachte- individueel afdwingbare menswaardigheid waarborgen een hart onder de riem steken. In ons land is dat, gezien de manier waarop onze trias politica is vormgegeven, een moedig uitgangspunt, zeker wanneer het individu in kwestie zich baseert op internationale mensenrechtenverdragen. Het thema is erg actueel, gezien het huidige vluchtelingendebat.

In onze bijdrage willen we het handjevol rechters in Nederland die –in de geest van de rechtstaat gedachte- individueel afdwingbare menswaardigheid waarborgen een hart onder de riem steken. In ons land is dat, gezien de manier waarop onze trias politica is vormgegeven, een moedig uitgangspunt, zeker wanneer het individu in kwestie zich baseert op internationale mensenrechtenverdragen. Het thema is erg actueel, gezien het huidige vluchtelingendebat.

De regulering van de financiële sector is sterk toegenomen. Tegelijkertijd is de straf- en bestuursrechtelijke handhaving in hoge mate instrumenteel van aard geworden. Nelemans stelt dat het financieel strafrecht een betere balans kan vinden als er meer aandacht is voor zorgvuldigheid over de hele linie.Het financieel strafrecht staat bijna dagelijks in de belangstelling, regelmatig wegens grote zaken. Zo schikte Bank of America in 2014 voor USD 16 miljard met Amerikaanse autoriteiten wegens de verkoop van rommelhypotheken aan investeerders. Een absoluut recordbedrag. Ook Europese banken troffen grote schikkingen, vooral in verband met benchmarkmanipulatie.In de afgelopen 15 jaar is het handhavingsmodel, dat is de wijze waarop de overheid de financiële sector normeert en de wijze waarop die normen door de autoriteiten worden gehandhaafd, op verschillende punten geëvolueerd. Deels heeft dat te maken met de opkomst van het punitief bestuursrecht, stelt Nelemans in zijn rede. De nieuwe ontwikkelingen betreffen volgens hem de toename van open normen, de ontwikkeling van toezichthouders tot spelverdeler en een verschuiving van gerechtelijke naar buitengerechtelijke afdoening.Nelemans concludeert dat het handhavingsmodel in hoge mate instrumenteel van aard is geworden. Om tot een meer verantwoord model te komen, is het van belang de aandacht voor zorgvuldigheid te versterken. Dat kan onder meer door het meewegen van het doel van de norm, het meten van de resultaten van beleid en het versterken van controle op buitengerechtelijke handhaving. De overheid, autoriteiten en rechters zullen ieder hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. Dit laat onverlet dat ondernemingen in de financiële sector zich gewoon zullen moeten aanpassen aan de “new normal” van uitgebreide regulering, juridische onzekerheden en proactieve toezichthouders.

Er wordt steeds meer buiten de onafhankelijke rechter om gestraft. Zo zijn inmiddels in veel wettelijke regelingen de strafrechtelijke sancties aangevuld met of vervangen door bestuurlijke boetes. Deze ontwikkeling heeft aanleiding gegeven om in de Algemene wet bestuursrecht een algemene regeling voor het opleggen van bestuurlijke boetes op te nemen. Ook in het strafrecht vindt buitengerechtelijke bestraffing plaats. Dit gebeurde al lange tijd door middel van de transactie. Met de komst van de Wet OM-afdoening kan het Openbaar Ministerie nu ook eenzijdig straffen opleggen door het uitvaardigen van een strafbeschikking. In dit onderzoek wordt beoordeeld of de wetgeving voor het opleggen van bestuurlijke boetes en strafbeschikkingen verdachten de rechtsbescherming biedt die zij behoren te krijgen gelet op de waarborgen uit de Grondwet, het EVRM en het straf(proces)recht. In het onderzoek komt aan het licht dat het slecht gesteld is met de constitutionele toelaatbaarheid van het opleggen van bestuurlijke boetes en strafbeschikkingen. Met een formele benadering, theoretische beschouwingen en drogredenen heeft de wetgever getracht de inzet van de bestuurlijke boete en de strafbeschikking constitutioneel te rechtvaardigen. Echter, weinig overtuigend. De inzet van deze instrumenten is strijdig met de Grondwet. Nu buitengerechtelijke bestraffing met de komst van de strafbeschikking ook in het strafrecht eenzijdig kan plaatsvinden, is de tijd rijp voor codificatie van dit fenomeen. Uit rechtsstatelijk oogpunt is deze leemte in de Grondwet niet langer aanvaardbaar.

Onder de projecttitel 'De Andere Overheid' wordt de aanval op het gelijkheidsbeginsel geopend. Met meer ruimte voor de uitvoering en zorgplichten zou de beknellende werking van het gelijkheidsbeginsel moeten worden gereduceerd. Voor een deel zijn dit cosmetische oplossingen en voor een ander deel leidt dit tot nieuwe rechtsstatelijke problemen. Beide komen in dit artikel aan de orde.

In hoeverre kan het in artikel 10 EG neergelegde beginsel van Gemeenschapstrouw een nationaal bestuursorgaan verplichten terug te komen op een besluit dat achteraf in strijd is gebleken met Europees recht, maar inmiddels formele rechtskracht heeft gekregen? Beantwoording van deze vraag houdt verband met artikel 4:6 Awb. Daarin ligt een afweging besloten tussen het verwezenlijken van de materieelrechtelijke aanspraken van Kühne & Heitz en de rechtszekerheid voor het bestuursorgaan en eventuele derdebelanghebbenden. Hoewel de omstandigheden van het geval van doorslaggevend belang zijn voor de beantwoording van de prejudiciële vraag, zodat niet snel tot verstrekkende conclusies kan worden gekomen, lijkt de toepassing van artikel 4:6 Awb, wellicht anders dan in een zuiver nationaalrechtelijk geschil zou worden verwacht, te leiden tot een verplichting om terug te komen op een rechtens onaantastbaar besluit.

Praktisch administratief recht volgt het concept van de Praktisch recht-reeks. In de tekst wordt verwezen naar rechtsbronnen en zijn er talrijke concrete voorbeelden opgenomen die voor een meer praktische benadering van de theoretische beschouwingen zorgen. Dit maakt het boek ook bijzonder geschikt voor zelfstudie. Achteraan het boek vindt u een uitgebreide oefeningenmodule bij ieder hoofdstuk, alsook één oefening die kennis van het hele boek vereist. Vergelijkbare, integrale oefeningen worden voor docenten op de ondersteunende website www.praktischrecht.be ter beschikking gesteld. Hier vindt u ook extra casussen en de oplossingen. Docenten kunnen een persoonlijke code om het docentenmateriaal te ontsluiten, aanvragen via helpdesk@deboeck.com. Vergeet hierbij niet uw stamboeknummer te vermelden. Studenten kunnen inloggen met de code die zij terugvinden binnenin de kaft van het boek. U behandelt niet alle onderdelen die het boek bundelt en u stelt dan ook liever zelf uw eigen boek samen? Dat kan! Met onze service 'Printing On Demand' bieden wij u de mogelijkheid om snel en eenvoudig uw eigen boek samen te stellen. U hoeft enkel de gewenste hoofdstukken te selecteren en de afwerking te kiezen. Op het titelblad bieden wij u tevens de mogelijkheid om het boek verder te personaliseren.

In deze bijdrage staat de auteur stil bij de betekenis van de vastlegging van deze nieuwe generieke zorgplicht in de Wft voor overeenkomsten met banken en andere financiële instellingen en voor de rechtsontwikkeling op het gebied van financiële dienstverlening in het algemeen. Ten eerste wordt in hoofdlijnen ingegaan op de ratio, strekking en systematiek van de generieke zorgplicht van art. 4:24a Wft (par. 2). In het licht hiervan worden vervolgens de kenmerken van deze zorgplicht als een open financieel toezicht- privaatrechtelijke norm in kaart gebracht (par. 3). Tot slot worden de mogelijkheden verkend voor de wisselwerking tussen de nieuwe financieel toezichtprivaatrechtelijke zorgplicht van art. 4:24a Wft en de klassieke privaatrechtelijke zorgplichten (par. 4). De bijdrage wordt afgesloten met een conclusie (par. 5).

Recent is de Omgevingswet zowel door de Tweede als de Eerste Kamer met grote meerderheid aanvaard. Momenteel wordt gewerkt aan de uitvoeringsregelgeving en naar verwachting wordt deze zomer de tekst van de algemene maatregelen van bestuur – die zeer belangrijk zijn voor de daadwerkelijke inhoud van het toekomstige omgevingsrecht – openbaar. Dit essay gaat over ontwikkelingen in het omgevingsrecht en in het bijzonder het waterstaatsrecht en de lessen die we daaruit kunnen leren voor de verdere vormgeving van het omgevingsrecht. Ik probeer hiermee een bijdrage te leveren aan de discussie over de toekomst van het omgevingsrecht en het bestuursrecht. Ik kijk daarbij naar de rol van de wetenschap, de wet gever, het bestuur en de rechter en stel daarbij vier aspecten centraal: – het behoud van de passie voor dit vakgebied, voor onszelf en voor nieuwe generaties; – de wijze waarop de publieke zaak van het waterbeheer door het recht wordt gediend; – de kwetsbare positie van de burger; en ten slotte – de noodzaak de hindermacht te koesteren (te bevorderen of ten minste een kritisch tegengeluid niet te belemmeren).