Search

Met het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) legt het ministerie van LNV wel de te halen beleidsdoelen vast, maar laat de uitvoering over aan gebiedspartijen. Die stuiten echter op allerlei vragen en problemen. Alterra bracht de praktijk van gebiedsprocessen in kaart en ondersteunt betrokkenen.

In opdracht van het ministerie van LNV en in samenwerking met de provincie Overijssel is dit advies opgesteld. Er is een geplande Robuuste verbindingszone Holterberg-Haaksbergerveen, met het hoogste ambitie niveau B3. Deze verbinding zou moeten fungeren als bosverbinding, met grasland en klein water. LNV Directie Oost met de provincie Overijssel heeft verzocht te onderzoeken wat de effecten zijn op het functioneren van de verbinding. In de analyse is gekeken naar de ambitie voor de Robuuste verbindingszone, waarin niet alleen mobiele diersoorten maar ook weinig mobiele dieren en planten een geschikte leefomgeving en migratieroute moeten vinden.

In opdracht van het ministerie van LNV en in samenwerking met de provincie Overijssel is dit advies opgesteld. Er is een geplande Robuuste verbindingszone Holterberg-Haaksbergerveen, met het hoogste ambitie niveau B3. Deze verbinding zou moeten fungeren als bosverbinding, met grasland en klein water. LNV Directie Oost met de provincie Overijssel heeft verzocht te onderzoeken wat de effecten zijn op het functioneren van de verbinding. In de analyse is gekeken naar de ambitie voor de Robuuste verbindingszone, waarin niet alleen mobiele diersoorten maar ook weinig mobiele dieren en planten een geschikte leefomgeving en migratieroute moeten vinden.

Gebiedscommissies hebben al jaren een belangrijke rol in de uitvoering van beleid voor het landelijk gebied. Provincies benadrukken graag dat de gebiedscommissies uitvoerders zijn van het beleid. Dat de commissies juist ook goed in staat zijn om beleidsopgaven te formuleren, is daardoor op de achtergrond geraakt. En dat is jammer vinden onderzoekers Wiebren Kuindersma en Marian Stuiver. Dit artikel is gebaseerd op Alterra onderzoek "Met vereende krachten" (2010)

Dit proefschrift heeft als doel te beschrijven hoe overheden en niet-overheden in de loop der tijden het Nederlandse natuurbeleid heben vorm gegeven om te bepalen of er sprake is van een verschuiving in sturing (governance shifts), een omgekeerde verschuiving of geen verschuiving. Gebruik is gemaakt van beleidsarrangementen, bestaande uit vier dimensies: actoren, discours, macht en spelregels

Spatial planners are expressive people. They often use landscape concepts, being metaphors that refer to landscape ideas and planning principles. Examples are Green Heart, Nature Pearls and the Camelisation of landscapes. Such landscape concepts seem ‘innocent’ but are ‘guilty’ of powerful effects. The power of a landscape concept is rooted in its colourful, rhetorical and multiple nature, in combination with the drives and political practice of its users. Accordingly, the first part of this study provides a theoretical or philosophical reflection on the use of landscape concepts in spatial planning, including views of Foucault, Deleuze and Latour. The effect of a landscape concept can be subtle and unexpected. For example, media indirectly couple assumptions about 'good planning' to the concept of National Landscape, i.e. the limited ideal of open landscapes. Using a concept also provides opportunities: it can be used for bonding people and promoting landscapes. For example, the concept Waterpark in a vision for the Dutch IJmeer region was a flexible and informal concept. This allowed the organisations involved to identify with the concept and bundle interests, although it was a temporarily success. The second part of this study provides more insight into Dutch regional planning practice and the use of landscape concepts. Finally, this study discusses the benefit of a 'will to connect' by planners in contrast to a 'will to control'. Het doel van deze studie is om de aard van landschapsconcepten in de ruimtelijke planning en de werking in de Nederlandse planningspraktijk te onderzoeken. In een eerste casestudie (Het Groene Woud) wordt nader onderzocht hoe landschapsconcepten, met hun kleurrijke aard, in de praktijk worden gebruikt om landschappen te beschrijven. De tweede case betreft het gebruik van vier sleutel-concepten uit een gezamenlijke ruimtelijke visie voor de IJmeer regio: Waterpark, Noordvleugel, Dubbelstad en Ecologische Mainport. In de derde case van deel C wordt het subtiele succes van het landschapsconcept Plan Ooievaar in de Nederlandse planningspraktijk uitgewerkt

Dit proefschrift heeft als doel te beschrijven hoe overheden en niet-overheden in de loop der tijden het Nederlandse natuurbeleid heben vorm gegeven om te bepalen of er sprake is van een verschuiving in sturing (governance shifts), een omgekeerde verschuiving of geen verschuiving. Gebruik is gemaakt van beleidsarrangementen, bestaande uit vier dimensies: actoren, discours, macht en spelregels

In dit document vatten we samen wat de LNV-helpdeskvraag getiteld ‘Plan van aanpak; behoefte en haalbaarheid vervanging HELP-tabellen’ heeft opgeleverd. Vanuit de praktijk van landbouw en waterbeheer wordt steeds meer gevoeld dat de HELPtabellen verouderd zijn. De HELP- en TCGB-tabellen houden geen rekening met moderne bedrijfsvoering, mest- en milieuwetgeving, melkquota, flexibel peilbeheer en extreme weersomstandigheden. Daardoor ontstaat minder draagvlak voor de afwegingen in gebiedsprocessen en schadebeoordelingen. Het is niet op voorhand duidelijk of en hoe de vervanging van HELP-tabellen door nieuwe tabellen (of door een ander systeem) realiseerbaar is.

In hoofdstuk 8 van de Natuurbalans 2009 wordt ingegaan op de dilemma’s en barrières in de praktijk van het natuur- en landschapsbeleid. De realisatie van dit beleid is grotendeels gedecentraliseerd naar provincies. De feitelijke uitvoering vindt vaak weer plaats in gebiedsprocessen. Onderzocht is wat de betekenis is van deze decentralisatie in het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied om de natuur- en landschapsdoelen van het Rijk te realiseren. Hiervoor zijn literatuurstudies en interviewronden in gebiedsprocessen uitgevoerd. Dit document biedt achtergrondinformatie over de tekst in de Natuurbalans.

Sinds 2007 is het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) het nieuwste wapen in de strijd tegen vastgelopen beleidsprocessen en bureaucratisering in het plattelandsbeleid. Decentralisatie van instrumenten en geld naar provincies, zevenjarige prestatiecontracten en meerjarenprogramma’s moeten de uitvoering van dit beleid stimuleren. Het ILG omvat twee sturingswerelden: gebiedsgerichte samenwerking (governance) en contracten (prestatiesturing). Maar, gaan deze werelden in de praktijk ook samen? Het belang van gebiedsprocessen voor natuur en landschap, burger en boer

Noord- en Midden-Limburg kennen een ontginningsgeschiedenis waarbij de eisen van landbouwkundig gebruik voorop hebben gestaan. Afvoer van overtollig water stond centraal. De natuurlijke beken zijn daarbij niet gespaard. Ook die moesten worden gekanaliseerd om aan de afvoernorm te voldoen. De samenleving stelt nu andere eisen aan de leefomgeving en dus ook aan het grondgebruik. Ruimtelijke ordeningsplannen met hernieuwde functietoekenning en daarop afgestemde herinrichtingprojecten zijn aan de orde van de dag. Meanderende beken terug in het landschap zijn het resultaat. De aangebrachte diversiteit leidt tot verbluffende resultaten als het gaat om waterkwaliteit en om het ecosysteem dat zich in en om de beek ontwikkelt. Samen met de provincie, als verantwoordelijke om de Rijks-natuurdoelen te realiseren en als ILG-gebiedsregisseur gaan we nu voor een integrale gebiedsaanpak in de beekdalen.

Sinds 2007 is het Investeringsbudget Landelijk Gebied het nieuwste wapen in de strijd tegen vastgelopen beleidsprocessen en bureaucratisering in het plattelandsbeleid. Het omvat twee sturingswerelden: gebiedsgerichte samenwerking (governance) en contracten (prestatiesturing). Gaan deze werelden van "processen" en "resultaten" in de praktijk samen?

Sinds de Europese Commissie de Catalogus groenblauwe diensten heeft goedgekeurd, is het eenvoudiger om groenblauwe diensten te organiseren. In de Quick Response functie van de WOT Natuur & Milieu is een korte verkenning uitgevoerd van de mate waarin groenblauwe diensten worden ingezet. Daaruit blijkt dat overheden nog weinig mogelijkheden bieden om groenblauwe diensten te leveren. Provincies zijn terughoudend in het vrijmaken van extra budget voor groenblauwe diensten. Tegelijkertijd blijken agrariërs over het algemeen wel bereid om groenblauwe diensten te verrichten. Daar waar mogelijkheden bestaan groenblauwe diensten aan te bieden, overtreft het aanbod het beschikbare budget.

Nederland heeft vijf gebieden in het Nederlandse deel van de Noordzee bij de EU aangemeld als potentieel te beschermen gebieden. Maar waarom gebiedsbescherming, waarom juist deze gebieden en hoe zijn de grenzen van deze gebieden vastgesteld? De bodemgesteldheid en de biodiversiteit van bodemdieren en vogelwaarden hebben hierbij een doorslaggevende rol gespeeld. Van deze vijf gebieden is duidelijk dat ze aan internationale criteria voor bescherming voldoen, maar zijn er nog meer gebieden waarvoor dat zou kunnen gelden? Inleidend artikel bij het themanummer "De Noordzee"

In de provincie Limburg is er steeds meer discussie tussen overheden, de landbouwsector en maatschappelijke organisaties over de inrichting van het landelijk gebied in relatie tot de landbouwproductieruimte en andere maatschappelijke gewenste opgaven (groene, blauwe, maar ook rode opgaven). De provincie Limburg wilde graag door uitvoering van een strategisch onderzoek inzicht en ondersteuning in de vraag welke maatregelen en instrumenten ontbreken c.q. tekortkomen in het provinciale beleid om de landbouwsector in Limburg taken voor de (mede)realisatie van landschap, natuur, milieu en wateropgaven met verve op te laten pakken. In dit rapport wordt verslag gedaan van dat onderzoek. There has been increasing discussion between government authorities, the agricultural sector and social organisations in the province of Limburg about rural management with respect to the area required for agricultural production and other socially desirable objectives (green, blue as well as red issues). Using strategic research, the province of Limburg wanted to gain insight and support regarding the measures and instruments that were lacking or not sufficiently available in provincial policy to enable the agricultural sector in Limburg to dynamically take on tasks to achieve landscape, nature, environment and water objectives. This report discusses that research.

Voor het beleidskader fosfaat van de Provincie Limburg zijn kaarten geproduceerd van Noord- en Midden-Limburg met de stroomgebieden, die prioriteit verdienen bij de aanpak van de fosfaatproblematiek op basis van de criteria oppervlaktewaterkwaliteit, natuur en verdroging, en risico van overstroming van daarvoor kwetsbare natuur. Van deze stroomgebieden is vervolgens van alle geregistreerde landbouwpercelen het risico op fosfaatuitspoeling naar het oppervlaktewater op basis van hydrologie in kaart gebracht. Deze kaarten zijn vertaald naar de (kosten)effectiviteit van de maatregelen blokkeren van oppervlakkige afvoer, conventionele drainage, diepe samengestelde peilgestuurde drainage en uitmijnen, op basis van modelberekeningen die rekening houden met de fosfaattoestand van de bodem. Ten slotte is per stroomgebied de verwachte (kosten)effectiviteit van vloeivelden in kaart gebracht. Deze kaarten kunnen worden gebruikt om te beoordelen of maatregelen op landbouwpercelen of in een stroomgebied kosteneffectief zijn voor de oppervlaktewaterkwaliteit

Sinds 2007 is het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) het nieuwste wapen in de strijd tegen vastgelopen beleidsprocessen en bureaucratisering in het plattelandsbeleid. Decentralisatie van instrumenten en geld naar provincies, zevenjarige prestatiecontracten en meerjarenprogramma’s moeten de uitvoering van dit beleid stimuleren. Het ILG omvat twee sturingswerelden: gebiedsgerichte samenwerking (governance) en contracten (prestatiesturing). Maar, gaan deze werelden in de praktijk ook samen? Het belang van gebiedsprocessen voor natuur en landschap, burger en boer

Geographical information systems can offer insights into the possibilities for emergency response and the possibilities for self help during a disaster, such as a flooding or explosions. Based on this information, proposed housing areas can be adapted. The building site can be elevated or ‘safe havens’ for shelter can be created. Nevertheless, such information was hardly taken into consideration in local spatial planning practices, especially with respect to flood risks. Local governments did not feel themselves responsible for the reduction of potential flood consequences. As a result, urban developments still take place in flood prone areas. Higher tier governments, safety regions and water boards are therefore called on to pay extra attention to lower-tier governments and to support them through guidelines and recommendation about the management of flood risk and to monitor the implementation of these guidelines and recommendations.

In veel regio’s zijn burgers, bestuurders en ondernemers actief betrokken bij de ontwikkeling van hun omgeving. In het kader van gebiedsplannen wordt gewerkt aan doelen op het terrein van landschap, natuur, landbouw en plattelandsontwikkeling. Hierbij komen uiteenlopende (kennis)vragen naar boven. De kennisvragen worden vaak ad hoc gesteld en men weet vaak niet waar men terecht kan. In een aantal regio’s in Nederland wordt dit verschijnsel onderkend en groeit het besef dat het zoeken naar de antwoorden op deze kennisvragen een serieuze bijdrage levert aan gebiedsontwikkeling. Hier wordt een verbinding met onderwijs en onderzoek gemaakt. Omdat ook bij de kennisinstellingen steeds vaker wordt gezocht naar manieren om meer praktijkgerichte werken, ontstaan er samenwerkingsverbanden. Deze verbindingen tussen regio en onderwijs en onderzoek rond kennisvragen, noemen we een regionaal kennisarrangement

Bij het maken van inrichtingsplannen in regio's met veel natuur, landschap en landbouw zijn vele actoren betrokken, zoals boeren, inwoners, landschapbeheerders, toeristen, gemeentelijke en provinciale overheden. Deze partijen hebben vaak verschillende belangen en doelstellingen, waardoor niet meteen voor alle partijen het voordeel van een gezamenlijk plan voor de hand ligt. Het in dit artikel beschreven rekenmodel kan ondersteunen bij de besluitvorming. Dit project heeft de meerwaarde laten zien van samenwerking van wetenschappers en gebiedskenners. Een eerste prototype van dit model is verder ontwikkeld in het landinrichtingsgebied Twijzel-Buitenpost

Voor het beleidskader fosfaat van de Provincie Limburg zijn kaarten geproduceerd van Noord- en Midden-Limburg met de stroomgebieden, die prioriteit verdienen bij de aanpak van de fosfaatproblematiek op basis van de criteria oppervlaktewaterkwaliteit, natuur en verdroging, en risico van overstroming van daarvoor kwetsbare natuur. Van deze stroomgebieden is vervolgens van alle geregistreerde landbouwpercelen het risico op fosfaatuitspoeling naar het oppervlaktewater op basis van hydrologie in kaart gebracht. Deze kaarten zijn vertaald naar de (kosten)effectiviteit van de maatregelen blokkeren van oppervlakkige afvoer, conventionele drainage, diepe samengestelde peilgestuurde drainage en uitmijnen, op basis van modelberekeningen die rekening houden met de fosfaattoestand van de bodem. Ten slotte is per stroomgebied de verwachte (kosten)effectiviteit van vloeivelden in kaart gebracht. Deze kaarten kunnen worden gebruikt om te beoordelen of maatregelen op landbouwpercelen of in een stroomgebied kosteneffectief zijn voor de oppervlaktewaterkwaliteit

Noord- en Midden-Limburg kennen een ontginningsgeschiedenis waarbij de eisen van landbouwkundig gebruik voorop hebben gestaan. Afvoer van overtollig water stond centraal. De natuurlijke beken zijn daarbij niet gespaard. Ook die moesten worden gekanaliseerd om aan de afvoernorm te voldoen. De samenleving stelt nu andere eisen aan de leefomgeving en dus ook aan het grondgebruik. Ruimtelijke ordeningsplannen met hernieuwde functietoekenning en daarop afgestemde herinrichtingprojecten zijn aan de orde van de dag. Meanderende beken terug in het landschap zijn het resultaat. De aangebrachte diversiteit leidt tot verbluffende resultaten als het gaat om waterkwaliteit en om het ecosysteem dat zich in en om de beek ontwikkelt. Samen met de provincie, als verantwoordelijke om de Rijks-natuurdoelen te realiseren en als ILG-gebiedsregisseur gaan we nu voor een integrale gebiedsaanpak in de beekdalen.

Nederland heeft vijf gebieden in de Noordzee bij de EU aangemeld als te beschermen Natura 2000-gebieden. Binnenkort moet besloten worden wat, en hoe beschermd gaat worden door het vaststellen van instandhoudingsdoelen en beheermaatregelen. Dit werpt echter veel vragen op. Kan dit wel op dezelfde manier als bij Natura 2000-gebieden op land?

De gebiedscommissie van de Brabantse Delta vraagt zich af of in het lopende gebiedsproces van de Brabantse Wal voldoende uitvoeringskracht wordt gemobiliseerd voor de realisatie van de doelen uit het integrale gebiedsplan. Het gebied staat namelijk onder druk van stedelijke en infrastructurele ontwikkelingen en de verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden rond het gebiedsproces is diffuus. Op basis van een netwerkanalyse en confrontatie van de bevindingen met meer algemene succesfactoren van gebiedsgericht werken, komt de studie tot aanbevelingen voor de gebiedscommissie en de provincie Brabant

De gebiedscommissie van de Brabantse Delta vraagt zich af of in het lopende gebiedsproces van de Brabantse Wal voldoende uitvoeringskracht wordt gemobiliseerd voor de realisatie van de doelen uit het integrale gebiedsplan. Het gebied staat namelijk onder druk van stedelijke en infrastructurele ontwikkelingen en de verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden rond het gebiedsproces is diffuus. Op basis van een netwerkanalyse en confrontatie van de bevindingen met meer algemene succesfactoren van gebiedsgericht werken, komt de studie tot aanbevelingen voor de gebiedscommissie en de provincie Brabant

In hoofdstuk 8 van de Natuurbalans 2009 wordt ingegaan op de dilemma’s en barrières in de praktijk van het natuur- en landschapsbeleid. De realisatie van dit beleid is grotendeels gedecentraliseerd naar provincies. De feitelijke uitvoering vindt vaak weer plaats in gebiedsprocessen. Onderzocht is wat de betekenis is van deze decentralisatie in het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied om de natuur- en landschapsdoelen van het Rijk te realiseren. Hiervoor zijn literatuurstudies en interviewronden in gebiedsprocessen uitgevoerd. Dit document biedt achtergrondinformatie over de tekst in de Natuurbalans.

In de provincie Limburg is er steeds meer discussie tussen overheden, de landbouwsector en maatschappelijke organisaties over de inrichting van het landelijk gebied in relatie tot de landbouwproductieruimte en andere maatschappelijke gewenste opgaven (groene, blauwe, maar ook rode opgaven). De provincie Limburg wilde graag door uitvoering van een strategisch onderzoek inzicht en ondersteuning in de vraag welke maatregelen en instrumenten ontbreken c.q. tekortkomen in het provinciale beleid om de landbouwsector in Limburg taken voor de (mede)realisatie van landschap, natuur, milieu en wateropgaven met verve op te laten pakken. In dit rapport wordt verslag gedaan van dat onderzoek. There has been increasing discussion between government authorities, the agricultural sector and social organisations in the province of Limburg about rural management with respect to the area required for agricultural production and other socially desirable objectives (green, blue as well as red issues). Using strategic research, the province of Limburg wanted to gain insight and support regarding the measures and instruments that were lacking or not sufficiently available in provincial policy to enable the agricultural sector in Limburg to dynamically take on tasks to achieve landscape, nature, environment and water objectives. This report discusses that research.

In veel regio’s zijn burgers, bestuurders en ondernemers actief betrokken bij de ontwikkeling van hun omgeving. In het kader van gebiedsplannen wordt gewerkt aan doelen op het terrein van landschap, natuur, landbouw en plattelandsontwikkeling. Hierbij komen uiteenlopende (kennis)vragen naar boven. De kennisvragen worden vaak ad hoc gesteld en men weet vaak niet waar men terecht kan. In een aantal regio’s in Nederland wordt dit verschijnsel onderkend en groeit het besef dat het zoeken naar de antwoorden op deze kennisvragen een serieuze bijdrage levert aan gebiedsontwikkeling. Hier wordt een verbinding met onderwijs en onderzoek gemaakt. Omdat ook bij de kennisinstellingen steeds vaker wordt gezocht naar manieren om meer praktijkgerichte werken, ontstaan er samenwerkingsverbanden. Deze verbindingen tussen regio en onderwijs en onderzoek rond kennisvragen, noemen we een regionaal kennisarrangement

This thesis presents three case studies about private actors aspiring to realize their innovative ideas on land management and design in three different areas in the Netherlands. In appearance, these three areas are very different but they are all dynamic and are all located near cities. In size, the areas range from seventy to a few hundred hectares. Socially, they are highly dynamic as well, with various groups and organizations seeking either to make changes or to conserve what they value, and taking action to promote their ideas. However, it was clear from the start that the ways in which the initiators of these ideas gave meaning to the three areas differed from the ideas enshrined in existing policies. It is argued that the initiatives must be looked at in the context of various pleas for ‘interactive policy making’, since these generate expectations about the scope for initiatives to come from private actors. The question is whether these pleas really imply scope for two-way traffic, allowing ‘space for policy innovation’ through local initiatives which do not originate from government actors. Indeed, the three case studies show that there is ample innovative potential at the local level and that ideas do get implemented after considerable efforts. The fact that these initiatives were implemented was also due to other factors, such as the personal zeal and perseverance, trust and empathy that could develop among people involved ‘in the field’. However, the cases also show that there is only limited politicized discussion about the possible wider policy implications of these local innovations. This study revealed this asymmetry between local innovative potential and a seeming lack of responsiveness on the part of established policy by means of an analysis of 1) the relationships between discourses, actor coalitions, rules and resources at the level of day-to-day interactions between the initiatives and established policy, and 2) the influence of structural forces such as Europeanization, distantiation, juridification and sectoralization on these everyday practices. The study explored how these structural forces contributed to a form of depoliticization in the case study areas. In het proefschrift staan drie ruimtelijke situaties centraal: de Polder van Biesland in de Randstad, het Loonsche Land grenzend aan de Efteling in Brabant, en het Belgisch-Nederlandse grensgebied tussen de gemeenten Maastricht, Lanaken en Riemst. Lokale initiatiefnemers hebben eigen ideeën over inrichting en beheer van de groene ruimte in de nabijheid van stedelijk gebied. Het proefschrift analyseert met welke kansen en obstakels deze initiatiefnemers te maken krijgen in hun pogingen hun ideeën te realiseren. Het lokale potentieel om te komen tot nieuwe ideeën blijkt groot en alle drie de initiatieven worden uiteindelijk (deels in gewijzigde vorm) gerealiseerd. Dit innovatieve vermogen staat echter op gespannen voet met de beperkte overweging van eventuele beleidsgevolgen, waardoor bredere uitstraling van de initiatieven beperkt blijft. In de verhouding tussen de vier dimensies discoursen, actorencoalities, regels en hulpbronnen blijken de eerste twee ruimte te bieden voor vernieuwing, terwijl daar in relatie tot de laatste twee nauwelijks sprake van is. Er is daardoor weinig ruimte voor beleidsvernieuwing. Daarover wordt echter geen fundamentele discussie gevoerd, met als gevolg dat er tegelijkertijd sprake is van subpolitisering èn depolitisering. Tenslotte blijken sociaal-relationele factoren, zoals vertrouwen, empathie en uithoudingsvermogen, van minstens even groot belang om de interacties tussen lokale initiatieven en gevestigd beleid beter te begrijpen als de vier genoemde dimensies.

De invoering van het Investeringsbudget Landelijk Gebied is aanleiding voor veel provincies om op hun hele grondgebied gebiedsgericht werken te stimuleren. Hierbij kunnen ze soms voortbouwen op bestaande organisatieverbanden maar soms ook moeten ze nieuwe ontwikkelen. Het gebied Utrecht-Midden Noord is een voorbeeld van de laatste categorie. Deze studie reikt principes aan die bij de vorming van een effectief uitvoeringsarrangement een rol kunnen spelen en past ze toe op het gebied Utrecht-Midden Noord. Dit resulteert in een aantal concrete keuzemogelijkheden voor de provincie Utrecht

De invoering van het Investeringsbudget Landelijk Gebied is aanleiding voor veel provincies om op hun hele grondgebied gebiedsgericht werken te stimuleren. Hierbij kunnen ze soms voortbouwen op bestaande organisatieverbanden maar soms ook moeten ze nieuwe ontwikkelen. Het gebied Utrecht-Midden Noord is een voorbeeld van de laatste categorie. Deze studie reikt principes aan die bij de vorming van een effectief uitvoeringsarrangement een rol kunnen spelen en past ze toe op het gebied Utrecht-Midden Noord. Dit resulteert in een aantal concrete keuzemogelijkheden voor de provincie Utrecht

Met het Investeringsbudget landelijk gebied (ILG) raken het natuurbeleid en de vele gebiedsprocessen in Nederland steeds meer met elkaar verstrengeld. De vraag hier is op welke manier gebiedsprocessen bijdragen aan de uitvoering van het natuurbeleid. Daarbij zijn twee provincies doorgelicht: Zuid-Holland en Overijssel, met bijzonder aandacht voor de Krimpenerwaard (ZH) en Loozensche Linie (Ov). De hoofdconclusie is dat gebiedsprocessen in beide provincies een zeer belangrijke bijdrage leveren aan het natuurbeleid doordat ze een kader en een ontmoetingsplek leveren voor legitimiteit en acceptatie, en een arena voor moeilijke besluiten. Ze zijn nodig om de basis te leggen voor een goede grondverwerving voor natuur en een goede inpassing met andere functies. Op het concrete uitvoeringsniveau kan de provincie met de Dienst Landelijk Gebied (DLG) of met terreinbeherende organisaties zaken onderling wel afhandelen, maar dan is er meestal een gebiedsproces omheen die dat mogelijk maakt. De vraag of het rijk of het gebied ‘leidend’ moet zijn in deze zaak is ondergeschikt aan de behoefte aan daadkracht in de praktijk.

This book describes interactions between policy makers and coialitions of private actors such as citizens, enterprises and researchers. Even though 'policy makers' are generally associated with formal government bodies, all of the above mentioned actors are in fact policy makers. This study goves three examples from Biesland Polder (Zuid-Holland), Grensschap Albertkanaal (Zuid-Limburg) en Loonsche Zand (Natuurmonumenten, Noord-Brabant)

There is growing interest internationally in the role that Spatial Data Infrastructures SDIs play as key tools in supporting sustainable development. SDIs, as defined in the context of this book, are network-based national solutions to provide easy, consistent and effective access to geographic information and services by public agencies and others. The intention is for SDIs to support of political, economic, social and personal development and include the technology, policies, standards, human resources, and related activities necessary to support its goals. Many jurisdictions are investing in distributed, interconnected SDIs that will enable their stakeholders to work better together and make better decisions. However, every nation implements and uses SDIs in different ways. They are expensive to create in terms of financial and human resources and need to continually adapt to meet changing societal and technological conditions. Both developed and developing countries accept the need to evaluate SDIs to help identify areas of improvement and whether their systems are capable of addressing future needs. Countries are continually re-engineering and implementing various aspects of SDIs, comparing systems and trying to identify best practices within and among nations. The hierarchical nature of SDIs means that in order for local to national to global effectiveness and interoperability to be achieved, some form of SDI comparison, evaluation and assessment is needed at all levels and among the approaches being pursued. Appropriate technologies are a necessary but insufficient prerequisite for effective SDIs. Comparisons among technological implementations are important but research has found that frameworks for establishing a spatial infrastructure need to also comprehensively address operational, organisational and legal issues. It is these constraints that if met enable the infrastructure to be readily useable and available to all stakeholders. Nations and jurisdictions at all levels need rational means to assess and monitor the development and performance of these aspects of their infrastructures. The development of SDIs involves a wide cross section of partners from government, industry and academia, each with different perspectives relative to how well an SDI is meeting its needs. Therefore, societal sectors and individuals within those sectors also have different perspectives in regard to how an SDI should be assessed. Private industry may look for an infrastructure they can build upon to create useable products and services that may be sold for commercial profit. Government agencies may be most concerned with increasing efficiencies and effectiveness to meet government needs, or in creating services desired by citizens directly from government. Academia and non-profit organisations may be most interested in gaining access to government data to pursue their own processing and analysis for education, research or other social goals. Well designed and implemented SDIs support effective applications and value adding activities by, and for, broad constituencies that are both internal and external to government. To find those SDI models that best balance the needs of the many involved constituencies requires a multi-view approach and an ongoing evaluation and assessment of SDIs. While previous SDI assessment initiatives have provided useful and valuable outcomes and concepts upon which to build, the authors in this volume have focused on developing a framework to accommodate multiple views as a key cornerstone of the assessment process. The book provides a comprehensive assessment framework for SDIs, taking into account the different views and perspectives from which SDIs may be assessed. It is an important and welcome addition to sharing knowledge and practice in regard to assessing SDIs.

There is growing interest internationally in the role that Spatial Data Infrastructures SDIs play as key tools in supporting sustainable development. SDIs, as defined in the context of this book, are network-based national solutions to provide easy, consistent and effective access to geographic information and services by public agencies and others. The intention is for SDIs to support of political, economic, social and personal development and include the technology, policies, standards, human resources, and related activities necessary to support its goals. Many jurisdictions are investing in distributed, interconnected SDIs that will enable their stakeholders to work better together and make better decisions. However, every nation implements and uses SDIs in different ways. They are expensive to create in terms of financial and human resources and need to continually adapt to meet changing societal and technological conditions. Both developed and developing countries accept the need to evaluate SDIs to help identify areas of improvement and whether their systems are capable of addressing future needs. Countries are continually re-engineering and implementing various aspects of SDIs, comparing systems and trying to identify best practices within and among nations. The hierarchical nature of SDIs means that in order for local to national to global effectiveness and interoperability to be achieved, some form of SDI comparison, evaluation and assessment is needed at all levels and among the approaches being pursued. Appropriate technologies are a necessary but insufficient prerequisite for effective SDIs. Comparisons among technological implementations are important but research has found that frameworks for establishing a spatial infrastructure need to also comprehensively address operational, organisational and legal issues. It is these constraints that if met enable the infrastructure to be readily useable and available to all stakeholders. Nations and jurisdictions at all levels need rational means to assess and monitor the development and performance of these aspects of their infrastructures. The development of SDIs involves a wide cross section of partners from government, industry and academia, each with different perspectives relative to how well an SDI is meeting its needs. Therefore, societal sectors and individuals within those sectors also have different perspectives in regard to how an SDI should be assessed. Private industry may look for an infrastructure they can build upon to create useable products and services that may be sold for commercial profit. Government agencies may be most concerned with increasing efficiencies and effectiveness to meet government needs, or in creating services desired by citizens directly from government. Academia and non-profit organisations may be most interested in gaining access to government data to pursue their own processing and analysis for education, research or other social goals. Well designed and implemented SDIs support effective applications and value adding activities by, and for, broad constituencies that are both internal and external to government. To find those SDI models that best balance the needs of the many involved constituencies requires a multi-view approach and an ongoing evaluation and assessment of SDIs. While previous SDI assessment initiatives have provided useful and valuable outcomes and concepts upon which to build, the authors in this volume have focused on developing a framework to accommodate multiple views as a key cornerstone of the assessment process. The book provides a comprehensive assessment framework for SDIs, taking into account the different views and perspectives from which SDIs may be assessed. It is an important and welcome addition to sharing knowledge and practice in regard to assessing SDIs.

Met het Investeringsbudget landelijk gebied (ILG) raken het natuurbeleid en de vele gebiedsprocessen in Nederland steeds meer met elkaar verstrengeld. De vraag hier is op welke manier gebiedsprocessen bijdragen aan de uitvoering van het natuurbeleid. Daarbij zijn twee provincies doorgelicht: Zuid-Holland en Overijssel, met bijzonder aandacht voor de Krimpenerwaard (ZH) en Loozensche Linie (Ov). De hoofdconclusie is dat gebiedsprocessen in beide provincies een zeer belangrijke bijdrage leveren aan het natuurbeleid doordat ze een kader en een ontmoetingsplek leveren voor legitimiteit en acceptatie, en een arena voor moeilijke besluiten. Ze zijn nodig om de basis te leggen voor een goede grondverwerving voor natuur en een goede inpassing met andere functies. Op het concrete uitvoeringsniveau kan de provincie met de Dienst Landelijk Gebied (DLG) of met terreinbeherende organisaties zaken onderling wel afhandelen, maar dan is er meestal een gebiedsproces omheen die dat mogelijk maakt. De vraag of het rijk of het gebied ‘leidend’ moet zijn in deze zaak is ondergeschikt aan de behoefte aan daadkracht in de praktijk.

In the urbanised delta of the Netherlands, it is important to take water-related and environmental impacts fully into account when deciding on socio-economic activities. This is the aim behind Water Assessment (WA), Environmental Impact Assessment (EIA) and Strategic Environmental Assessment (SEA). This thesis is centred on a comparative research of these policy instruments. The overall research aim is to ex-plain the character and effectiveness of WA, EIA and SEA, and compare each of them with the others, also in relation to their broader policy context. The method that is used in this thesis is positioned at the intersection of theory and practice. It is a method underpinned, philosophically, in Aristotle‘s phronesis and apagoge. Phronetic research is a context-dependent and reflective analysis of practice, which leads to contributing to that practice. Apagoge refers to retroductive inferences. The method used — the ‗method of articulation‘ — is anchored by these core ideas, which form a base for the research. Articulation is a method that facilitates linking heterogeneous concepts from theory, not only with each other, but also with the prac-tical phenomena that are being studied. In the content perspective, the decisions in relation to WA, EIA and SEA, in which decision-makers balance the socio-economic interests of societal initiatives with the water-related and environmental interests, are conceptualized as ‗trade-offs‘. Un-certainty and ambiguity are inherent to such decision-making processes. In the steer-ing perspective, the umbrella concept for three modes of coordination — markets, hierarchy and networks — is ‗metagovernance‘, while in the planning perspective, the core concepts are rational and communicative planning approaches with a power complement. This set of concepts is used to explain the similarities and differences among WA, EIA and SEA. Second, the effectiveness, strengths and weaknesses of these in-struments are shown, based on several evaluations. Third, these instruments are then positioned within the historical context of Dutch and European water management, environmental and spatial planning policies. The thesis ends by offering practical con-tributions to the further development of WA, EIA and SEA in the Netherlands Water en milieu in besluitvorming: een vergelijking van de watertoets, milieueffectrapportage en strategische milieubeoordeling in de Nederlandse planning. De watertoets is in 2001 geïntroduceerd in de context van een nieuwe benadering op het raakvlak van waterbeheer en ruimtelijke ordening. In deze benadering wordt meer rekening gehouden met de natuurlijke dynamiek van het watersysteem. De m.e.r. bestaat al veel langer, die werd in 1969 in de USA als reactie op milieuproblemen geïntroduceerd. Sinds 1985 verplicht de EU de lidstaten tot toepassing van de m.e.r. Sinds 2001 is er tevens een Europese richtlijn voor SMB. Het doel van m.e.r. en SMB is het milieubelang een volwaardige plaats te geven in die besluitvorming. Behalve vergelijkingen van de instrumenten geeft deze studie tevens een overzicht van evaluaties van watertoets (2006), m.e.r. (Ten Heuvelhof en Nauta, 1996; NovioConsult, 2003; De Valk, 1997) en de historische politieke context

Het Planbureau voor de Leefomgeving streeft in haar duurzaamheidsagenda (2006) naar meer samenhang tussen tussen people, planet en profit, zowel temporeel (nu en later) als ruimtelijk (hier en elders). Omdat het gaat om een schaarstevraagstuk betekent dit streven keuzes maken. Er bestaat echter geen algemeen afwegingskader voor duurzaamheid dat ingezet kan worden in de besluitvorming over ruimtelijke vraagstukken. Wat duurzaam is hangt af van de specifieke context. Algemene duurzaamheidsprincipes worden regionaal en lokaal uitgewerkt. In dit onderzoek wordt nagegaan hoe betrokkenen in twee gebiedsgerichte processen, de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en de Horstermeerpolder, betekenis toekennen aan duurzaamheid. In beide gebieden spelen complexe waterproblemen. In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is die zoektocht naar duurzaamheid bottom-up ingezet en in de Horstermeerpolder top-down. In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden komen alle aspecten van duurzaamheid sinds medio jaren ’90 aan bod en worden keuzes tussen duurzaamheidsaspecten zoveel mogelijk gemeden. In de Horstermeerpolder daarentegen heeft de provincie al een duidelijke keuze voor ecologische duurzaamheid gemaakt. Pas recentelijk krijgen ook economie en welzijn meer aandacht. In beide gebieden staat de duurzaamheid in het gebied zelf centraal, zowel op korte als op lange termijn. Bovenregionale duurzaamheidafwegingen in het kader van de WILG (Wet Inrichting Landelijk Gebied), het grotere Westelijke Veenweidegebied en de Kaderrichtlijn Water zijn nauwelijks aan de orde. Duurzaamheidaspecten buiten Nederland worden ook nauwelijks meegewogen. Trefwoorden: duurzaamheid, duurzaamheidskapitalen, gebiedsgericht beleid, beleidsarrangement, institutionele context, besluitvorming, beleidsronde, waterbeheer, veenweide, Horstermeer, Alblasserwaard-Vijfheerenlanden.

De evaluatie van de reconstructie zandgebieden die in 2007 werd aangeboden aan de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Tweede Kamer is een voorbeeld van een lerende evaluatie. Hierbij zijn beoordeling en leren even belangrijk en participeren stakeholders uit de beleidspraktijk nadrukkelijk in het evaluatieproces. In dit rapport wordt teruggeblikt op het onderzoeksproces. Het gaat in op de methodische keuzes en hun achtergrond en de politiek-bestuurlijke inbedding van het onderzoeksproces. Ook worden aanbevelingen gedaan voor vervolgonderzoek.

There is growing interest internationally in the role that Spatial Data Infrastructures SDIs play as key tools in supporting sustainable development. SDIs, as defined in the context of this book, are network-based national solutions to provide easy, consistent and effective access to geographic information and services by public agencies and others. The intention is for SDIs to support of political, economic, social and personal development and include the technology, policies, standards, human resources, and related activities necessary to support its goals. Many jurisdictions are investing in distributed, interconnected SDIs that will enable their stakeholders to work better together and make better decisions. However, every nation implements and uses SDIs in different ways. They are expensive to create in terms of financial and human resources and need to continually adapt to meet changing societal and technological conditions. Both developed and developing countries accept the need to evaluate SDIs to help identify areas of improvement and whether their systems are capable of addressing future needs. Countries are continually re-engineering and implementing various aspects of SDIs, comparing systems and trying to identify best practices within and among nations. The hierarchical nature of SDIs means that in order for local to national to global effectiveness and interoperability to be achieved, some form of SDI comparison, evaluation and assessment is needed at all levels and among the approaches being pursued. Appropriate technologies are a necessary but insufficient prerequisite for effective SDIs. Comparisons among technological implementations are important but research has found that frameworks for establishing a spatial infrastructure need to also comprehensively address operational, organisational and legal issues. It is these constraints that if met enable the infrastructure to be readily useable and available to all stakeholders. Nations and jurisdictions at all levels need rational means to assess and monitor the development and performance of these aspects of their infrastructures. The development of SDIs involves a wide cross section of partners from government, industry and academia, each with different perspectives relative to how well an SDI is meeting its needs. Therefore, societal sectors and individuals within those sectors also have different perspectives in regard to how an SDI should be assessed. Private industry may look for an infrastructure they can build upon to create useable products and services that may be sold for commercial profit. Government agencies may be most concerned with increasing efficiencies and effectiveness to meet government needs, or in creating services desired by citizens directly from government. Academia and non-profit organisations may be most interested in gaining access to government data to pursue their own processing and analysis for education, research or other social goals. Well designed and implemented SDIs support effective applications and value adding activities by, and for, broad constituencies that are both internal and external to government. To find those SDI models that best balance the needs of the many involved constituencies requires a multi-view approach and an ongoing evaluation and assessment of SDIs. While previous SDI assessment initiatives have provided useful and valuable outcomes and concepts upon which to build, the authors in this volume have focused on developing a framework to accommodate multiple views as a key cornerstone of the assessment process. The book provides a comprehensive assessment framework for SDIs, taking into account the different views and perspectives from which SDIs may be assessed. It is an important and welcome addition to sharing knowledge and practice in regard to assessing SDIs.

Kernpunt van geïntegreerd gebiedsgericht beleid (GGB) is dat de overheid geen nieuw generiek beleid oplegt, maar met lagere overhden, betrokken belangenorganisaties en burgers in een projectmatig bestel onderhandelt over beleid dat is aangepast aan de specifieke regionale situatie

In the urbanised delta of the Netherlands, it is important to take water-related and environmental impacts fully into account when deciding on socio-economic activities. This is the aim behind Water Assessment (WA), Environmental Impact Assessment (EIA) and Strategic Environmental Assessment (SEA). This thesis is centred on a comparative research of these policy instruments. The overall research aim is to ex-plain the character and effectiveness of WA, EIA and SEA, and compare each of them with the others, also in relation to their broader policy context. The method that is used in this thesis is positioned at the intersection of theory and practice. It is a method underpinned, philosophically, in Aristotle‘s phronesis and apagoge. Phronetic research is a context-dependent and reflective analysis of practice, which leads to contributing to that practice. Apagoge refers to retroductive inferences. The method used — the ‗method of articulation‘ — is anchored by these core ideas, which form a base for the research. Articulation is a method that facilitates linking heterogeneous concepts from theory, not only with each other, but also with the prac-tical phenomena that are being studied. In the content perspective, the decisions in relation to WA, EIA and SEA, in which decision-makers balance the socio-economic interests of societal initiatives with the water-related and environmental interests, are conceptualized as ‗trade-offs‘. Un-certainty and ambiguity are inherent to such decision-making processes. In the steer-ing perspective, the umbrella concept for three modes of coordination — markets, hierarchy and networks — is ‗metagovernance‘, while in the planning perspective, the core concepts are rational and communicative planning approaches with a power complement. This set of concepts is used to explain the similarities and differences among WA, EIA and SEA. Second, the effectiveness, strengths and weaknesses of these in-struments are shown, based on several evaluations. Third, these instruments are then positioned within the historical context of Dutch and European water management, environmental and spatial planning policies. The thesis ends by offering practical con-tributions to the further development of WA, EIA and SEA in the Netherlands

De evaluatie van de reconstructie zandgebieden die in 2007 werd aangeboden aan de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Tweede Kamer is een voorbeeld van een lerende evaluatie. Hierbij zijn beoordeling en leren even belangrijk en participeren stakeholders uit de beleidspraktijk nadrukkelijk in het evaluatieproces. In dit rapport wordt teruggeblikt op het onderzoeksproces. Het gaat in op de methodische keuzes en hun achtergrond en de politiek-bestuurlijke inbedding van het onderzoeksproces. Ook worden aanbevelingen gedaan voor vervolgonderzoek.

This thesis presents three case studies about private actors aspiring to realize their innovative ideas on land management and design in three different areas in the Netherlands. In appearance, these three areas are very different but they are all dynamic and are all located near cities. In size, the areas range from seventy to a few hundred hectares. Socially, they are highly dynamic as well, with various groups and organizations seeking either to make changes or to conserve what they value, and taking action to promote their ideas. However, it was clear from the start that the ways in which the initiators of these ideas gave meaning to the three areas differed from the ideas enshrined in existing policies. It is argued that the initiatives must be looked at in the context of various pleas for ‘interactive policy making’, since these generate expectations about the scope for initiatives to come from private actors. The question is whether these pleas really imply scope for two-way traffic, allowing ‘space for policy innovation’ through local initiatives which do not originate from government actors. Indeed, the three case studies show that there is ample innovative potential at the local level and that ideas do get implemented after considerable efforts. The fact that these initiatives were implemented was also due to other factors, such as the personal zeal and perseverance, trust and empathy that could develop among people involved ‘in the field’. However, the cases also show that there is only limited politicized discussion about the possible wider policy implications of these local innovations. This study revealed this asymmetry between local innovative potential and a seeming lack of responsiveness on the part of established policy by means of an analysis of 1) the relationships between discourses, actor coalitions, rules and resources at the level of day-to-day interactions between the initiatives and established policy, and 2) the influence of structural forces such as Europeanization, distantiation, juridification and sectoralization on these everyday practices. The study explored how these structural forces contributed to a form of depoliticization in the case study areas.

Het Planbureau voor de Leefomgeving streeft in haar duurzaamheidsagenda (2006) naar meer samenhang tussen tussen people, planet en profit, zowel temporeel (nu en later) als ruimtelijk (hier en elders). Omdat het gaat om een schaarstevraagstuk betekent dit streven keuzes maken. Er bestaat echter geen algemeen afwegingskader voor duurzaamheid dat ingezet kan worden in de besluitvorming over ruimtelijke vraagstukken. Wat duurzaam is hangt af van de specifieke context. Algemene duurzaamheidsprincipes worden regionaal en lokaal uitgewerkt. In dit onderzoek wordt nagegaan hoe betrokkenen in twee gebiedsgerichte processen, de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en de Horstermeerpolder, betekenis toekennen aan duurzaamheid. In beide gebieden spelen complexe waterproblemen. In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is die zoektocht naar duurzaamheid bottom-up ingezet en in de Horstermeerpolder top-down. In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden komen alle aspecten van duurzaamheid sinds medio jaren ’90 aan bod en worden keuzes tussen duurzaamheidsaspecten zoveel mogelijk gemeden. In de Horstermeerpolder daarentegen heeft de provincie al een duidelijke keuze voor ecologische duurzaamheid gemaakt. Pas recentelijk krijgen ook economie en welzijn meer aandacht. In beide gebieden staat de duurzaamheid in het gebied zelf centraal, zowel op korte als op lange termijn. Bovenregionale duurzaamheidafwegingen in het kader van de WILG (Wet Inrichting Landelijk Gebied), het grotere Westelijke Veenweidegebied en de Kaderrichtlijn Water zijn nauwelijks aan de orde. Duurzaamheidaspecten buiten Nederland worden ook nauwelijks meegewogen. Trefwoorden: duurzaamheid, duurzaamheidskapitalen, gebiedsgericht beleid, beleidsarrangement, institutionele context, besluitvorming, beleidsronde, waterbeheer, veenweide, Horstermeer, Alblasserwaard-Vijfheerenlanden.