Search

Sinan (d.1588) is the most renowned architect of the Ottoman Empire. His buildings, located throughout the eastern Mediterranean, were central to a dynastic and religious architectural heritage that was inherited by a modern and secular Turkish nation state, established in 1923. This article examines how Sinan was refashioned as a national hero in the early decades of the Republic. It focuses on commemorations of Sinan and their major venue: his Süleymaniye Mosque in Istanbul. In my analysis of these commemorations, I draw on a wide and diverse array of primary source materials, including written, photographic, artistic, and other visual materials from the 1930s and 1940s that are located in official, semi-official, and other collections. By doing so, this article reveals how the variety of nationalist approaches to Sinan and his architecture coexisted and competed.

17. yüzyıl İstanbul minarelerinde, Klasik Dönem Osmanlı mimarisi özelliklerinin devam ettiği görülmektedir. 18. yüzyıla gelindiğinde, Batılı üslupların etkisiyle minarelerin form ve süsleme özelliklerinde değişimler başlamıştır. 19. yüzyıl İstanbul minarelerinin ise dönemin değişen beğeni anlayışına paralel olarak ilk bakışta fark edilebilecek yeni bir tarza büründüğü görülür. Minareler, ince ve uzun mimarisiyle oldukça zayıf bir yapıya sahiptirler. Zaman içerisinde çeşitli sebeplerle kısmen ya da tamamen yıkılan minarelerin, bazen özgün şekliyle bazen ise içinde bulunulan dönemin üslubuna göre yenilendiği görülmektedir. Bu durum minarelerin tarihlendirilmesini zorlaştırmaktadır. Bu sebeple, 19. yüzyıl minarelerinin genel özelliklerini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, sadece 19. yüzyılda inşa edilmiş camilerin minareleri ele alınmıştır. 19. yüzyıl İstanbul minarelerinin en dikkat çekici özelliklerinden biri, hünkar kasrıyla bir bütünlük içinde inşa edilmiş olmalarıdır. Kaideler uzamış, kimi zaman beden duvarı içinde eriyerek, yapı cephesinin bir parçası gibi düzenlenmiştir. Daha çok bir süsleme unsuru haline dönüşmüş olan bilezikli ve soğanvari formlu pabuçlar, 19. yüzyıla özgüdür. Minare gövdeleri uzamış ve incelmiştir. Şerefe, bu dönem minarelerinde en çok değişimin olduğu mimari elemanlardan biridir. Şerefe altlığında, 18. yüzyıldan itibaren karşımıza çıkan, iç bükey ve dış bükey silmelerden oluşan bilezikli geçişler bu dönemde de kullanılmıştır. Bununla birlikte, şerefe altlığının adeta korint başlığa benzer bir düzenlemeye sahip olduğu örnekler, 19. yüzyılda karşımıza çıkmaktadır. Bir grup örnek ise İran minarelerini hatırlatır nitelikteki galerili şerefesiyle dikkat çeker. Minarelerin petek bölümleri, gövde de olduğu gibi incelip uzamıştır. Farklı formlardaki taş külah inşası, yine bu döneme özgü bir özelliktir. Alemler, form ve süsleme özellikleri açısından Batılı üslupların etkisiyle şekillenmiştir., In the minarets of Istanbul, it is seen that the features of Classical Ottoman architecture continued in the 17th century. By the 18th century, changes began in the form and ornamentation of minarets with the influence of Western styles. It is seen that the 19th century Istanbul minarets took on a new style that could be noticed at first glance with the changing taste of the period.Minarets have a very fragile structure with their tall and slender architecture. It is seen that the minarets, which were partially or completely destroyed over time for various reasons, were renovated sometimes in their original form and sometimes according to the style of the current period. This makes it difficult to date minarets. In this study, the minarets of the 19th century Istanbul mosques will be evaluated in the context of their general characteristics. It is seen that the minarets have specific features of this century. It is thought that understanding these features will help to determine and date the original structure of the minarets.One of the most notable features of the 19th century Istanbul minarets is that they were built in unity with the Sultan’s pavilion. The pulpit is elongated, sometimes melted into the building and arranged like a part of the facade of the building. Transition segments with bracelets and onion-like forms, which have become more of an ornamental element, are unique to this period. In fact, some minarets do not have a transition segment. In these examples, the minaret rises with the body from the roof level of the building. Minaret bodies are tall and slender. Balcony is one of the architectural elements with the most changes in the minarets of this period. The use of bracelets consisting of concave-convex moldings seen in the 18th century under the balconies of minarets continues in this century as well. However, the support of the balcony with consoles is a new feature of the 19th century minarets. Some examples, such as the Emirgan Mosque, Ortaköy Mosque, Hırka-i Şerif Mosque, Dolmabahçe Mosque and Hasan Paşa Mosque minarets, which the balconies are supported by consoles, draw attention with their appearance reminiscent of Corinthian capitals. Another practice encountered in a limited number of examples in this century is the construction of gallery-type balconies with a lead-covered wooden roof. This type of balconies seen in the minarets of Küçük Mecidiye Mosque, Sadabad Mosque, Hacı Küçük Mosque and Üryanizade Mosque indicate the second half of the 19th century. Another feature of the minarets of this century is the construction of stone spire. Stone spire appears especially in minarets built in the second half of the 19th century or renovated during this period.The 19th century Istanbul minarets have a very rich repertoire in terms of ornamental features. In minarets; in addition to floral and geometric motifs, the use of motifs of ancient origin is common. Apart from this, the gothic decoration elements that we encounter in the minarets with a gallery-type balcony are remarkable.

Bu tezin temel amacı, Osmanlı etkilerini izleyerek ve Mehmet Ali Paşa döneminde inşa edilen Mısır cami tasarımlarının kökenini takip ederek, XIX. yüzyıla ait Mısır cami tasarımlarının evrensel özelliklerini tartışmaktır. Çalışmada, Mısır'da XIX. yüzyıla kadar uzanan ve Osmanlı Devleti'ndeki cami tasarımlarının kökenlerini izleyen en önemli cami mimari tasarım tipleri ele alınmıştır. Ayrıca bu mimari özelliklerin Mısır'a ithal eden kanallar sıralanmış ve farklı Osmanlı ve Avrupa kaynaklarından gelen etkenler araştırılmıştır. Osmanlı Devleti ile Mısır arasındaki ilişkiler, Mısır'ın Osmanlılar tarafından fethedilsinden önceki dönemleri de kapsamaktadır. Bu dönemler, Abbâsî Devleti'nin Türk asıllı kumandanlarından Ahmed b. Tolun'un Mısır'a tayin edilmesiyle (868-883) başlamıştır. Daha sonra, I. Selim'in Mısır'a girmesiyle (1517) ortaya çıkan ve Mehmet Ali Paşa ailesinin zamanına kadar uzanan Osmanlı hâkimiyeti söz konusu olmuştur. Mısır'ın bir Osmanlı vilayeti haline getirilmesinden sonra, İstanbul'daki mimarî ve süsleme tarzları ve eski Memlük tarzlarının sentezi Mısır'da yer almaya başlamıştır. Bunun yanı sıra Osmanlı üslubu da Mehmet Ali Paşa dönemi Mısır mimarisi ve süslemesini son derece etkilemiştir. Mehmet Ali Paşa'nın, Osmanlı İmparatorluğu ile olan mücadelesi sırasında kendi adına inşa ettirdiği cami, onun Osmanlı sultanı olma arzusunu ifade etmektedir. Mehmet Ali Paşa'nın Kahire Kalesi'nin içerisinde inşa ettirdiği camide, Osmanlı Klasik Dönem Cami Stili ile benzerlik bulunmaktadır. Özellikle Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman vi ve Sultan Ahmet döneminde yapılan bazı eserlerde bu etki belirgin bir şekilde göze çarpmaktadır. Dolayısıyla Osmanlı Selâtin camileri tipinde inşa edilen ve "Mermer Camii" olarak bilinen Mehmet Ali Paşa Camii, bir taraftan klasik planıyla Osmanlı mimarisinin özelliklerini canlandırırken, diğer taraftan da Batılılaşma Dönemi Osmanlı Mimarisi'nin özelliklerini yansıtmaktadır. The main purpose of this thesis is to discuss the universal characteristics of the XIXth century Egyptian mosque designs by tracing the Ottoman influences and tracing the origins of the Egyptian mosque designs built during the reign of Mehmet Ali Pasha. In this study, the most important mosque architectural design types, which date back to the XIXth century in Egypt and trace the origins of mosque designs in the Ottoman Empire, are discussed. In addition, the channels that imported these architectural features to Egypt were listed and the factors coming from different Ottoman and European sources were investigated. The relations between the Ottoman state and Egypt date back to an early period, beginning with the assignment of Ahmed b. Tolun to Egypt (868-883). After Egypt was made an Ottoman province, the architectural and ornamental styles in Istanbul and the old Mamluk styles began to take place in Egypt, as well as Ottoman styles had a profound influence on all types of architecture of the Mehmet Ali Pasha period. As a result of this, the mosque that Mehmet Ali Pasha built during the struggle for independence from the Ottoman Empire aims to express his desire to become the new Ottoman sultan. This mosque is equally well expressed in its Glorious Ottoman past, in the classical style of the mosque and its location in Cairo Citadel. Therefore, Mehmet Ali Mosque, known as the "marble mosque", built in the type of Ottoman Selâtin mosques, revives the features of Ottoman architecture with its classical plan.

Fatih Dönemi vezirlerinden Rum Mehmed Paşa’nın kökeni hakkında kesin bir bilgi bulunmamakta, dönem kaynaklarında birbirinden farklı malumatlara yer verilmektedir. Hakkında en yaygın söylem; zulüm eden bir vezir olduğu üzerinedir ki tartışmalı siyasi kimliği tarih yazınında bu söylem üzerine inşa edilmiştir. Rum Mehmed Paşa kısa süreli siyasi yaşamında, Osmanlı Mimarlığının gelişim evresinde azımsanamayacak değere sahip olan yapıların baniliğini üstlenmiştir. Fatih dönemi vezirlerinden Mahmud Paşa ve İshak Paşa’nın ardından en çok vakfiyeye sahip olan vezirdir. Üsküdar, Tire ve Bademiye’de olmak üzere üç cami, üç hamam, üç medrese, imaret, çarşı, bedestenler ve bir su kemerinin baniliğini üstlendiği bilinmektedir. Söz konusu yapılardan Üsküdar’da inşa edilen Rum Mehmed Paşa Cami ve Türbesi, Tire’de ismini taşıyan cami ve türbe, Üsküdar’daki külliyesine gelir sağlaması için inşa edilen Manisa Bedesteni 15. yüzyıldan günümüze ulaşan yapılarıdır. Ancak Rum Mehmed Paşa halka ihanetle kayda geçen siyasi hayatında menna’ın lilhayr, hayır engelleyici olarak anılmıştır. Bu bağlamda bani kimliği ihtilaflı siyasi aktörlüğünün gölgesinde kalmaktadır. Bu çalışmada, Fatih döneminin hayır bilmezliği ile tenkit edilmiş vezirinin eserlerine yer verilmektedir. Çalışma; Rum Mehmed Paşa’nın inşasını üstlendiği ve günümüze ulaşabilen yapılarına odaklanmakta, söz konusu yapıların plan, kurulum ve tezyinatı ele alınmaktadır. Çalışma sonunda; Rum Mehmed Paşa’nın ulaşılabilen/erişilebilen tartışmalı yaşam öyküsünün yol göstericiliğinde; yapı ve siyasi kimlik arasındaki bağ tartışılmaktadır., There is no definite information about the origin of Rum Mehmed Pasha, one of the viziers of the Fatih Period, and different information is given in the sources of the period. The most common discourse about him is that he was a cruel vizier, and his controversial political identity was built on this discourse in historiography. In his short-term political life, Rum Mehmed Pasha undertook the patronage of structures that had a considerable value in the development phase of Ottoman Architecture. After Mahmud Pasha and Ishak Pasha, who were viziers of the Fatih period, he was the vizier who had the most endowments. It is known that he undertook the sponsorship of three mosques, three baths, three madrasas, soup kitchens, bazaars and an aqueduct in Üsküdar, Tire, Bademiye. Among these structures, the Rum Mehmed Pasha Mosque and Tomb built in Üsküdar, the mosque and tomb bearing his name in Tire, and the Manisa covered bazaar, which was built to provide income for the complex in Üsküdar, are the structures that have survived from the 15th century. However, Rum Mehmed Pasha was referred to as “menna’in lilhayr”, withholder of good, in his political life, which was recorded as betrayal to the public. In this context, the identity of the patron remains in the shadow of her controversial political actor. In this study, the works of the vizier of the Fatih period, who was criticized for his cruelty, are included. This study focuses on the structures that Rum Mehmed Pasha undertook to build and which have survived to the present day, and the plan, installation and decoration of the structures in question are discussed.

Tasavvufî kimliğiyle ön plana çıkan Bursa'da inşa edilen tarikat yapıları, şehrin mimari karakterini oluşturan eserlerdendir. 18. yüzyılda Hekimoğlu Ali Paşa tarafından vakfedilen Numaniye Dergâhı, günümüze ulaşan tarikat yapıları arasında özgünlüğünü korumasıyla ilgi çekmektedir. Bu çalışmada Bursa Numaniye Dergahı'nın malzeme, teknik, mimari elemanlar ve süsleme unsurları bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. The sect structures built in Bursa, which stands out with its Sufi identity, are among the works that make up the architectural character of the city. The Numaniye Lodge, which was dedicated by Hekimoğlu Ali Pasha in the 18th century, attracts attention with its originality among the lodge structures that have survived to the present day. In this study, it is aimed to examine the Bursa Numaniye Lodge in terms of materials, techniques, architectural elements and ornamental elements.

Bu çalışmayla; İstanbul’da fetihten cumhuriyetin ilanına kadar 1453-1923 yılları arasındaki süreçte yapılan minarelerde kaide ile gövde arasında geçişi sağlayan pabuç bölümünde kullanılan geçiş şekillerinden üçgenli geçişlerin geometrisi incelenmiş; farklı şekilde yenilenen, rekonstrüksiyonu ve restorasyonu yapılanlar tespit edilmiş, üçgenli geçişli pabuçlarda özgünlük sorunu oluşturan değişimler belirlenmiştir. Bu çalışma, daha önce sınırlı sayıda minareyle yapılan incelemelerden farklı olarak mevcut olan ve kaynaklarda fotoğrafları bulunan 1453-1923 tarihleri arasında inşa edilmiş İstanbul’daki tüm minareleri kapsayacak şekilde yapılmıştır. Minarelerin pabuç bölümü incelenmiş, tüm geçiş şekilleri ve üçgenli geçişli olanların geometrilerinin tespiti amaçlı çizimleri gerçekleştirilmiş, gruplara ayrılmış ve tablolar haline getirilmiştir. Bu tablolarda İstanbul Minareleri; cami ve mescit büyüklüklerine göre dört grup olarak ve Osmanlı Mimarisi Dönemleri içerisinde ele alınmıştır. İstanbul Minarelerinin günümüze kadar gelebilmesi; bakım, onarım ve korumanın tüm dönemlerde etkin olduğunu göstermektedir. İstanbul Minarelerinde özgünlük/değişmişlik durumu; ilk yapım tarihinden itibaren 1923 yılına kadar geçirdiği onarımlar ve 1923 yılından günümüze kadar yapılan onarım ve restorasyonlar sonucu oluşanlar olmak üzere iki farklı şekildedir. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde onarımlarda yapılan müdahaleler çoğu zaman devrinin izlerini taşıdığı için kolayca ayırt edilmekte, uzmanlara her dönemi ayrıntılı olarak görme olanağı sağlamaktadır. Cumhuriyet Dönemi’ndeyse her dönemin kendi içerisinde değerlendirilip korunması yönünde uygulamalar yerine, bazen ilk yapım dönemine döndürme eğilimi ağırlık kazanmış, böylece özgün olduğu dahi düşünülebilen yanıltıcı uygulamalar ortaya çıkmıştır. Üçgenli geçişli minare pabuçlarının, Cumhuriyet Dönemi başlangıcıyla bugünkü durumları arasındaki farklılıklar belirlenmiş, özgünlük sorunları değerlendirilmiştir., This essay examines the triangular geometry of the transitional segments of minarets, which enable the connection of the pulpit with the body shaft; especially the ones from the conquest till the republic era (1453-1923). Additionally, reconstructed and renovated transitional segment examples are pointed out and intervention issues regarding authenticity problems are determined.The content of this study, differing from the previous examinations which are done with a limited number of minarets, involves all the minarets in Istanbul, constructed between 1453 and 1923; that are still in existence and which have record photos in the archives. In the study, the pedestal part minarets are studied, survey drawings of all transitional forms, including the triangular ones are executed and these drawings are grouped and indicated on the charts drawn. On those tables, the minarets are evaluated in four groups depending on the sizes of related mosque and masjids and depending on the specific era of the Ottoman Architecture.Among the total of 658 minarets in Istanbul that are recorded, 420 minarets which were capable of being studied thanks to sufficient existing photographical data, were studied and the geometrical transitional forms were analysed then the minarets have been classified into related architectural periods. It has been found that 246 of the minarets were triangular, 59 were pyramidal, 15 were conical, 35 were onion-shaped, 52 were with mouldings and 13 were with special features. It has also been established that triangular transitional forms were used in all periods, pyramidal ones were used in all the periods except the Tulip Period, conical and bulbous ones were used in starting from the Baroque Period, moulding-cornice type ones, started in the Empire Period. 38 of the triangular transitional segments were found to have planar triangular geometry whilst 182 have simple triangle rows; both on corners and around the transition segment and 25 have diamond shaped frames around the transition segment. The survival of minarets in Istanbul until present time, indicates that the maintenance, repair and conservation had been applied efficiently at all times. The minarets of Istanbul are classified in 2 periods, in terms of authenticity and applied intervention, as before and after 1923, to the current date. The interventions that belong to the Ottoman Era, mostly have traces of its time and can easily be distinguished by the experts, enabling them to see what is being done in detail at each period. As the regular earthquakes and fires of Istanbul are well known, buildings have been repaired and/or renovated without delay. On the other hand, during the Republic Era, instead of evaluating the building according to its specific period and then deciding on the conservation approach/extent; the approach of renovating the building to the original; brand new status had been adopted at times, which make later judgements about authenticity a lot more difficult. The differences between the beginning of the Republic Period and the present situation of the triangular transitional pedestals of the minarets were determined, and the problems of authenticity were evaluated.

In the studies conducted in recent years, examples showing that mosques with painted decoration and having quite plain architecture, which had a wide area of usage among public in Denizli and nearby cities, particularly in rural regions, continue to nowadays after the Republic period, have been encountered. One of these examples where the ornamentation comes into prominence instead of the architecture is Denizli Çameli Güzelyurt Tahtalı Mosque. Construction date of Tahtalı Mosque in Güzelyurt quarter of Çameli district of Denizli is 1956 and its ornamentation date is 1961. Besides the dates recorded within the ornamentation panels, placing name and hometown of the craftsman and miniaturist is a quite different implementation. In addition, it is also highly remarkable that these information are written on very apparent places, big in size and in Turkish characters, indeed, this is an implementation not encountered in mosques of Ottoman period. Güzelyurt Tahtalı Mosque is highly similar to late period mosques with painted decoration in terms of its sizes, materials, inner and outer roofing system and mostly for its ornamentations. The mosque, being different from the mosques with painted decoration built in Ottoman period, is a structure with a rectangle in depth plan without naves sitting on wooden columns. Painted decorations are encountered on the south front of last communion place and sanctuary of the mosque. The ornaments of Güzelyurt Tahtalı Mosque diverged from each other via the writ strip on its east and west walls, the writ strip did not continue on south and north walls of the mosque. While sometimes ornaments were framed with panels, they were placed in a free style sometimes. The ornaments of low and high levels on north walls diverge from each other with women’s gathering-place. They were organized in three levels on the south wall. Mihrab of the mosque we examine was ornamented in a quite attentive way as similar with the mosques of the Ottoman period with painted decoration. Within the painted decorations which were made with madder, far from perspective and in a miniature style brushing technique was used, however, printing technique was also used in the least on these ornaments. In conclusion, although Güzelyurt Tahtalı Mosque differs from the mosques we encounter in Ottoman Empire’s last periods, especially in rural regions in and around Denizli with its plan, it is a continuation of the tradition of mosques with painted decoration started in the second half of 18th century and kept ongoing in 19th century. The mosque, despite of the difference on its plan type, shows a high similarity with the late period mosques in respect to its small size structure, vertical rectangle space it covers, straight wooden covered ceiling, inclined roof covered with tiles and material. In addition to this, with its two dimensional painted decorations made with madder, representing a certain period, consisting of plantal, geometric, writ, architectural depictions and symbolic motifs it is very important to show that mosque ornamentation tradition of Ottoman late period was continued by public after the Republic period as well. [TR: Batı sanatının etkilerinin Osmanlı sanatında en belirginleştiği alan olan süsleme, 19. yüzyılda eski geleneklerle yeninin bir kaynaşmasını sunmaktadır. En küçük yerleşim birimlerine kadar yayılan bu süsleme Cumhuriyet Dönemi sonrasında da aynı geleneğin devamı şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Denizli Çameli İlçesi Güzelyurt Mahallesi Tahtalı Camii bu geleneği, plan olarak olmasa da mimari ve süsleme açısından günümüzde de sürdüren örneklerden biridir. 1956 yılında inşa edilmiş ve 1961 yılında süslemeleri yapılmış Güzelyurt Tahtalı Camii derinlemesine dikdörtgen planlı, beden duvarları üzerine oturan düz ahşap tavanlı camilerdendir. Boyutları, malzemesi, örtü sistemi bakımından geç dönem Osmanlı camileriyle büyük bir benzerlik göstermektedir. Caminin son cemaat yeri ve harim mekânında yer alan kalemişi süslemeleri perspektiften uzak, minyatür tarzındadır. Kök boyalarla yapılan süslemeler fırça ve baskı tekniğinde parlak ve canlı renklere sahiptir. Süslemeler, Osmanlı Dönemi’nde yapılan kalemişi süslemeli camilerde karşılaştığımız, bitkisel ve geometrik motifler, yazı, mimari ve sembolik tasvirlerden oluşmaktadır. Güzelyurt Tahtalı Camii, 18. yüzyıldan başlayarak 19. yüzyılda da devam eden belli bir süsleme repertuvarına sahip kalemişi süslemeli cami geleneğinin 20. yüzyılın ikinci yarısında da ufak farklarla devam ettiğini göstermesi açısından önemlidir. Bu çalışma ile günümüzde terk edilmiş kullanılmayan bir yapı durumundaki camiye dikkat çekilerek, değerinin anlaşılması amaçlanmaktadır.]

Historical data on where the Tomb of Ghazi Mestan is relatively less than the Tomb of Hudavendigar and this knowledge can be obtained from a few publications. Based on the documents from the Ottoman Archive, the fact that the Ghazi Mestan Tomb was rebuilt from the foundation due to its irrecoverable state at the beginning of the 20th century has been disclosed for the first time with the current study. The resources also show that the building date of the tomb was either the 14th or 16th century and that it was constructed as an open tomb in the beginning, and then was turned into a closed one, thereby estranging a lot from its first appearance. Having been used by Serbian and Albanian soldiers as a military shelter during the Kosovo War in 1999; eventually the restoration works carried out by Turkish Cooperation and Coordination Agency (TİKA) were completed and it became accessible for visit in 2012. Based on a few documents related to the Ghazi Mestan Tomb in the Ottoman Archive, it can be concluded that the tomb was in a ruined state at the very beginning of the 20th century. Sheikh Hasan, the tomb keeper of Ghazi Mestan Tomb, attempted for a restoration by reporting the ruined state of the tomb to the Centre and asking for assistance from Sultan Abdulhamit II. Thus, in compliance with the decree dated January 1905, they broke grounds of the Ghazi Mestan Baba Tomb accompanied by prayers on July 15, 1905. However, the construction stopped again after breaking grounds for the tomb. Even though when the construction of Ghazi Mestan Tomb completed and became accessible for visitors could not be determined exactly, it is predicted that it was finished before the visit of Sultan Mehmet Reşad’s visit of the tomb on Friday, June 16, 1911, as a part of his Rumelia Tour. Therefore, in the light of the achieve documents, it could be argued that the construction of Ghazi Mestan Tomb started in July 1905 and was completed in 1911 spring. Right after its restoration, the tomb suffered damages during the Balkan War I (1912), Balkan War II (1913) and the First World War started in 1914. Various attempts were made to reorganize the damaged places during the wars and a significant decision was made as a result of the report prepared by Major Hüseyin Hüsnü Bey from Skopje in order to be able to construct the Tomb of Ghazi Mestan independently. The decision was the assignment of Mimar Kemalettin, who was going to be one of the pioneers of National Architecture Movement I during the Republican Era after the collapse of the Ottoman State, as “General Director of Buildings” to Kosovo with the purpose of making necessary explorations for the restorations of Hudavendigar Ghazi martyr’s cemetery and the tomb of Ghazi Mestan. The Directorate of Foundations (Evkâf-ı Hümâyûn Nezâreti) assigned Mimar Kemalettin Bey some other tasks as well during his journey. According to the archive documents, after completing his explorations in Pristina, Mimar Kemalettin Bey was supposed to go to Vienna to explain the issues related to the plan about the cemetery field allocated for Muslims in Vienna at the Embassy. After Vienna, he would also inspect/check the recently built tomb of Gül Baba, one of the famous Ottoman Ghazis, in Pest. No other document in the achieve related to the outcome of Mimar Kemalettin’s assignment has been found. [TR: Hüdavendigar Gazi’nin bayraktarı olan Gazi Mestan’ın Kosova’da medfûn olduğu türbesinin 20. yüzyıl başında yeniden inşa edilmesine ilişkin Türk ve Dünya yazınında bugüne kadar herhangi bir çalışmanın yapılmamış olduğunun görülmesi bu araştırma makalesinin hazırlanmasını gerekli kılmıştır. Son restorasyonu 2012 yılında TİKA tarafından gerçekleştirilen türbe hakkında oldukça az sayıdaki yayınlar taranmış, türbenin yüzyılın başında yeniden inşa edilmesine ilişkin süreci, Osmanlı Arşivi’nde tespit edilen belgeler ışığında yazılmıştır. Yapılan arşiv okumalarında, türbenin inşa masrafları, inşa süreci ortaya koyulmuş, Sultan Reşat’ın Kosova ziyareti öncesinde yapının inşaatının tamamlandığı düşüncesi ortaya çıkmış, bu görüş aynı tarihlere ait fotoğraflarla da desteklenmiştir. Yapının inşaat defteri, inşaat komisyonu raporu ve keşf-i evvel/keşf-i sani defteri gibi esas veri kaynakları, Osmanlı Arşivi’nde erişime açılan belgeler arasında henüz tespit edilememiştir. Bununla birlikte, kurumlar arası yapılan yazışmalar, Meclis kararları, türbe/bölge ile ilgili raporlar, dilekçeler ışığında Gazi Mestan Türbesi’nin inşasına yönelik bulgular ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Türbenin inşa edilmesinden yaklaşık beş yıl sonra, hem Hüdavendigar Gazi Şehitliği hem de Gazi Mestan Türbesi onarımları için gerekli keşifleri yapmak amacıyla 1916 yılında Mimar Kemalettin’in bölgeye gönderilmek üzere görevlendirilmesine yönelik Meclis kararları da konu içerisinde değerlendirilmiştir.]

Nowadays, the architect is moving away from the concept of structure system and the engineer from the concept of form. Mimar Sinan’s works which left mark on the 16th century, are good examples of considering, analyzing, and evaluating these two disciplines together. The structural art which was put forward and established towards the end of the 20th century, is rather than a pure art, centralizing the principles of economy, efficiency and elegance in design. This concept offers a new perspective in terms of current understanding of the design principles of Sinan and the quality of his works. In this study, Sinan’s contributions to the structural art, the design principles of his mosques and geometry-form-structure relationship were examined. His mosques were evaluated through the legacy he inherited, models, and his own works. Sinan lived in the 16th century Ottoman Empire and worked as the chief architect for 50 years. His unique architectural solutions have been the subject of many studies. In this period, a spectacular architectural style was created with non-repetitive, innovative mosque variations and was inherited to future generations. The unique architectural style in Sinan’s mosques with its masonry framework, and polygonal baldachin developments enabled the construction of larger, brighter and holistic spaces than the single-domed mosques built in the early Ottoman period. Hiding piers and buttresses within upper flats, galleries and stairs are efficient and functional solutions. The minarets located at the corners of the mosques are also the solutions in this context, as being load-bearing elements. Suleymaniye in four-pierred mosques and Selimiye in eight-pierred mosques stand out with their size and architecture. Having a similar plan scheme, Suleymaniye Mosque is higher than Hagia Sophia Mosque in proportion to the diameter of the dome. In this way, the dome load is transferred to the base in stages. With the increase in the pier/ dome area ratio, the main arches were thickened, and the outer thrust of the dome was prevented with the support of weight towers and dome buttresses. Thus, the solution of the two semi-domed plan schema first seen in Hagia Sophia was safely finalized. Suleymaniye Mosque is more elegant than El Escorial Monastery and St. Peter Cathedral which are sembolically equivalent in terms of wall thickness, dome thickness and pier area in proportion to the diameter. Among all other domed structures have been compared, Selimiye Mosque has the lowest height and smallest floor area in proportion to the diameter of the dome. Despite the same dome diameter, the pier area is approximately a quarter of Hagia Sophia’s and nearly half of St. Paul Cathedral’s. The total weight of baldachin and dome of Selimiye is half that of St. Paul’s. The ratio of dome (load) to baldachin (structure system) weight in Selimiye is much lesser than St. Paul. Besides, Hagia Sophia, St. Peter, and St. Paul couldn’t be completed for many years due to design problems; sections were enlarged and re-designed by different architects in different periods. Comparisons and evaluations based on drawings and calculations show that, Suleymaniye and Selimiye are more economic, efficient and elegant in terms material used, element size and construction period in comparison to Hagia Sophia, El Escorial, St. Peter, and St. Paul. To sum up, Sinan mosques are extraordinary in the structural art of domed masonry structures. [TR: Günümüzde mimar strüktür kavramından; mühendis ise form kavramından gittikçe uzaklaşmaktadır. 16. yüzyıla damgasını vurmuş olan Mimar Sinan eserleri bu iki disiplini birlikte ele alma, inceleme ve değerlendirme hususunda iyi birer örnektir. Ayrıca 20. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan yapı mühendisliği sanatı kavramının Sinan’ın tasarlama eylemi ve eserlerindeki nitelikleri anlama hususunda günümüz açısından yeni bir perspektif sunduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada Sinan’ın yapı mühendisliği sanatına katkıları incelenmiş, camilerindeki tasarım ilkeleri, taşıyıcı sistem-oran; bir başka deyimle geometri-form-strüktür ilişkisi üzerinden analiz edilmiştir. Onun yapı mühendisliği sanatına katkıları devraldığı miras, modeller ve kendi eserleri üzerinden ele alınmıştır. Kubbeye dayalı özgün bir üslup, yığma bir iskelet ve çokgen çardaklarıyla önceki Osmanlı camilerinden daha geniş, aydınlık ve bütüncül mekânlara erişildiği görülmektedir. Sinan döneminin en büyük camilerinden olan Süleymaniye ve Selimiye; Ayasofya, El Escorial, St. Peter ve St. Paul gibi önemli kâgir kubbeli yapılarla kubbe çapına oranla kullanılan malzeme miktarı, eleman kesitleri ve boyutlar bakımından ayrıca karşılaştırılmıştır. Çizim ve oransal hesaplamalara dayanan analizlerde, Sinan camilerinin kâgir kubbeli yapı sanatı adına dayanım, verimlilik ve zarafet yönleri vurgulanmıştır.]

Osmanlı mimarisi ve sanatının izleri, Anadolu’nun yanı sıra devletin hüküm sürdüğü Ortadoğu, Afrika, Avrupa gibi farklı coğrafyalarda da görülmektedir. Balkan toprakları da tıpkı diğerleri gibi, Osmanlı’nın yaklaşık beş yüzyıl boyunca süren hakimiyeti esnasında sayısız eserin bırakıldığı yerlerden biridir. Yakova merkez ve köylerindeki günümüze ulaşmış mimari eserleriyle ve 1999 Kosova Savaşı’nda aldığı ağır hasara rağmen hala daha canlılığını koruyan çarşılarıyla Türk şehir dokusunu günümüze taşıyan merkezlerin başında gelir. Balkan coğrafyasındaki savaş, istila, doğal afetler gibi yaşanmış olan olumsuzluklar nedeniyle yapıların büyük çoğunluğu yok olmuş; varlığını sürdürenler ise, geçirdikleri onarımlarla günümüze ulaşmışlardır. Yakova’nın Rugova köyünde kitabesine göre 1580 yılına tarihlenen Hasan Ağa Camii de geçirdiği onarımlarla günümüze ulaşmış yapılardan biridir. Makalede cami mimari ve süsleme özellikleri ile tanıtılarak, hazırlanan rölöve ve restitüston planıyla da inşa evreleri tartışılıp değerlendirilmiştir. Kosova’nın merkezden uzak köylerinde camilerin hemen hepsi, Anadolu’da da yaygın bir şekilde görüldüğü gibi, dikine dikdörtgen planlı düz ahşap tavanlı ve ahşap kubbeli olarak inşa edilmişlerdir. Rugova köyünde yer alan Hasan Ağa Camii; merkezi plan şemasına sahip harimi ile diğer köy camilerinden ayrılmakta ve merkezdeki yapılarla da boy ölçüşmektedir., The traces of Ottoman architecture can be seen in various geographies such as Middle East, Africa, and Europe as well as in Anatolia. Balkan Peninsula, like others, is one of the places where countless valuable works of architecture were left from the Ottoman period which took around five centuries. Kosovo remained under the Ottoman rule from 1389 until the 1912-1913 Balkan wars and it houses many examples of religious and civil architecture that have survived to the present day from that period. The fact that the Muslim population is more concentrated in Kosovo compared to other Balkan countries has been effective in the preservation of these architectural works.Hasan Aga Mosque is situated in the village of Rogovo, which is 15 km from the city of Gjakova, located in the western part of the Republic of Kosovo. The mosque is a part of a complex, consisting of madrasah, school, soup kitchen, hammam and tower house buildings. Mosque dates to 1580-81 according to its inscription written by the Skopje poet Valihi, and it was built by the grand vizier Yemişçi Hasan Pasha, who is known to be of Albanian origin. Today, the building consists of a rectangular-planned prayer hall with a minaret on the north end of the western façade, and a last prayer hall to the north, which consists of a closed section that is wider than the harim, and a porch in front of it. The harim, which has a transverse rectangular plan, is covered with a dome in the middle and two-barrel vaults on both sides extending from east to west. The dome rests on the main walls in the north and the south, and on the walls carrying the vaults in the east and the west.An early monumental mosque of central dome rising on a hexagonal infrastructure in Ottoman architecture is Edirne Üç Şerefeli Mosque, dated to 1477. Sinan Pasha (1555) and Atik Valide (1586) mosques in Istanbul are among the contemporary examples of the Rogovo Hasan Aga Mosque in Anatolia, with their central domed plans on a hexagonal scheme and spaces enlarged on both sides of this dome. Kara Ahmed Pasha (1555) and Kadırga Sokollu (1571) mosques are similar with their central domes in hexagonal scheme.Architectural works built by the Ottoman rulers, supported by rich foundations in the Balkans and Kosovo are mostly located in the city centers. These mosques in city centers of Kosovo are usually single-domed square buildings with a portico to the north. Despite the structures with a vertical rectangular plan, flat wooden ceilings, and wooden domes, covered with hipped roofs, were built by the local people and local craftsmen, mostly in villages far from the local authority, as well as the city centers.Hasan Aga Mosque in Rogova village of Gjakova with its central domed plan scheme rising on a hexagonal structure is unique both because it is the only representative of its contemporaries in the capital of the empire in Kosovo but also it is in a village far from the center. It is possible to explain this situation with the desire to serve and develop the Rogovo village where the founder of the building, Hasan Aga, known by the nickname “Yemişçi” and a grand vizier of Albanian origin, was born and grew up.