Search

The article discusses the visions of the village outlined by Klement Gottwald, the leader of the Communist Party of Czechoslovakia. In practice, this vision was realized by the communist regime between 1949–1960. W artykule omówiono wizję wsi zarysowaną przez Klementa Gottwalda, przywódcę Komunistycznej Partii Czechosłowacji. W praktyce wizja ta zrealizowana została przez reżym komunistyczny w latach 1949–1960.

The article concerns the brutal collectivization of the Czechoslovak village, modeled on the Stalinist model. It was based on Polish documentary certificates taken from Polish archives mainly created by the diplomatic services of the communist state in 1945–1960/1961. The article shows the backstage of strenuous collectivization, which resulted in the destruction of thriving Czechoslovak farming. The consequence of the communist regime's activities was the installation in the Czechoslovak village of the Soviet culture of the soviet nation, the communist ethos. Artykuł dotyczy brutalnej, wzorowanej na stalinowskim modelu, kolektywizacji wsi czechosłowackiej. Oparty został o polskie świadectwa dokumentowe zaczerpnięte z polskich archiwów głównie wytworzonych przez służby dyplomatyczne państwa komunistycznego w latach 1945–1960/1961. W artykule pokazano kulisy forsownej kolektywizacji, której efektem było zniszczenie znakomicie prosperującego rolnictwa czechosłowackiego. Konsekwencją działań reżymu komunistycznego było zainstalowanie na wsi czechosłowackiej, obcej kulturze tego narodu, sowieckiego modelu gospodarowania, etosu komunistycznego.

The article contains reflection about usefulness of the songs classified as alternative/indie music for didactics of Polish language and culture. The author proves that numerous songs from this group contain rich representation of Polish linguaculture as well as present discursive attitude towards the cultural references. Both features make alternative/indie music a valuable source for searching of the lyrics which can give an impulse to compare cultures, seek understanding within different cultures as well as initiate discussion on Polish culture. The theoretical background for the article is set by the discussion taking place among Polish glottodidactics researchers for the last 20 years. In the final part of the article author refers to a few examples of songs used in his own teaching practice. The author compares his subjective selection of the titles with teaching programs in Polish culture for foreigners. Artykuł stanowi refleksję na temat włączania piosenek z kręgu polskiej muzyki alternatywnej do dydaktyki nauczania języka i kultury polskiej. Autor dowodzi, że liczne teksty z tej grupy po pierwsze, zawierają bogaty materiał o charakterze lingwakulturowym, a po drugie mają dyskursywny stosunek do wzorców kulturowych. Obie cechy sprawiają, że muzyka alternatywna stanowić może wartościowe źródło poszukiwania tekstów stymulujących do zestawiania, porównywania i poszukiwania porozumienia w ramach różnych kultur, jak też inicjowania dyskusji na temat polskiej kultury. Podstawę teoretycznych rozważań stanowi dyskusja o miejscu kultury popularnej w glottodydaktyce polonistycznej, tocząca się w ostatnich dwudziestu latach. W ostatniej części autor przywołuje przykłady utworów wykorzystywanych we własnej praktyce lektorskiej, badając, na ile dokonany przez niego subiektywny wybór mieści się w zakresie koncepcji programowych nauczania kultury polskiej. Prezentowane przykłady rekomendowane są do pracy ze studentami na poziomie średnim i wyższym, począwszy od B1.

The article presents the most important aspects of the issue of emotions and their expressing in Polish as a foreign language and in Polish culture as a foreign culture. The basic assumption adopted in the text is the need of teaching the ways of expressing emotions – including negative ones – in foreign languages and cultures. Learners are not sure whether they can communicate e.g. anger, nervousness or fear in a comprehensible and adequate way without knowledge about the possibilities of communicating psychological experiences. The issue has been set in an interdisciplinary context, taking into account the achievements of authors who perceive emotions in the context of the culture-language relationship. The possibilities of perceiving the issue of emotions in the glottodidactic process have been discussed. Author’s quantitative empirical research on the ability to recognize and express negative emotions by foreigners has also been described. Its results form the basis of the didactic implications formulated in the article. It has been emphasized in the recapitulation of the argument that there is a need to include the issue discussed in the text in the Polish-language glottodidactic process. W artykule przedstawiono najważniejsze aspekty problematyki emocji i ich wyrażania w języku polskim jako obcym i w kulturze polskiej jako obcej. Podstawowe założenie przyjęte w tekście to istnienie potrzeby nauczania sposobów wyrażania emocji – również negatywnych – w językach i kulturach obcych. Bez wiedzy na temat możliwości komunikowania przeżyć psychicznych uczący się nie mają pewności, czy w sposób zrozumiały i adekwatny do sytuacji potrafią komunikować np. złość, zdenerwowanie czy strach. Zagadnienie osadzono w kontekście interdyscyplinarnym, uwzględniając dorobek autorów postrzegających emocje w kontekście relacji kultura – język. Omówiono możliwości rozpatrywania zagadnienia emocji w procesie dydaktycznym. Opisano autorskie badania empiryczne ilościowe dotyczące umiejętności rozpoznawania i wyrażania emocji negatywnych przez cudzoziemców. Ich wyniki stanowią podstawę sformułowanych w artykule implikacji dydaktycznych. W rekapitulacji wywodu podkreślono konieczność włączania omawianego w tekście zagadnienia w polonistycznym procesie glottodydaktycznym.

We are concerned with global-in-time existence and uniqueness results for models of pressureless gases that come up in the description of phenomena in astrophysics or collective behavior. The initial data are rough: in particular, the density is only bounded. Our results are based on interpolation and parabolic maximal regularity, where Lorentz spaces play a key role. We establish a novel maximal regularity estimate for parabolic systems in$L_{q,r}(0,T;L_p(\Omega))$ spaces.

This article considers the principles of Debora Vogel’s artistic project in the context of reflecting on the transformations of the late modern experience. Among the transformations, the one I consider key is the shift from narrative linearity to polyphonic simultaneity which is related to the displacement of temporal aspects of modern experience by spatial ones. The second context in which I consider Vogel’s work are transformations which took place in art as a consequence of the avant-garde – its signature concepts including simultaneousness, poliphony, breakdown of hierarchy, lack of a centre, event, uprootedness, blurring of boundaries between art and life. I claim that the full significance of the above-mentioned transformations becomes visible in neoavant- garde art. Following in the tracks of neo-avant-garde art, I bring out the shifts which appear to be important from the perspective of a necessity to return to Vogel as its anticipator. The method I adopt assumes a particular understanding of anticipation, according to which the beginning (avant-garde) is co-created by its continuation b(neo-avant-garde). Artykuł jest próbą rozważenia koncepcji artystycznej Debory Vogel w kontekście refleksji nad transformacjami doświadczenia późnej nowoczesności. Jedną z tych zmian, którą uważam za kluczową, jest odejście od narracyjnej linearności ku polifonicznej symultaniczności, związane z przeniesieniem akcentu z czasowych aspektów nowoczesnego doświadczenia na jego aspekty przestrzenne. Drugim kontekstem, w którym rozważam fenomen Vogel, są transformacje, które zaszły w sztuce pod wpływem awangardy – z takimi jej wiodącymi pojęciami jak symultaniczność, polifonia, zaburzenie hierarchii, brak centrum, zdarzenie, wykorzenienie, zatarcie granic między sztuką i życiem. Uważam, że pełne znaczenie wymienionych wątków staje się widoczne w sztuce neoawangardowej. Śledząc wątki sztuki neoawangardowej, wyodrębniam zmiany, które wydają się ważne z perspektywy konieczności powrotu do Vogel jako ich antycypatorki. Metoda, którą przyjmuję, zakłada szczególne rozumienie antycypacji, zgodnie z którym początek (awangarda) jest współtworzona przez jej kontynuację (neoawangardę).

This thesis studies certain aspects of Monadic Second-Order logic over infinitewords (MSO) through the lens of proof-theory. It is split into two independentparts.The first parts studies intuitionistic variants of MSO with strong witnessing properties allowing the extraction of synchronous functions from formal proof derivations.A constructive system with a suitable witnessing property is defined and proven correct and complete with respect to Church’s synthesis. To this end, the usual correspondence between MSO formulas and automata is refined to give a semantics of the constructive subsystem where proofs are correspond to simulations between non-deterministic automata. This notion is extended toalternating automata. This leads to a finer-grained system based on linear logicand MSO, which is then approached similarly. A stronger completeness theoremis shown for this latter system; the proof requires the determination of ω-regular games and an interpretation of linear formulas reminiscent of Gödel’sDialectica.The second part of this thesis is concerned with the axiomatic strength of the decidability theorem for MSO over infinite words and related results on infinite word automata. We proveamong other things an equivalence between the decidability of MSO, the additive version ofRamsey’s theorem for pairs and the principle of Σ⁰₂-induction over the weak artithmetical theoryRCA₀. We conclude this part by collecting a few results concerning the decidability of MSO overrationals, showing that axioms beyond Σ⁰₂-induction are necessary in that case., Cette thèse traite de certains aspects de la logique Monadique du Second Ordre sur les mots infinis (MSO) à travers le prisme de la théorie de la démonstration.Elle contient deux parties distinctes.La première étudie des variantes intuitionistes de MSO avec de fortes propriétés du témoin qui permettent d’extraire des fonctions synchrones à partir de dérivations formelles.Un sous-système constructif avec la propriété du témoin est défini et est prouvé correct et complet pour la synthèse de Church. Pour ce faire, la correspondance entre formules de MSO et automates est raffinée pour donner une sémantique du système constructif où les preuves correspondent à une notion de simulation entre automates non-déterministes. Cette notion est étendue aux automates alternants. Cela mène à un sous-système de MSO plus fin basé sur la logique linéaire. Un théorème de complétude plus fort est montré pour ce dernier reposant sur la détermination des jeux ω-réguliers et une interprétation des formules similaire à la traduction Dialectica de Gödel.La seconde partie s’intéresse à la force axiomatique du théorème de décidabilité de MSO sur les mots infinis et autres résultats afférents de théorie des automates sur les mots infinis dans le cadre des mathématiques à rebours.On montre entre autres une équivalence entre la décidabilité de MSO, la version additive du théorème de Ramsey pour les paires et le principe de récurrence pour les formules Σ⁰₂ dans la théorie RCA₀. On conclut cette partie avec quelques résultats préliminaires concernant la décidabilité de MSO sur les rationnels, qui établissent que des axiomes strictement plus forts sont nécessaires dans ce cas.

We are concerned with global-in-time and uniqueness results for models of pressureless gases that come up in the description of phenomena in astrophysics or collective behavior (like traffic, crowds or birds). The initial data are rough: in particular, the density is only bounded. Our results are based on interpolation and parabolic maximal regularity, where Lorentz spaces play a key role.

Статтю Казимира Твардовського “Про ясний і неясний філософський стиль” вважають одним із маніфестів Львівсько-Варшавської школи: ясність вираження думок була одним із методологічних чинників цієї школи. З огляду на деякі фрагменти цієї статті Казимира Твардовського часто вважають філософом, який доводив, що людина може мислити лише словами. У ці статті погляди Казимира Твардовського на співвідношення мислення та мовлення розглянуто через призму менш відомих творів польського філософа та з використанням деяких теоретичних розрізнень. Kasimir Twardowski’s article „On clear and unclear philosophical style” is considered as one of his manifests of the Lviv-Warsaw School: clarity of expressing thoughts was one of methodological determinants of this school. Because of some passages in this article, Twardowski is often considered as a philosopher who believed that we may only think in words. In the article, Twardowski’s views on the relation between language and speech are analyzed through the prism of the less known Twardowski’s writings with application of some theoretical distinctions. Artykuł Kazimierza Twardowskiego “O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym” jest uważany za jeden z manifestów Szkoły Lwowsko-Warszawskiej: jasność wyrażania myśli była jednym z metodologicznych determinantów tej szkoły. Ze względu na niektóre fragmenty tego artykułu, Twardowski jest często uważany za filozofa, który uważał, że możemy myśleć tylko słowami. W niniejszym artykule poglądy Twardowskiego na temat relacji między językiem a mową analizowane są przez pryzmat mniej znanych dzieł Twardowskiego i z zastosowaniem pewnych teoretycznych rozróżnień.

Publikacja dofinansowana ze środków Polskiego Towarzystwa Socjologicznego

Czynny udział w konferencjach naukowych jest ważnym elementem życia akademickiego. Daje nam możliwość zaprezentowania naszych badań, refleksji i dociekań naukowych na szerszym forum. Ponadto, a może przede wszystkim, wyjazd konferencyjny jest szansą na tak potrzebny w świecie nauki networking, czyli nawiązanie nowych kontaktów, co może w przyszłości zaowocować wspólnym przedsięwzięciem badawczym czy publikacjami. Wziąwszy to wszystko pod uwagę, organizując konferencję naukową, szczególnie, chociaż nie tylko, poruszającą problematykę niepełnosprawności, powinniśmy na wstępie założyć, że będą w niej uczestniczyły osoby z niepełnosprawnością, zarówno w roli prelegentów, jak i słuchaczy. W niniejszym tekście poddam refleksji osobiste doświadczenia związane z funkcjonowaniem w polu nauki jako osoba z dysfunkcją wzroku. Refleksje te umieszczę w szerszym kontekście rozważań o dostępności, szczególnie dostępności konferencji naukowych dla badaczy i badaczek z niepełnosprawnością wzroku. Opisując wybrane przeze mnie zagadnienia, bazuję głównie na moich własnych doświadczeniach czynnego uczestnictwa w konferencjach. W artykule naświetlę bariery, na jakie mogą napotkać osoby z niepełnosprawnością wzroku w następujących obszarach: proces rejestracji na konferencję, korzystanie z materiałów konferencyjnych rozdawanych w wersji papierowej i elektronicznej, funkcjonowanie w przestrzeni konferencyjnej itp. Spróbuję także odpowiedzieć na pytanie, co zrobić, aby wymienione obszary były bardziej przyjazne i dostępne dla tej grupy. Publikacja dofinansowana ze środków Polskiego Towarzystwa Socjologicznego

Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Dialog” w latach 2018–2020 na potrzeby projektu Centrum Europejskiego Natolin Elektroniczna platforma transferu wiedzy i zasobów źródłowych. Wizje roli Polski w Europie Środkowo-Wschodniej w koncepcjach geopolitycznych, gospodarczych i cywilizacyjno-kulturowych w XX w.

The article is split into two parts. In the first one the author presents the interpretation of Ellen Key’s, the Swedish feminist, works, which were translated by Ada Werner-Silberstein. In the second part the author tries to describe the impact of these texts on Polish feminists at the beginning of the 20th century and the use of Silberstein's translations in the women’s press of that time, including the use of Key’s language provided by Silberstein. This research perspective allowed the author to extract interesting threads resulting from the translational activity of Ada Werner-Silberstein.

W niniejszej publikacji przybliżamy historie największych zakładów przemysłowych okresu PRL i łódzkiego świata pracy – codziennego doświadczenia pracownic i pracowników. Mamy nadzieję, że książka pozwoli lepiej zrozumieć Łódź i jej przemysłowe dziedzictwo. Jest to także podsumowanie kilkuletniej pracy interdyscyplinarnego zespołu osób związanych z Łódzkim Stowarzyszeniem Inicjatyw Miejskich Topografie, które od dekady tworzy Cyfrowe Archiwum Łodzian Miastograf.pl i stara się zachować pamięć o ostatnich etapach trwania wielkiej przemysłowej Łodzi. Żyjąc i pracując w postindustrialnych realiach, każdego dnia zdajemy sobie sprawę, jak silnie tamten czas oddziałuje na losy miasta i jego mieszkańców. Projekt został dofinansowany z Programu Patriotyzm Jutra – Muzeum Historii Polski oraz przez Urząd Miasta Łodzi.

The following article has been proofread by the native speaker of English, Trevor Hill, lecturer of English at the Uni-versity of Warmia and Mazury in Olsztyn. The following article construes the novel as a genre and explores how the innovations of utilizing multiple semiotic resources and media platforms are transforming it these days. With Marisha Pessl’s Night Film (2013) as the primary example I look into the properties of the multimodal and multimedia novel with a view to presenting various ways of transgressing the parameters of the traditional (monomodal and mono-medial) novel. Drawing from L. Elleström’s theory of “modalities of media” I seek to go to the depth of the semiotic and semantic mechanisms of Night Film and argue how the integration of the verbal and the visual renders a new reading experience. Also, on the basis of J.P. Bolter and R. Grusin’s idea of hypermedia I claim that the multiplication of sign systems and media aims at enhancing the ontological illusion.

Indubitably, Tennessee Williams is one of the most influential playwrights of the 20th century. Despite his grand popularity only two plays had been translated before Jacek Poniedziałek published his collection. The aim of the paper is to show the translation strategies implemented by the translator and comment on the validity of his choices. In contrast to Kazimierz Piotrowski and Eugeniusz Cęcalski, Poniedziałek preserves vernacular language and often adds words or phrases that could not have been uttered in the forties. This provokes a question what kind of language is spoken in Poniedziałek’s Streetcar. In my research I try to find these elements of the play which might have been lost in the sphere of drama translation. Moreover, I will compare Poniedziałek’s strategy with a more conservative approach taken by the previous translator.

Na dwa sposoby przejawia się w filozofii pojmowanie jaźni czy umysłu jako wykraczających poza zwyczajowo przyjmowane granice. Po pierwsze – jako uczucie jedności z wszelkim istnieniem, wszechświatem, przyrodą czy Bogiem, znane ludziom różnych czasów i kultur. Romain Rolland nazwał je „oceanicznym” i upatrywał w nim podstaw duchowości. Po drugie – jako szereg powstałych ostatnio koncepcji, które pojmują umysł bardzo obszernie, włączając doń elementy otoczenia (teoria umysłu rozszerzonego, koncepcja umysłu ucieleśnionego i usytuowanego, enaktywizm). Różnią się te dwa nurty podejściem, genezą i metodą. Uczucie oceaniczne jest bardzo osobiste, raczej odczute niż przemyślane, wpływające na sposób przeżywania własnego istnienia. Natomiast wspomniane koncepcje są zobiektywizowane, badają umysł z zewnątrz, uwzględniają racjonalne argumenty i świadectwa neuronaukowe. Mimo tych różnic te dwa nurty koncentrują się wokół podobnych spraw. Co ciekawe, stopniowa radykalizacja różnych koncepcji poszerzonego umysłu wydaje się przechodzić przez podobne stadia co stopniowe poszerzanie poczucia jaźni w pewnych typach praktyki medytacyjnej.

Artykuł dotyczy sytuacji zatrudnieniowej niepełnosprawnych absolwentów szkół wyższych. W części pierwszej przedstawiono sytuację niepełnosprawnych studentów, ze szczególnym uwzględnieniem roli odgrywanej przez uczelniane biura ds. osób niepełnosprawnych (BO N). W części drugiej zanalizowano sytuację osób niepełnosprawnych na rynku pracy, pokazując aktualne trendy w tej dziedzinie. Część trzecia dotyczy sytuacji na rynku pracy niepełnosprawnych absolwentów szkół wyższych. W części tej przedstawiono realizowane w ostatnich latach programy aktywizujące. Na część czwartą składa się opis i interpretacja studium przypadku – losów niepełnosprawnej absolwentki poszukującej pracy. Publikacja dofinansowana ze środków Polskiego Towarzystwa Socjologicznego

The paper presents the linguistic foundations of research on intercultural specialized communication from the point of view of anthropocentric communicology. It must be assumed that in these studies, firstly, specialized intercultural communication is based on communication competence, within which one can distinguish (a) specialized language competence, (b) specialized discursive competence, (c) specialized cultural competence and (d) specialized intercultural competence. Secondly, it is necessary to distinguish between (i) specialized idiolects, specialized knowledges and specialized idiocultures, (ii) specialized polylects, specialized knowledges, and specialized polycultures, (iii) models of specialized languages, models of specialized knowledges, and models of specialized cultures. The paper discusses and develops these issues.

Die Publikation wurde aus Mitteln des Instituts für Germanistik der Universität Łódź und des Vereins akademischer Lehrer zur Förderung der Kultur europäischer Sprachen finanziert.

Centralnym problemem rozważanym w artykule jest relacja pomiędzy władzą a sztuką. Główną ramę teoretyczną dla prowadzonego wywodu stanowi teoria dramatu społecznego Victora Turnera. Performanse artystyczne w tym ujęciu są traktowane jako performanse kulturowe posiadające zakorzenienie w konflikcie społecznym. Autor najpierw bada skierowane przeciw władzy polityczne performanse rosyjskiego artysty Piotra Pawlenskiego, by później skupić się na analizie performansu List skierowanego przeciw wyborom korespondencyjnym, zorganizowanego w czasie pandemii COVID-19.

Według Profesora Ryszarda Kleszcza analityczna filozofia religii zajmuje się przede wszystkim problemami znaczenia oraz uzasadnienia przekonań religijnych. W tekście zostały zaprezentowane dwa odrębne rozwiązania tych problemów. Pierwsze przedstawił Józef Maria Bocheński w Logice religii. Na gruncie tego ujęcia wiara jest aktem, w którym zdanie o określonej treści uznaje się za prawdziwe. Owo zdanie ma charakter hipotezy wyjaśniającej całość bądź część doświadczenia jednostki. Ku takiej odpowiedzi skłania się Kleszcz. Podobny sposób postrzegania religii możemy też znaleźć w tekstach Jacka Jadackiego i Bogusława Wolniewicza. Zupełnie inna koncepcja religii została przedstawiona we wczesnej filozofii Ludwiga Wittgensteina. Według niego przekonania religijne to niedorzeczności. Nie kryje się zatem za nimi żadna uchwytna treść i tym samym o żadnym uzasadnieniu w tym wypadku nie może być mowy. Wypowiadanie tego typu niedorzeczności wskazuje jednak na pewną skłonność tkwiącą w naturze ludzkiej – skłonność do przekraczania granic języka i tym samym granic świata. Religię Wittgenstein postrzegał jako postawę podmiotu metafizycznego względem świata. Postawa ta sprawia, że świat przestaje być jedynie mieszaniną faktów i zaczyna się jawić jako sensowna całość.

„Antyirracjonalizm” to hasło, które krótko charakteryzuje Szkołę Lwowsko-Warszawską – formację zainicjowaną na przełomie XIX i XX w. przez K. Twardowskiego. W filozofii, która była głównym przedmiotem zainteresowań Szkoły, realizowano je, przede wszystkim przestrzegając dwóch postulatów: jasności wypowiedzi i należytego uzasadnienia twierdzeń. Antyirracjonalizm to jednak postawa, która daleko wykracza poza działalność stricte naukową i sięga w różne sfery działalności ludzkiej. W artykule przedstawiam pewne dylematy współczesnej cywilizacji, które określam jako „polityczne”, „logiczne” i „aksjologiczne”. Opierając się na wypowiedziach Twardowskiego oraz pewnych faktach z dziejów Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, pokazuję, jakie odpowiedzi na te dylematy proponuje program antyirracjonalizmu.

Celem artykułu jest charakterystyka polskich muzeów przyrodniczych znajdujących się w miastach, a w szczególności odpowiedź na pytanie, czy i w jaki sposób placówki te przyczyniają się do zachowania bądź odbudowania powiązań między człowiekiem a środowiskiem przyrodniczym. Zidentyfikowane muzea przyrodnicze w miastach są związane najczęściej z funkcjonującymi tam placówkami naukowymi, a ich zbiory bardziej nawiązują do profilu prowadzonych w tych jednostkach prac badawczych niż do lokalnego otoczenia przyrodniczego. Z tego powodu muzea przyrodnicze w miastach zapewniają raczej dostęp do wiedzy ogólnej o środowisku naturalnym, a nie zbliżenie się odwiedzających do przyrody. The purpose of the article is to present Polish natural history museums in cities, and answer the question whether and how these establishments contribute to preserving or restoring the bond between humans and the natural environment. The natural history museums described in the article are usually connected with academic centres in the cities and this informs their research rather than being related to the local natural environment. Thus, natural history museums offer visitors access to general knowledge about the environment rather than enabling them to experience nature more closely.

Publikacja dofinansowana ze środków Polskiego Towarzystwa Socjologicznego

Celem artykułu jest omówienie wyników kontrastywnej analizy dyskursu medialnego w Polsce i w Niemczech, który miał miejsce na początku tzw. kryzysu uchodźczego, na tle zjawiska mowy nienawiści i krytyki dyskursu. Badanie obejmuje dyskurs w okresie od sierpnia do października 2015 r. w czasopismach Wprost, Gazeta Polska, Polityka i Die Zeit. The contribution aims to discuss the results of a contrastive analysis of the media discourses on migration in Poland and Germany, which took place at the beginning of the so-called refugee crisis, against the background of the phenomenon of hate speech discursive critique/discourse analysis as critique. The analysis focuses on the discourses in the period August to October 2015 in the magazines Wprost, Gazeta Polska, Polityka and Die Zeit. Die Publikation wurde aus Mitteln des Instituts für Germanistik der Universität Łódź und des Vereins akademischer Lehrer zur Förderung der Kultur europäischer Sprachen finanziert.

Oddajemy do rąk Czytelników trzeci tom serii Polska a Europa Środkowo-Wschodnia w XX wieku. W dwóch poprzednich analizach historycy i politolodzy prezentowali koncepcje integrowania regionu, wypracowane przez polskich polityków i intelektualistów w minionym stuleciu z nawiązaniem do wieku XIX i współczesności. W tej książce Czytelnik znajdzie teksty autorstwa ekonomisty Leszka Jerzego Jasińskiego oraz politologa Tomasza Grzegorza Grosse. Obaj podejmują w nich analizy: relacji gospodarczych łączących Polskę z innymi państwami regionu w XX wieku (także w kontekście globalnym), koncepcji ekonomicznych i dotyczących współpracy gospodarczej z sąsiadami, opracowanych przez polskich ekonomistów i polityków w ubiegłym stuleciu oraz zagadnień geoekonomicznych. Problemy te stanowiły istotny aspekt propozycji integracji regionalnej, przedkładanych w przeszłości przez przedstawicieli polskich elit politycznych i intelektualnych.

The aim of this paper is to present the meaning of the adjective beautiful and its derivatives in artistic prose of Cyprian Norwid and to establish how the author approaches the semantic field of the word beautiful. Cyprian Norwid through the use of the adjective beautiful and its derivatives, evaluates the elements of described world in different ways, which allows one to see the hierarchy of values. At the top of the hierarchy there are transcendent, moral and cognitive values, followed by aesthetic and vital values and then finally perceived and instrumental values. The poet also emphasizes the interdependence between these values. The most commonly used method of valuation of various objects and phenomena is to put them together in a way that comparison and evaluation is possible. Within the created hierarchy of values, there can be observed various displacements, which consist in raising the rank of some, and lowering other beings. These shifts usually result from the confrontation of the hierarchy of values of the narrator and the general public. Over the years Cyprian Norwid in all of his works develops a coherent concept of beauty, based on the belief that beauty has its source in God, is associated with truth, and is born of love, and thus becomes immortal. Celem artykułu jest zaprezentowanie znaczeń leksemu piękny i jego derywatów w prozie artystycznej Cypriana Norwida oraz przyjrzenie się temu, w jaki sposób autor ustosunkowuje się do znaczeń pola wyrazowego piękna. Cyprian Norwid poprzez użycie przymiotnika piękny i jego derywatów w różny sposób wartościuje elementy opisywanego przez siebie świata. Pozwala to na odczytanie wyrażanej w ten sposób hierarchii wartości. Na jej szczycie znajdują się wartości transcendentne, zaraz po nich wartości moralne, poznawcze, następnie estetyczne, i wreszcie wartości witalne, odczuciowe i wartości instrumentalne. Poeta podkreśla również współzależność między tymi wartościami. Najczęściej stosowanym przez poetę sposobem wartościowania różnych przedmiotów i zjawisk jest zestawienie ich ze sobą w taki sposób, aby były możliwe ich porównanie i ocena. W obrębie powstałej hierarchii wartości zachodzą różne przemieszczenia, które polegają na podniesieniu rangi jednych, a obniżeniu innych bytów. Przesunięcia te wynikają najczęściej z konfrontacji hierarchii wartości narratora i ogółu społeczeństwa. Norwid na przestrzeni lat w całej swojej twórczości rozwija spójną koncepcję piękna, która opiera się na przekonaniu, że piękno ma swoje źródło w Bogu, związane jest z prawdą i rodzi się z miłości, a przez to staje się nieśmiertelne.

This article concerns the concept of language error in linguistics and in glottodidactics. The starting point is that the approach to language errors in the first language teaching differs from the one prevalent in glottodidactics. Apart from the linguistic norm, glottodidactics also refers to the changing glottodidactic norm, which incorporates a didactic perspective, i.a. proficiency level. Next, three typologies of errors are discussed: one present in Polish-language culture, one classifying errors in the Polish language made by secondary school students, and one for errors in the Polish language made by foreigners. Finally, lexical errors in the Polish language made by native speakers are compared with those made in Polish as a foreign language. Artykuł dotyczy lingwistycznego i glottodydaktycznego ujęcia błędu językowego. Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że stosunek do błędu językowego w nauczaniu języka ojczystego jest inny od tego obecnego w glottodydaktyce. W glottodydaktyce obok normy lingwistycznej jest mowa o zmieniającej się normie glottodydaktycznej, która uwzględnia dydaktyczny punkt widzenia, np. poziom zaawansowania. Następnie zostają przedstawione typologie błędów – jedna obecna w kulturze języka polskiego, jedna klasyfikująca błędy popełniane w języku polskim przez uczniów liceum oraz jedna dotycząca błędów cudzoziemców w języku polskim. Na koniec dokonano zestawienia błędów leksykalnych popełnianych w języku polskim przez rodzimych użytkowników języka z błędami popełnianymi w języku polskim jako obcym.

The paper describes the role of local authorities of poviat and commune level in the Second Republic of Poland in the area of widely understood support for the functioning of education system in common schools in rural areas in the period between 1918-1939. The paper outlines the main rules of the functioning of local authorities, paying attention to its democracy between 1918-1926 and its drastic distortions and restrictions introduced by the political camp of Marshal Jozef Pilsudski, particularly between 1933-1939 when the reform of local authorities was introduced in a way that it could be beneficial for this political camp. The subsequent part of the article presents, among others, forms of cultivating the memory about the teachers who fought for the Polish education under foreign occupation.

Badania nad ewolucją przestrzeni turystycznej w miastach Maghrebu są utrudnione, ponieważ dostępność do danych zastanych jest ograniczona, a ich wiarygodność wątpliwa. Metoda przewodnikowa, opracowana przez S. LISZEWSKIEGO (1999), jest jednym ze sposobów, które umożliwiają analizę tej przestrzeni. Głównym celem niniejszego opracowania jest wskazanie zalet i ograniczeń wykorzystania tej metody w analizie przemian miejskiej przestrzeni turystycznej w Maghrebie. W artykule przedstawiono wnioski z badań przeprowadzonych na próbie sześciu miejscowości w latach 2012–2014.

The obvious difficulties notwithstanding, Bolesław Leśmian’s poetry has been translated into over a dozen languages of a varied degree of affinity with Polish. The diverse strategies adopted, the differences in quality and quantity of renditions in particular countries as well as the still marginal position of the poet in the European canon all encourage translation-oriented methodological reflection on his oeuvre. The aim of the paper is to give an overview of the main difficulties encountered by the translators of Leśmian’s verse and, on basis of translation practice in various languages, to extract certain recipes, i.e. solutions and approaches which, if applied on a wider scale, promise an optimised result of a translation effort. With reference to the concept of translation dominant(s), four elements have been indicated as necessary for achieving adequacy when rendering Leśmian. The issues discussed encompass the re-creation of neologisms – with an emphasis on the systematic character of the poet’s word formation – the verse form, including the role of rhythm and the entailed question of whether the renditions should retain the same metre, the mythopoeic dimension of Leśmian’s poetry, as well as its unique character. Worth mentioning are also the problems resulting from the fact that the oeuvre of the poet in a foreign language is co-created by a number of translators in each case and from the differing circumstances of reception in particular cultures. Examples are drawn from translations into English, German, Russian, Ukrainian and Italian. Wbrew oczywistym trudnościom poezję Bolesława Leśmiana przekładano na kilkanaście języków o różnym stopniu pokrewieństwa z polszczyzną. Odmienne strategie i poziom tłumaczeń, ich różna ilość w poszczególnych krajach oraz wciąż marginalna pozycja autora Łąki w kanonie europejskim skłaniają do podjęcia refleksji metodologicznej nad jego poezją z perspektywy przekładu. Artykuł ma na celu podsumowanie najistotniejszych trudności, jakie twórczość Leśmiana stawia przed tłumaczami, i wyabstrahowanie na podstawie praktyki translatorskiej w różnych językach pewnych recept – takich rozwiązań i podejść, których szersze zastosowanie dawałoby szansę na zoptymalizowanie rezultatu przekładu. W nawiązaniu do koncepcji dominanty wyróżniono cztery pierwiastki, których uwzględnienia wymaga adekwatny przekład tej poezji. Prześledzono takie kwestie jak odtwarzanie neologizmów – z naciskiem na systemowość Leśmianowskiego słowotwórstwa – zagadnienia wersyfikacyjne, w tym rolę rytmu i, co za tym idzie, pytanie o ewentualną ekwimetryczność przekładu, wymiar mitotwórczy tej poezji oraz jej unikalny charakter. Na zasygnalizowanie zasługują także problemy związane ze współtworzeniem obcojęzycznego makrotekstu przez różnych tłumaczy oraz odmienne uwarunkowania odbioru w zagranicznej recepcji. Przykłady zostały zaczerpnięte z tłumaczeń na języki angielski, niemiecki, rosyjski, ukraiński i włoski.

The aim of this article is to analyze the anti-elite narrative of intellectuals related to the Polish right. The author analyzes the contemporary Polish right discourse, mainly after 2015, the criticism of elitism and the dominant strategies aimed at depriving the legitimacy of the mainstream elite of the Third Republic of Poland. The charge of elitism is connected with the accusation of lack of empathy, lack of understanding of societal problems and unrepresentation of its interests. In this way, it becomes an important argument that strengthens the political division for social and political change. In the spirit of critical theory, the author argues that the ultimate goal of anti-elitist articulations is not to lead or even articulate an egalitarian order, but to preserve the social hierarchy and present right-wing intellectulas as the legitimate elite who should replace the former ones. Celem niniejszego artykułu jest analiza antyelitarnej narracji intelektualistów związanych z polską prawicą. Autor analizuje obecną w prawicowym dyskursie, głównie po 2015 roku, krytykę elitaryzmu oraz dominujące strategie, których celem jest pozbawienie legitymizacji tak zwanych elit III RP. Zarzut elitaryzmu jest związany z przypisywaniem braku empatii, niezrozumienia problemów społeczeństwa oraz niereprezentowania jego interesów. Staje się on w ten sposób ważnym argumentem wzmacniającym podział polityczny na rzecz społecznej i politycznej zmiany. W duchu teorii krytycznej autor argumentuje, że ostatecznym celem antyelitarnych artykulacji nie jest zaprowadzenie ani nawet wyartykułowanie egalitarnego ładu, ale zachowanie społecznej hierarchii i przedstawienie samych siebie jako elity prawomocnej, która winna zająć miejsce elity dotychczasowej.

In the article, a question of what is the meaning of a paid job for grown-up persons with moderate or severe intellectual disability is discussed. On the basis of in-depth interviews, 19 case studies were analyzed, which describe experiences related to the employment of intellectually disabled Warsaw district inhabitants. W artykule omówione zostało znaczenie, jakie ma praca zarobkowa dla dorosłych osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym bądź znacznym. Na postawie wywiadów pogłębionych dokonano analizy 19 studiów przypadków opisujących doświadczenia związane z zatrudnieniem niepełnosprawnych intelektualnie mieszkańców Warszawy.

The text contains a portrait of the regular horse racing audience on the Racetrack Służewiec in Warsaw. Based on the data collected during long-term ethnographic observation, a subculture of regular racegoers, their spatial and linguistic behaviors were characterized. Sensitizing categories derived from Erving Goffman’s theories allowed to expose the features of their behavior. Despite their unique cultural and demographic features, the racing audience has never been the subject of social scientists’ interest in Poland. The article presents a various planes on which a typology of contemporary regular visitors to Racetrack Służewiec can be outlined. The reference point were the ethnographic researches of Kate Fox in the United Kingdom and John Rosecrance in the United States of America. The axis of the text is a thesis that, in the present form, Racetrack Służewiec is a unique social niche that has been dominated by mostly older men who through ritualized and demanding engagement participate in gambling, find their subjectivity and sense of belonging. Tekst zawiera portret stałej publiczności wyścigów konnych na Torze Służewiec w Warszawie. W oparciu o materiały zebrane podczas długotrwałej obserwacji etnograficznej scharakteryzowana została subkultura stałych uczestników mitingów wyścigowych, ich zachowania przestrzenne, niewerbalne i językowe. Kategorie uwrażliwiające zaczerpnięte z dorobku Ervinga Goffmana pozwoliły wyeksponować uwzorowania ich zachowań. Publiczność wyścigowa nigdy dotąd nie była przedmiotem dociekań badaczy społecznych w Polsce. Artykuł ukazuje różne płaszczyzny, na których można zarysować typologię współczesnych stałych i regularnych bywalców Toru Służewiec. Punktem odniesienia dla niej były badania etnograficzne bywalców wyścigowych Kate Fox w Wielkiej Brytanii oraz Johna Rosecrance w Stanach Zjednoczonych. Osią tekstu jest teza, iż Tor Służewiec jest wyjątkową niszą społeczną zdominowaną przez przeważnie starszych mężczyzn, którzy poprzez zrytualizowane i wymagające zaangażowanie uczestniczą w hazardzie, znajdują swoją podmiotowość i poczucie przynależności.

The paper is focused on the Polish “socios” movement which is a relatively new form of institutionalized football fandom in Poland. The presented analysis aims to: 1) investigate sociogenesis of the movement in Poland, 2) describe relations among fans within organizations, and 3) explore relations between “socios” and their football clubs. The study is based on two case studies—“Socios Górnik” Zabrze and “Socios Stomil” Olsztyn which are only two existing “socios” organizations in Poland. The results show that both “socios” organizations emerged as a response to serious and long-lasting financial problems of their clubs which threatened the supporters’ “sense of cultural ownership” of the club. What is more, both „socios” organizations were established by a new category of football supporters (described in the paper as „new activists”). The study also shows that these two organizations differ in their relations with the clubs—the relation between Stomil Olsztyn and their “Socios” can be described as an inclusive one, while Górnik Zabrze authorities have exclusive approach to “their” “Socios”. The main reasons of this difference can be found in a) different definition of inclusiveness in the club-supporters relations, b) politicization of the club authorities, and c) in different level of the financial dependence of the club from the municipal authorities. Artykuł skupia się na problematyce kibicowskiego ruchu „socios” w Polsce. Jego celem jest 1) opisanie socjogenezy tego ruchu w Polsce, 2) charakterystyka relacji pomiędzy kibicami w ramach poszczególnych stowarzyszeń „socios” oraz 3) relacji tych organizacji ze swoimi klubami. Taki porządek umożliwi następnie analizę potencjału ruchu „socios” do zwiększenia inkluzywności w relacjach klubów z kibicami i dzięki temu do tworzenia się „łączącego” kapitału społecznego zarówno pomiędzy kibicami danego klubu, jak i kibicami i klubami. Podstawą empiryczną przedstawianego artykułu jest studium przypadku dwóch stowarzyszeń typu „socios” w Polsce: Stowarzyszenia „Socios Górnik” – działającego przy klubie Górnik Zabrze oraz Stowarzyszenia „Socios Stomil” – wspierającego klub Stomil Olsztyn. Wyniki badania wskazują na responsywny charakter ruchu spowodowany zagrożeniem poczucia „własności kulturowej” klubu. Co więcej, jest on w dużej mierze inspirowany przez fanów niezwiązanych do tej pory ze zorganizowanym środowiskiem kibiców piłkarskich obu klubów – nazwanych w pracy „nowymi aktywistami”. Relacje w ramach organizacji regulowane są prawnie, jednak w ramach wspólnych działań wytwarzają się również mniej formalne relacje, a w konsekwencji zaufanie między liderami stowarzyszeń. Analizowane przypadki różnią się również efektywnością działań na rzecz zwiększenia inkluzywności klubu w relacjach z kibicami. Badanie wskazuje, że głównymi przyczynami tych różnic są: odmiennie definiowana przez obie organizacje inkluzywność, upolitycznienie konfliktu z klubem oraz zależność finansowa od właściciela – miasta.

The aim of this paper is to depict the social and political dimension of football and its role in the selected non-democratic European political regimes. By using a comparative neo-institutional analysis of four fascist regimes (Nazi Germany, Fascist Italy, Spain under the rule of Franco and Portugal under the rule of Salazar), a typology of analytical categories has been determined to establish the meaning of football as a social and political institution in those political systems, including the impact of the official ideology on institutionalised football and the mechanism of gaining control over football by a non-democratic rule. The comparative analysis has demonstrated both similarities and differences in the extent to which football was politicised in Germany, Italy, Spain and Portugal – this has confirmed the results of other comparative studies of these regimes, but also pointed out to new dimensions of inter-relations between those political systems. This issue has not been analysed from such a broad comparative perspective as the earlier studies focused rather on an in-depth analysis of politicisation of sport in general (and not football specifically) in selected fascist regimes. Celem artykułu jest ukazanie społeczno-politycznego fenomenu futbolu oraz jego roli w wybranych niedemokratycznych reżimach politycznych w Europie. Wykorzystując porównawczą analizę neoinstytucjonalną czterech przypadków reżimów o charakterze faszystowskim (nazistowskie Niemcy, faszystowskie Włochy, frankistowska Hiszpania oraz salazarowska Portugalia), wypracowano typologię kategorii analitycznych umożliwiających określenie znaczenia futbolu jako instytucji społeczno-politycznej we wspomnianych reżimach politycznych, na którą składają się wpływ oficjalnej ideologii na zinstytucjonalizowany futbol oraz mechanizm przejmowania nad nim kontroli przez niedemokratyczną władzę państwową. W toku analizy porównawczej wykazano podobieństwa i różnice w upolitycznieniu futbolu w Niemczech, Włoszech, Hiszpanii i Portugalii – zarówno potwierdzające dotychczasowe wyniki studiów porównawczych nad tymi reżimami, jak i ukazujące nowe płaszczyzny zależności pomiędzy nimi. Zagadnienie to nie było do tej pory analizowane w tak szerokiej perspektywie porównawczej – istniejące opracowania ograniczają się raczej do pogłębionej analizy upolitycznienia sportu ogólnie (a nie wyłącznie futbolu) przez wybrane reżimy faszystowskie.

Is it possible that Nussbaum’s capability approach and Finnis’s natural law theory have anything in common? We usually do not think ethical pluralism and an account of objective good to be members of one family of theories. Nevertheless there is a set of ideas that Nussbaum and Finnis apparently, and surprisingly, share. Both authors elaborate a list of values which plays a central role in their theory. Careful examination of these lists provides us with many similarities in terms of concepts, terminology and interpretation. Finnis and Nussbaum both employ the ideas of practical reason and intuition, or self-evidence, to reject the academic requirement for theoretical proof of normative approach in morality, philosophy of law and political theory. In this way, they both seek to secure their claims to universality.

One of the most puzzling categories in The Unknowable by Semyon Frank is созерцание - a word close to German Anschauung and sometimes used as its translation. The aim of this article is to analyze the meaning of the category of созерцание in Frank’s book and to indicate some of its philosophical sources. First, I discuss the role the term Anschauung plays in the works of Kant and Goethe. The selection of these two authors allows, in my opinion, to describe both Frank's rooting in classical philosophy and the distinction of his approach. One can distinguish two different cognitive acts which are denoted by the word созерцание in Frank’s work: an immediate, non-discursive and synthetic cognition of objective being as well as the cognition of the unconditional being through experience that overcomes the subjectobject relation. I argue that the importance of the synthetic and nondiscursive intuitive cognition can be interpreted as Goethe's legacy in The Unknowable. Although Frank's usage of the term созерцание is rather far from Kant’s (which is evident in his neglect of the distinction receptive/spontaneous, fundamental in The Critique of Pure Reason), the problem Frank attempts to deal with, i. e. the possibility of the unconditioned cognition of being was important for the post-Kantian philosophers (Fichte among others) which makes Kant and the German Idealism a crucial context to understand it.

In this article I examine some remarks from Wittgenstein‘s Tractatus logico-philosophicus about the point and the method of his work. First part of the article concern relationships between Frege‘s conception of elucidation and Wittgenstein‘s conception of philosophy. Second part of the article is about Wittgenstein‘s attitude to science and the role of science in philosophy. Third part of my article concern the ethical purpose of Wittgenstein‘s Tractatus logico-philosophicus.

The manner in which the phenomenon of sex services provision is perceived has been changing throughout the times. These transformations are reflected in ways this phenomenon is conceptualized by researchers, terms and research methods that they employ. That domestic scientific discourse shows some differentiation of approaches and perspectives, as well as the emergence of new research topics that extend the field of thoughts over sex services. Postrzeganie zjawiska świadczenia usług seksualnych jest historycznie zmienne. Przemiany te odzwierciedlają się w sposobach jego konceptualizowania przez badaczy, stosowanych przez nich terminach, wykorzystywanych metodach badawczych. W rodzimym dyskursie naukowym widoczne jest różnicowanie się podejść i perspektyw oraz pojawianie się nowych tematów badawczych poszerzających pole refleksji nad usługami seksualnymi. Publikacja dofinansowana została ze środków Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.

This article describes relations between Greek colonists, that came to the island in 8th c. B.C., and other communities. One of the societies that were taken into consideration, are native inhabitants of Sicily, which origin were also mentioned in first section. Furthermore, in this article were depict contacts with colonies motherland and living in the west side of the island, Carthaginians. At the end of this article, correlation between developed colonies and their inside political situation were also taken in to consideration. Artykuł opisuje relacje panujące między greckimi kolonistami, którzy przybyli w VIII w. przed Chr. na Sycylię, a innymi społecznościami tam już żyjącymi, m.in. autochtonicznymi mieszkańcami wyspy (o ich pochodzeniu szerzej w pierwszej części artykułu). Zostały również przedstawione stosunki greckich kolonistów z ich miastem macierzystym oraz z Kartagińczykami, zamieszkującymi zachodnią część Sycylii. Uwzględniono także korelacje między rozwiniętymi koloniami oraz ich wewnętrzną sytuacją polityczną. Wydział Filozoficzno-Historyczny

The article deals with the spatial organisation of Latin American cities that were founded by the Spaniards during the colonial period (from the 16th to the beginning of the 19th century). The colonial city plan – the “chessboard” proved to be so long-lasting that the modern development of these centres continues to be dominated by regular urban structure, which does not always correspond to the needs of the dynamic growth of these cities and the need for reconstruction of communications systems. At the same time, new phenomena and global processes in the sphere of economy and society lead to changes in spatial structure and intensify socio-spatial fragmentation. Tematyka artykułu dotyczy układów przestrzennych miast w Ameryce Łacińskiej założonych przez Hiszpanów w okresie kolonialnym (od XVI do początków XIX w.). Plan szachownicowy, na którym zakładano miasta kolonialne, okazał się na tyle trwały, że współczesny rozwój tych ośrodków jest w dalszym ciągu zdominowany przez regularne układy urbanistyczne. Nie zawsze jednak odpowiadają one potrzebom wynikającym z dynamicznego wzrostu tych miast i rozwoju układów komunikacyjnych. Jednocześnie nowe zjawiska i procesy globalne w sferze gospodarczej i społecznej prowadzą do zmian struktury przestrzennej i nasilają fragmentację społeczno-przestrzenną. Czasopismo współfinansowane ze środków Wydziału Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego

This article presents the results of a focus group interview with caregivers in a crèche, during which they spoke about various issues important to them concerning their relationships with children and they tried to discover their personal implicit theories and expectations on this subject. The analysis of the data was greatly inspired by the assumptions of the grounded theory. The statements provided by the care­givers fit in, to a large extent, the globally recognized ideas concerning the high qual­ity ECEC impact on child’s development. W artykule przedstawiono rezultaty wywiadu grupowego z wychowawcami w żłobku, podczas którego wypowiadali się oni na temat różnych istotnych dla nich kwestii, dotyczących relacji z dziećmi, starali się odkryć swoje osobiste na ten temat „teorie” (implicit theories). W analizie danych inspirowano się założeniami teorii ugruntowanej. Wypowiedzi wychowawców wpisują się w dużym stopniu w globalnie akceptowane tezy na temat wysokiej jakości oddziaływania instytucjonalnego, sprzyjającego rozwojowi dziecka.