Search

In deze inspiratiegids vind je praktische tips en goede praktijkvoorbeelden voor efficiënt waterbeheer in groenzones.

In deze Deltafact wordt een overzicht gegeven van de verschillende feiten omtrent rivierkreeften, waarbij onder meer ingegaan wordt op hun voorkomen in relatie tot omgevingsvariabelen en mogelijke beheeropties.

AquaConsoil is een toonaangevend internationaal congres op het gebied van bodemkwaliteitszorg en waterbeheer en komt na vele jaren weer naar Nederland. Eerst digitaal en volgend jaar fysiek in Rotterdam. Naast het belang van kennisuitwisseling, ook een kans voor beleidsmakers, onderzoekers en gebruikers om Nederlandse inzichten en expertise over het voetlicht te brengen.

In het verleden werd het snel afvoeren van een neerslagoverschot als belangrijkste taak van een waterschap gezien, nu is het vasthouden van water om droogteproblemen te voorkomen zeker zo belangrijk. Er is een toolbox ontwikkeld met maatregelen die kunnen worden genomen.

Contradictio in terminis oftewel tegenspraak in termen. Dat is het gevoel dat mij als waterbeheerder bekruipt als ik het heb over het verlenen van een watervergunning door de waterbeheerder op grond van de Waterwet voor het direct brengen van “onbekende” stoffen in een oppervlaktewaterlichaam. Hoe hiermee om te gaan als vergunningverlener bij een waterschap of in dienst bij de Minister van Infrastructuur en Waterstaat en als initiatiefnemer die toestemming vraagt?

De transitie naar de Omgevingswet vraagt om samenwerken als één overheid in het grondwaterbeheer. Lukt het de waterschappen om in tijden van droogte hun rol te pakken in de samenwerking rondom verschillende vraagstukken die met name samenhangen met grondwaterkwaliteit?

The climate is changing, and the impact of these changes is affecting countries and communities globally. In 2018 the Delta Plan on Spatial Adaptation was created with the aim of establishing a climate-proof and water-robust country. This thesis aims to analyze what the role of regional water authorities is in the process of climate adaptation, and what factors and measures account for an effective climate adaptation policy to help ensure a water robust and climate proof urban environment. This thesis combines results from a literature study on climate adaptation measures and their successful implementation with a case study of the current situation at regional water authority (RWA) Zuiderzeeland. The current climate adaptation measures at the RWA are explored, as well as the adaptation measures that can be found in scientific literature. The literature study shows that urban climate adaptation measures can be divided into multiple categories, such as blue, green and gray, or physical and non-physical. The case study reveals that, while the concept of climate adaptation is present in many of the policy documents at Zuiderzeeland, detailed objectives are lacking. It is still in its infancy.

Agrariërs binnen het werkgebied van het waterschap Vechtstromen in de provincie Drenthe krijgen de mogelijkheid om met subsidie maatregelen te nemen om de waterhuishouding op hun bedrijf te verbeteren. Het kan daarbij gaan om een waterbedrijfsadvies maar ook om concrete maatregelen als verbetering van de bodemkwaliteit en aanleg van peilgestuurde drainage. Apparatuur voor precisielandbouw en aanpassingen op het erf om afspoeling tegen te gaan komen eveneens voor subsidie in aanmerking. Geïnterviewden: Koos Akkerman, Jan Jacob Renting, Paul Bollen, Gerhard Noordhof.

Hoofdstuk 2 beschrijft de wijze hoe bij RVO een machtiging toegekend kan worden, een account aangemaakt kan worden in Akkerweb en gegevens van de KringloopWijzer gereed gemaakt kunnen worden voor gebruik in de BedrijfsWaterWijzer. Deze gegevens kunnen in de BedrijfsWaterWijzer geïmporteerd worden. Voor dit hoofdstuk is gebruik gemaakt van een door de organisatie Projecten LTO Noord reeds eerder geschreven handleidingen. Voor de continuïteit van het invoeren is deze handleiding (bijna) integraal overgenomen in deze handleiding van de BedrijfsWaterWijzer. Hoofdstuk 3 geeft een beschrijving hoe via de applicatie Akkerweb ingelogd kan worden. Ook wordt beschreven hoe binnen de BWW van bedrijf gewisseld kan worden zonder dat het laatst gebruikte bedrijf (account) weer automatisch wordt opgestart . Hoofdstuk 4 bevat een beschrijving hoe eerst de onderdelen percelen en sloten moeten worden ingevoerd en bewerkt en hoe percelen en sloten aan elkaar gekoppeld moeten worden. Daarna volgt per module een beschrijving van het invoeren en bewerken van detail gegevens voor de BWW. Module 1 in hoofdstuk 4 (Erfwater) wordt ingevuld in de AgriWijzer van Broos Water. Dit is een bestaand internet-programma dat al eerder ontwikkeld was en dat breed beschikbaar is. De AgriWijzer is in overleg met Koeien en Kansen aangepast zodat het programma optimaal aansluit bij de BWW doelen. Hiertoe is in de AgriWijzer een nieuwe aansluiting op de BWW gebouwd. Vervolgens is de ‘gebruikers-route’ en de informatie-uitwisseling tussen AgriWijzer en BWW geprogrammeerd.

Watervriendelijke tuinen, dat is het sleutelwoord voor het project ‘1000 Blauwe Tuinen’ in Tilburg. Het is een bijzonder, particulier initiatief, waarin inmiddels een groot netwerk is opgebouwd met professionals, overheden, bedrijven en particulieren om bewoners te bewegen hun tuin ‘blauw’ in te richten.

Voor alle landbouwbedrijven die participeren binnen de Vruchtbare kringloop Achterhoek zijn relaties in kaart gebracht tussen de gewasopbrengst, het P-gehalte en de nutriëntenbenutting op bedrijfsniveau en de ruimtelijke variatie in bodemkenmerken en bemesting. Op basis van de analyse van de bedrijfsgegevens en de data uit agrarische meetnetten blijkt dat de belangrijkste knelpunten liggen rondom de het sluiten van de kringloop van fosfaat (lees: voorkom achteruitgang in bodemvruchtbaarheid en verhoog de benutting van meststoffen), het zorgen voor een goede bodemstructuur (lees: voorkom verdichting) en beschikbaarheid van water (lees: voorkom gewasschade door droogte). Er liggen kansen in de bodem voor een optimale en duurzame ruwvoerproductie via de strategieën: verbeter de kringloop, verbeter het bindend vermogen van de bodem en optimaliseer het bouwplan.

Boeren moeten de kans krijgen om zelf maatregelen te treffen voor duurzaam waterbeheer, vindt lector Wolter van der Kooij van Aeres Hogeschool. Dit vraagt wel een andere opstelling van de waterschappen. Geen naleving van de ‘water moet zo snel mogelijk weg’-doctrine en minutieuze handhaving van de regels, maar ruimte voor droogtebestrijding, maatwerk en experimenten. De helofytensloot met stuw als het ei van Columbus.

Mensen die projectvoorstellen uitschrijven, maken er soms een punt van om hun project een pakkende titel te geven die liefst meteen ook aangeeft waar het om gaat. Momenteel lopen er in Vlaanderen twee projecten met een bijna identieke naam: Nitroman en Nutriman. In dit artikel zullen we het vooral hebben over Nitroman.

Maaiverzamelboten blijken echt een stukje Hollands glorie te zijn. De waarde ervan wordt door de klimaatinvloed ook in het buitenland ontdekt. Conver ontwikkelde deze vaartuigen om hiermee waterplanten en/of drijfvuil uit watergangen en meren te verwijderen. Zowel drijvende planten als kroos en waterhyacint en wortelende planten als waterpest worden hiermee 'geoogst'.

Melkveehouder Nanne Koopman (Friesland) in gesprek met WUR-onderzoeker Koos Verloop over watermanagement op het melkveebedrijf. Koopman kan dankzij de Waterwijzer gericht stappen ondernemen om de waterkwaliteit op zijn land te verbeteren. Zo heeft hij een natuurvriendelijke oever aangelegd op zijn land, wat gunstig is voor de afspoeling naar de sloot. Bovendien is de oever een aantrekkelijke plek voor weidevogels.

Nationale Proeftuin Precisielandbouw legt uit met welke precisietechnieken je gewassen water op maat kunt geven.

Sinds 2006 vormt Ongelijkbladig vederkruid (Myriophyllum heterophyllum) een probleem in het Oranjekanaal, vooral tussen Odoornerveen en Orvelte. Daarnaast komt in mindere mate ook veel Waterwaaier (Cabomba caroliniana) voor. Deze uitheemse waterplanten groeien extreem snel en vullen de waterkolom volledig waardoor de functie voor het waterbeheer (waterafvoer in het najaar en de wateraanvoer in de zomer) wordt gehinderd.

Wageningse onderzoekers werken aan een tool om het waterbeheer te verbeteren. Die kennis is belangrijk voor veehouders, want de productie van melk is afhankelijk van de productie van gras en mais.

Onderzoeker van Wageningen University & Research Ellen Beerling heeft het overzicht over het onderzoek dat gaande is naar de verduurzaming van waterverbruik in de glastuinbouw. “Door de waterkringloop beter te sluiten kun je een grote stap maken in je waterverbruik.”

In Nederland zijn we erg efficiënt met water, laat ook het tomatenteeltbedrijf van Vincent van der Lans zien. Maar hij is er nog niet.

Water vormt met lucht en bodem het fundament van ons leven op aarde. Er liggen veel uitdagingen voor water. Sommige al vele decennia, andere zijn van meer recente datum door onder meer de klimaatveranderingen. Strijd tegen overstroming en strijd tegen droogte zien we steeds meer in samenhang. Verbetering van ons leefklimaat, de bodem en de biodiversiteit vereisen veel aandacht voor onze waterkwaliteit. Er wordt op veel fronten hard gewerkt om de vele uitdagingen het hoofd te bieden. Binnen het Plattelandsontwikkelingsfonds (POP3) is water een hoofdthema, waar door de EU, rijk, provincies en waterschappen veel op geïnvesteerd wordt. Ook nu het POP3 een financiële plus krijgt door verlenging met twee jaar, zal water volop aandacht blijven krijgen. Dit themanummer biedt weer inspirerende voorbeelden van mooie op de praktijk gerichte projecten, waarin boeren, hun omgeving, waterschappen, kennisinstellingen en overheden samenwerken.

Beleid - Het aantal exotische plant- en diersoorten neemt toe in het beheergebied van Delfland. Deze soorten horen hier van nature niet thuis en vormen in sommige gevallen een gevaar voor de waterkwaliteit, de watervoerende functie van watergangen en de stabiliteit van waterkeringen. Daar waar exoten de beheertaken en doelstellingen van Delfland raken grijpt Delfland actief in. De Beleidsnota Exoten Delfland beschrijft op welke manier Delfland met exoten omgaat.

Gemeenten staan voor een grote opgave op gebied van klimaatadaptatie. Het plannen van Nature Based Solutions kan een uitdaging zijn, doordat deze raken aan een veelheid van partijen, met ieder een eigen belang en een eigen planning. In dit artikel wordt hiervoor een toolbox gepresenteerd.

De Europese Richtlijn Overstromingsrisico’s (ROR) dateert van november 2007 en heeft als doel de negatieve gevolgen van overstromingen voor de gezondheid van de mens, het milieu, het culturele erfgoed en de economische bedrijvigheid te beperken. In 2016 is de eerste implementatieronde (ROR1) afgerond en is begonnen met de tweede implementatieronde (ROR2).

Annette Harberink is boerin op een natuurboerderij aan de oever van de IJssel. Op de Natuurderij Keizersrande wordt er melk geproduceerd, is er natuur, een prachtig landschap en wordt er gewerkt aan een goede doorstroming van de rivier.

In Overijssel herbergen de uiterwaarden langs het Zwarte Water en de benedenloop van de Vecht één van de grootste populaties wilde kievitsbloem (Fritillaria meleagris) van West-Europa. Dat is een belangrijke reden geweest om het gebied aan te wijzen als speciale beschermingszone voor de hier aanwezige kievitsbloemhooilanden. Overstroming lijkt een belangrijke voorwaarde voor ontstaan van dit type hooilanden. Maar is overstroming bij het huidige waterbeheer nog wel voldoende om de kievitsbloemhooilanden langs het Zwarte Water duurzaam in stand te houden?

Vitale Infrastructuur zijn producten, diensten en de onderliggende processen die, als zij uitvallen, maatschappelijke ontwrichting kunnen veroorzaken. De vitale infrastructuren kunnen robuust gemaakt worden voor overstromingen door deze objecten te borgen via locatiekeuze en inrichting.

Op 20 november vorig jaar ondertekenden het Rijk, VNG, UvW en IPO het Bestuursakkoord klimaatadaptatie. Daarin onderstreepten zij 'nogmaals het belang en de noodzaak van de afspraken en activiteiten uit het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie' en gaven ze aan daar gezamenlijk via het Deltaprogramma uitvoering aan te zullen geven. Vlak daarvoor waren twee proefschriften gepubliceerd die daar een bijdrage aan zouden kunnen leveren.

Wat heeft Nantes, wat wij (nog) niet hebben? Ons klimaat in 2050! In Nantes gaan klimaatadaptatie en duurzame vormen van mobiliteit hand in hand. Reden genoeg voor veertig vertegenwoordigers van gemeenten, ingenieursbureaus, waterschappen en de koepels, met diverse achtergronden, om af te reizen naar deze hoofdstad van de ‘Nantes Métropole’.

Groen Ontwikkelfonds Brabant wil dat de door haar in pacht uitgegeven gronden duurzaam worden beheerd. Daarom hebben wij drie jaar geleden de ‘duurzaamheidsscore’ geïntroduceerd. Sindsdien wordt bij de gunning van pachtgronden ook meegewogen of een potentiële pachter zich aantoonbaar inspant voor verbetering van de bodemkwaliteit, beter waterbeheer en versterking van de biodiversiteit.

Het uitzonderlijk droge jaar 2018, waarin een waterschapsbestuurder de term ‘droogteschap’ introduceert, leert ons dat we anders met water moeten omgaan. Zo riep in december het Waterschap Rijn en IJssel grondeigenaren op om deze winter zo veel mogelijk regenwater vast te houden. Door het afsluiten van drainages en het dichtzetten van duikers kan meer regenwater de bodem intrekken, in plaats van via beken en rivieren te worden afgevoerd. De hoop is dat daardoor in de volgende zomer minder droogteproblemen zullen optreden.

Most urban water systems are poorly adapted to challenges as climate change and population growth. A resilient urban water system contributes to a sustainable environment and provides urban ecosystem serves for the city’s inhabitants. Located in Haarlemmermeer, the Netherlands, the current water management of Hoofddorp park (Stadspark Hoofddorp), divided in a wander forest (Wandelbos) and fruit nursery (Fruittuin), is an example of an urban water system which does not contribute to a sustainable environment. The aim of this research was to define how the water system of Hoofddorp park could cost effectively be improved to reach a resilient water system for the future up to 2050. The most resilient and cost effective measurement was selected using a Multiple Criteria Decision Analysis (MCDA), that includes a current state analysis and scenario analysis.

In deze literatuurstudie is geëvalueerd wat de effectiviteit en ecologische effecten zijn van het uitzetten van graskarpers (Ctenopharyngodon idella) als beheermaatregel om plantengroei te beperken. Daarnaast zijn de effecten van het uitzetten van graskarpers vergeleken met die van maaibeheer. Belangrijkste conclusie is dat het uitzetten van graskarpers als beheermaatregelen voor het verwijderen van watervegetatie vraagt om een grondige afweging.

Wetterskip Fryslân wil graag beter inzicht in de ruimtelijke variatie in bodemkwaliteit en (potentiële) bronnen van stikstof- en fosfaatuitspoeling naar het oppervlaktewater. Via dit inzicht is het mogelijk om onderbouwd handelingsperspectief te bieden aan de agrarische sector om de nutriëntenbelasting van het watersysteem terug te dringen. Gebaseerd op de meest actuele gegevens uit agrarische meetnetten en beschikbare informatie bij kennisinstellingen geeft de voorliggende rapportage ruimtelijk inzicht in: de hoeveelheid fosfaat (P), stikstof (N) en organische stof in de bodem; de aanvoer van stikstof en fosfaat via dierlijke mest en kunstmest; de N- en P-bodemoverschotten (de niet opgenomen nutriënten), en; de P-verzadiging van de bodem.

Dit rapport doet verslag van de uitkomsten van tien jaar uitvoering van Boeren voor Natuur op vier boerenbedrijven in Zuid-Holland en Overijssel. Daarnaast gaat het rapport in op de vraag wat nodig is voor een bredere toepassing.

Waterschappen en andere waterbeheerders zien dat de laatste jaren in toenemende mate inspanningen nodig zijn om problemen door uitheemse en/of invasieve plantensoorten in het waterbeheer te beheersen. Echte oplossingen zijn nog steeds niet beschikbaar. Tegelijkertijd werken de waterschappen samen met andere gebiedsbeheerders en ketenpartners aan verduurzaming van het waterbeheer, onder meer door bij te dragen aan een meer circulaire economie, en aan realisatie van de Kader Richtlijn Water doelstellingen. In dit project is onderzocht hoe bioraffinage kan bijdragen aan deze verduurzaming, door het produceren van diverse nuttige grondstoffen uit groenresten van het waterbeheer. Daarbij lag de nadruk op het verwaarden van woekerende waterplanten en oevermaaisels via kleinschalige, mobiele bioraffinage. Daarbij worden op de plaats ter waar maaisels vrijkomen via een bioraffinage machine de planten opgewerkt tot diverse producten, zoals eiwitten (voor diervoer of technische toepassingen), vezels (voor diervoeder, papier/karton of biocomposiet), mineralenconcentraat (meststof) en eventueel substraat voor vergisting tot biogas. Loosbaar water is wat overblijft en terug kan naar het aquatisch milieu.