Search

In 1996 is stapsgewijs de geheel vernieuwde Arbeidstijdenwet in werking getreden. In 1997 zal deze wet voor iedere werkgever en werknemer gelden. De Arbeidstijdenwet vervangt alle bestaande wet- en regelgeving op het terrein van de arbeids- en rusttijden. Deze uitgave licht de regels en voorschriften van de Arbeidstijdenwet toe. Daarbij wordt stilgestaan bij de algemene bepalingen, toepassingsgebied, het verbod van kinderarbeid, algemene verplichtingen, arbeids- en rusttijden, aspecten met betrekking tot medezeggenschap, overige bestuursrechtelijke aspecten, toezicht, zelfstandige bestuursorganen, strafbaarstelling en daarmee samenhangende bepalingen, overgangs- en slotbepalingen. De publicatie geeft de gehele Arbeidstijdenwet weer, waarbij ieder artikel voorzien is van een toelichting.

Dit boek is ontwikkeld in opdracht van de Open Universiteit en maakt als zodanig deel uit van de cursus Arbeid en Gezondheid: risicofactoren. Het boek brengt in kaart welke risicofactoren momenteel werkenden bedreigen. In het eerste deel wordt de werkende met de niet-werkende bevolking vergeleken. Vervolgens worden in deel twee de belangrijkste risicofactoren met betrekking tot werk in kaart gebracht. In deel drie worden deze risicofactoren gerelateerd aan de gezondheids- en welzijnssituatie van werkenden. Deel vier gaat in op verschillen in verwerkingsvermogen tussen groepen van werkenden. Kennis van risicofactoren en de effecten die deze hebben op de gezondheid is slechts een deel van het verhaal. In de praktijk is het vooral van belang om deze facoren vast te stellen. In deel vijf wordt daarvoor een aantal gangbare instrumenten behandeld. Inleiding 1. Arbeid en gezondheid: inleiding Deel 1 - De werkende en niet (meer) werkende bevolking 2. De omvang en samenstelling van de beroepsbevolking in Nederland Deel 2 - De kwaliteit van de arbeid: risicovolle situaties en trends 4. De invloed van organisatie en technologie op arbeid, gezondheid en welzijn Deel 3 - Gezondheid en gezondheidsgedrag van werkenden 12. Stressreacties Deel 4 - De werksituatie en gezondheidsrisico's van bijzondere groepen 17. Werk en gezondheid van jongeren en ouderen Deel 5 - Instrumenten voor diagnose en advies 22. Vragenlijsten over arbeid en gezondheid. Deel 6 - Slot: conclusies en de toekomst van werk en gezondheid 26. Arbeid en gezondheid in perspectief

Dit boek is ontwikkeld in opdracht van de Open Universiteit en maakt als zodanig deel uit van de cursus Arbeid en Gezondheid: risicofactoren. Het boek brengt in kaart welke risicofactoren momenteel werkenden bedreigen. In het eerste deel wordt de werkende met de niet-werkende bevolking vergeleken. Vervolgens worden in deel twee de belangrijkste risicofactoren met betrekking tot werk in kaart gebracht. In deel drie worden deze risicofactoren gerelateerd aan de gezondheids- en welzijnssituatie van werkenden. Deel vier gaat in op verschillen in verwerkingsvermogen tussen groepen van werkenden. Kennis van risicofactoren en de effecten die deze hebben op de gezondheid is slechts een deel van het verhaal. In de praktijk is het vooral van belang om deze facoren vast te stellen. In deel vijf wordt daarvoor een aantal gangbare instrumenten behandeld.

This publication covers work papers for the NIA workshop (8 December 1995). It deals with the work organization related to subjects like employment, quality, productivity, working hours, cost-benefit analysis, sick leave, work load and so on.

Deze studie doet verslag van een onderzoek naar de gevolgen van werken met afwijkende werktijdregelingen. De gevolgen worden gedefinieerd in termen van ziekteverzuim, arbeids- en privé-ongevallen, klachten over de gezondheidstoestanden klachten over de vrijetijdsbesteding. In totaal drieduizend werknemers van 85 bedrijven werden gedurende het onderzoek drie maal telefonisch geïnterviewd. Zowel de verschillen in omvang van de gevolgen van het werken in de verschillende afwijkende werktijdregelingen, als de veranderingen die daarbij optreden in de loop van de tijd, werden onderzocht; de gegevens werden vergeleken met die van werknemers in dagdienst. Vijf hoofdgroepen van afwijkende werktijdregelingen werden onderzocht: regelmatige ploegendiensten, onregelmatige continudiensten, structureel afwijkende werktijdvormen en intensieve werktijden. De resultaten van het onderzoek bevestigen het bestaan van twee risicofactoren: het doorbreken van het cyclische dag-nachtritme van de mens, en het aantal uren dat werknemers (over een langere tijd genomen) per dag werken. De algemene conclusie is dat, mits de werkdag niet structureel te lang wordt en het aantal dagen dat achtereen in de nacht gewerkt wordt beperkt blijft, er geen sprake is van extra gezondheidsklachten en een hoger ziekteverzuim bij werknemers.

Deze studie doet verslag van een onderzoek naar de gevolgen van werken met afwijkende werktijdregelingen. De gevolgen worden gedefinieerd in termen van ziekteverzuim, arbeids- en privé-ongevallen, klachten over de gezondheidstoestanden klachten over de vrijetijdsbesteding. In totaal drieduizend werknemers van 85 bedrijven werden gedurende het onderzoek drie maal telefonisch geïnterviewd. Zowel de verschillen in omvang van de gevolgen van het werken in de verschillende afwijkende werktijdregelingen, als de veranderingen die daarbij optreden in de loop van de tijd, werden onderzocht; de gegevens werden vergeleken met die van werknemers in dagdienst. Vijf hoofdgroepen van afwijkende werktijdregelingen werden onderzocht: regelmatige ploegendiensten, onregelmatige continudiensten, structureel afwijkende werktijdvormen en intensieve werktijden. De resultaten van het onderzoek bevestigen het bestaan van twee risicofactoren: het doorbreken van het cyclische dag-nachtritme van de mens, en het aantal uren dat werknemers (over een langere tijd genomen) per dag werken. De algemene conclusie is dat, mits de werkdag niet structureel te lang wordt en het aantal dagen dat achtereen in de nacht gewerkt wordt beperkt blijft, er geen sprake is van extra gezondheidsklachten en een hoger ziekteverzuim bij werknemers.

Dit basisboek geeft een overzicht van de onderwerpen die bij een risico-inventarisatie aan de orde moeten komen. Dit wordt gedaan aan de hand van Inspectiemethode Arbeidsomstandigheden. De informatie stelt managers van bedrijven in staat uitgevoerde inventarisatie en evaluatie op kwaliteit te beoordelen. De verschillende onderwerpen die het boek bevat zijn: geluid; verlichting en uitzicht; klimaat; gassen, dampen en stof; lichamelijke belasting; werkplekinrichting; gereedschappen, werktuigen en machines; trillingen; bedieningsmiddelen; visuele informatie; functie-inhoud en werkdruk; werk- en rusttijden. De hoofdstukken bevatten allen dezelfde soort informatie, zo worden de historische achtergrond, de risico's, samenhang met bepaalde branches, en de geldende normen en richtlijnen van elk onderwerp besproken.

Dit basisboek geeft een overzicht van de onderwerpen die bij een risico-inventarisatie aan de orde moeten komen. Dit wordt gedaan aan de hand van Inspectiemethode Arbeidsomstandigheden. De informatie stelt managers van bedrijven in staat uitgevoerde inventarisatie en evaluatie op kwaliteit te beoordelen. De verschillende onderwerpen die het boek bevat zijn: geluid; verlichting en uitzicht; klimaat; gassen, dampen en stof; lichamelijke belasting; werkplekinrichting; gereedschappen, werktuigen en machines; trillingen; bedieningsmiddelen; visuele informatie; functie-inhoud en werkdruk; werk- en rusttijden. De hoofdstukken bevatten allen dezelfde soort informatie, zo worden de historische achtergrond, de risico's, samenhang met bepaalde branches, en de geldende normen en richtlijnen van elk onderwerp besproken. Voorwoord 5 Lijst van medewerkers 6 1 Inleiding 9 2 Geluid 13 3 Verlichting en uitzicht 31 4 Klimaat 61 5 Gassen, dampen en stof 87 6 Lichamelijke belasting 107 7 Werkplekinrichting 145 8 Gereedschappen, werktuigen en machines 181 9 Trillingen 199 10 Bedieningsmiddelen 227 11 Visuele informatie 251 12 Functie-inhoud en werkdruk 281 13 Werk- en rusttijden 299 Register 325

Een gecomprimeerde werkweek van vier maal negen uur werken blijkt vooral geschikt voor medewerkers die weinig zorgverplichtingen buiten het werk hebben en die beschikken over zelfstandig en gevarieerd werk, waarin de werkzaamheden weinig tijdgebonden zijn.

Een gecomprimeerde werkweek van vier maal negen uur werken blijkt vooral geschikt voor medewerkers die weinig zorgverplichtingen buiten het werk hebben en die beschikken over zelfstandig en gevarieerd werk, waarin de werkzaamheden weinig tijdgebonden zijn.

Bij het NIA is een drie jaar durend longitudinaal onderzoek van start gegaan naar de invloed van arbeidstijden op gezondheid en ziekteverzuim. Dit artikel gaat in op de voordelen en de nadelen van afwijkende werktijden. Vervolgens wordt ingegaan op verschillende onderzoeken in dit kader. Tenslotte wordt in grote lijnen aangegeven hoe het gestarte NIA onderzoek is opgezet.

Eind 1990 gaf de Stichting Arbeid en Gezondheid in het Beroepsvervoer (SAGB) aan het NIA de opdracht tot uitvoering van een project 'Functieverbetering in het beroepsgoederenvervoer over de weg'. Doel was een bijdrage te leveren aan het verminderen van gezondheidsrisico's en arbeidsongeschiktheid bij chauffeurs in het beroepsvervoer. Aan een aantal bedrijven in het wegvervoer is gevraagd welke knelpunten op het terrein van veiligheid, gezondheid en welzijn er zijn, met de bedoeling daarvoor een oplossing te zoeken. Na een half jaar vond de eindevaluatie van de vijf deelprojecten plaats. De bevindingen, conclusies en aanbevelingen naar aanleiding van deze projecten worden in dit boekwerk behandeld. Eén van de projecten had betrekking op het aanpakken van lange en onregelmatige werktijden door het gedeeltelijk loslaten van het eigen-wagen-systeem. De andere projecten betroffen: een actief verzuimbeleid; een kwaliteitssysteem voor de chauffeurs; verzuimbeleid en werkoverleg; gedeeltelijke WAO voor oudere chauffeurs.

Het verzuim binnen de sector Verpleeghuizen is hoog in vergelijking met de overige sectoren in de intramurale gezondheidszorg en met het landelijk gemiddelde. Ook binnen de sector Bejaardenoorden valt een stijgende lijn in het verzuimpercentage te constateren. Dit zijn konklusies uit een onderzoeksrapport naar het verzuim, arbeidsongeschiktheid en de achtergronden hiervan in de genoemde sectoren. Naast een weergave van alle verzuimcijfers wordt er een profiel geschetst van de sectoren en een beeld gegeven van het personeelsbestand en de arbeidsomstandigheden.

De Richtlijn van 29 mei 1990 betreffende minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid met betrekking tot het werken met beeldschermapparatuur (90/270/EEG) moet uiterlijk op 31 december 1992 geïmplementeerd zijn in de Nederlandse wetgeving. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft de ontwerpregelgeving voorgelegd aan de Arboraad. De Arboraad heeft hierover inmiddels advies uitgebracht. Dit artikel gaat in op de belangrijkste artikelen uit het Arbeidsomstandighedenbesluit beeldschermwerk, zoals: ergonomische eisen, werk- en rusttijden, oogonderzoek en overgangsbepalingen. Het besluit wordt opgehangen aan artikel 24 van de Arbowet, hetgeen de mogelijkheid biedt om door middel van een Algemene Maatregel van Bestuur nadere voorschriften uit te vaardigen.

Eind 1990 gaf de Stichting Arbeid en Gezondheid in het Beroepsvervoer (SAGB) aan het NIA de opdracht tot uitvoering van een project 'Functieverbetering in het beroepsgoederenvervoer over de weg'. Doel was een bijdrage te leveren aan het verminderen van gezondheidsrisico's en arbeidsongeschiktheid bij chauffeurs in het beroepsvervoer. Aan een aantal bedrijven in het wegvervoer is gevraagd welke knelpunten op het terrein van veiligheid, gezondheid en welzijn er zijn, met de bedoeling daarvoor een oplossing te zoeken. Na een half jaar vond de eindevaluatie van de vijf deelprojecten plaats. De bevindingen, conclusies en aanbevelingen naar aanleiding van deze projecten worden in dit boekwerk behandeld. Eén van de projecten had betrekking op het aanpakken van lange en onregelmatige werktijden door het gedeeltelijk loslaten van het eigen-wagen-systeem. De andere projecten betroffen: een actief verzuimbeleid; een kwaliteitssysteem voor de chauffeurs; verzuimbeleid en werkoverleg; gedeeltelijke WAO voor oudere chauffeurs.

Bij het NIA is een drie jaar durend longitudinaal onderzoek van start gegaan naar de invloed van arbeidstijden op gezondheid en ziekteverzuim. Dit artikel gaat in op de voordelen en de nadelen van afwijkende werktijden. Vervolgens wordt ingegaan op verschillende onderzoeken in dit kader. Tenslotte wordt in grote lijnen aangegeven hoe het gestarte NIA onderzoek is opgezet.

Het verzuim binnen de sector Verpleeghuizen is hoog in vergelijking met de overige sectoren in de intramurale gezondheidszorg en met het landelijk gemiddelde. Ook binnen de sector Bejaardenoorden valt een stijgende lijn in het verzuimpercentage te constateren. Dit zijn konklusies uit een onderzoeksrapport naar het verzuim, arbeidsongeschiktheid en de achtergronden hiervan in de genoemde sectoren. Naast een weergave van alle verzuimcijfers wordt er een profiel geschetst van de sectoren en een beeld gegeven van het personeelsbestand en de arbeidsomstandigheden.

De Richtlijn van 29 mei 1990 betreffende minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid met betrekking tot het werken met beeldschermapparatuur (90/270/EEG) moet uiterlijk op 31 december 1992 geïmplementeerd zijn in de Nederlandse wetgeving. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft de ontwerpregelgeving voorgelegd aan de Arboraad. De Arboraad heeft hierover inmiddels advies uitgebracht. Dit artikel gaat in op de belangrijkste artikelen uit het Arbeidsomstandighedenbesluit beeldschermwerk, zoals: ergonomische eisen, werk- en rusttijden, oogonderzoek en overgangsbepalingen. Het besluit wordt opgehangen aan artikel 24 van de Arbowet, hetgeen de mogelijkheid biedt om door middel van een Algemene Maatregel van Bestuur nadere voorschriften uit te vaardigen.

Werkgevers en werknemers hebben onlangs verdeeld gereageerd op de kabinetsvoorstellen voor een algehele herziening van de uit 1919 daterende Arbeidswet. Op geen enkel terrein hebben de SER-leden unaniem advies uit kunnen brengen. Het verdeelde, maar toch vastgestelde advies, is inmiddels aan minister De Vries voorgelegd. Dit artikel gaat in op de achtergronden van dit advies en op punten waarover geen overeenstemming kon worden bereikt, zoals de arbeidsduur en de ploegendienst.

Werkgevers en werknemers hebben onlangs verdeeld gereageerd op de kabinetsvoorstellen voor een algehele herziening van de uit 1919 daterende Arbeidswet. Op geen enkel terrein hebben de SER-leden unaniem advies uit kunnen brengen. Het verdeelde, maar toch vastgestelde advies, is inmiddels aan minister De Vries voorgelegd. Dit artikel gaat in op de achtergronden van dit advies en op punten waarover geen overeenstemming kon worden bereikt, zoals de arbeidsduur en de ploegendienst.

De strategienota bedrijfstak bagger van de Arbeidsinspectie is aanleiding voor dit artikel waarin de adjunct-directeur van de Vereniging Centrale Baggerbedrijf (CB) zijn mening geeft over de arbeidsomstandigheden in deze sector. Aan de hand van de strategienota wordt ingegaan op de werktijden, algemene veiligheid, het werken met verontreinigde grond, lawaai op de arbeidsplaats, en bedrijfsgezondheidszorg. Tevens komt de aanpak van de Arbeidsinspectie en het nog te ondertekenen convenant voor de bedrijfstak bagger aan de orde.

In dit rapport wordt verslag gedaan van een experimenteel veldonderzoek bij buschauffeurs, het tweede deel van het Project Werk-rusttijden en Ongevallenanalyse. Dit project heeft een tweeledige doelstelling, namelijk methode-ontwikkeling en toepassing van de ontwikkelde methode om effecten van het werk op het functioneren van werknemers te kunnen vastleggen. De methode werd toegepast op één groep werknemers en heeft daarmee vooral een verkennend karakter. Gemeten werden de fysiologische activiteit, de fysiologische reactiviteit (herstel) en het prestatieniveau. Bovendien werden effecten van onafhankelijke variabelen, te weten, leeftijd, traject en duur van het werk binnen de vroege-, de late en de gebroken dienst onderzocht.

In dit rapport wordt verslag gedaan van een experimenteel veldonderzoek bij buschauffeurs, het tweede deel van het Project Werk-rusttijden en Ongevallenanalyse. Dit project heeft een tweeledige doelstelling, namelijk methode-ontwikkeling en toepassing van de ontwikkelde methode om effecten van het werk op het functioneren van werknemers te kunnen vastleggen. De methode werd toegepast op één groep werknemers en heeft daarmee vooral een verkennend karakter. Gemeten werden de fysiologische activiteit, de fysiologische reactiviteit (herstel) en het prestatieniveau. Bovendien werden effecten van onafhankelijke variabelen, te weten, leeftijd, traject en duur van het werk binnen de vroege-, de late en de gebroken dienst onderzocht.

De strategienota bedrijfstak bagger van de Arbeidsinspectie is aanleiding voor dit artikel waarin de adjunct-directeur van de Vereniging Centrale Baggerbedrijf (CB) zijn mening geeft over de arbeidsomstandigheden in deze sector. Aan de hand van de strategienota wordt ingegaan op de werktijden, algemene veiligheid, het werken met verontreinigde grond, lawaai op de arbeidsplaats, en bedrijfsgezondheidszorg. Tevens komt de aanpak van de Arbeidsinspectie en het nog te ondertekenen convenant voor de bedrijfstak bagger aan de orde.

In dit rapport is de stressproblematiek in de bedrijfsklasse wegvervoer onderzocht. Daarvoor is gebruik gemaakt van literatuuronderzoek, gestructureerde interviews met sleutelinformanten en van administratieve gegevens. De onderzochte bedrijfsklasse als geheel wordt gekarakteriseerd als stressvol: het werk van chauffeurs kenmerkt zich door de combinatie van hoge taakeisen en beperkte regelmogelijkheden. De belangrijkste stressoren zijn: het werktempo, de werk- en rusttijden en de inrichting van de werkplek. De stressproblematiek in deze bedrijfsklasse kenmerkt zich voorts door haar duurkarakter, d.w.z. het stressrisico doet zich voor in een langere tijdsperiode. Binnen de risicogroepen zijn het vooral de oudere werknemers die in stressproblemen komen.

In dit rapport is de stressproblematiek in de bedrijfsklasse wegvervoer onderzocht. Daarvoor is gebruik gemaakt van literatuuronderzoek, gestructureerde interviews met sleutelinformanten en van administratieve gegevens. De onderzochte bedrijfsklasse als geheel wordt gekarakteriseerd als stressvol: het werk van chauffeurs kenmerkt zich door de combinatie van hoge taakeisen en beperkte regelmogelijkheden. De belangrijkste stressoren zijn: het werktempo, de werk- en rusttijden en de inrichting van de werkplek. De stressproblematiek in deze bedrijfsklasse kenmerkt zich voorts door haar duurkarakter, d.w.z. het stressrisico doet zich voor in een langere tijdsperiode. Binnen de risicogroepen zijn het vooral de oudere werknemers die in stressproblemen komen.

Dit rapport gaat over een onderzoek naar de arbeidsmogelijkheden van mensen met de neurologische spierziekte facioscapulohumerale spierdystrofie (FSHD). Het onderzoek heeft als doel de feitelijke werksituatie en de eventuele problemen daarbij van mensen met deze ziekte in kaart te brengen. Hieruit komen aanbevelingen voort omtrent meer of minder geschikte functies en eventuele werkaanpassingen, zoals het aanpassen van arbeidstempo en arbeidstijden. Het onderzoek werd uitgevoerd met behulp van enquêtes.

Dit rapport gaat over een onderzoek naar de arbeidsmogelijkheden van mensen met de neurologische spierziekte facioscapulohumerale spierdystrofie (FSHD). Het onderzoek heeft als doel de feitelijke werksituatie en de eventuele problemen daarbij van mensen met deze ziekte in kaart te brengen. Hieruit komen aanbevelingen voort omtrent meer of minder geschikte functies en eventuele werkaanpassingen, zoals het aanpassen van arbeidstempo en arbeidstijden. Het onderzoek werd uitgevoerd met behulp van enquêtes.