ÖZETYazar : Abdulkadir CANLIÜniversite : Uludağ ÜniversitesiAnabilim Dalı : İslam Tarihi ve SanatlarıBilim Dalı : İslam TarihiTezin Niteliği : Yüksek LisansSayfa Sayısı : IX + 232Mezuniyet Tarihi :â¦./â¦/2006Tez Danışmanı : Yrd. Doç. Dr. Salih PAYA 151 NOLU MAHKEME SİCİLİNE GÖRE 1593 YILINDA BURSADevlet gelenekleri, eğitim kurumları, maliye politikaları, toprak düzeni ve askerûteşkilatıyla tarihe damgasını vurmuş büyük bir Ortadoğu devleti olan Osmanlı Devleti'ninbütün müesselerinin araştırılarak ortaya konulması, günümüz toplumları açısındankaçınılmaz bir ihtiyaçtır. Bu amaçla yapılacak çalışmalarda öncelik verilmesi gereken ilkkaynak, Osmanlı arşivlerinin en önemli yazılı kaynağını oluşturan şer'iye sicilleridir.Şer'iye sicilleri, bir beldede yaşayan insanlar arasındaki hukukû, dinû, iktisadû, ticarû vesosyal ilişkileri gösteren yazılı belgelerdir.Bu çalışma, A 151/183 nolu Bursa Şer'iye Sicili'ni esas almak suretiyle 80 yılkadar Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmış önemli bir şehir olan Bursa'nın 1001/1593yılındaki özellikle sosyal hayatını ele almaktadır. Tez, temel olarak üç bölümdenoluşmaktadır. Birinci bölümde, fethinden 1593 yılına kadarki Bursa ve OsmanlıDevleti'nin o dönemdeki devlet yapısı hakkında kısaca bilgi verilmiş, incelenen A151/183 nolu sicil kaydındaki bilgilerin zenginliğine göre, konuyla ilgili eserlerden defaydalanılarak 1593 yılındaki Bursa'nın özellikle sosyal hayatı tanıtılmaya çalışılmıştır.Osmanlı toplumunda yaşayan kadınların hayattan kopuk, ekonomik özgürlüğü olmayan,erkeğin güdümünde yaşayan insanlar olmadığı ve parçalanan ailelerin çocuklarının,vasilik ve nafaka gibi müesseler aracılığıyla korundukları, belgelerden anlaşılmaktadır.Ayrıca farklı inanç ve kültürlere sahip olan Müslüman ve gayrimüslim unsurların,aralarında sosyal, ticarû ve kültürel münasebetleri sürdürerek dostluk içinde beraberyaşadıkları görülmektedir. İkinci bölümde ise kayıtların defterdeki sırası esas alınarakönce belgeler konularına göre isimlendirilmiş, ardından özellikle mahalle ve şahıs isimleribelirtilerek genel bir çerçevede özetlenmiştir. Bu bölümde ayrıca geniş bir indeksçalışmasına da yer verilmiştir. Tezin üçüncü bölümünü ise 1001/1593 yılına ait A151/183 numaralı Bursa Şer'iye Sicili'nin latinizesi oluşturmaktadır. Muhteva analiziyapılan bu mahkeme sicili, bundan sonra yapılacak olan araştırmalara, güvenilir yenimalzemeler ve veriler sunması bakımından önem arz etmektedir.Anahtar SözcüklerOsmanlı, Bursa, Şer'iye Sicili, Kadın, Vasû, Gayrimüslim, Köle ABSTRACTYazar : Abdulkadir CANLIÜniversite : Uludağ UniversityAnabilim Dalı : History of Islam and Its ArtsBilim Dalı : History of IslamTezin Niteliği : MasterSayfa Sayısı : IX+232Mezuniyet Tarihi :Tez Danışmanı : Assoc. Prof. Salih PayBURSA IN 1593 ACCORDING TO COURT RECORD NUMBER A 151As a great middle eastern state which made significant remark in history with itsgovernment tradition, education institutions, economy policies, land regime and army,Ottoman State needs to be studied thoroughly. Sharia Records which is very importantpart of the Ottoman Archieves takes the priority for Ottoman studies. Sharia records is thedocuments contain information about legal, religious, economical, commercial and socialrelations in a certain place.This work deals with the social life in Bursa in 1001 A.H./1593 A.D. according toBursa Sharia Records number A 151/183. The thesis consist of three chapters. The firstchapter gives knowledges about Ottoman State and Bursa from the conquest to 1593 andis enriched with the information derived from the court records in question. Under thelights of the records it is understood that Ottoman women were not expelled from sociallife, nor were they people who had no rights and lived under the men?s management, andchildren of broken families were protected by the institutions such as guardianship andalimony. Besides it is noticed that people from different religions and cultures livedtogether. In the second chapter, documents are classified according to their order in theregister book and each document is summarized. In addition, a detailed index followes it.The thirth chapter is the transliteration of the Bursa Sharia Record number A 151/183.This work would be significant for the following studies, for it presents dependeblematerials and datum.Key WordsOttoman, Bursa, Sharia Record, Woman, Guardian, Non-muslim, Slave 232