Search

W realiach prowincji galicyjskiej, gdzie większość społeczeństwa była konserwatywna i raczej niechętna zmianom, księża odgrywali ogromną rolę nie tylko w środowiskach wiejskich, ale i miejskich. Autor próbuje odpowiedzieć na pytanie, na ile wzorce pożądane zarówno przez przełożonych, jak i przez część wiernych (aktywność w pracy duszpasterskiej, ale i na polu społecznym, kulturalnym, naukowym, umiarkowany i zgodliwy charakter, przystępność i otwartość na nowe formy współpracy z wiernymi) były autentycznie realizowane przez kapłanów, a na ile stanowiły pretekst do realizowania ich ambicji personalnych. Postulaty encykliki Rerum novarum i nowe pokolenie biskupów, które na początku XX w. tworzyło episkopat galicyjski wymuszały na kapłanach większe zaangażowanie w pracę duszpasterską. Na pewno widać ogromne zaangażowanie zdecydowanie znacznej części księży (bez względu na wyznanie) w kreowanie życia publicznego w miastach i miasteczkach. To od ich postawy i poparcia zależało wiele czynników - czy dana idea, inicjatywa, towarzystwo czy przedsięwzięcie zakończyły się sukcesem, czy też klęską. Nie powinno to wywoływać zdumienia. Niezwykle trudno było znaleźć organ władzy zarówno samorządowej, jak i obywatelskiej, w którym nie zasiadali lub choćby nie posiadali swoich wpływów kapłani. Może dlatego jedynie socjaliści, uznający kwestie sumienia i wiary za prywatną sprawę danego człowieka, otwarcie sprzeciwiali się rosnącym wpływom Kościoła w Galicji, który obejmował przed 1914 r. rozmaite pola działalności - bynajmniej nie tylko kwestie religijne. Większość mieszkańców miast, nawet jeśli nie popierała poszczególnych księży ze względów osobistych (kwestie sympatii i animozji odgrywały w relacjach prowincjonalnych ogromną rolę), milcząco godziła się na taki stan rzeczy, swoje niezadowolenie wyrażając jedynie w prywatnych komentarzach, a nie publicznie. In the reality of the Galician province, where the majority of the society was conservative and rather reluctant to change, priests played a huge role not only in rural but also urban environments. The author tries to answer the question to what extent the models desired by both superiors and some of the faithful (activity in pastoral work, but also in the social, cultural and scientific fields, moderate and agreeable character, accessibility and openness to new forms of cooperation with the faithful) were genuinely realized by priests, or were a pretext for realizing their personal ambitions. The postulates of the Rerum Novarum encyclical and the new generation of bishops that formed the Galician episcopate at the beginning of the 20th century put a pressure on priest to be much more engaged in pastoral work than before. It was a time when one can see that the priests had a significant role in creating public life in cities and towns. It was on their attitude and support that many factors depended - whether a given idea, initiative, company or undertaking ended in success or failure. It should not be surprising. It was almost impossible to find an organization where priests were not a part of or at least were not influential between the members. Their most «visible» enemies were socialists who considered the issues of conscience and faith as a private matter. The socialists were the only ones who openly opposed the growing influence of the Church in Galicia, which before 1914 encompassed various activities - by no means only religious issues. But still, it is hard to say what about the attitude of the majority of the city dwellers. Even if they did not support individual priests for personal reasons (issues of sympathy and animosity played a huge role in provincial relations), tacitly agreed to this state of affairs, expressing their dissatisfaction only in private comments, and not in public.