Search

Sinds 1 juli 1998 is de Wet Rea van kracht. In dit artikel staat de vraag centraal hoe de uvi's in de praktijk omgaan met aangevraagde Rea-voorzieningen en hoe dit zich verhoudt tot de wettelijke bepalingen hier omtrent. Ook wordt aandacht besteed aan de mogelijke consequenties van de handelwijze van de uvi's met het oog op het toekomstige gebruik van Rea-voorzieningen.

Op 1 juli 1998 trad de wet (Re)integratie Arbeidsgehandicapten (wet Rea) in werking. Ruim een jaar later, tussen september 1999 en januari 2000, vroeg TNO Arbeid 79 Arbo-diensten naar hun ervaringen met de wet. Een krappe meerderheid van de Arbo-diensten vindt dat de wet REA voldoende duurzame mogelijkheden biedt om arbeidsgehandicapten aan het werk te helpen of te houden. Maar op de samenwerking met de uvi's, de criteria om te helpen of iemand arbeidsgehandicapt is en de duur van de aanvraagprocedures voor Rea-subsidies bestaat nog veel kritiek, ook minimale contracten met werkgevers gooien regelmatig roet in het eten.

In opdracht van het Lisv heeft TNO Arbeid in de periode van oktober 1999 tot en met mei 2000 een kwalitatieve evaluatie uitgevoerd van uitvoeringsprocessen die de Wet REA met zich meebrengt. Doel van het onderzoek is zicht geven op de wijze waarop de uitvoeringsinstellingen de aan hun in de Wet REA opgedragen verantwoordelijkheden invullen. Kernonderwerpen daarbij zijn: het verloop van de arbeidsgehandicaptentoets in het eerste ziektejaar; de benutting van REA-instrumenten voor de juiste doelgroepen en de uitvoeringstechnische aspecten hiervan; de inkoop van toeleidingstrajecten en de invulling van het casemanagement door de uvi's. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat arbeidsdeskundigen weliswaar ervaren dat het procedures met betrekking tot reïntegratie met de Wet REA zijn vereenvoudigd, maar dat het in dienst houden van arbeidsgehandicapten (nog) niet voldoende wordt bevorderd met het REA-instrumentarium.

Op 1 juli 1998 trad de wet (Re)integratie Arbeidsgehandicapten (wet Rea) in werking. Ruim een jaar later, tussen september 1999 en januari 2000, vroeg TNO Arbeid 79 Arbo-diensten naar hun ervaringen met de wet. Een krappe meerderheid van de Arbo-diensten vindt dat de wet REA voldoende duurzame mogelijkheden biedt om arbeidsgehandicapten aan het werk te helpen of te houden. Maar op de samenwerking met de uvi's, de criteria om te helpen of iemand arbeidsgehandicapt is en de duur van de aanvraagprocedures voor Rea-subsidies bestaat nog veel kritiek, ook minimale contracten met werkgevers gooien regelmatig roet in het eten.

De afgelopen maanden hebben alle uvi's afzonderlijk in de landelijke dagbladen reïntegratiebedrijven opgeroepen om in te schrijven voor opdrachten. Het gaat hierbij om reïntegratiedienstverlening voor moeilijk plaatsbare arbeidsgehandicapten. WAO'ers, WW'ers en mensen met een bijstandsuitkering. Bij deze aanbestedingsprocedure door de uvi's moet blijken of de richtlijnen van het Lisv toereikend zijn om tot een 'juist' oordeel over toekenning van opdrachten te komen.

In opdracht van het Lisv heeft TNO Arbeid in de periode van oktober 1999 tot en met mei 2000 een kwalitatieve evaluatie uitgevoerd van uitvoeringsprocessen die de Wet REA met zich meebrengt. Doel van het onderzoek is zicht geven op de wijze waarop de uitvoeringsinstellingen de aan hun in de Wet REA opgedragen verantwoordelijkheden invullen. Kernonderwerpen daarbij zijn: het verloop van de arbeidsgehandicaptentoets in het eerste ziektejaar; de benutting van REA-instrumenten voor de juiste doelgroepen en de uitvoeringstechnische aspecten hiervan; de inkoop van toeleidingstrajecten en de invulling van het casemanagement door de uvi's. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat arbeidsdeskundigen weliswaar ervaren dat het procedures met betrekking tot reïntegratie met de Wet REA zijn vereenvoudigd, maar dat het in dienst houden van arbeidsgehandicapten (nog) niet voldoende wordt bevorderd met het REA-instrumentarium.

De afgelopen maanden hebben alle uvi's afzonderlijk in de landelijke dagbladen reïntegratiebedrijven opgeroepen om in te schrijven voor opdrachten. Het gaat hierbij om reïntegratiedienstverlening voor moeilijk plaatsbare arbeidsgehandicapten. WAO'ers, WW'ers en mensen met een bijstandsuitkering. Bij deze aanbestedingsprocedure door de uvi's moet blijken of de richtlijnen van het Lisv toereikend zijn om tot een 'juist' oordeel over toekenning van opdrachten te komen.

Het doel van deze studie is na te gaan welke activiteiten van de nulde lijn (bedrijven en instellingen), de eerste lijn (arbodiensten en hun branche- of werkgeversorganisaties, Uitvoeringsinstanties (UVI's) en verzekeraars) en van de tweede lijn (onderzoeks- en registratie-instellingen) gewenst zijn om de monitoring van ziekteverzuimgegevens van de grond te krijgen, zodat op efficiënte wijze betrouwbare en toegankelijke verzuimgegevens kunnen worden verkregen. Hiervoor werd onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de vraag van partijen naar ziekteverzuimgegevens en het aanbod van verzuimgegevens op elkaar af te stemmen. Er wordt antwoord gegeven op de volgende vragen: (1) Welke behoefte hebben de verschillende partijen die betrokken zijn bij de arbozorg aan informatie over ziekteverzuim?; (2) Welke informatie is beschikbaar over ziekteverzuimgegevens?; (3) Sluiten de behoeften van partijen aan verzuimgegevens aan op de beschikbare gegevens over ziekteverzuim en achtergrondkenmerken?; (4) Zo nee, aan welke voorwaarden moeten worden voldaan wil een afstemming tussen de vraag en aanbod gerealiseerd kunnen worden?

In deze publicatie wordt een overzicht gegeven van het onderzoek naar enkele structurele kenmerken van de onderkant van de arbeidsmarkt dat door TNO Arbeid in de afgelopen twee jaar is verricht. Het onderzoek heeft bestaan uit een aantal deelprojecten met de volgende thema's: toegankelijkheid; productiviteit; interne mobiliteit; succesfactoren en knelpunten bij de creatie van gesubsidieerde arbeid; bedrijven en intermediaire organisaties (arbeidsbureau, gemeentelijke sociale dienst, uitvoeringsinstelling sociale zekerheid); arbeidsgehandicapten. Het accent heeft gelegen op de vraagkant van de arbeidsmarkt: de laaggeschoolde werkgelegenheid bij bedrijven en instellingen. Op basis van dit onderzoek worden in het laatste hoofdstuk beleidsaanbevelingen gedaan of agendapunten aangereikt voor de meest betrokken actoren: bedrijven, branche-organisaties, sociale partners, intermediaire organisaties, de overheid, het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, en de wereld van beleidsonderzoek en advies.

Deze rapportage beschrijft de uitkomsten van de tweede peiling bij de deelnemers aan het arbodienstenpanel over hun ervaringen bij het reïntegreren van werknemers met een arbeidshandicap. Deze tweede peiling is eind 1998, begin 1999 uitgevoerd. Het merendeel van de arbodiensten (70%) beoordeelt de nieuwe mogelijkheden die de wet (Re)integratie Arbeidsgehandicapten (Rea) biedt positief, circa een kwart staat er 'neutraal' tegenover en slechts één van de 74 diensten kijkt er overwegend negatief tegenaan. De eerste ervaringen met het aanvragen van budgetten zijn minder hoopvol. Driekwart is hierover slecht te spreken. Wat de samenwerking met de uitvoeringsinstellingen (uvi's) betreft: de helft van de diensten spreekt van een optimale gezamenlijke gevalsbehandeling. De ervaringen met het regelen van een werkaanpassing lijken vrij positief. Intern worden de ervaringen wel teruggekoppeld, maar wordt het aan de diensten zelf overgelaten hoe zij dat doen.

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft evenals TNO behoefte aan een overzicht van de rol en de activiteiten van particuliere intermediairs die betrokken zijn bij de arbeidstoeleiding van arbeidsgehandicapten. In het kader van het doelfinancieringsprogramma SZW TNO 'Arbeid en handicap' wordt daarvoor deze informatie verzameld. In een voorgaande inventarisatie werden actoren en processen van de arbeidstoeleiding van arbeidsgehandicapten in kaart gebracht (Cremer, Wevers, 1998). In samenspraak met vertegenwoordigers van het ministerie werd er voor gekozen om in een vervolgstudie de rol van de private intermediairs bij de arbeidstoeleiding diepgaander te onderzoeken.

Het doel van deze studie is na te gaan welke activiteiten van de nulde lijn (bedrijven en instellingen), de eerste lijn (arbodiensten en hun branche- of werkgeversorganisaties, Uitvoeringsinstanties (UVI's) en verzekeraars) en van de tweede lijn (onderzoeks- en registratie-instellingen) gewenst zijn om de monitoring van ziekteverzuimgegevens van de grond te krijgen, zodat op efficiënte wijze betrouwbare en toegankelijke verzuimgegevens kunnen worden verkregen. Hiervoor werd onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de vraag van partijen naar ziekteverzuimgegevens en het aanbod van verzuimgegevens op elkaar af te stemmen. Er wordt antwoord gegeven op de volgende vragen: (1) Welke behoefte hebben de verschillende partijen die betrokken zijn bij de arbozorg aan informatie over ziekteverzuim?; (2) Welke informatie is beschikbaar over ziekteverzuimgegevens?; (3) Sluiten de behoeften van partijen aan verzuimgegevens aan op de beschikbare gegevens over ziekteverzuim en achtergrondkenmerken?; (4) Zo nee, aan welke voorwaarden moeten worden voldaan wil een afstemming tussen de vraag en aanbod gerealiseerd kunnen worden?

Het project 'Activerende reïntegratie door arbodiensten' heeft plaatsgevonden in opdracht van de Branche Organisatie van Arbodiensten (BOA). Oospronkelijk werd met dit project een 'werkboek innovatie producten en diensten voor activerend reïntegratiebeleid' als eindproduct beoogd. Er werd echter besloten tot het ontwikkelen van een nascholingsprogramma voor arbodienstmedewerkers in het kader van de reïntegratie-activiteiten van arbodiensten. Uitgangspunt daarbij was dat op basis van dit programma arbodienstmedewerkers daadwerkelijk een impuls zouden kunnen geven aan een activerend reïntegratiebeleid.

Het project 'Activerende reïntegratie door arbodiensten' heeft plaatsgevonden in opdracht van de Branche Organisatie van Arbodiensten (BOA). Oospronkelijk werd met dit project een 'werkboek innovatie producten en diensten voor activerend reïntegratiebeleid' als eindproduct beoogd. Er werd echter besloten tot het ontwikkelen van een nascholingsprogramma voor arbodienstmedewerkers in het kader van de reïntegratie-activiteiten van arbodiensten. Uitgangspunt daarbij was dat op basis van dit programma arbodienstmedewerkers daadwerkelijk een impuls zouden kunnen geven aan een activerend reïntegratiebeleid.

Dit artikel is een samenvatting van de belangrijkste bevindingen van een vervolgonderzoek dat TNO Arbeid in opdracht van Lisv heeft verricht onder direct betrokkenen bij de second opinion in verband met een meningsverschil over de arbeidsongeschiktheid. De direkt betrokkenen zijn: werknemers, werkgevers en arbodiensten. Het onderzoek laat zien dat de effectiviteit van de regeling vrij goed is: werknemers, werkgevers en arbodiensten oordelen gunstig over het bestaan van de procedure, werknemers zijn meer tevreden over de aanpak en de oplossing van het meningsverschil als ze gebruikmaken van de regeling, en het beroep op de kantonrechter is zeer gering. Aan de bekendheid van de second opinion-regeling zal nog gesleuteld moeten worden, evenals aan sommige aspecten van de uitvoering.

Het doel van deze studie is na te gaan welke activiteiten van de nulde lijn (bedrijven en instellingen), de eerste lijn (arbodiensten en hun branche- of werkgeversorganisaties, Uitvoeringsinstanties (UVI's) en verzekeraars) en van de tweede lijn (onderzoeks- en registratie-instellingen) gewenst zijn om de monitoring van ziekteverzuimgegevens van de grond te krijgen, zodat op efficiënte wijze betrouwbare en toegankelijke verzuimgegevens kunnen worden verkregen. Hiervoor werd onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de vraag van partijen naar ziekteverzuimgegevens en het aanbod van verzuimgegevens op elkaar af te stemmen. Er wordt antwoord gegeven op de volgende vragen: (1) Welke behoefte hebben de verschillende partijen die betrokken zijn bij de arbozorg aan informatie over ziekteverzuim?; (2) Welke informatie is beschikbaar over ziekteverzuimgegevens?; (3) Sluiten de behoeften van partijen aan verzuimgegevens aan op de beschikbare gegevens over ziekteverzuim en achtergrondkenmerken?; (4) Zo nee, aan welke voorwaarden moeten worden voldaan wil een afstemming tussen de vraag en aanbod gerealiseerd kunnen worden?

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft evenals TNO behoefte aan een overzicht van de rol en de activiteiten van particuliere intermediairs die betrokken zijn bij de arbeidstoeleiding van arbeidsgehandicapten. In het kader van het doelfinancieringsprogramma SZW TNO 'Arbeid en handicap' wordt daarvoor deze informatie verzameld. In een voorgaande inventarisatie werden actoren en processen van de arbeidstoeleiding van arbeidsgehandicapten in kaart gebracht (Cremer, Wevers, 1998). In samenspraak met vertegenwoordigers van het ministerie werd er voor gekozen om in een vervolgstudie de rol van de private intermediairs bij de arbeidstoeleiding diepgaander te onderzoeken.

Dit artikel is een samenvatting van de belangrijkste bevindingen van een vervolgonderzoek dat TNO Arbeid in opdracht van Lisv heeft verricht onder direct betrokkenen bij de second opinion in verband met een meningsverschil over de arbeidsongeschiktheid. De direkt betrokkenen zijn: werknemers, werkgevers en arbodiensten. Het onderzoek laat zien dat de effectiviteit van de regeling vrij goed is: werknemers, werkgevers en arbodiensten oordelen gunstig over het bestaan van de procedure, werknemers zijn meer tevreden over de aanpak en de oplossing van het meningsverschil als ze gebruikmaken van de regeling, en het beroep op de kantonrechter is zeer gering. Aan de bekendheid van de second opinion-regeling zal nog gesleuteld moeten worden, evenals aan sommige aspecten van de uitvoering.

Deze rapportage beschrijft de uitkomsten van de tweede peiling bij de deelnemers aan het arbodienstenpanel over hun ervaringen bij het reïntegreren van werknemers met een arbeidshandicap. Deze tweede peiling is eind 1998, begin 1999 uitgevoerd. Het merendeel van de arbodiensten (70%) beoordeelt de nieuwe mogelijkheden die de wet (Re)integratie Arbeidsgehandicapten (Rea) biedt positief, circa een kwart staat er 'neutraal' tegenover en slechts één van de 74 diensten kijkt er overwegend negatief tegenaan. De eerste ervaringen met het aanvragen van budgetten zijn minder hoopvol. Driekwart is hierover slecht te spreken. Wat de samenwerking met de uitvoeringsinstellingen (uvi's) betreft: de helft van de diensten spreekt van een optimale gezamenlijke gevalsbehandeling. De ervaringen met het regelen van een werkaanpassing lijken vrij positief. Intern worden de ervaringen wel teruggekoppeld, maar wordt het aan de diensten zelf overgelaten hoe zij dat doen.

In deze publicatie wordt een overzicht gegeven van het onderzoek naar enkele structurele kenmerken van de onderkant van de arbeidsmarkt dat door TNO Arbeid in de afgelopen twee jaar is verricht. Het onderzoek heeft bestaan uit een aantal deelprojecten met de volgende thema's: toegankelijkheid; productiviteit; interne mobiliteit; succesfactoren en knelpunten bij de creatie van gesubsidieerde arbeid; bedrijven en intermediaire organisaties (arbeidsbureau, gemeentelijke sociale dienst, uitvoeringsinstelling sociale zekerheid); arbeidsgehandicapten. Het accent heeft gelegen op de vraagkant van de arbeidsmarkt: de laaggeschoolde werkgelegenheid bij bedrijven en instellingen. Op basis van dit onderzoek worden in het laatste hoofdstuk beleidsaanbevelingen gedaan of agendapunten aangereikt voor de meest betrokken actoren: bedrijven, branche-organisaties, sociale partners, intermediaire organisaties, de overheid, het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, en de wereld van beleidsonderzoek en advies.

In het kader van de doelsubsidie heeft NIA TNO voor het Landelijk instituut sociale verzekeringen (Lisv) een onderzoek naar hoe er in de praktijk wordt omgegaan met een meningsverschil over de arbeidsgeschiktheid van een werknemer. In het bijzonder is hierbij gekeken naar het gebruik van en de ervaringen met de regeling bij de Uitvoeringsinstellingen (UVI's) voor een zogenoemde second opinion. Uit het onderzoek blijkt dat er jaarlijks bij gemiddeld nog geen 1% sprake is geweest van onenigheid met de werkgever of de bedrijfsarts over de arbeidsgeschiktheid tijdens de periode 'eigen risico' voor de werkgever. Als zo'n meningsverschil ontstaat wordt de UVI om uiteenlopende redenen meestal niet ingeschakeld. Vaak wordt een beroep gedaan op huisarts, arbodienst of een jurist van de vakbond. Onderzocht is hoe werknemers, werkgevers en arbodiensten staan tegenover het aanvragen van een second opinion bij de UVI. Driekwart van de werknemers en werkgevers geeft desgevraagd de voorkeur aan de UVI als instituut voor een second opinion in verband met de onafhankelijkheid. Al met al komt men tot de conclusie dat het instrument als succesvol kan worden beschouwd.

In het kader van de doelsubsidie heeft NIA TNO voor het Landelijk instituut sociale verzekeringen (Lisv) een onderzoek naar hoe er in de praktijk wordt omgegaan met een meningsverschil over de arbeidsgeschiktheid van een werknemer. In het bijzonder is hierbij gekeken naar het gebruik van en de ervaringen met de regeling bij de Uitvoeringsinstellingen (UVI's) voor een zogenoemde second opinion. Uit het onderzoek blijkt dat er jaarlijks bij gemiddeld nog geen 1% sprake is geweest van onenigheid met de werkgever of de bedrijfsarts over de arbeidsgeschiktheid tijdens de periode 'eigen risico' voor de werkgever. Als zo'n meningsverschil ontstaat wordt de UVI om uiteenlopende redenen meestal niet ingeschakeld. Vaak wordt een beroep gedaan op huisarts, arbodienst of een jurist van de vakbond. Onderzocht is hoe werknemers, werkgevers en arbodiensten staan tegenover het aanvragen van een second opinion bij de UVI. Driekwart van de werknemers en werkgevers geeft desgevraagd de voorkeur aan de UVI als instituut voor een second opinion in verband met de onafhankelijkheid. Al met al komt men tot de conclusie dat het instrument als succesvol kan worden beschouwd.

Op 30 maart jl. heeft het kabinet zijn standpunt bekendgemaakt inzake het langetermijnadvies van de Gezondheidsraad, ‘Beoordelen, behandelen, begeleiden; medisch handelen bij ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid’. Kort gezegd komt het standpunt op het volgende neer. Voor de korte termijn geldt dat de Gezondheidsraad tien verzekeringsgeneeskundige protocollen opstelt. In december zijn de eerste twee, voor aspecifieke lage rugpijn en voor hartinfarct, gepubliceerd in de Staatscourant. Voor de langere termijn geldt dat in alle nieuwe multidisciplinaire medische richtlijnen die via de ZonMw-programmering lopen, de factor arbeid en de beoordeling van arbeidsmogelijkheden worden meegenomen.

Recent hebben het CBS en UWV analyses uitgevoerd op WAO-gegevens. Beide analyses zijn vernieuwend, maar helaas zijn ze nauwelijks toegankelijk voor het publiek. De analyse van het CBS is na te lezen op internet. De resultaten van de analyses van UWV-BIV kunnnen alleen via een beveiligd persoonsnetwerk worden bekeken.