Search

Bu çalışmanın amacı, Halide Edib Adıvar'ın Türk modernleşesine olan katkılarını ortaya koymaktır. Osmanlı imparatorluğu hayatta kalabilmek için batıyı örnek alamaya başladığından beri, Türk aydınları bu konu üzerinde düşünmeye, eserler vermeye başlamışlardır. Bunlardan birisi de Halide Edib Adıvar'dır. Halide Edib, modernleşme sürecini bizzat yaşamış öncü aydın kadınlarımızdandır. Balkan Savaşları ile başlayan, milli mücadele ile devam eden süreçte, Halide Edib Türk halkı ile sürekli temas halinde olmuş ve onları yakından tanıma fırsatı bulmuştur. Bütün bu tecrübelerini de eserlerinde gayet başarılı şekilde işlemiştir. Tüm hayatı boyunca da Türk kültürünü ülkemize, yurt dışında geçirmek zorunda kaldığı süre içinde dünyaya tanıtmaya çalışmıştır. Bu çalışmanın temel amacı, Osmanlı-Türk modernleşme sürecine Halide Edib Adıvar'ın katkılarını, fikirlerini ortaya koymaktır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Türk Modernleşmesi, Halide Edib Adıvar, Milli Mücadele The aim of this study is to introduce the contributions of Halide Edip Adivar on Turkish modernization.Since Ottoman Empire started to take as example of the west in order to stay alive, Turkish intellectuals started to think and work about this. One of these intellectuals is Halide Edip Adivar. Halide Edip is one of the female pioneers who personally lived the modernization. During the period started with Balkan Wars and continued with national battle, Halide Edip was always in touch with Turkish people and had the opportunity to know them closely. She used all these her experiences in her work very successfully. All her life she tried to introduce Turkish culture to our country, and to the world while she had to live abroad.The main aim of thi study is to introduce the contributions and ideas of Halide Edip Adivar to the Ottoman-Turkish modernization process.Key World: Ottoman-Turkish Modernization, Halide Edip Adivar, National Battle 133

Birinci Dünya Savaşı sonunda çok ağır şartlar içeren Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasının hemen ardından Anadolu topraklarında siyasi bir yönetim boşluğu oluşmuştur. İşgal kuvvetleri mütarekeden kaynaklanan maddeleri de bahane ederek, Anadolu topraklarında haksız bir işgal hareketine kalkışmıştır. İşgaller sonrasında baş gösteren siyasi yönetim boşluğu, İstanbul'da sıkça hükümet değişikliğine sebep olmuştur. Mütarekenin işgale zemin hazırlayacağını önceden tahmin eden Mustafa Kemal Paşa, Anadolu'ya resmi bir görevle gönderilmeyi, milletinin kurtuluşu adına fırsata çevirerek, Türk kurtuluş hareketini başlatmıştır. Bu hareket Ankara'da bağımsız bir devlet olma yolunda ilerlerken, Anadolu ve İstanbul diye bir ayrımın oluşmasına zemin hazırlamış ve ülkede çift başlı bir yönetim oluşturmuştur. 1920 yılında yayın hayatına başlayan Hakimiyet-i Milliye Gazetesi, Milli Mücadele Dönemi'nde Ankara hükümetinin yayın organı olarak, İstanbul hükümetlerinin izledikleri siyaseti halka duyurmayı amaçlamıştır. Çalışmamızda Milli Mücadele Dönemi boyunca iktidar mevkiine gelen İstanbul hükümetleri, Hakimiyet-i Milliye gazetesinde yer alan makale ve haberlerden derlenen bilgiler ışığında değerlendirilmiştir. Milli Mücadele Dönemi boyunca Damat Ferit'in takip etmiş olduğu kirli siyaset gazete tarafından çok ağır bir dil ile eleştirilmiş, Sevr Antlaşmasına onay veren Ferit ve yandaşları hain ilan edilmiştir. Damat Ferit'ten sonra iktidara gelen Tevfik Paşa hükümetinin güttüğü ılımlı siyaset, gazetedeki üslubun da yumuşamasına sebep olmuştur. Tevfik Paşa hükümeti döneminde Ankara ve İstanbul arasındaki ilişkilerde uzlaşma sinyalleri verilmeye başlanmış ve nihayetinde Ankara hükümetinin milletin tek resmi temsilcisi olduğu kabullenilmiştir. Kazanılan askeri zaferler ile yeni bir Türk devletinin inşası yolunda adımlar atılırken İstanbul hükümetleri dönemi de sona ermiştir. At the end of First World War, a political management gap occured in Anatolia after concluding of Mondros Armistice including heavy conditions. Occupation Forces tried to conquer Anatolia in an unfair way by using the provisions of the treaty as an excuse.The political management gap appeared after the occupations caused government changes in İstanbul frequently. Mustafa Kemal Pasha predicted that Mondros Armistice would lead to occupations, so he started Turkish Liberation Movement by converting his official duty in Anatolia to an opportunity. While this movement was proceeding to become an independent in Ankara, İt caused a division between Ankara and İstanbul and a two-headed management occured in the country. Hakimiyet-i Milliye starting its publication life in 1920, tried to announce the policies of İstanbul Government to the public during the period of national struggle as the publication company of Ankara Government. Governments of İstanbul remaining in power during the period of national struggle are evaluated in our research by benefiting from the news and articles publicated in Hakimiyet-i Milliye newspaper. The dirty policies followed by Son-in-Love Ferit during the period of national struggle were criticized by the newspaper badly.son-in-love Ferit and his partisans approving Sevr Treaty were declared as traitors.The moderate policy implemented by Tevfik Pasha's government caused the wording of the newspaper to be softened.The signals of reconciliation between İstanbul and Ankara Governments were started to be given during the reign of Tevfik Pasha and finally it was approved that Ankara Government is the only official representative of the public.While many steps were taken on the way of the construction of a new Turkish state with the triumphed military victories, the period of İstanbul Governmet came to an end. 170

Birinci Dünya Savaşı’nda, Çanakkale Cephesinin denge anahtarı olarak nitelendirebileceğimiz Kâzım İnanç Paşa’nın Çanakkale Cephesinde yapmakla yükümlü olduğu görev, yetki ve sorumlulukların belgeler ışığında değerlendirilip açıklığa kavuşturulması esasına dayanarak bu tezimiz oluşturulmuştur. Yaptığımızz bu çalışma, Kâzım İnanç’ın 1880 tarihinde doğumundan vefat ettiği 1938 sürecine kadar yaşadığı olaylara ve yürüttüğü görevlere ayrıntıya inmeden değindikten sonra, Çanakkale Cephesinde yapmakla yükümlü olduğu görevler ve görevleri dışında bazen ekstra yaptığı işleri belgeler ışığında aydınlatmayı amaçladık Askeri görevine başladığı andan itibaren önemli görev ve pozisyonlarda bulunan Kâzım İnanç, gerek Harbiyede öğrenci olduğu sıralarda gerekse Balkan Savaşlarında yürüttüğü görevlerin neticesinde elde ettiği deneyim ve tecrübeler sayesinde Çanakkale Cephesinde kilit bir rol üstleneren önemli başarılara imza atmıştırr. Çanakkale cephesinde Beşinci Ordu Komutanı Alman Generali Liman Von Sanders’in Kurmay Başkanı olarak görev yapan Kâzım İnanç, çok iyi Almanca konuşabilmesinin etkisiyle de Limân Paşa ile gerek harbiyeden gerek karargâhlardan tanıştığı yakın arkadaşları olan birlik komutanları arasında denge görevi görerek olabilecek çatışmalara engel olmaya çalışmıştır. Bu amaç ve kapsamları içeren tezimiz Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay ATASE Arşivi, Başbakanlık Arşivi, TBMM, Türk Türk Tarih Kurumu, Milli Kütüphane, Diyarbakır İl Hâlk Kütüphanelerinden faydalanarak elde edilen Hatıratlar, Makaleler, Belgeler ve Resmi Yayınların değerlendirilmesi sonucunda hazırlanmıştır. Anahtar Sözcükler Kâzım Paşa, Beşinci Ordu, Çanakkale Cephesi, Liman Von Sanders ABSTRACT First World War, Çanakkale Front's balance keys can be named as Kâzım İnanç Pasha in Gallipoli were obliged to do the tasks, powers and responsibilities of the documents in the light assessed to be clarified on the basis of this thesis we have been created. In onr this study Kazim İnanç’s 1880 on the birth, where he died in 1938 until the time lived events and walked to the tasks and details of stroke after mentioning, in Gallipoli were obliged to do the tasks and duties, except sometimes extra his work documents to clarify aimed. Military mission begins from the moment the key tasks and in positions Kâzım İnanç, both military academy students in the order, as well as in the Balkan wars carried out tasks as a result of the experience gained and experience thanks Çanakkale Front a key role in the significant achievements has been signed. Gallipoli, the fifth military commander, German General Liman von Sanders Chief of Staff, who served as Kâzım İnanç, a very good speak German being able to the influence Liman Pasha need Harbiye need the headquarters of the familiar close friends with unit commanders balance between task conflict that may not interfere with sought. These objectives and scope that includes Our thesis Ministry of Defense, the General Staff of Fire archives, the Prime Minister archive, the Parliament, the Turkish Historical Society, the National Library, the Diyarbakır Public Library utilizing the resulting memories, Articles, Documents, and official publications based on an evaluation prepared. Key Words: Kâzım Pahsa, Gallipoli Front, Liman Von Sanders

Rusların XIX. Yüzyılın başında Güney Kafkasya'da önemli köprübaşlarını ele geçirmesiyle, bölge bir yüzyıl boyu devam edecek olan Türk-Rus mücadelesine sahne olmaya başladı. Ruslar bu süreçte Akdeniz'e ulaşmak için Kars'tan İskenderun'a kadar olan bölgede bir koridor elde etmeyi amaçlıyordu. Türk tarafı ise Bakü petrollerine ulaşmak ve Orta Asya ile bağlantı kurmak için Kafkasya üzerindeki siyasi emellerinden vazgeçmiyordu. Böyle bir tabloda Avrupa'da gerilen siyasi ve askeri ortam Birinci Dünya Savaşı'nın çıkmasına neden oldu. Türk tarafı savaşın ilk aylarında tarafsız kalmaya çalışsa da Almanya ile müttefik olarak savaşa dâhil oldu. Türk donanmasının 29 Ekim 1914'te Rusların Karadeniz sahillerini bombalaması sonucunda savaşa resmen girdi.1 Kasım 1914'te Rus ordusunun Türk-Rus sınırını geçmesiyle Kafkas Cephesi'nde dört yıl devam edecek olan muharebeler başlamıştır. İki taraf arasında ilk ciddi muharebeler Köprüköy ve Azap civarında yaşanmıştır. Bu muharebelerde Türk ordusu Ruslara karşı ciddi bir başarı elde etmiştir. Ancak takip hareketinin yapılamaması muharebelerin büyük bir zaferle sonuçlanmasını engellemiştir. Başkomutan Vekili Enver Paşa Aralık 1914'ün başında cephe bölgesine gelerek III. Ordu'nun komutasını bizzat üzerine alarak 22 Aralık 1914 tarihinde Sarıkamış'a doğru büyük bir taarruz başlatmıştır. Ancak mevsim şartları, komuta kademesi arasındaki iletişimsizlik ve ordu donatımının yetersizliği Sarıkamış önlerinde büyük bir felaket yaşanmasına neden olmuştur. Harekât sonrası dönemde Türk ordusu uzun süre salgın hastalıklarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Sarıkamış'ta yaşanan felaketini takip eden sürede tüm cephe boyunca taarruz inisiyatifi Rusların eline geçmiştir.1915'in ilk aylarında cephede savaşan taraflar ordularını belirli bir düzene koymak için muharebelere bir müddet ara vermiştir. Mayıs 1915'ten itibaren Rus Kafkas Ordusu cephenin güneyinde yapmayı planladığı taarruzlarda Türk ordusunun dikkatini başka yöne çekmek için Tortum yönünde taarruza geçmiştir. Ancak Ruslara göre daha zayıf konumda olan Türk ordusu taarruzları durdurmayı başarmıştır. 1916 yılının ilk aylarından itibaren Ruslar Erzurum'u ele geçirebilmek için taarruzlarına hız vermiştir. Azap önlerinde Ruslara karşı tutunamayan Türk ordusu Erzurum'a geri çekilmek zorunda kalmıştır. Erzurum'da ciddi bir savunma tertibatı yapılamadığı için şehir Rusların eline geçmiştir.Erzurum'un işgalini takip eden sürede Ruslar ciddi bir takip hareketine girişerek Türk ordusunun Tercan'a kadar çekilmesine sebep olmuştur. 1916 yılında muharebeler Çoruh vadisi ve Karadeniz kıyılarında yoğunlaşmıştır. Ruslar Karadeniz'de Rize ve Trabzon'u, Çoruh vadisinde Bayburt ve Gümüşhane'yi ve son olarak Erzincan'ı işgal etmiştir. Rusya'da yaşanan karışıklıklar sebebiyle 1917 yılında cephede önemli muharebeler olamamıştır. Kafkas Cephesi'nde muharebeler taraflar arasında imzalanan Erzincan Mütarekesi ile resmen sona ermiştir. At the beginning of the XIXth century, by Russians capturing of the important bridgeheads in the South Caucasian the region was started to becoming the scene of the Turkish-Russian struggle that will continue for a century-long. In this process, Russians were aiming of obtaining a corridor, in the region from Kars up to İskenderun, in order to reach the Mediterranean. As of the Turkish side was not giving up the political desires on Caicasus in order to reach of Baku's oil and to contact with Central Asia. In such a table, the strained political and military environment in Europe led to the First World War. Although the Turkish side tried to be remained neutral in the early months of the war, they were involved in the war as an ally with Germany. They officially involved in the war as a result of the Turkish Navy's bombing of the Black Sea coasts of the Russians in October 30, 1914.The combats that will continue for four years, have began in the Caucasian battle front, as a result of the Russian army's passing of the Turkish-Russian border in November 1, 1914. The first serious combats were experienced around Köprüköy and Azap, between the two sides. In these combats, Turkish army has achieved significant success against the Russian. However, the failure of the follow-up movement prevented the major victorious conclusion of the combats. The Deputy Commander in Chief Enver pasha, came to the battle front region, at the beginning of December 1914 and took upon himself the command of the IIIrd Army and has launched a major assault to the direction of Sarıkamış on December 22, 1914. However, the seasonal conditions, miscommunication between the command level and the insufficiency of the military equipment were led to a major disaster in the forefront of Sarıkamış. In the period after the operation, the Turkish army was forced to struggle with epidemics for a long time. In the period following the disaster in Sarıkamış, the assault initiative all along the battle front has passed into the hands of the Russians.In the early months of 1915, the warring parties in the battle front were paused the combats for a while in order to put their armies in a specific regularity. As from May 1915, Russian Caucasian Army was started its assault in Tortum direction, in order to attract the Turkish Army's attention to another direction for the assaults they planned to perform in the south of the battle front. However, the Turkish army that was in a weaker position than the Russians was able to stop the assaults. Since the early months of 1916, the Russians were accelerated their assaults in order to seize Erzurum. The Turkish army which could not be able to get a grip against the Russians in the forefront of Azap. The city was passed into the hands of Russians, due to the absence of a serious defense mechanism in Erzurum.In the period following the occupancy of Erzurum, the Russians interfered with a serious follow-up action and led to the recession of the Turkish army up to Tercan. In 1916 the combats were concentrated in the Çoruh valley and the Black Sea coast. Russians were occupied Rize and Trabzon in the Black Sea, Bayburt and Gümüşhane in the Çoruh valley and finally Erzincan. In 1917, major combats could not be experienced in the battle front due to the confusions that experienced in Russia. In the Caucasian combat front the combats were terminated officially with the Erzincan Truce that was signed between the parties of the combats. 632

Milli Mücadele döneminde Anadolu ve İstanbul'da yayın yapan gazeteler budönemin aydınlatılmasında önemli bir rol üstlenmişlerdir. Bu dönemde İstanbul veAnadolu'da yayın yapan gazetelerin birçoğu milli mücadeleye destek vermiştir.Özellikle Anadolu'da yayın yapan gazetelerin verdiği destek önemle üzerindedurulması gereken bir konudur. Millî Mücadele döneminin anlaşılmasına katkıdabulunan en önemli gazetelerden birisi de çalışmamıza kaynak olan 15 Haziran 1919– 14 Aralık 1931 tarihleri arasında Kastamonu'da yayınlanan Açıksöz gazetesidir.Bu döneme ait Açıksöz gazetesinde yer alan haberler günümüz Türkçesineçevrilmiştir. Açıksöz gazetesi neşredildiği dönem içerisinde birçok konudaokuyucularına bilgi vermiştir.Açıksöz Gazetesi milli mücadele hareketinin kazanılmasında ve bilhassa BatıKaradeniz halkının bu zafere inandırılmasında önemli bir etken olmuştur. Gazeteninusta yazarları kaleme aldıkları makalelerle kamuoyunun bu zafere olan inancınıartırmıştır. Gazetenin yayın hayatını sürdürdüğü Kastamonu milli mücadeledöneminde işgal edilmemesine rağmen gazete Anadolu'da yapılan işgallere karşıtepki göstermiş ve bu işgaller karşısındaki derin üzüntüsünü sayfalarına taşımıştır.Gazete bölge haberleriyle birlikte cephe haberleri ve dış haberlere önemli biryer ayırmıştır. Bu çalışmada milli mücadele döneminde önemli bir yere sahip olanhârici haberler olarak ele alınmıştır. Açıksöz gazetesi harici haberleri sayfalarınataşırken kendine mahsus muhabirlerinden, Anadolu Ajansı'ndan, milli mücadeleye destek veren Anadolu ve İstanbul basınından ve Avrupa'nın birçok merkezindekiyabancı ajanslardan yararlanmıştır. Bu haberler arasında Avrupa kamuoyununişgallere bakışını ve tepkilerini, devletlerarası diplomasi görüşmelerini ve birçok defatoplanan konferansları ayrıntısıyla okuyucularına aktarmıştır. Açıksöz gazetesi millimücadele dönemi araştırmalarına o dönemin canlı tanığı olarak bugün önemli birkatkı sunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Açıksöz Gazetesi Haberleri, Milli Mücadele veKastamonu, Hârici Haberler, Yabancı Ajanslar, Avrupa'daki Konferanslar. During the War of Independence (National Struggle) newspapers, published inAnatolia and Istanbul, had an important part in the enlightenment of this period.Most of the newspapers published in Anatolia and Istanbul supported War ofIndependence (national struggle). Especially the support of the newspapers publishedin Anatolia is an important issue to be taken into consideration. One of the mostimportant newspapers helping us to understand the War of Independence is Açıksöz,which is the source of our study, published between 15th June 1919 and 14thNovember 1931 in Kastamonu. News regarding to this period published in Açıksözhas been translated into today's Turkish. During the period it was published, Açıksözinformed the people about many issues.Açıksöz was an important factor in national struggle movement especiallypersuading people living in Western Blacksea region to the victory. Great authors ofthe newspaper increased the faith of the people with the articles they put down on thepaper. Although Kastamonu where the newspaper maintained broadcasting lifewasn't occupied, the newspaper reacted against the invasions in Anatolia and carriedtheir deep sorrow for these invasions on their pages.The newspaper gave importance to foreign news and news from the frontlinetogether with the regional news. In this study foreign news having an important partin war of independence are investigated. While carrying foreign news to the pages,Açıksöz benefited from unique news reporters, media supporting the war of independence in İstanbul and Anatolia and foreign news agencies in many Europeancentres. With these news, it conveyed the outlook and reaction of the Europeanpublic to the invasions, interstate diplomacy meetings and conferences assembledmany times to the reader in detail. Açıksöz newspaper provides an importantcontribution to studies related to the war of independence as a living witness of thatperiod.Keywords: Açıksöz Daily News, War of Independence and Kastamonu,Foreign News, Foreign News Agencies and European Conferences 342

1.Dünya Savaşından sonra imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918) ile galip devletler Anadolu'yu işgale başlamışlardır. Türk Milleti de işgalcilere karşı vatanı savunmak, istiklallerini yitirmemek için savaşmak zorunda kalmıştır. İtalyanlar Güney Batı Anadolu topraklarına asker çıkarmaya başlamışlar ve 28 Haziran 1919'da Burdur'u resmen işgal etmişlerdir. Burdur idarecilerin duyarsızlığı, İtalyanların işgal politikaları gibi sebeplerden dolayı İtalyan işgali karşısında başlangıçta yeterli tepkiyi gösterememiştir. Fakat daha sonra kurulan cemiyetlerle birlikte Milli Mücadeleye desteğini artırmış, işgalleri protesto etmiş, maddi destek sağlamış, gönüllü askerler göndermiştir.Milli Mücadele devam ederken cephede düşman ile savaşmanın dışında cephe gerisinde halk hayatını idame ettirmeye çalışmıştır. Bir yanda düşmanla mücadele edilirken diğer taraftan da yokluk ile mücadele edilmiştir. Burdur'da 1914 yılında meydana gelen depremin halk üzerinde oluşturduğu sosyal çöküntü ve 1915-1916 yıllarında çekirge istilasının ürünler üzerinde oluşturduğu tahribat yöre halkını sosyal ve ekonomik sefaletin içerisine çekmiştir. Yaşanan bu olumsuzluklara ek olarak mevcut siyasal sistemdeki otorite boşluğunda ortaya çıkan çetelerin işgal kuvvetlerinin desteğini alarak halk üzerinde kurduğu baskı ve şiddet toplumu canından bezdirmiştir. Burdur halkı, yaşadığı bütün bu olumsuzluklara rağmen Milli Mücadele'ye topyekûn destek sağlamış, bir yandan da bu sıkıntılı dönemde hayatın olağan akışını devam ettirmeye çalışmıştır.Milli Mücadele Döneminde bütün vilayetler coğrafi konumlarına, askeri, siyasi ve ekonomik durumlarına göre üzerlerine düşen vazifeyi fazlası ile yerine getirmişlerdir. Burdur'un Milli Mücadele Döneminde sosyal, siyasi ve askeri durumunu izah ederek Burdur'un Milli Mücadele'ye katkılarının neler olduğunu ortaya koymaya çalıştık. Yapmış olduğumuz çalışmanın Milli Mücadele Tarihi'nin aydınlatılmasına katkılar sağlamasını diliyoruz. After World War I, Armistice Treaty of Moudros was signed and the victorious states began the occupation of Anatolia. Turkish Nation was forced to fight against invaders to defend the homeland and not to lose their independence.Italians began to land troops on the Southwestern Anatolia, and they officially occupied Burdur on June 28, 1919. Insensitivity of Burdur administrators initially did not show adequate response against the Italian occupation because of the reasons, such as Italian occupation policy. But the city increased its support for the National Campaign along with the communities established later, protested the occupation, provided financial support and sent volunteer soldiers.While the National Struggle continues, except to fight with the enemy on the battlefield people attempted to maintain their public life behind the front line.On the one hand while fighting the enemy, on the other hand it has been struggling with the dearth.The social depression formed over the people by the earthquake that occured in 1914, Burdur and invasion of locusts in 1915-1916 that create havoc on crops, has attracted local people into the social and economic micery.In addition to this experienced difficulties, gangs' oppresion and violence founded on the people which occured with the support of the occupation forces in the current political system's authority gap, has been hazed the community. Despite all this experienced difficulties, Burdur people has provided support to National Struggle altogether; on the other hand, in this hard times they tried to maintain the ordinary course of life.Burdur people provided support for the National Campaign altogether in spite of all the negativity. Besides, they tried to maintain the normal flow of life in this troubled period.All provinces fulfilled their duties according to their geographical locations, military, political and economic conditions during National Campaign Period. We tried to reveal what contributions Burdur did to the National Campaign by explaining the social, political and military situation of Burdur during National Campaign Period. We hope that the work we have done would provide contributions to the clarification of the History of National Campaign. 113

İstiklal Mahkemeleri, 1920 yılında Milli Mücadele sırasında ayaklanma çıkaran ve yağmaya girişenleri, bozguncuları, orduya ait silah ve mühimmatı çalanları, casusları, asker kaçaklarını ve Milli Mücadele'yi engelleme amacıyla propaganda yapanları yargılamak için özel kanunla kurulan mahkemelerdir. İlk dönem İstiklal Mahkemeleri Ankara'daki hariç 1921 yılında kapatılmıştır.Şapka İnkılâbı, Atatürk'ün günlük hayatı en yakından etkileyen icraatlarından biridir. Doğrudan dinle alakası bulunmamasına rağmen, fes Müslümanlığın simgesi gibi görülmüş ve bu sebepten bu reform hareketine karşı çıkışlar olmuştur.Bu çalışmada İstiklal Mahkemeleri ve Şapka Devrimi incelenmiştir. Ayrıca Rize'deki Şapka Kanunu'na muhalefet eden ve bunun sonucunda yargılanan kişilerin ailelerinin gözünden bu süreç izlenmiştir.Anahtar KelimelerRize, İstiklal Mahkemeleri, Şapka İnkılâbı, Sözlü Tarih The Independence Courts were eight special courts founded during the Turkish War of Independence to prosecute those who were against the system of the government. They were located in Ankara, Eskişehir, Konya, Isparta, Sivas, Kastamonu, Pozantı, and Diyarbakır. All but the Ankara court were terminated in 1921.The hat revolution was one of the most significant acts of Atatürk affecting daily life of the Turkish society. Although there was no connection with religion, `fes` had been seen by the society as a symbol of being a Muslim. As a result of it, there was some opposition against the compulsory hat wearing. This study examined the Independence Tribunals and Hats Revolution. Also this process followed through the eyes of the families whose relatives opposed the Hat Law and stood trial.Key WordsRize, Independence Tribunal, Hat Revolution, Oral History 97

Birinci Dünya Savaşı sona ermesi üzerine Osmanlı Devleti ve İtilaf Devletleri arasında Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandı. Böylece İtilaf Devletlerinin Anadolu’da işgali başlamış oldu. Mustafa Kemal Paşa, Türk Milletinin desteğini arkasına almak ve çalışmalarını daha rahat bir şekilde sürdürebilmek amacıyla 19 Mayıs 1919’da 9. Ordu müfettişi göreviyle Samsun’a çıktı. Mustafa Kemal Paşa, beraberindekilerle Samsun’daki çalışmalarını tamamladıktan sonra, Havza ve Amasya’ya geçerek, Havza ve Amasya Genelgelerini yayınladı. Mustafa Kemal Anadolu’da milli mücadele harekatını halka meletmek için seçilmiş delegelerle ilkin Erzurum Kongresini ardından da Sivas Kongrelerini düzenledi. Böylelikle Türk Milleti kendi geleceğini kendi tayin etmiş olacaktı. Çukurova halkı Güney Anadolu’da Fransız ve Ermenilere karşı mücadele vermekteydi. Çukurova’da Ermeniler Fransızların desteği ile Türklere karşı katliamlar ve işkenceler yapmaktaydı. Bu durum yöre halkı için kaygı verici düzeye ulaşmıştı. Mustafa Kemal Paşa, Ermenilere ve Fransızlara karşı yöre halkının derli toplu bir mücadele yürütülmesi gerektiği düşüncesindeydi. Bu amaçla Mustafa Kemal Paşa, Güney Cephesini Batı Kilikya Cephesi Kuva-yı Milli Komutanlığı ve Doğu Kilikya Cephesi Kuva-yı Milli Komutanlığı olmak üzere iki ana cepheye ayırdı. Mustafa Kemal Paşa, Çukurova’da milli mücadele çalışmalarını yerinde görmek amacıyla, 5 Ağustos 1920’de Güney Cephesini Teftiş etti. Mustafa Kemal tarafından ziyareti esnasında Pozantı’yı Çukurova Yöresinin il merkezi yaptı. Böylece Pozantı üzerinden, Güney Cephesi ile Ankara Hükümeti arasında iletişim sağlanmış oldu. Yöre halkı Mustafa Kemal Paşa’nın Güney Cephesi için tayin ettiği komutanların desteğiyle de Fransız ve Ermenilere karşı olağan üstü bir mücadele vererek milli mücadeleyi başarılı bir şekilde neticelendirmişi. Böylece Çukurova’da hem Fransız işgali sona erdi hem de Ermenilerin Türklere karşı yaptığı katliam ve işkenceler sona erdi. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Fransa arasında imzalan 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşma ile Adana, Antep, Urfa ve Maraş’ta Fransız işgaline son verildi., Upon the end of the first world war, Ottoman Empire and Allies between Armistice Treaty Agreement was signed. So has begun the invasion of Anatolia was by Entente States. Mustafa Kemal Pasha, get support on the back of the Turkish Nation and work more comfortably in order to sustain the 9th May 19, in 1919 was served with the inspector came to Samsun. Mustafa Kemal Pasha, after completing the accompanying activities in Samsun, through the Basin and Amasya Circular was published in the Basin Amasya. Mustafa Kemal in Anatolia to ring the movement of goods national struggle, Erzurum Congress held its fist of elected delegates after the Sivas Congress. So the Turkish Nation would have its own determination of its future. Cukurova was to fight against the French and Armenian people in Southern Anatolia. In Cukurova Armenian massacres and torture against the Turks was doing with the support of the French. This situation has reached alarming levels for the locals. Mustafa Kemal Pasha, the Armenians and the neat idea that local people should be carried out against the French was a collective struggle. For the purpose, Mustafa Kemal Pasha, the South Side of Western Cilicia Front National Forces Command and Eastern Cilicia Front Notional Forces Commend in order to distinguish the two main fronts. Mustafa Kemal Pasha, on August 5, 1920 in order to see the national struggle over the Çukurova has inspected the South Side. Pozantı during a visit to Mustafa Kemal made the city center of Çokurova region. Thus, over the Pozantı was provided communication between the Ankara Government and the South Side. The locals Mustafa Kemal appointed by commander of the Southern Front with the support of the French and the national struggle for given extraordinary struggle against the Armenian had successfully finalized. Thus, ended the French occupation in Cukurova and both ended in his murder and torture against the Turks and the Armenians. Adana, Ankara Agreement dated October 20, 1921, Antep the French occupation ended in Urfa and Maras.

Vâizât-ı Luhye Mıntakası Kumandanı olan ve savaşın sonlarına doğru da Yemen'deki 40. Tümen Komutanlığı'na getirilen M. Galib Deniz tarafından I. Dünya Savaşı'nın henüz ilk yıllarına rastlayan 28-04-1915 ve 08-09-1915 tarihleri arasında tutturulan elimizdeki ceridelerden hareketle Yemen Cephesi'ndeki savaşın genel seyri, kıtalarımızın konuşlanışı, iaşe durumu, subay ve askerlerimizin durumu, harekât planımız, yerel halkın askerimize bakışı, komutan ve askerlerimizin bu savaşla ilgili düşünceleri ve planları gibi savaşın farklı yönlerine dikkat çekmeyi amaçladık. Bu çalışmada kaynak olarak kullanılan harp cerideleri askeri birlikler tarafından tutulan günlüklerdir. Vâizât-ı Luhye Mıntakası Kumandanlığı tarafından 28-04-1915 ve 08-09-1915 tarihleri arasında tutulan Yemen Cephesi Harp Cerideleri ile sınırlandırdığımız ve transkripsiyonu yaptığımız bu çalışmada aynı zamanda I. Dünya Savaşı'na ve Yemen Cephesi'ne ait kaynaklarla ilgili literatür taraması yapılarak da konu hakkında bilgiler ortaya konulmuştur. Transkiripsiyonunu yaptığımız 28-04-1915 ve 08-09-1915 tarihleri arasındaki Vâizât-ı Luhye Mıntakası Kumandanlığı tarafından tutulan ceridelerden ve literatür taraması yaparak incelediğimiz kaynaklardan hareketle Yemen Cephesi'nde savaşın taraflarınn bir meydan savaşına girmediği anlaşılmıştır. İtilaf devletleri safında yer alan İtalyanların ve özellikle İngilizlerin Yemen'deki aşiret reislerini türlü vaatlerle, hediyelerle kandırarak burada dâimâ bir kaos ortamı yaratmak, aşiretlere sağladığı silah ve cephane yardımı ile de vur-kaç taktiği izleyerek buradaki Osmanlı Kuvvetlerine zarar verme gayreti içerisinde olduklarını gördük. Osmanlı Devleti'nin ise ekonomi, cephane, erzak, iaşe ve personel sayısı, haberleşme araç ve gereçleri gibi her açıdan sıkıntıda olmasına rağmen Yemen Cephesi'nde bir yenilgiye uğramadığı aksine yıllardır bir üssü olan Aden'i savaş boyunca kuşatma altında tutarak İngiliz ilerleyişine meydan vermediği; Kuzeyde ise İngilizlerin desteği ile güneye inmeyi amaçlayan İdrisi'nin bütün çabasını boşa çıkardığı anlaşılmıştır. With reference to the journals belonging to the very first years of the First World War, between 28-04-1915 and 08-09-1915 and recorded by M. Galib Deniz who was the Commander of Vâizât-ı Luhye Region and then assigned to 40th Division Command in Yemen towards the end of the War, we aimed to draw attention to the various aspects of the war such as general situation of the War, deployment and subsistence of our troops, situation of our officers and troops, our operation plan, the attitude of local people towards our troops, thoughts and plans of our commander and troops. The Warfare Journals used as resource in this study were the ones recorded by the troops. In this study, which contains the transcription and is limited to the Yemen Warfare Journals recorded by Command of Vâizât-ı Luhye Region between 28-04-1915 and 08-09-1915, information about the subject was also set forth by reviewing the literature about 1st World War and Yemen Front Line. Taking into account the Journals recorded by the Command of Vaizat-ı Luhye Region between the dates 28-04-1915 and 08-09-1915 and the resources examined by the literature review, it appeared that the Parties of the War did not have a pitch battle in Yemen Front Line. It was observed that Italians and especially the English within allied powers were always in an endeavour of creating a chaotic atmosphere by deceiving the clan leaders in Yemen with various pollicitatio and presents, and also by endamaging the Ottoman Forces with hit-and run tactics by supporting the clans with guns and ammo. It was also revealed that although it was in a difficult situation in every aspects such as economy, ammo, supplies, subsistence, the number of personnel and communication tools and equipment, the Ottoman Empire was not defeated, on the contrary, it did not allow the English to march forward by besieging Aden, which had been an English base for years and invalidating all the efforts of İdrisi who aimed to march forward to the South, with the support of English, from the North. 365

Bu çalışmada Millî Mücadele dönemindeki İstanbul basını incelenerek, Kuva-yı Milliye'ye yönelik farklı algılar ortaya konulmaktadır. Bu çerçevede Vakit, Akşam, Yenigün, İleri vb. gibi gazeteler Kuva-yı Milliye'yi destekleyen bir yayın siyaseti izlemişlerdir. Buna karşılık Sabah, Peyam, Peyam-ı Sabah ve Türkçe İstanbul gazeteleri muhalif bir yayın çizgisi yürütmüşlerdir. Alemdar gazetesi ise belirli bir süre aleyhte bir yayın siyaseti izlememiş, ancak 1920 yılından itibaren bu gazete de muhalif bir kimliğe bürünmüştür. Bu dönemde iktidara gelen hükümetlerin Kuva-yı Milliye'ye yönelik uygulama ve açıklamaları da, o dönemde yürürlükte olan sansürün izin verdiği ölçüde İstanbul basınına yansımıştır. Bu hükümetlerden özellikle Damat Ferit Paşa'nın kurduğu beş hükümetin, Kuva-yı Milliye'yi sindirip yok etmeye yönelik önemli bir takım uygulamalara imza attığı anlaşılmaktadır. Buna karşılık Ali Rıza Paşa, Salih Paşa ve son Tevfik Paşa hükümetleri Kuva-yı Milliye'ye yönelik çok daha ılımlı bir siyaset yürütmüşlerdir. İstanbul basınında, saray ve çevresinin düşünce ve uygulamalarına da yer verilmektedir. Ayan Meclisi üyelerinden bir kısmı dışında saray ve çevresi, Damat Ferit Paşa'nın izlediği siyasete benzer bir şekilde doğrudan ya da dolaylı olarak Kuva-yı Milliye aleyhinde bir siyaset izlemiştir. İstanbul basınının gündeminde yer alan önemli konulardan biri de azınlıklar ve Kuva-yı Milliye ilişkisidir. Kuva-yı Milliye'nin azınlıklara kötü muamelede bulunduğu fikrine karşılık, birçok azınlık mensubunun aksi yönde görüş bildirdiği İstanbul basınına yansıyan azınlık telgraflarından anlaşılmaktadır. İstanbul basınının Rum ve Ermeni gazetelerinden yaptığı aktarmalarda ise bu iki azınlık grubunun Kuva-yı Milliye'ye yönelik olumsuz görüşleri yansıtılmıştır. In this study, different perceptions of the National Forces are highlighted by analyzing the media of Istanbul during the National Struggle. In this concept, newspapers such as Vakit, Akşam, Yenigün and İleri held a supportive approach towards the National Forces. On the other hand, newspapers as Sabah, Peyam, Peyam-ı Sabah and Türkçe İstanbul had a dissenting opinion. Although Alemdar newspaper did not follow a dissenting approach for a while, after 1920, this newspaper also adopted a dissenting approach. Furthermore, the implementations and manifestations of the governments towards the National Forces were reflected in the media in Istanbul to the extent permitted by the ongoing censorship. Especially five of these governments, which were all founded by Damat Ferit Pasha, are considered to have executed certain implementations so as to suppress and exterminate the National Forces. In contrast to this, governments of Ali Rıza Pasha and Salih Pasha and the final Tevfik Pasha government had a more moderate policy towards the National Forces. In addition, the media of Istanbul reflected the opinion and implementations of the court and its surroundings. Except for a group of members of the senate, the court and its surroundings adopted an opposing policy (directly or indirectly at times) towards the National Forces, similar to Damat Ferit Pasha's policy. Another significant topic in the agenda of the media of Istanbul was the relation between minorities and the National Forces. Despite the opinion that the National Forces treated the minorities inappropriately, it is understood from the telegraphs of the minorities in the media of Istanbul that this was not true. Nevertheless, negative opinions of Armenian and Greek minority groups towards the National Forces were mentioned in the citations from these two minority groups published by the media of Istanbul. 548

Mondros Mütarekesi'nin şartları bazı orduların lağvedilmesi ve kadroların yeniden düzenlenmesi zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Ordularının kaldırılması nedeniyle birçok üst rütbeli subay İstanbul'a dönmek zorunda kalmıştır. İstanbul'a dönen bu subaylar memleketin kurtuluşu için askeri alanda planlar yapmışlardır. Bu planlar neticesinde Ordu Müfettişlikleri kurulması düşünülmüştür. Osmanlı ordusu üç müfettişlik bölgesine ayrılmış ve I. Ordu Müfettişliğine Fevzi (Çakmak) Paşa, II. Ordu Müfettişliğine Mersinli Cemal Paşa ve IX. Ordu Müfettişliğine de Mustafa Kemal Paşa atanmıştır. 1919 yılı Mayıs ayından 1919 Ağustos'una kadar görev yapan müfettişlikler Anadolu'da birlik ve beraberlik sağlayarak, işgallere karşı mukavemet duygusunun oluşmasında önemli roller üstlenmişlerdir. The conditions of Armistice of Mudros has revealed the obligation of some armies to be eliminated and the staff to be rearranged. Due to the removal of militaries, lots of high ranking officers were obliged to return back to İstanbul. The officers that returned to İstanbul made military plans for the salvation of the country. In consequence of these plans, the establishment of Military Inspectorships was thought out. Military of the Ottoman Empire was seperated into three inspectorship areas and Fevzi (Çakmak) Pasha was assigned to First Military Inspectorship, Cemal Pasha of Mersin to Second Military Inspectorship and Mustafa Kemal Pasha to Ninth Military Inspectorship. These Inspectorships that served from May 1919 to August 1919 undertook a significant role in forming the sense of strength against the invasions by ensuring unity and solidarity in Anatolia. 146

Antalya Limanı, antik çağlardan itibaren tarihi süreçte askeri ve ticari olarak stratejik önemini koruyan, Akdeniz Bölgesi'nin en önemli limanları arasında yerini aldı. Çalışmamız Milli Mücadele döneminde Antalya Limanı'nı kapsamaktadır. Antalya Limanı, stratejik konumu nedeniyle Anadolu'nun giriş kapısı olarak, İtalyan işgallerinde ve Ankara Hükümeti'nin Milli Mücadele hareketinde önemli bir merkez haline geldi.I. Dünya Savaşı'nı kaybeden Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Mütarekesi'nin ardından, Londra Gizli Anlaşması ile İtalya'ya verilen Antalya ve komşu bölgeleri işgal edilmeye başlandı. Milli Mücadele döneminde, stratejik konumu nedeniyle İtalya'nın Anadolu işgallerinde de ilk giriş kapısı Antalya Limanı olarak belirlendi. İtalya'nın farklı işgal siyaseti ve Batı Cephesi'nde Yunanlılara karşı verilen Milli Mücadele hareketini desteklemesi, Antalya Limanı'nı askeri ve ticari olarak önemli bir liman konumuna getirdi. Milli Mücadele yıllarında, Ankara Hükümeti'nin Akdeniz'de dış dünyaya açılan kapısı olarak da Antalya Limanı ön plana çıktı. Batı Cephesi'ne lojistik desteğin sağlanmasında önemli vazife yaptı. Ankara Hükümeti'nin başta İtalya olmak üzere, yurtdışından satın aldığı askeri malzeme, daha güvenli olması sebebiyle Antalya Limanı'ndan giriş yaparak cepheye sevk edildi. TBMM'nin kuruluşundan sonra oluşturulan denizcilik, istihbarat, propaganda, sansür, askeri sevkiyat kuruluşları ağırlıklı olarak sahil bölgelerinde örgütlendi. Antalya ve Antalya Limanı da, Akdeniz Bölgesi'nde, bu kuruluşların faaliyette bulundukları önemli bir merkez olarak görev aldı. Savaş şartlarının diğer Türk limanlarını olumsuz etkilemesi nedeniyle Antalya Limanı ticarette de ön plana çıktı. Antalya Limanı, Milli Mücadele döneminde, askeri ve ticari olarak önemli limanlar arasında yer aldı. Ankara Hükümeti tarafından Anadolu'ya girişte, Akdeniz'deki tek resmi giriş kapısı da Antalya Limanı oldu. Ankara Hükümeti'nin otoritesini kabul ettirdiği, siyasi, askeri ve ticari anlamda stratejik bir merkez olarak; Akdeniz Bölgesi'nden, Milli Mücadele'ye destek vermiş önemli bir liman olarak Antalya Limanı karşımıza çıkmaktadır.Çalışmamızda Türk, İtalyan, İngiliz ve Amerikan kaynakları kullanılmıştır. Türk, İtalyan askeri arşiv belgeleri; İngiliz ve Amerikan ticari, askeri ve konsolosluk raporları çalışmamızın temelini oluşturmaktadır. Ayrıca; Antalya tarihi ile ilgili hatıratlar ve ikincil kaynaklar da, çalışmamız kapsamında incelenmiş ve kullanılmıştır.Anahtar kelimeler: Antalya, Port, National Struggle, Harbour Port of Antalya, protect its strategic importance as a military and commercial since ancient times, was among the most important ports in the Mediterranean Region. Our study covers the Port of Antalya during the National Struggle. Port of Antalya, due to its strategic location as a gateway to Asia Minor, the Italian occupation and was an important center in Ankara Government of National Struggle.First World War who lost the Ottoman Empire and Allies after the Armistice was signed between States, starting from all the Anatolian coast, were occupied. London with Collusion given to Italy, Antalya and neighboring regions began to be occupied. National Struggle period, due to its strategic location, Italy's invasion of Anatolia became the first entrance to the Port of Antalya. Italy's different occupation policy and to support the National Struggle against the Greeks on the Western Front, the military and commercial Port of Antalya has made a major port. The National Struggle years, was the gateway to the outside world, The Ankara Government in the Mediterranean. Made an important task in providing logistical support to the Western Front. Ankara Government, mainly Italy and military equipment purchased from abroad, due to the more secure by entering the Port of Antalya, was sent to the front. TBMM created after the establishment of maritime intelligence, propaganda, censorship, were recruited into the military shipments organizations mainly coastal areas. Antalya and Port of Antalya Harbor is also, in the Mediterranean region, has served as an important center of these organizations in which they operate. Negatively impacted by other Turkish port of war conditions, Port of Antalya trade also came to the fore. Port of Antalya, during the National Struggle, was among the most important ports in the military and commercial. Who needs the Western Front, did duty in providing military logistical support. At the entrance to Anatolia by the Ankara government, one official gateway to the Mediterranean Sea in Port of Antalya. The Ankara Government's authority to impose its political, military and commercial sense as a strategic center; The Mediterranean region, as an important port has supported the National Struggle emerges Port Of Antalya.In our study, Turkish, Italian, British and American sources were used. Turkish, Italian military archival documents; British and American commercial, military and consular reports are the basis of our study. You also; Memoirs and secondary sources about the history of Antalya, examined the scope of our work and used.kEYWORDS: Antalya, Port, National Struggle, Harbour 240

Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik ayrılan Osmanlı Devleti, savaş sonucunda imzalanan Mondros Mütarekesi 'ne dayanarak İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmiş, işgale karşı Anadolu'da Kuva-i Milliye tarafından bir Milli Mücadele başlatılmıştır. Samsun'a çıkmasıyla Milli Mücadele Mustafa Kemâl'in önderliğinde devam etmiştir. Bu mücadele döneminde Sivas'ta 3.Kolordu Komutanı olarak görev yapan Salâhaddin Bey'in de olduğunu görüyoruz. TBMM'nin açılmasından sonra Mersin mebusu olarak seçilen Salâhaddin Bey, 3.Kolordu Komutanlığı'ndan hemen ayrılamadığı için Meclis'e ancak 8 Aralık 1920 tarihinde katılabilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığında farklı fikir ve gruplardan oluşuyordu. Salâhaddin Bey de İkinci Grup olarak adlandırılan grup içerisinde yer almıştır. Bu grup Mustafa Kemâl'in de içinde yer aldığı Birinci Grub'un muhalifi olarak görülmektedir. Salâhaddin Bey, bilhassa Türkiye Büyük Millet Meclisi'in yetkileri konusunda çok hassastı. Denebilir ki yasama faaliyetlerini sürdürdüğü yaklaşık üç yıl içerisinde en büyük mücadelesini bu alanda vermiştir. Bu sebeple zaman zaman Mustafa Kemâl'le sert tartışmalar yaşamıştır. Birinci Meclis'in feshedilmesinden sonra yapılan seçimlerde diğer İkinci Grup üyeleri gibi seçilemeyen Salâhaddin Bey, askerliğe dönme imkânı bulamayınca emekli olmuş, 1926 yılında Atatürk'e suikasten yargılanmış, beraat etmiş, 1949 yılında İstanbul'da vefat etmiştir.Yapılan bu çalışmada Salâhaddin Bey'in Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki faaliyetleri, Osmanlı ve cumhuriyet dönemi arşiv belgeleri, TBMM tutanakları, dönemin süreli yayınları, hatıralar ve araştırma eserlerinden yararlanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Mersin, Salâhaddin Bey, Millî Mücadele, TBMM, Mebus Having been defeated from the World War 1, Ottoman Empire, relying on the Armistice of Moudros signed after the war, was occupied by the Allies, and in Anatolia, a struggle initiated by the Nationalist Forces emerged. This National struggle was carried on under the leadership of Mustafa Kemâl. We see that Mr. Salâhaddin Köseoğlu, serving as the commander of the Third Army Corps, was also in this struggle. Mr. Köseoğlu being selected as the Mersin Deputy after the opening of the Grand National Assembly could join the Assembly only on the 8th of December 1920 due to the fact that he could not leave the Third Army Corps immediately.Turkısh Grand National Assembly consisted of different groups and different ideas. And Salâhaddin Köseoğlu was in a group called the Second Group. This group was regarded as the opponent of the First Group in which Mustafa Kemâl had a part in. Mr. Köseoğlu was very sensitive to the authority of the Assembly. It can be said that he struggled in this very area in which he pursued his legislation activities for almost 3 years. For this reason, he had strong arguments with Mustafa Kemâl. In the Elections done after the abolishment of the First Assembly, Mr. Köseoğlu, not being elected like the other Second Group members, retired when he couldn't find his way to the military, was charged with assasination attempt on Mustafa Kemâl, then he was acquitted of it. He passed away in İstanbul in 1949.In this research, Mr. Salâhaddin's activities in the First Grand National Assembly, the archives of the Ottomans and the Turkish Republic, records of Grand National Assembly, periodicals, memoirs, and research works have been benefited from.KEY WORDS: Mersin, Mr. Salâhaddin Köseoğlu, National Struggle, Turkish Grand National Assembly, deputy. 185

Fethedildiği ilk andan itibaren Osmanlı Devleti'ne payitahtlık yapan İstanbul'un Osmanlı tarihindeki yeri ve önemi oldukça büyüktür. Bu nedenle İstanbul'un İşgali de aynı derecede Osmanlı tarihinde ve tarihe tanıklık eden dönemin insanlarının yaşamlarında travmatik etkilere yol açan meşum bir olay olarak hafızalara kazınmıştır. Şüphesiz söz konusu işgal Osmanlı'nın iki yüz yıl süren çöküş döneminde yaşadığı ilk toprak işgali yahut toprak kaybı değildir. Ancak ilk kez çöküşe dair emareler bu kadar net hissedilir hale gelmiş, sonrasında ne olacağı sorusu bu denli açık ve sıkça dile getirilir olmuştur. İşgal İstanbul'unun işgal kaynaklı sorunları, azımsanmayacak ölçüde fazla olup, bundan en fazla etkilenen kamu hizmetinin eğitim olduğu görülmüştür. Dolayısıyla, hem İstanbul'un işgal döneminde eğitim faaliyetlerinin sürdürülebilir bir faaliyet olup olmadığı, hem de bu faaliyetlerin işgal sonrasına dair çözüm önerileri içerip içermediği sorusu, çalışmanın çıkış noktası olmuştur.Araştırma için tarihsel araştırmalarda sıkça başvurulan betimsel araştırma modellerinden tarama modeli esas alınmış olup, bu amaçla dönemin eğitim faaliyetlerine ilişkin alan çalışmaları, arşiv belgeleri, TBMM zabıtları, gazeteler, dergiler, hatıratlar ve romanlar incelenmiştir. Bunlardan elde edilen verilerin içerik çözümlemeleri yapılarak karşılaştırmalı olarak ele alınmış ve yorumlanmıştır. İşgal dönemindeki eğitim faaliyetlerinde işgal kaynaklı değişikliklerin tespiti için, işgal öncesindeki eğitim faaliyetleri ayrı bir başlık altında ele alınmıştır. Diğer taraftan İşgal güçlerinin eğitime dair yaklaşımlarını ve dayatmalarını ortaya koymak adına, Sevr Anlaşmasının ilgili bölümleri de incelenmiştir. TBMM'nin açılışından itibaren İstanbul Maarif Nezareti'nin yanında Ankara Maarif Vekâleti'nin de eğitimde etkinliği söz konusu olduğundan, Maarif Vekâleti'nin de bu dönemdeki faaliyetleri ayrıca ele alınmış ve elde edilen sonuçlar paylaşılmıştır.Araştırma sonucunda; işgalin, siyasi yansımalarının ötesinde yarattığı sosyal travma ile eğitimi fazlasıyla olumsuz etkilediği, çoğu zaman sekteye uğrattığı, okulların işgal edilerek uzun süre amacı dışında kullanıldığı, öğretmen maaşlarının aylarca ödenmediği, işgali iliklerine kadar hisseden öğrencilerin bu ağır yükü taşımaktan kimi zaman yorulup isyan ettikleri, tüm bunlar yaşanırken Osmanlı Maarif Nezareti'nin ise; İşgal Devletlerinin etkisi altında, söz konusu sorunlara çözüm üretmekten uzak politikalar takip ettiği görülmüştür. Bununla birlikte eldeki veriler ışığında, İstanbul'daki eğitim camiasının genel itibariyle Anadolu'da başlayan direniş hareketini desteklediği ve buna yönelik propaganda ve eğitici faaliyetlerin ön saflarında yer aldıklarını söylemek mümkündür. İstanbul has a big importance in Ottoman History since which was capital city of Ottoman Empire. It was occupied. So, Equally occupation of İstanbul.has left a trace as a sinister event which has traumotic effects on Ottoman Empire and the people who testified history. No doubt, being talked about occupation is not the first land lost or land occopation in the Ottoman's collapse period lasted two hundred years. But, firstly becomes perceivable so clearly and ıt clues about collapse. Is questioned Constantly and clearly what will happen then. Ocupation rooted problems of Occupied İstanbul are in a great deal which can't be underestimated, it is seen that educatuon institution has been affected mostly. Thereby, both the education activities are sustainable or not in the period of occupation of İstanbul and these education activities include solution offer about after occupation or not is the start point of this work. Fort his study it is bosed on scanning model one of the descriptive research model which is applied frequently in history researches study. Fort his reason, studies about education activities of that period, archive documents, TBMM records, newspapers journals, recollections, novels are analized. Data which is collected from those is approached comperatively and interpreted by moking content analysis. To determine the occupation rooted changes in education activities in occupation period education activities before occupation period are discussed under anothertitle. Some related parts of Sevr poct areexamined in be half of revealing approaches and insistings of occupation forces about system of education. Activities of system of education ministry are discussed and results are shored as Ankara education ministry was active in education near İstanbul. Education ministry since opening of Turkish Grand National assembly. As a result of, research it is seen that occupation offected negotively education whit social trouvma beyond politik reflections, interrupted education mostly, schools were used oimlessly a long time by occupiying, teacher salories weren't peid students who felt occupation heavily rebelled agoints for that burden, Ottomen Education Ministry followed politics instead of producing solutions for existing problems under the affects of occupation countries. Besides, with the data gathered, it is possible to say that the education community in İstanbul support the resistance movement generaly and play the first role in propaganda and education facilities in accordance with this moving. 259

Sürgün, bir kişinin veya bir topluluğun herhangi bir nedenden dolayı yaşadığı topraklardan başka bir yere, iradesi dışında, yer değiştirmeye zorlanmasıdır. İlk Çağ toplumlarından modern zamanlara kadar, insanlık tarihinde birbirinden farklı sebeplerle sürgün politikası ve uygulamalarına rastlanmıştır. Türk tarihinin de hemen her evresinde gerek bir cezai müeyyide olarak ve gerekse sosyo - politik ve ekonomik nedenlerle sürgün yöntemine başvurulduğu görülmektedir. Osmanlı Devleti'nin gerek ceza kanunlarında ve gerekse siyasi geleneğindeki sürgün politikası ve uygulamaları, modern Türkiye'nin kuruluş sürecinde ve kurulduktan sonra da XX. yüzyılın ikinci yarısına kadar uygulanmıştır. Türk devriminin yaklaşık üç yıl devam eden bir bağımsızlık savaşı ile birlikte yürütülmesi, cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle hassas bir ortam yaratmıştır. Bu hassasiyet, toprak bütünlüğünün korunması, tam bağımsızlığın sağlanması ve ideolojinin yerleşmesi noktasında derin bir kaygıyı da beraberinde getirmiştir. Bu hassasiyet ve kaygı, devrime karşı yönelen herhangi bir hareketi sindirmek konusunda alınacak tedbirleri de şekillendirmiştir.1923 - 1938 yılları arasında devrimi yürüten kadro, kendisine karşı yönelen muhalefeti etkisizleştirmek, toplumsal çatışmaların, kaosların meydana gelmesini önlemek ve ulus - devlet projesini uygulamaya koymak için birtakım yöntemlere başvurmayı gerekli görmüştür. Bu yöntemler arasında, çatışmayı yaratan ya da yaratma ihtimali olan kişi veya kişilerin bir yerden başka bir yere gönderilmesi, yani sürgün siyaseti bir araç olarak kullanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin Osmanlı'dan devraldığı sürgün geleneğinin Osmanlı dönemi ile yer yer benzeştiği ve farklılaştığı görülmektedir. 1923 - 1938 döneminde uygulanan sürgün siyaseti, sorunun yapısına veya koşullara göre bazen ideolojik, bazen etnik, bazen hukuki ve bazen siyasi olabilmiştir. Çeşitli nedenlerle uygulanan sürgün politikaları belirli bir yasal mevzuata dayandırılmıştır. Türk Ceza Kanunu'nun ilgili maddeleri dışında, 1927'ye kadar İstiklal Mahkemeleri de sürgün kararı verebilmiştir. Bunun dışında, 1923 - 1938 tarihleri arasında birden fazla iskân yasası çıkarılmıştır. Bu yasalar kitlesel sürgünlerin temel dayanağı olmuştur. Anahtar Kelimeler: Sürgün, Nüfus, Türk Devrimi, Milli Mücadele, İskân Kanunu, Ulusal Devlet, Mustafa Kemal Atatürk, Tek Parti Rejimi. Exile means forcing a person or a group of people to leave their home against their will and to live in another country. From the first ages to the modern times, there has been seen many examples of exile in the human historycaused by different reasons. In the Turkish history, it is possible to see that exile has been implemented either as a sanction or because of socio-political and economic reasons.The exile policy held in both penal code and political traditions of Ottoman Empire has continued to exist in the period of foundation of modern Turkey and after its foundation until the second half of 20th century.The fact that Turkish revolution has been carried out together with an independence war for three years has created a delicate context.This delicacy has caused a feeling of anxiety about maintaining territorial integrity, ensuring absolute independency and disseminating the ideology. This delicacy and feeling of anxiety has had a role in determining the precautions to be taken against any action opposed to revolution.The cadre who was dealing with the revolution between 1923 and 1938 has considered it necessary to apply some procedures to neutralize the opposition, to prevent chaos and social conflicts from happening and to put social-state project into practice.Among these procedures, displacing the person or people who have caused or may cause any conflict exile has been used as a political tool.The tradition of exile which Republic of Turkey has taken over from Ottoman Empire has some similarities with and differences from the Ottoman era. The exile policy applied between 1923-1938 has been ideological, ethnical, judicial and political in accordance with the structure and the condition of the problem.These exile policies has been based on a particular legal regulation.Except from the articles in Turkish Penal Code related to this issue, Independence Tribunals has also had the authority to give exile penalty until 1927. Apart from that, more than one settlement law has been legislated between 1923 and 1938. These laws have been become the basic foundation of exile of the masses.Keywords: Exile, deportation, populating, Turkish revolution, Independence Tribunals, settelement law, nation state, Mustafa Kemal Atatürk, nationalism, one party regime. 292

Türkiye Cumhuriyet'i tarihinde bir milletin yeniden doğuşuna ve bambaşka bir kimliğe bürünmesine hizmet etmiş pek çok önemli şahsiyetler vardır. M. Şakir bu şahsiyetler arasında belki de en kenarda kalmış, unutulmuş kişilerden birisidir. Oysaki O; 1901 yılında Osmanlı Konya'sında dünyaya gelmiş, milli mücadelenin en sadık ve hizmetkâr neferlerinden olmuştur. 1917 yılında henüz 16 yaşında iken Türk Sözü gazetesinde Konya halkına milliyetçiliği, ahlakı, vatan sevgisini, milli bir tarihin ve iktisadın önemini anlatmıştır. Cumhuriyet'i Türk milletine en uygun rejim olarak görmüş, Atatürk ilke ve inkılaplarını sonuna kadar desteklemiş, milletin eğitim sorunu ile bir öğretmen olarak yakından ilgilenmiştir. Bu çalışmada; XX. Yüzyılın Konya'sında düşünce ve siyaset adamı olarak yaşamış M. Şakir'in hayatı, şahsiyeti ve eserleri başlığı altında; doğumu, ailesi, tahsil hayatı, mesleki hayatı, siyasi hayatı, Konya'ya hizmetleri, Türk Ocaklarındaki faaliyetleri, Halkevi başkanlığı dönemi faaliyetleri, kişiliği, eserleri, M. Şakir bibliyografyası, fikirleri kaynaklar ışığında ayrıntılı bir şekilde analiz edilmiştir., There are many important personalities have served there birth of a nation and to creat a utterly different identity in the history of Republic of Turkey. M. Şakir is probablyone of the most forgotten an dignored person among this important personalities. However, he was born in 1901 in Ottomon's Konya and has becomeone of the most faithful soldier and servant of the national struggle. In 1917, when he was only 16 years old, he told Konya people the importance of natioanlism, morality, patriotism, national history and economics on Turk Sozu newspaper. He considered republic as the most appropriate regime for the Turkish nation, suportted Ataturk'sprinciples and revolution stil the last and concerned the nation's education problems as a teacher. In this study, intellectual and politician who lived in 20 thcentruy's Konya, M. Şakir's life, personality and under his workings, his birth, family, educational background, career, political life, services for Konya, activities in Turkish Club, activities during his presidential of People's House, personage, works, M. Şakir bibliography, thoughts has been analysed in details in consideration of sources.

Kimlik, sosyal bilimlerde oldukça önemli kavramlardan biridir. Tarihi araştırmaların verilerine göre ilk çağlardan itibaren insanlar; bir arada yaşama, bir gruba ait olma ihtiyaçları, gibi gereksinim-lerle, temelde insanın sosyal bir varlık olması dolayısıyla farklı zamanlarda çeşitli şekillerde tanımla-nan kendi gruplarını diğerlerinden ayıran 'kollektif kimlik'ler etrafında sosyal topluluklar oluşturmuş-lardır. Sosyolojik anlamda 'kimlik', bir toplumun tanınmasını sağlayan özellikleri ifade etmektedir. Bu özellikler onu diğerlerinden ayırır; diğerleri içinde fark edilmesini, bilinmesini sağlar. Burada kanaa-timizce en önemli husus, bir toplumun bilinebilen tarihi boyunca aynı kimlik özellikleriyle kalamaya-cağıdır. Bu da kimlik olgusunun, gerek değişkenliğinden gerekse kendi içerisinde statik bir yapı ihtiva etmesinden ileri gelmektedir. Osmanlı Devleti'nde kimlik; soyut düzeyde Osmanlı, somut düzeydeyse din ve yerel özelliğe değinilerek tanımlanmıştır. Osmanlı kimliği esas olarak `Müslümanlık`la tanımlanıyorsa da `Türklü-ğü` içeren bir yanı da vardı. `Türklük` ise; belirli bir etnik grubu tanımlamaktan ziyade devlet ve si-yasi gücü elinde tutan bütün Müslümanları tanımlamıştır. 1880'lerde `Osmanlı`, `Türk` ve `Müslüman` kavramları eş anlamlı gibi görülmeye başlan-mıştır. Özellikle Balkanlar'daki tahsilli Müslüman elitleri arasında `Türkleşme` çok yaygınlaşmıştır. Balkanlar'da şartlar Osmanlıcılık ve İslâmcılığın Türklüğe dönüşmesi ve onunla kaynaşmasına müsa-itti. Bu önceden hazırlanmış bir plana göre olmamış, eğitim ve okuryazarlığın yaygınlaşması ve yeni fikirlerin etkisi ile Türk dilinin kullanımını benzer şekilde yetişmiş entelektüel elitler için bir ifade vasıtası olarak genelleştirmiş olmasından kaynaklanmıştır. 1856 ve özellikle 1878'den sonra, `Türk ve Müslüman` kavramları Balkanlar'da neredeyse eşanlamda kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada; Milli Mücadele Dönemindeki kimlik algısı; özellikle Kongreler döneminde ha-zırlanan metinler, Anayasa metinleri ve meclis tutanakları ışığında incelenmiştir. Sonuç olarak; Os-manlı Devleti'nin son yıllarında toplumun `Türklük` üzerinde modern anlamda millet olarak ortaya çıkma olgusunun Milli Mücadele Dönemi esnasında ve Cumhuriyet'in ilk dönemlerinde, 'etnik' olarak soya dayanmayan, Anadolu insanının bütününü ifade eden 'Türk Milleti' anlayışının 'üst kimlik' ola-rak müşterek kabul edildiği sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Milli Mücadele, Kimlik, Türk Milliyetçiliği, Millet, Etnisite Identity is one of the most important term in social sciences. From Adam, people with needs as living together, belonging to a social group etc, has managed to form social groups around 'collective identities', seperating them from the others, based on the fact of being a social creature. In sociology, identity expresses the characteristics of a society that enables it known. These characteristics seperate it from the others and help to be konwn and realised. Here accordoing to us, the most crucial point is the fact that a society will not be able to pro-tect its characteristics in its historical development. This derives both from its variability and static formation in itself.In Ottoman Empire, identity was described as Ottoman in abstract meaning but in the concrete it refers to religion and local characteristics. Although Ottoman identity was descri-bed as being a Muslim it is also related with being a Turk. Being a Turk doesn't identify an ethnic group it refers to the whole Muslims ruling the state. There isn't a difference between being a Tatar, Bosniak or Kurd with being a Turk in its new concept. In 1880's the terms; Ottoman, Turk and Muslim were accepted as synonymous. Espe-cially being a Turk was so popular among the well-educated Muslim eminents. The circums-tances in Balkans were available to convert Ottomanism and Pan-Islamism into Turkism and get united with. It didn't happen in a planned way but the popularity of education and literacy and the use of Turkish language, a particular way of expression for the intellectuals, were the reasons. After 1856 especially 1878 the terms Turk and Muslim were almost synonymous.In this study; the perception of identity in the Turkish National Struggle Period has been examined in the lights of parliament records, the Constitution reports and especially the ones prepared along the Congresses. As a result; it is concluded that in the final period of Ot-toman Empire the fact of emerging as a modern Turkish Nation in the national struggle term and the early years of the Republic not reflecting ethnicity, but refering to Turkish Nation, the whole of Anatolian people was mutually accepted as supra-identity.Key Words: National Struggle, Identity, Turkish Nationalism, Nation, Ethnicity 210

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Hasan Basri Çantay, halkın gönlündeki aydındır. Ölüm - kalım savaşının verildiği zor günlerde ismini duyurmuştur. Bunun yanı sıra bizce Kurtuluş Savaşı'nın binlerce isimsiz kahramanından biridir. Özellikle son iki asırlık tarihimizde daha fazla görülen vatanseverliğin, fedakârlığın, zorluklar karşısında yılmadan savaşmanın çarpıcı örneklerini verenlerden birisidir. Balıkesir, Kurtuluş Savaşı tarihi içerisinde önemli bir yere sahip olduğu gibi, Anadolu'nun işgali sürecinde Türk Yurdu olarak kalmasında da büyük rol oynamıştır ve tarih boyunca pek çok alanda değerli insanlar yetiştirmiştir. Hasan Basri Çantay da bunlardan birisidir. Hasan Basri, Balıkesir hakkında "Uzak-yakın tarihe bakın: Balıkesir'den devlet-millet haini çıkmamıştır…" ifadesini kullanmıştır. Balıkesir'de başlayan gazetecilik hayatı, hayat hikâyesinde görüldüğü gibi, ilk defa Nasihat ve Balıkesir gazetelerinde yazmasıyla başladı. Bu gazetelerde yazdığı tarihi, ilmi, edebi, ictimâ'i ve hukukî yazıları onun ilk eserleri sayılabilir. Daha sonraları tek başına çıkardığı Yıldırım, Karesi, Ses gibi Anadolu basınının ses getiren etkili organlarında yazı hayatını sürdürdü. Millî Mücadele sırasında yazı işleri müdürlüğünü yaptığı Tanyeri gazetesinde yazdıklarıyla devam etti. Kurtuluştan sonra ise Balıkesir'de yayınlanan Zafer-i Millî, Türk Dili gazetelerinde de çeşitli konularda yazılarına yer verdi. Ayrıca Sebîlürreşâd, Sırât-ı Müstakîm ve 1950'li yıllarda Ankara'da yayın hayatına giren İslâm dergisinde de hayli yazıları çıktı. Yurdun birçok yanında yayınlanan belli başlı gazete ve dergilerde neşredilen çeşitli yazıları da bunlara eklenince Hasan Basri Çantay'ın oldukça verimli bir yazar olduğu ortaya çıkar., Hasan Basri Çantay is the exact interpretation of his very name. With one word; he has been the intellectual in the crowds' hearts. He is known as a hero in those times of do or die. He is one of the remarkable examples of heroes to mark patriotism, self sacrifice, struggling against the severities - virtues which have been more commonly seen especially in the last two centuries. Balıkesir, besides having a significant role in the history of the War of Independence, also played an important role in Anatolia's staying Turkish Homeland during the war and it has bred many esteemed people in various fields throughout the history. Hasan Basri Çantay is one of these people. About Balıkesir, Hasan Basri stated: " Look at the far and near history: There have been no state or nation traitors from Balıkesir. " Hasan Basri, with his writings at Tanyeri Paper of which he has been the managing editor, continued his career during the National Movement. After the Independence, he has published his writings about various subjects in Zafer-i Milli, Türk Dili Papers. Moreover, there have been many essays of him in Sebilürreşad, Sırat-ı Müstakım and the Islam Magazine which has been in literary life in 1950s in Ankara. With his additional literary works which have been published in the well-known papers and magazines all around the country, Hasan Basri has proved himself as a productive author.

Bu çalışmada İtalyan İşgalinde Antalya (1919-1921) incelenmektedir. Antalya, I. Dünya Savaşı'nın ardından imzalanan Mondros Ateşkes Anlaşması'nın 7. maddesine dayanılarak 28 Mart 1919 tarihinde İtalya tarafından işgal edilmiştir. Antalya'nın işgaline bölgede yaşanan asayiş olayları gerekçe gösterilmiştir. İtalya, işgal ile birlikte Antalya halkını yanına çekebilmek, halkın gösterebileceği mukavemetin önüne geçebilmek için sağlık, ekonomi, ziraat, eğitim ve bayındırlık alanlarında halkın hoşuna gidecek politikalar uygulamaya koymuştur. İtalya'nın gerek uygulamaya koyduğu politikalar gerekse çatışma ortamı yaratmamak için Antalya ahalisi ile karşı karşıya gelmekten kaçınması Antalya'da İtalyan işgaline tepkileri protestolarla sınırlı bırakmıştır. Gerçekten de şehrin işgaline İstanbul Hükümeti, Antalya Mutasarrıflığı, Mustafa Kemal ve Askeri kanat öncelikle siyasi alanda mitingler düzenlenmesini tavsiye ederek tepki göstermiş, ancak İtalyanların şehir çevresinde işgali genişletme çabası içerisine girmeleriyle Mustafa Kemal ve Harbiye Nezareti işgale karşı her türlü mücadelenin verilmesi ve askerlerin hiçbir suretle geri çekilmemesi yönünde tepkisini sertleştirmiştir. Her ne kadar Antalya'da Milli Mücadele döneminde silahla mücadele için cephe açılmamış olsa da Anadolu'nun diğer vilayetlerinde olduğu gibi burada da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyet Antalya halkına Milli Mücadele'yi anlatmanın ve halkı işgalde örgütlemenin yanı sıra cepheye silah ve mühimmat yardımı, temini, aktarımı ve organizasyonunda önemli rol oynamıştır. İtalya'nın Antalya'yı işgali ile birlikte bölgede bir otorite boşluğu yaşanmıştır. Bu durum eşkıyaların türemesinde önemli bir etken olmuş, bölgede asayiş olayları artmıştır. Ancak, asayiş ve güvenlikten sorumlu olan 57. Tümen Kumandanı Albay Şefik Bey (Aker) Antalya işgal altında olmasına rağmen bölgenin huzuru için büyük çaba göstererek Antalya ve çevresinin daha da karmaşık ve asayişsiz hale gelmesini önlemiştir. Anadolu'da Milli Mücadele değerlendirildiğinde işgal altında bulunan ve direniş gösterilen bölgelerin gereksiniminin karşılanmasında Antalya'nın çok önemli bir yerinin olduğu görülmektedir. Öyle ki, dönemi aydınlatan arşiv belgeleri, anılar ve konu ile ilgili incelemelere bakıldığında Milli Mücadele'nin silah ve malzeme gereksiniminin önemli bir kısmının Antalya yolu ile Anadolu'ya getirildiği, bunların büyük bölümünün de parası ödenerek İtalyanlar aracılığı ile sağlandığı anlaşılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Milli Mücadele, Anadolu, Antalya, İtalya, İşgal. In this study, Antalya under the occupation of Italy (1919-1921) has been examined. Antalya was occupied by Italy on March 28th 1919 based on the 7th article of the Armistice of Moundros Agreement signed after the World War I. The public crimes come into being in the region were shown as justification in the occupation of Antalya.Italy, besides occupying Antalya, put indulgent policies into pratice in the health, economy, education, public works, agricultural areas in order to attract the people with them, in order to avoid resistance against them in Antalya. Both the policies implemented by Italy and refraining from confronting the people of Antalya so as not to conflict with them are limited to the protests in response to the Italian invasion in Antalya. Indeed the Government of Istanbul, the office of the Town Governer, Mustafa Kemal and the military wing reacted against the city's occupation by recommending managing a mess greeting, first of all, in political fields. But with Italian's effort to expand the invasion around the city, Mustafa Kemal and the Ministry War took a tougher line in the direction of reaction in giving all kinds of struggle against the occupation and soldiers' not retreating under any circumstances.Although, no front for armed struggle opened in Antalya during the National Struggle, the nationalist society was opened, though here, as in the provinces of Anatolia. This community, beyond telling the national struggle to the people of ammunition and organizing them against occupation played an important role in the organization of the help of weapons and communication to the front line, supply, transmission.With the occupation of Antalya, lack of authority came into being in the region that had been an important factor in the emergence of thugs and public order incidents in the region increased. However Colonel Şevki (AKER), the prensence of the fifty-seventh divisional commander who is responsible for public order and tranquility of the region, prevented from becoming restless by not leaving cautions although the area was under occupation.As the National Struggle considered, it has been observed that Antalya has a very important place in meeting the need of regions under occupation. As We have a look at the documents and the memories illuminated the period and the research connected with the issue, it has been understood that an important part of weapons and material requirement of the national struggle were brought to Anatolia by way of Antalya and the most of them were provided by the Italians paying their cost or by means of the Italian merchants.Key Words: National Struggle, Antalya, Anatolia, Italy, Occupation. 269

`Cumhuriyetin İlk Yıllarında Salihli Kazası (1923-33)` adlı tez çalışmasında Osmanlı Devleti'nin son yılları, Milli Mücadele dönemi ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş yılları ele alınmıştır. Kazanın idari, sosyal, kültürel ve ekonomik yapısında meydana gelen değişim, dönüşüm yerel ve genel boyutlarıyla verilmeye çalışılmıştır. Salihli kazasının adı ve kuruluşundan başlayarak, bölgenin iklimi, bitki örtüsü, coğrafi özellikleri incelenmiştir. Bununla konunun farklı boyutlarının daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır. Ardından Osmanlı son dönemlerinde hızla gelişen ve bir kaza kimliğine kavuşan Salihli'nin içinde yer aldığı bölgenin kısa tarihçesi verilmiştir. Salihli kazasının tarihi ile ilgili yapılan tüm çalışmalar antik Sart şehri ile başladığı için aynı yol tercih edilmiştir.Salihli kazasının, Yunan işgaline karşı hangi özelliklerinden dolayı Milli Mücadele'nin merkezlerinden biri olduğu üzerinde durulmuştur. Burada yaşanan hâkimiyet mücadelesi tüm yönleriyle ele alınmıştır. Salihli'nin işgal yılları ve kurtuluşunda yaşanan acılar, dönemin hatıralarından takip edilmiştir. Yunanlıların çekilirken verdikleri zararları ve Salihli yangınının uzun yıllar silinmeyen izleri takip edilmiştir. Osmanlı döneminde Kafkasya ve Balkanlardan gelen göçmenler ile Cumhuriyet döneminde Yunanistan ile yapılan mübadele sonunda gelen göçmenlerin sorunları araştırılmıştır. Bu göçlerin Salihli'nin sosyal ve ekonomik yapısında nasıl bir değişime yol açtığı analiz edilmiştir. Salihli kazasında eğitim, kültür ve sosyal yaşamda meydana gelen değişimler, gelişmeler dönemin gazetelerinden ve hatıralarından takip edilmiştir. Salihli kazasında bayındırlık ve imar faaliyetleri, belediye hizmetleri ile ulaşımda yaşanan değişimler işlenmiştir. Kazanın iktisadı yapısında yaşanan değişimler, gelişmeler farklı kaynaklar ve istatistikler analiz edilerek verilmiştir. In the thesis called `Salihli district in the initiative years of the Republic (1923-33)`, the terminal stages of the Ottoman State, National Resistance and the maiden years of a new Turkish Republic have been consideredin detail. The ongoing transformation and rapid evolution in governmental, social, cultural and economic structure of the town have been dramatically debated both in local and general dimensions.Beginning with the origin of the name of the town and its establishment, the thesis is initiated with theexposition of the climate of the region, flora and fauna and geographical particularities. Therefore, a variety ofdimensions concerning the theme has been aimed to reveal plainly. Afterwards, a concise chronicle of theregion has been investigated together with Salihli's fastgrowing development and accomplishment of its full-fledged identity in the surrounding environment. The antique city of Sardes was favoured to set forth firstbecause all previous works related with history of Salihli were initiated in the same identical content. It has been analysed elaborately why Salihli was one of the centres of the National Resistance against Greekinvasion. The tag of war experienced there was taken into account with all its relevant aspects. The painsendured in these years of invasion in Salihli and strains experienced were traced through the memoirs of thatperiod. The damages Greeks caused while retreating and years of indelible traces of the fire in Salihli havebeen unveiled.The problems of the refugees from Caucasia and the Balkans during the Ottoman Era and refugees fromGreece as a result of the bilateral population exchange during the Republican Era have been analysed inparticular. In addition, these mass movements were surveyed in order to display how they transformed Salihlifrom the point of view of social and economic aspects. What happened in educational, cultural and social life has been compiled by meanss of ledgers, journals andmemoires of that time. Reconstructive developments, public prosperity, municipal processes andimprovements in transportation werementioned through the data obtained. The metamorphosis in economicallife and gradual growth of the town been analysed through miscellaneous sources and statictical data. 243

Bu tezde, 1914 yılından 1923 yılına kadar Burdur'da geçen önemli olaylar ve insanların yaşamları hakkında bilgiler verilmiştir. Öncelikle isimler tespit edilmiş ardından bir tasnife tabi tutulmuştur. Çalışma giriş kısmını takip eden üç ana bölüm hâlinde düzenlenmiştir. Birinci bölümde bölgenin tarihi, coğrafi, idari, askeri, sosyal ve iktisadi yapısı kronolojik bir sıralamayla ele alınmıştır. Öncelikle Burdur adının menşei, coğrafi konumu verilerek ardından kronolojik bir şekilde bölgenin I. Dünya Savaşı'na kadar gelişimi, daha sonra da Cumhuriyet'in ilanına uzanan süreç içerisindeki genel durumu anlatılmaya çalışılmıştır. Özellikle dönemin koşulları ve insanlara etkileri üzerinde durulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ağırlıklı olarak Millî Mücadele dönemi ve gelişen olaylar anlatılmıştır. Bu süreçte bölgede yaşanan olaylar, halkın örgütlenmesi, bölgeye gelen nasihat heyeti ve faaliyetleri, Müdafaâ-ı Hukûk cemiyetleri ve insanların yaralarının sarılmasında canla başla hizmet veren Hilâl-i Ahmer cemiyetinin çalışmaları ele alınmıştır. Tezimizin ana bölümlerinden ve daha detaylı olarak hazırladığımız üçüncü bölümde ise on iki alt başlık hâlinde Burdurlu ya da Burdur'da hizmet vermiş olan kişilerin biyografik derlemeleri yapılmıştır. Mülki idari amirler, milletvekilleri, askerler, eğitimciler, sağlıkçılar, haberleşmeciler, din görevlileri, halk kahramanları, kadın kahramanlar ve cemiyetçiler sırasıyla ele alınmıştır. Bunun dışında Burdur'da kısa süreli kalmış olan kişilerden bahsedildikten sonra, Osmanlı Arşivlerinde hakkında bilgiler bulunabilen ve diğer gruplara girmeyen hemen hemen hepsi Burdurlu ya da çevresinde hizmet etmiş olan özellikle memurların biyografilerine yer verilmiştir.Bu araştırmada 1914 – 1923 yılları arasında dokuz yıllık kurtuluş ve kuruluş dönemlerinde Burdur'un tarihi, coğrafyası, burada gelişen olaylar ve görevliler incelenmiştir. Ayrıca iz bırakan Burdurlu ya da Burdur'a hizmet etmiş kişilerin faaliyetleri incelenmiştir. The important events and people's lives in Burdur from 1914 until 1923 are given in this thesis. First of all, the names are determined and then they are classified. Following the introduction of work is organized in the form of three main sections. The region's historical, geographical, administrative, military, social and economic structure is discussed in the first chapter with a chronological sort. First, we tried to explain the origin of the name Burdur, its geographical location, then the chronological development of the region until World War I, and later in the process leading to the proclamation of the Republic in the general case. In particular, we have tried on focus the conditions of the period and the effects of the period on people.In the second part, mainly the National Struggle period and the events are described. The studies are discussed such as the events in the region, people's organizations, the advice committee and its activities, Defense Law Societies and the works of Hilal-i Ahmer society who help injured people fondly.Assemblies about the people in Burdur or those who have served in Burdur were made biographical in case of twelve sub-title in the third section which is one of the main part of the thesis. Civilian administrative authorities, members of parliament, soldiers, educators, healthcare providers, telecom, religious officials, public heroes and heroines are respectively in this chapter.In this study, In the nine-year period of redemption and organizations between the 1914 – 1923 years were investigated about the events and the officials in the history and geography of Burdur. Also the activities of the people who have left traces or have served in Burdur were examined in the study. 385

Kastamonu ve çevresinde asayişin genel durumu ve asayiş sorunlarının değerlendirilmesidir. Bu çalışmada asayiş sorunlarının hangi nedenlerden kaynaklandığını ve bu sorunların toplum üzerindeki etkisini ve bu sorunların hangi dönemleri kapsadığı anlatılmaya çalışılmıştır.1918 tarihinde Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasıyla birlikte, Mütareke hükümlerine dayanarak İtilâf Devletleri Anadolu'yu işgale başlamışlardır. Bu işgaller sonucunda hem yerli halk, hem de azınlıklar tarafından çıkarılan birtakım isyanlar baş göstermeye başlamıştır. Bu çerçevede bahse konu dönemde Kastamonu'nun içinde bulunduğu genel durum hakkında bilgi verildikten sonra, Kastamonu ve çevresinde görülen asayiş sorunlarının genel nedenleri ile devletin almış olduğu önlemler konusunda tespitlerde bulunulmaya çalışılmıştır. The subject of this research is being evaluated the general situation and problems of safety in Kastamonu and its around in the period after the I. World War (1918-1923In this research,safety issueswhich arise from causes and effectsof these problems on society and the period covered by this issue which has been explained.Besides the signing of 1918 Mondros Armistice,it is based on to the rules of the Armistice,Entente States had begun invansion to the Anatolia.As a result of these invansions the rebellions were begun to appear by both folk and minorities.In this context; after giving general information about the condition of Kastamonu, it is tried to be established in detailed way that was lived safety problems and common causes of safety issues which is seen Kastamonu and its around and the precautions that have been taken by the state. 165

I. Dünya Savaşı'ndan mağlup bir şekilde ayrılan Osmanlı Devleti, topraklarının güvenliği ve nüfuzu konusunda büyük problemler yaşamaktaydı. Savaşın vermiş olduğu maddi ve manevi yıkım Osmanlı Devleti'nin bir daha ayağa kalkmasının zor olacağı sinyallerini vermekteydi. 30 Ekim 1918 tarihinde savaşın bittiğini, ateşkesin sağlandığını ve barışın geldiğini şeklen yansıtan Mondros Ateşkes Antlaşması, aslında mevcut savaşın Anadolu toprakları üzerinde daha da yoğunlaşmasına sebep olmuştur. Kısa bir süre sonra başlayan işgaller karşısında Osmanlı yönetiminin sessiz kalması, adını askeri başarılar ile duyurmayı başarmış olan Mustafa Kemal Paşa'yı harekete geçirmiştir. Mustafa Kemal Paşa'nın da aradığı fırsat, Sultan Vahdettin tarafından 9. Ordu Müfettişliği göreviyle Anadolu'ya yollanmasıyla oluşmuştur. Anadolu'ya geçildikten sonra düşünülen planlar uygulanmaya konulmuştur. Bu çalışma da ise, Mustafa Kemal Paşa ve ekibinin Anadolu'ya geçtikten sonra yapmış olduğu çalışmalar neticesinde kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yer alan Sivas mebuslarının faaliyet ve görevleri incelenmeye çalışılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin temeli olan Birinci Meclis'in (1920 – 1923) 23 Nisan 1920 tarihinde açılmasına karar verilmesi, kurulacak meclis için diğer vilayetlerde olduğu gibi Sivas'ta da mebus seçimlerinin yapılması ve seçilen mebusların meclisteki faaliyetleri bu çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Ayrıca bu çalışmada mebusların özgeçmişleri ve mebusluk görevinden sonraki faaliyetleri de kısa bir şekilde anlatılmaya çalışılmıştır.Bu araştırmada temel olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi'ndeki meclis tutanakları ve mebuslarla alakalı şahsi dosyalar, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Osmanlı Arşivleri ve Cumhuriyet Arşivleri'ndeki çeşitli belge ve dokümanlar, Sivas'ın yerel basınını kapsayan gazete ve dergiler, söz konusu dönemde yaşayan kimselerin hatıraları birinci elden kaynak olarak kullanılmıştır. Ayrıca incelenen dönemle ilgili olarak yapılmış araştırma-inceleme eserlerinden de istifade edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Sivas Mebusu, Sivas, Milli Mücadele, Türkiye Büyük Millet Meclisi. After the first World War, the defeated Ottoman State had very big problems in the, the security of the territory. The war gave the signals that with the material and the spiritual destructions of the Ottoman Empire to a more and more difficult position to stand up. In fact, the 30 October 1918 in the history of war, when the cease-fire and peace would be coming in appearance, reflecting the Armistice, the current war in Anatolia, was the cause of intensified war even further. Shortly after starting against the occupation of the Ottoman administration to remain silent, led the way to the name of the military success with which managed to be heard by Mustafa Kemal Pasha in the future. Mustafa Kemal Pasha, were looking for the opportunity, sent by the Sultan Vahdettin 9th Army of the inspectorate with the task of Anatolia happened. After passing Anatolia the thought plans were to the implementation. In this study, Mustafa Kemal Pasha and his team of Anatolia, after that as a result of the establishment of the Turkish grand National assembly was located in Sivas, deputy of the activities and tasks of the study were studied.Republic of Turkey on the basis of the First Assembly (1920 - 1923) on 23 April 1920 in the history of the opening of a decision, for the Council to be established in other provinces, as in Sivas, and also the deputy of elections and be elected the deputies of the assembly of the basic topic of this study. In this study, the resumes of members of the assembly and representatıveness from the task of the next activities are also briefly described.Archives of the minutes of the Assembly and the members of the Assembly with the relevant personal files of the Republic of Turkey, Prime Ministry, General Directorate of State archives of the Ottoman Archives and the archives of the Republic of the number of documents and other documents, local Sivas media the newspapers and magazines, covering the period memories of those were the first-hand sources. Also related to the period a research review was examined and also benefited from the works. Key Words: Sivas Deputy, Sivas, The National Struggle, The Grand National Assembly Of Turkey. 205

Osmanlı Devleti'nin son dönemleri çetin muharebelerle geçmiş ve bunların birçoğu da başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu yenilgilerin akabinde kaybedilen toprakların geri alınması, Turan ideolojisi ve siyasi yalnızlıktan kurtulmak gibi gayelerle İttifak devletleri Bloğunda I. Dünya Savaşı'na girilmiştir. I. Dünya Savaşı devam ederken İtilaf devletleri aralarında yaptıkları bir dizi gizli antlaşma ile Osmanlı Devleti'ni paylaşmışlar ve Mondros Ateşkes Antlaşması'nın hemen ardından gizli planlarını devreye sokarak Osmanlı topraklarını işgale başlamışlardır. 17 Aralık 1920'de Mersin'i işgal eden İtilaf devletleri'nin işgalci kuvvetlerden bir kısmı Tarsus ve Adana'nın işgal edilmesi için görevlendirilmiş, bu kuvvetler 19 Aralık 1918'de de Tarsus'a ulaşarak işgal hareketine başlamıştır. Fransızlar açısından hem jeopolitik konumu itibariyle hem de hammadde kaynakları bakımından son derece önemli olan Çukurova ve bu coğrafyanın bir parçası konumundaki Tarsus işgale uğramış, diğer işgale uğrayan Türk topraklarındaki halkın yaptığı gibi Tarsus halkı da bu işgale karşı son derece zor şartlarda karşı çıkmış ve neticede muvaffak olarak 27 Aralık 1921'de şehri düşman işgalinden kurtarmışlardır.Anahtar Kelimeler: İçel, Mersin, Tarsus, I. Dünya Savaşı, Kuvay-ı Millîye The last periods of the Ottoman State had passed with tough wars most of which ended in defeat. The Ottomans entered the I. World War within the Triple Alliance block, with the aims of repossessing the territories lost, the Touran Ideology and breaking away political isolation. The Allied Powers shared the territories of the Ottoman State through a series of secret agreements among each other as the I. World War continued, and they put their secret plans into practice by beginning to occupy Ottoman territories immediately after the Mountreux Truce. Part of the occupant troops of the Allied Powers that occupied Mersin in 17 December 1920 were assigned to seize Tarsus and Adana; and these troops started occupation as soon as they reached Tarsus in 19 December 1920. Çukurova, which was critical for the French regarding both its geopolitical location and raw material resources, and Tarsus, which was a part of this region, were occupied; and the people of Tarsus resisted to the occupation, as the people in other occupied Turkish lands did, and they succeeded in saving the City from the occupation of the enemies on 27 December 1921.Key words: Icel, Mersin, Tarsus, Nationalist Forces. 129

Milli Mücadele Döneminde Topçu Kaymakamı olarak görev yapan Eyüp Durukan yaşadıklarını hem günlük olarak kaydetmiş hem de yıllar sonra hatırat şeklinde kaleme almıştır. Bu çalışmada, Eyüp Durukan'ın kim olduğundan bahsedilmiş; günlükleri ve hatıratlarıyla ilgili bilgiler verilmiş ve bu çalışmanın ana hattını oluşturan hatırat özelinde bilgilendirme yapılmıştır. Sonrasında, Eyüp Durukan'ın Milli Mücadele döneminde yaşadıklarını konu alan ve eski yazıyla yazılmış olan hatıratı Latin harflerine aktarılmış ve döneme ve özellikle Eyüp Durukan'ın kurucusu olduğu İmalat-ı Harbiye Grubuna ait bilgiler elde edilmiştir. Sonuç kısmında Durukan'ın aynı günleri, günlükte ve hatıratta nasıl anlattığı incelenmiş ve bazı metodolojik farklılıklar gözlemlenmiştir.Anahtar Sözcükler: Milli Mücadele, hatırat, günlük, Eyüp Durukan. Eyüp Durukan, who served as Lieutenant Colonel in Artillery Division during the period of Turkish National Struggle, wrote his diaries to the very day and also wrote his memoirs about this period two decades later. In this study, Eyüp Durukan was introduced; general information about his diaries and memoirs was provided; and the memoirs which are the basic theme of this study were mentioned. Next, the memoirs of Eyüp Durukan, which covered the period of Turkish National Struggle and which has been written in Arabic alphabet, were transcribbed into Latin alphabet; and certain information about the period and about the Group of Imalat-ı Harbiye, which has been founded by Eyüp Durukan, was obtained. In conclusion part, some methodological differences in the tellings of the diaries and the memoirs have been sighted.Key Words: National Struggle, memoirs, diaries, Eyüp Durukan. 220

Bu tez, karmaşık ve devam eden bir süreç olan Türk modernleşmesinin belirli bir veçhesini titizlikle analiz etmek arzusundadır. Türk modernleşmesi, tıkanma ve sıçrayışlar üzerine inşa edilmiş fasılalı ve çetin mahiyetine karşın takribi iki asırdır bir toplumun siyasi ve kamusal yaşamını belirlemeyi sürdürüyor. Haliyle, bu büyük süreç ve onun muhtelif bağlamsal görünümleri akademik tartışma ve araştırmalara konu oldu. Bu tez, bu tarihsel fenomene bir edebi havuzdan; bilhassa zorlu işgal ve Milli Mücadele yıllarını Anadolu'da, milliyetçilik, modernleşme ve bağımsızlığın 'erdemlerinden' bihaber, alelade taşralı insanların arasında geçiren Türk entelektüellerinin hikâyelerini anlatan romanlardan elde edilen verilerle yaklaşma çabasıdır. Böylelikle, modernleşme ideallerinin zirveye ulaştığı bir tarihsel kesitte, kurgusal metinlere bakarak, bu modernleşme sürecinin dinamikleri açığa çıkarılabilecektir. Bu tez; psikanaliz, söylem analizi, semiyotik ve ideolojik eleştiri ve yapıbozum gibi muhtelif metin çözümlemesi yöntemlerine başvurmaktadır. İlgili metinlere tatbik edilen bu çoklu-metot yaklaşımı, bir sonda işlevi görerek, konu romanlardaki söylem inşasının tespitini sağlanmış, Türk modernleşmesinin derinlemesine ve çok katmanlı bir eleştirisine imkân doğurmuştur. This thesis aspires analyzing a specific vista of a complex and ongoing process; namely, Turkish modernism. Despite its intermittent and compelling character constructed on drifts and leaps, Turkish modernism has been designated a society's political and public life for approximately two centuries. Naturally this grand process and its various contextual appearances have been subject to academic discussions and researches. This thesis is an effort of approaching this historical phenomenon through the data retrieved from a literary pool of novels, specifically those novels that tells the stories of Turkish intellectuals who spend though years of intrusion and National Struggle in Anatolia, among random country people who are not aware of the 'wisdoms' of Turkish nationalism, modernity and independence. Thus, dynamics of modernization process would have been exposed through fictional texts written during the peak of modernization ideals. The thesis exploits the capabilities of various textual analysis methods of psychoanalysis, discourse analysis, semiotics, ideological criticism and deconstruction. The practice of this multi-method approach to related texts operates like a probe and allows an in-depth and multilayered criticism of Turkish modernization via detecting the discursive construction in subject novels. 154

`Lenin Dönemi Sovyet Rusya'nın Kafkasya ve Azerbaycan Politikası` isimli tezimizin amacı; söz konusu dönemde Sovyet Rusya'nın bölgeyi Bolşevikleştirme politikası ve bu politikanın amacı ile uygulanan politikanın bölge halkına nasıl yansıdığını incelemektir.Rusya çarlık dönemi de dâhil olmak üzere Kafkasya coğrafyasını elinde tutmak için değişik stratejiler geliştirmiştir. 1917 yılında Rusya'da Bolşevik devrimi olduktan sonra Rusya'nın tarihi emelleri ve sonraki yıllar için çıkarları gereği Kafkasya'yı elinde tutması gerekmekteydi.Çalışmamızın birinci bölümünde; Rusyadaki Bolşevik İhtilaline Sebep Olan Olaylara, değinerek, 1904-1905 Rus Japon Savaşı, 1. Dünya Savaşı, Bolşevik İhtilalinin Çıkma Sebepleri, Bolşevik İhtilalinin Çıkma Aşamasındaki Gelişmeler, Kanlı Pazar Olayı, Şubat Devrimi, Ekim Devrimi, Rus İç Savaşını incelemeye çalıştık.İkinci bölümde; Sovyet Rusya'nın Bolşevikleştirme politikasını uygulamaya geçirdiği (1917-1924) ve katı bir politika izlediği, yerine göre yumuşak yerine göre taraflı bir politikayla halkları yönlendirdiği dönemde Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan politikalarını ele aldık.Üçüncü bölümde; `Milli Mücadele Döneminde Sovyet Rusya'nın Kafkasya Politikası Bağlamında Türk-Rus İlişkileri`ni incelemeye çalıştık. Anahtar Kelimeler: Kafkasya, Bolşevik Devrimi, Sovyet Rusya Politikası, Türkiye Rusya İlişkileri The aim of this thesis is to investigate Soviet Russion politics to turn the region in to Bolshevik region and with the aim of this policy, how this politics has affected the people in the region in that period.Russia has developed different kinds of policy to keep the Caucaus region on hand including tsarist period. In 1917, after Bolshevik Revolution in Russia, Russia should should have had Caucaus Region for its historical desires and profits for the next years.In the first section of our theis, we have tried to investigate emphesizing, 1904-1905 Japan-Russia War, First World War, the Affairs caused Bolshevik Revolution, The Reasons of the Bolshevik Revolution in the phase of occurence, 1905 Bloody Sunday Incidence, February revolution, October Revolution, Russsion Civil War.In the second part of our thesis, we have handled that Russia implemented Bolshevisation Politics in 1927-1924 and followed a strict policy, we handled their Georgian, Armenian and Azebaijani Policy in the period they led people with soft and partial politcy by place.In the thirth part of or thesis, we have tried to investigate `Russia-Turkey Relationships with the context of Soviet Russia's Caucaus Policy during Turkish National struggle`Key Words: Caucasus, Bolshevik Revolution, Soviet Politics, Turkish-Russian Relations. 121

Kökeni ayırt edici seslerin kullanımıyla anlam aktarımının ve toplumsal ilişkilerin kurulmaya başladığı döneme dayanan dedikoduyla hayatın her alanında karşılaşmak mümkündür. Biz ile öteki ayrımını belirginleştiren dedikodu edebi eserlerin propaganda amaçlı kullanımında siyasi bir araç olarak da yer alır. Dedikodunun söz konusu işlevi psikolojik kitlelerin birliğini sağlayarak ve sürdürerek seferberlik hallerinin başarıya ulaşması, ulus-devletin hayal edilmesi gibi durumları mümkün kılar. Edebi eserlerin yardımıyla etki alanı genişleyen ve etki derecesi artan eylem tarihsel koşullar bağlamında çeşitli yargılar üreterek grup bilincinin oluşmasını sağlar. Milli Mücadele döneminde kaleme alınan edebi eserlerde de aynı yaklaşım söz konusudur. Kurtuluş Savaşı devam ederken öyküler kaleme alan yazarlar milletin tarihine milliyetçi bir biçimde yaklaşıp toplumu milli iradeye ikna etmek isteyerek vatanın bütünlüğünü tehdit eden düşmanları görünür kılmaya yönelen bir entelektüel hareket içindedir. Dönemin edebi metinlerinde `işgal ve isyan`lar sebebiyle imparatorluk bakış açısı etkisini yitirir; tam anlamıyla ulus-devlet temelli bakış açısı hâkimdir. Bir tezin savunuculuğunu üstlenen metinlerde, yaşananların Türk ve dünya kamuoyuna duyurulması için kavram çiftleri oluşturularak birçok şey ikili karşıtlıklara indirgenir, kesin ayrımlarla olaylar ve karakterler kurgulanır, metinlerin inandırıcılığının artması için gerçek olay, kişi ve kurumlara göndermeler yapılır, anlatılanların gerçek hayatta yaşandığına dair notlar eklenir. Böylece Kurtuluş Savaşı döneminin atmosferi edebi eserler aracılığıyla gözler önüne serilir.Anahtar sözcükler: Dedikodu, milliyetçilik, öteki, Kurtuluş Savaşı, öykü Gossip is a form of communication whose origin is uncertain which based on the meaning transmission and beginning social relations through the use of distinctive sounds. It is an effective weapon of othering as clears the distinction of `we` and `other`, and makes possible to image of the nation-state and be success in mobilization. It which is also defined as the power to control people has an active role in the process of nation formation by providing and maintaining the unity of the psychological masses. The action whose degree of impact is increased and domain is widen with the help of literary works, improves group consciousness through blessing the relations between similar identities as negating others. The literary works had been penned during `Milli Mücadele` which is the time of Turkish nationalism is seen as the only way of independence, there is the same approach. The authors, who want to persuade society about the national will and approach to the history as a nationalist, are in an intellectual movement that show the enemy that threatens the integrity of the motherland. The empire perspective loses their effectiveness in literary texts of the period; the nation-state-based perspective dominates literally. Texts whose language and structure are in the nature of gossip, undertake advocacy a thesis, create binary opposition to justify their cases, events and characters are constructed with clear distinction. The references are made to actual events, individuals and institutions and notes are added to increase the credibility of texts. Thus, the atmosphere of Turkish War of Independence is unfolded through literary works.Key Words: Gossip, nationalism, other, Turkish War of Independence, short story 147

Mustafa Kemalin Anadoluda görevlendirilmesi Türkiye tarihi için önemli dönüm noktalarından birisi oldu. Bu görevlendirmeyle Anadoluda yeni bir lider ve yeni bir devletin ortaya çıkışıyla ilgili yol açılmış oluyordu. Dolayısıyla biz tezimizde Mustafa Kemalin Anadoluya geçişine kadar bu görevlendirmeyle alakalı süreci ve olgunlaştırıcı sebepleri ortaya koymaya çalıştık. I. Dünya savaşıyla başlayan bu süreç; savaşı başlatanların başarısızlıkları, Mustafa Kemalin savaş sırasındaki ve özellikle Çanakkaledeki başarısı, Vahdeddinle olan ilişkisi, savaş sonrası mütarekeye karşı yaklaşımı ve kriz dönemi olarak geçen mütareke dönemindeki stratejilerini ortaya koyduk. Bu gelişmeler gösteriyor ki Mustafa Kemalin yeni bir stratejiyle Anadoluya gönderilmesine yol açtı. The appointment of Mustafa Kemal in Anatolia has become one of the turning points in Turkish History. Due to this appointment, a new path will be opened for the occurrence of new leader as well as the new state. Within this context, in this thesis, we tried to point out the processes and the maturing reasons that are concerned with the appointment of Mustafa Kemal till his movement to Anatolia. This Process that initiated with World War I, the failures of the initiators of the war, the successes of Mustafa Kemal during the war and particularly in Çanakkale, his relationship with Vahdeddin, his approach against armistice, and the process of armistice that was revealed as the term of crisis was also pointed out in the study. All these developments bring about the fact that Mustafa Kemal was sent to Anatolia with a new strategy. 95

Yunanistan, I. Dünya Savaşı'na dahil olmasının ardından Osmanlı Devleti'ne karşı özellikle Rum tebaası üzerinden çok daha tehditkar bir mücadeleye girmişti. Bu devletin Osmanlı Rumları arasında başlattığı propaganda faaliyetleri bilhassa işgal yıllarında siyasi durumu da büyük ölçüde etkilemişti. Nitekim İstanbul'un dışında Batı Anadolu ve Karadeniz'de çeteler halinde örgütlenen Rumların bu bölgelerdeki faaliyetleri Türk ahali arasında büyük bir korku ve endişeye sebebiyet vermişti. Yunanistan Patrikhane'ye bağlı olan metropolitler aracılığı ile adı geçen bölgedeki Rumları kışkırtma yoluna gitmişti. Bölgede faaliyet gösteren Rum cemiyet ve çeteleri yine Yunanistan'ın himayesi altında bulunuyordu. Doğu Karadeniz'de Pontus hükümeti kurma gayretleri sürdüren Rumlar batılı devletlerden de yardım istemişti. Öte yandan Batı cephesinde gerçekleşen mücadeleler sırasında Ankara Hükümeti'nin Rusya'dan yaptığı silah sevkiyatını engellemek için Yunan gemileri Karadeniz'e çıkarak abluka uygulamaya çalışmıştı. Yunan gemileri, Karadeniz'deki Türklere ait deniz vasıtalarını taciz ederek bazı şehirleri bombaladı. Yunanistan'ın bu faaliyetlerinin yanında yerli Rumları örgütlemesi nedeniyle Ankara Hükümeti, bazı önlemler alma gereği hissetmişti. Yine Kurtuluş Savaşı'nın neticesinde devletlerarası barışı sağlamak için toplanan Lozan Barış Konferansında da bu meseleler görüşülmüştü. Yapılan toplantılarda Türk-Yunan ilişkileri düzeltilmeye çalışılmıştı. After Greece had participated in World War I, Greek government began much more intimidating struggle against Ottoman State via Ottoman Rums. Propaganda policies of this state which were conducted among Ottoman Rums affected greatly the political situation particularly during the invasion period. Hence like at Istanbul activities of Rum bandits in Western Anatolia and Black Sea region had caused great fear and anxiety on Turkish community. Greek government started to provoke Rums in those regions through the Metropolitan bishops of the Patriarchate of Istanbul. The committees and gangs of Rums showing activities in the region were under the auspices of Greece. Rums who were keeping struggle to establish Pontus empire in the east of Black Sea region asked for help from the western countries. On the other hand, during the fights at the western front warships of Greece tried to blockade the arm shipment of Ankara Government from Russia, by standing out to the Black Sea. Greek warships harassed Turkish naval vessels and bombarded some Turkish cities. Besides these activities, Ankara government felt the need of taking some precautions after Greece started to organize local Rum community. These matters were discussed at Lausanne Peace Conference which was organized to provide international peace after the Independence War. At this conference the relationship between Turkey and Greece was tried to set in order. 270

Ekonomik rekabetin ortaya çıkardığı çatışma ortamı ve bloklaşma Dünya devletlerini önü alınmaz kanlı bir sürece sokmuştu. Bu süreç içerisinde Osmanlı Devleti ile İngiltere farklı bloklar içersinde yer almış ve 1914-1918 yılları arasında cereyan eden I. Dünya Savaşı?nın bir birlerine düşman devletlerinden olmuşlardı.Savaş yılları boyunca Osmanlı Devleti ile İngiltere; Çanakkale Cephesi, Sina-Suriye-Filistin Cephesi, Irak Cephesi ve Hicaz-Asir-Yemen Cephesi olmak üzere dört farklı cephede mücadele etmişti. Bu mücadelelerde Osmanlı Devleti, İngiltere?den 23.500 askeri esir almıştı.Esir alınan bu askerlerin bir kısmı, daha kamplara gönderilmeden evvel cephelerde yapılan ilk tedavilerinin ardından tekrar savaşamayacakları düşüncesiyle memleketlerine iade edilmişlerdi. İadeleri yapılanlar haricindekiler ise Anadolu?nun iç kısımlarına doğru sevk edilmişlerdi.Anadolu sınırları içerisinde 38 ve dışarısında 7 tane olmak üzere toplamda 45 bölgede İngiliz askerleri için esir kampları oluşturulmuştu. Kamplarda kalan esirler için Osmanlı Devleti, eldeki imkanlar ölçüsünde en iyi muameleyi göstermeye çalışmıştı hatta cephelerde savaşan Osmanlı askerlerinden çok daha iyi şartlara sahip olan esirler vardı ancak yine de esirlerin çoğunluğu memleketlerinde sahip oldukları hayat standardında olmamanın mutsuzluğunu yaşamaktaydılar. Kendilerine yeterince iyi muamele yapılmadığı yönündeki şikayetlerin temelinde bu durum vardı.Esirlerin şikayetleri ya da memnuniyetsizlikleri her bölgede aynı değildi bu sebeple İngiliz esirlerin durumları hakkında genel bilgilere yer verdikten sonra var olan şartları kamp bazında incelemeyi doğru bulduk, böylece daha sağlıklı bilgilere ulaşma imkanı elde ettik.Cephelerdeki mücadeleler devam ederken gerekli görülen hallerde hasta ve malul esirler, memleketlerine iade edilmişti. İade işleminin çok daha fazla kişiyi kapsaması ve düzenli yapılabilmesi için 1917 yılının son günlerinde Berne Antlaşması imzalandı. Antlaşma ile karşılıklı esir takası yapılmak istenmişse de savaşın sonunun gelmesiyle Osmanlı Devleti, elinde bulunan İngiliz esirlerini peyderpey serbest bırakmıştı.Esirlerin hayat şartları hakkında incelemeler yaparken temelde yerli ve yabancı arşiv belgeleri ile ikinci el kaynaklardan istifade ettik. Yapılan inceleme neticesinde, birkaç basit kişisel tavırdan kaynaklanan olumsuzluk haricinde esirlere karşı devlet tarafından kasıtlı kötü bir muamele yapıldığı yönünde delillerle karşılaşmadık.Anahtar kelimeler: Esir, Anadolu, I. Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti, İngiltere. The point of conflict and blocking that the economic competition revealed made the World states enter into an inevitable bloody process. Within this process, Ottoman Empire and Britain took parts in different blocks and became hostile states of the World War I, which occurred between the years 1914-1918.During the years of war, Ottoman Empire and Britain struggled in four different fronts; Gallipoli Front, Sinai-Syria-Palestine Front, Iraq Front and Hejaz-Asir-Yemen Front. Ottoman Empire had totally 23.500 prisoners from Britain in those struggles.Some of the captured soldiers were sent back to their hometowns, with the thought of that they will not be able to fight again after the first aid treatments in the fronts before they were taken to the camps. Those, except for the returned ones, were transferred into the internal parts of Anatolia.In total 45 regions, 38 of them within Anatolia borders and 7 of them outside, prison camps were made for British soldiers. Ottoman Empire, within the bound of possibility, tried its best to treat prisoners staying in the camps, even there were prisoners who had much better conditions, however most of them had been unhappy as they did not have the life standards that they had in their hometowns. That point formed the basis of their complaints that they had not been treated well enough.The complaints or the discontentedness of the prisoners were not same in every region, that?s why we approved to investigate the present conditions based on camps after giving general information about the situations of British prisoners, so we had opportunity to obtain more reliable information.While these researches had been done about the life of prisoners, we benefited domestic and foreign archive documents basically and second-hand resources. In conclusion of the research, except for the negativity resulted from a few simple personal behaviors, we did not confront with any proofs about bad treatment done intentionally by the opposite state.Keywords: Prisoner, Anatolia, First World War, Ottoman Empire, England. 333

Bu çalışmada Osmanlı Devletinin son döneminde hayata gözlerini açan ve imparatorluğun çöküşüne şahitlik ederek, onu kurtarma mücadelesi veren İbrahim Süreyya (Yiğit) Bey?in hayatı ve parlamenter faaliyetleri ele alınmaktadır. Mekteb-i Mülkiye?yi bitirdikten sonra memuriyet göreviyle mesleğe başlayan İbrahim Süreyya Bey?in hayatının neredeyse büyük bir bölümü tehlikeli maceralarla geçmiştir. İki senelik memuriyeti sürecinde, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile olan ilişkileri, II. Abdülhamit döneminin baskıcı günlerinde onun Sinop Cezaevi?nde kalmasına neden olmuş, üç senelik mahkûmiyet sürecinden sonraki yıllarda, İttihat ve Terakki Cemiyeti?nin iktidarı ele geçirmesi ile birlikte memuriyetine idari görevlerle devam etmiştir. İbrahim Süreyya Bey, Osmanlı Devletinin Rumeli topraklarından birinde kaymakamlık görevini sürdürürken, Trablusgarp Savaşının başlamasıyla birlikte, hiç tereddüt etmeden idari görevinden istifa etmiş ve gönüllü bir nefer olarak savaşa katılmıştır. Bu savaşta Mustafa Kemal?in emrine girmiş ve aralarında yıllar boyu sürecek bir dostluk başlamıştır. I. Dünya Savaşı yıllarında Gelibolu Mutasarrıfı olduğu sıralarda Mustafa Kemal ile yolları yine kesişen İbrahim Süreyya Bey, savaşın hezimetlerini bilfiil yaşamış, ülkenin parçalanmaya çalışıldığı felaket günlerinde yakın dostu Mustafa Kemal ile birlikte her türlü riski göze alarak Anadolu?daki mücadeleyi başlatan isimler arasında yer almıştır. Millî Mücadeleden sonra da Mustafa Kemal ile birlikte yürüyen, savaşın yıkıntılarından yeni bir devlet yaratan isimlerden biri olan İbrahim Süreyya Bey, 1950?li yıllara dek uzanan yaşam yolculuğu boyunca önemli hizmetlerde bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: İbrahim Süreyya Yiğit, Trablusgarp Savaşı, Milli Mücadele, Yeşil Ordu, CHP. This study, life and parliamentary activities of İbrahim Süreyya Yiğit who first saw the light of day in the last period of Ottoman Empire and who witnessed decline of the Empire and struggled to save it were addressed. Having graduated from Faculty of Political Sciences, İbrahim Süreyya entered upon his career in duty position. He lived out nearly best part of his life with risky adventures. During his biennial officialism process, his relationship with the Party of Union and Progress caused him to stay in Sinop prison in repressive days of the period of II. Abdülhamit. In subsequent years after his three year imprisonment, Party of Union and Progress came into power; therefore he continued his mission with administrative duties. While İbrahim Süreyya was a provincial district governor in one of Rumelian lands, Turco- Italian War broke out; therefore he resigned from his administrative duty without any hesitation and crusaded as a volunteer. In this war, he entered into Mustafa Kemal?s service and their friendship which would last for long years began. When İbrahim Süreyya was governor of Gallipoli during First World War years, their paths with Mustafa Kemal crossed again. İbrahim Süreyya experienced trashing of war actually and he was one of the people who commenced struggle in Anatolia by taking chances with his intimate friend Mustafa Kemal during catasrtophic days in which enemies were trying to split the country. İbrahim Süreyya who took sides with Mustafa Kemal even after War of Independence and who was one of the individuals having established a state from wrecks of the war, served in the government throughout his life lasting till 1950s.Keywords: : İbrahim SüreyyaYiğit, Turco-İtalian War, War of Independence, Green Army, Republican People's Party. 187

Bu tezde, Milli Mücadele sırasında (1919-1923) yaşanan gelişmeleri John Locke'un toplum sözleşmesi kuramı perspektifinden anlamlandırmaya gayret edilmiştir. Lokceçu bir perspektif, Milli Mücadele sürecinden bugüne yaşanan sıkıntıların kavranmasına ve çözümüne işaret edilmesine yardım edecektir. Lockeçu perspektifi bu tezde belirleyen çerçeve, tüm kuramı değil, `rıza`, `hükumetin çözülmesi` ve `toplumun çözülmesi` kavramlarının sınırlılıkları dâhilindedir. Milli Mücadele, yeniden kurulacak sözleşmenin peşinden koşmuştur. Ne var ki siyasallaşan etnik toplulukların hepsi tek bir siyasal topluluğun yeni sözleşmesinde bir mutabakat oluşturamamıştır. Gayri-Müslim topluluklar azınlık olarak kabul edilip sözleşmenin dışına itilmişlerdir ve buna paralel Anadolu'nun demografik haritasından giderek silinmişlerdir. Bu yüzden aranan yeni sözleşme kısmen rızaya dayalı olmuştur. Milli Mücadele, Anadolu'daki anasır-ı İslam'ın ortak bir rıza vererek oluşturacakları toplumsal sözleşmenin ilk aşamasını teşkil etmektedir. Yeni sözleşmeyi oluşturacak siyasal topluluğu I. TBMM ve 1921 Anayasası'nın ruhu bir arada tutmuştur. Ancak Milli Mücadele'nin sonucunda ortaya çıkan Cumhuriyet döneminde, etnik çoğulculuktan ve özel olarak Kürt kimliğinin tanınmasından vazgeçildiğinden orijinal sözleşmenin tatbikatı 21. yüzyıla sarkacaktır. This thesis intends to understand the events occurred during the National Struggle (1919-1923) from the perspective of John Locke's theory of social contract. A Lockean perspective may help grasp and solve the problems experienced from the beginning of the National Struggle up to now. Lockean perspective here is regarded as a framework limited by Locke's notins of `consent`, `dissolution of government`, and `dissolution of society`. The National Struggle pursued the prospective social contract. Not all ethnic communities in the process of politicization became able to reach a consensus upon the prospective contract of one single political society. Non-Muslim communities would be excluded from the contract under the status of `minority`, disappearing in time on the demographic map of Asia Minor. Thus, only partially, the new social contract took a place on the basis of consent. The National Struggle turned out to be the first stage of the social contract consented by the Islamic elements. The First Grand National Assembly (1919-1923) and the 1921 Constitution both constructed the emergent political society. Yet, during the republican Era that followed the National Struggle, ethnic pluralism and spesifically the recognition of Kurdish identity would be abondoned, a fact postponing the application of the original contract to the twenty-first century. 100

Birinci Dünya Savaşı, hem kazanan hem de kaybeden devletler açısından ekonomik, kültürel, siyasi ve sosyal problemler bırakmıştır. Paris Barış Konferansı ile başlayan süreç savaştan beter bir dünya oluşmasına neden olmuştur. Adında ?barış? olmasına rağmen çizdiği sınırlar ve oluşturduğu nüfus kargaşası ile tam bir kaos ortamı yaratan konferans, Birinci Dünya Savaşı?nı kazanan devletlerin dünyaya hegemonya kurma istekleriyle, masa başında sınırları yeniden çizme çabalarının merkezi olmuştur. Bir diğer mesele olan azınlıkların durumu ise en çok Osmanlı Devleti?ni ve dolayısıyla Türkiye?yi uğraştırmıştır. Türkiye?de kalan Rumlar, konferans boyunca Yunan Başbakanı Venizelos?un başkanlığındaki heyet tarafından temsil edilmiştir. Bu durum Rum-Yunan dayanışmasının en açık delili olarak göze çarpmaktadır. Bu yakın ilişki, Anadolu?da 1919-1922 yılları arasında gerçekleşen olaylarda en yoğun dönemini yaşamıştır. Rum-Yunan dayanışması, bağımsız Yunanistan?ın kurulmasının ardından Anadolu?da kalan Rumlar vasıtasıyla ?Megalo İdea?nın gerçekleştirilmesinde araç olarak görülmüştür. Her fırsatta Rumlar ile Yunanlılar arasında ırk, din, tarih, sosyal ve kültürel bağlar olduğunu belirten Venizelos, bu birlikteliğin Birinci Dünya Savaşı?ndan sonraki süreçte başta gelen temsilcisidir. Bununla birlikte Anadolu?daki isteklerini gerçekleştirmenin en kolay yolu olan ?Hristiyanlar acı çekiyor? iddiasını ortaya atmış, propagandanın o dönemdeki en etkili aracı olan basını kullanarak konuya olan ilginin artmasını sağlamaya çalışmıştır. Batı basını Rumları koruma görevinde Venizelos?un en büyük yardımcısı olmuştur. Bu dönemdeki Türk basınını incelediğimizde ise batı basınına göre daha objektif yorumlara yer verildiği göze çarpmaktadır. Bu tezde Türkiye?deki Rumlar ile Yunanlılar arasındaki dayanışmanın boyutları Türk ve batı basınından seçilmiş yaklaşık 25 gazetede çıkan haberler karşılaştırılarak verilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Türkiye'deki Rumlar, Yunanlılar, basın, kamuoyu, dayanıma The First World War left economical, cultural, political and social problems both for the winner and loser states. The process that started after Paris Peace Conference caused a formation of a worse world after the war. Although there was ?peace? in its name, the conference caused an utter chaos with its boundaries and population problems. This conference became an arena for the winner states that wanted to establish world domination on a table. Another problem, the minorities caused many problems for the Ottoman State and therefore indirectly Turkey. Rum people who stayed in Turkey were represented by Venizelos, the Prime Minister of Greece during the conference. This situation is the most obvious proof of the solidarity between Rum-Greek people. This close relation was at its highest point in the events that took place between 1919-1922. The Rum-Greek solidarity was regarded as a means for developing ?Megalo Idea? by the Rum people in Anatolia after independent Greece was established. Venizelos stated in every opportunity that they had racial, religious, historical, social and cultural ties between the Rum and Greek people. He was the biggest representative of this ideal in the process after the First World War. However, he also argued that the ?Christians were suffering? in Anatolia and used this argument as the easiest means for performing his ideals in Anatolia. He used the most influential means in those times, the press, and tried to increase interest in this issue. Western press helped greatly in his job of protecting the Rum people. When we consider the Turkish press in those times, we can see that they had more objective comments when compared to the western press. In this thesis, the size of this solidarity between Rum and Greek people in Turkey has been given by comparing the news on 25 newspaper from Turkish and foreign press.Keywords: Greeks in Turkey, Greeks, press, public opinion, solidarity 318

Rusyada yönetimi ele geçiren Bolşevikler Milli Mücadele döneminde Anadolu'ya komünist rejim ihraç etmek istemişlerdir. Bolşevikler bu amaçla farklı yöntemler kullanmışlardır. Anadolu üzerinde yapılmaya çalışılan komünist propagandanın yoğunlaşmış olduğu yerlerin başında Trabzon gelmektedir. Tezin birinci bölümünde komünist propagandanın neden Trabzon üzerinde yoğunlaştığının ve propagandayı yönlendiren merkezler üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde komünist propagandanın araç ve yöntemleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca komünist propagandaya karşı Milli Mücadele önderlerinin yürüttüğü strateji üzerinde durularak Bolşevik propagandanın nasıl etkisiz hale getirildiği değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Milli Mücadele, Trabzon, Bolşevik Propaganda THE Bolshevic who took the control of Russia, wanted to transfer the communist regime to Anatolia in national struggle. They used different methods fort he sake of this purpose. The propaganda concentrate on Trabzon. Thesis ın fırst part; ıt is explained why the communist propagandas were dense in Trabzon and centre in which they are controlled. In the second part; the means methods of communist propaganda are explained. It also explained which strategies were applied by National Struggle leaders against communist propagandas and how the Bolsevic propaganda became ineffectiveKey Words: National Struggle, Trabzon, Bolshevism Propaganda 109

Tezin amacı; Osmanlı Devleti?nin son dönemlerinde yetişmiş, iyi bir askeri eğitimle önemli görevlerde bulunarak tarihe 18 Mart Kahramanı olarak geçmiş, askeri başarıları nişan ve madalyalarla ödüllendirilmiş; Milli Mücadele yıllarında vatan kurtuluşu içerisinde yer alarak bu amaca hizmet etmesinden dolayı sürgün görmüş, kurulan Türkiye Cumhuriyetinde kısa süreli milletvekilliği sonrasında askeri görevine geri dönmüş, Orgeneral Cevat Çobanlı?nın hayatının hem Osmanlı Devleti içerisinde hem de Milli Mücadele ile başlayan süreçte ve sonrasında incelenmesidir. Tezin kapsamı, iki bölümden oluşmaktadır. I. Bölümde; askeri hayatı, aldığı nişan ve madalyalar anlatılmış olup, askeri nitelikleri belirtilmiştir. Trablusgarp ve Balkan savaşı, 1.Dünya Harbi ve Çanakkale Deniz Savaşları, İstiklal Harbi ve Elcezire Cephesi komutanlığıyla Malta sürgününe gönderilmesine yer verilmiştir. II. Bölümde; dönemin TBMM yapısına ve gelişmeler içerisinde siyasi hayatı ve anılarına değinilmiş olup, Elazığ Milletvekilliği ve istifa etme süreci ve sonrasındaki gelişmeler anlatılarak; anılarına ve onun hakkındaki diğer hatıralara yer verilmiştir. Kullanılan yöntemde; Cevat Paşa?nın hem Osmanlı Dönemi sürecindeki yaşamı ve faaliyetleri hem de Milli Mücadele yılları içerisinde ve sonrasındaki yaşamı ve faaliyetleri anlatılarak, her üç dönemi de aydınlatabilecek birincil ve ikincil kaynaklarla birlikte telif-tetkik ve araştırma eserlerinin değerlendirilmesi benimsenmiştir.Varılan sonuç; vatanperver bir askerin bir devletin yıkılışından yeni bir devletin kuruluşuna değin, bulunduğu görevlerde başarılı bir yol izlemiş olduğunu; bunun için tüm fedakârlıklarla, görevini yerine getirdiğini görmekteyiz. Her açıdan, bir yıkılışa ve yeniden bir devletin doğuşuna tanıklık 109etmiş, bağımsız bir devlet olma bilincine haiz, 18 Mart Kahramanı olarak hem Osmanlı Devleti?nin; hem de Milli Mücadele?de yararlılık gösteren önemli bir asker ve takdire şayan görevleriyle de Türkiye Cumhuriyeti?nin bir komutan olmuştur. Anahtar Sözcükler:1. Cevat Paşa2. Çanakkale Deniz Savaşları3. Elazığ Milletvekilliği4. Malta Sürgünleri5. Milli Mücadele Purpose of this thesis is to examine General Cevat Çobanlı?s life, who was raised in the late periods of Ottoman Empire awarded with medals and aimings for making a history as the hero of 18 March by fulfilling important duties with a good military education and who participated in the struggle for independence during years of National Struggle to be banished from the country for devoting himself to this mission and after serving as a representative for a short period of time in newly founded Turkish Republic returned to his military mission both within Ottoman Empire and during the course started with National Struggle and its post period. Scope of the thesis covers two sections. Section I deals with his military life, granted medals and aimings and his military qualifications. It also covers Tripoli and Balkanic Wars, First World War, Çanakkale Naval Warfares, War of Independence, commandership in Al-Jaziraa front and his banishment to Maltha. Section II deals with Parliament structure of that period, his political life with the developments as well as his memories, his service as representative of Elazığ and his resignation period and post developments in addition to his memories and other trophies concerning him. Employed method adopted the principle of evaluating primary and secondary sources as well as works of copyright, revision and research by depicting the life and deeds of Cevat Pasha both in Ottoman Empire and during the years of National Struggle in addition to his later life. The conclusion showed that a patriotic soldier took a successfull path from the collapse of an empire to the foundation of a new state and fulfilled all his missions with great sacrifice to this end. He witnessed a collapse and the birth of a new state from all aspects. He was an important soldier for both 111Ottoman Empire and National Struggle as the hero of 18 March with the awareness of being an independent state. He was also a successful commander for Turkish Republic thanks to his praiseworthy missions. Key Words:1. Cevat Pasha2. Çanakkale Naval Warfare3. Represenative of Elazığ4. Malta Banishment5. National Struggle 121

Bu çalışmada, 29 Ekim 1923 Cumhuriyet?in ilanından 10 Kasım 1938 Mustafa Kemal Atatürk?ün ölümü arasına kadar olan zamanda TBMM?de milletvekilliği yapan Kars Milletvekillerinin mecliste yaptıkları faaliyetler araştırılmıştır. Çalışmamız; Giriş kısmından başka üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, 1918 ? 1920 yılları arasında Kars?taki siyasal ve sosyal yapı incelenmiştir. Özellikle Mondros Ateşkes Antlaşması?nın ardından bölgede başlayan bağımsızlık hareketlerine ve yaşanan güç mücadelelerine önemli bir yer verilmiştir. Çalışmamızın birinci bölümü, ? Kars?ta Siyasal Hayat ( 23 Nisan 1920 ? 29 Ekim 1923 ) ? başlığı altında ele alınmıştır. Bölümde, TBMM?nin açılması; Şark Harekâtı; Gümrü, Moskova ve Kars Antlaşmaları ile Kars?ın Anavatan?a katılması ile bu dönemde Kars?ta meydana gelen önemli bir takım siyasal olaylar incelenmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümü; ? Türkiye?de ve Kars?ta Siyasal Hayat ( 29 Ekim 1923 ? 10 Kasım 1938 ) ? başlığı altında ele alınmıştır. Bu bölümde Cumhuriyet?in ilanından sonra TBMM?de kurulan Cumhuriyet Halk Partisi, Terakkiperver Cumhuriyet Partisi ve Serbest Cumhuriyet Partisi?nin kuruluşları, birbirleriyle olan mücadeleleri ve çok partili rejime geçme çabalarının sonuçları; 1923 ? 1938 yılları arasında Kars?ta da yaşanan önemli siyasal ve sosyal olaylar incelenmiştir. Çalışmamızın üçüncü bölümü, ? Kars Milletvekilleri ve Meclis Faaliyetleri ( 29 Ekim 1923 ? 10 Kasım 1938 ) ? başlığı altında incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, bu dönemde TBMM?de Kars Milletvekilliği yapan 14 milletvekili tespit edilmiştir. Bu 14 milletvekilinin kısa özgeçmişleri ve TBMM?de yapmış oldukları çalışmalar araştırılmıştır. Kars ve çevresinin tarihi, Türkiye?de ve Kars?ta yaşanan siyasal olaylar incelenirken; bilimsel önemi olan kitaplar, anılar ile makaleler, tezler ve arşiv belgelerinden faydalanılmıştır. Milletvekillerinin faaliyetleri incelenirken TBMM meclis tutanakları ve TBMM Arşivinden elde edilen belgeler esas alınmıştır. Araştırma konusu olan milletvekilleri dönemleri dikkate alınarak sıralanmış, dönemleri içerisinde ise alfabetik sıraya göre incelenmiştir. Konular kişi bazında tasnif edilmiş ve milletvekillerinin çalışmaları aktarılırken konu içerisinde kronolojik sıra dikkate alınmıştır. Çalışmada, Kars halkının Milli Mücadele öncesi ve sonrasında yapmış olduğu askeri ve siyasi mücadelelerle bağımsızlıklarına düşkünlüklerini ve kendilerini Anadolu?nun ayrılmaz bir parçası olarak gördüklerini anlamaktayız. Kars Milletvekillerinin, TBMM?de yapmış oldukları çalışmalarla yeni kurulan Cumhuriyet ve onun kurumlarının oluşmasında önemli bir rol oynadıkları görülmüştür.ANAHTAR KELİMELER: Kars, Elviye ? i Selase, Cenubî Garbî Kafkas Hükümeti, Milli Mücadele, TBMM, Kars Milletvekilleri In this study, from the declaration of the republic 29 October 1923 up to the time death of Mustafa Kemal Atatürk 10 November 1938, the activities of Kars Deputies which were done in parliement have been searched. Our study consists of three parts other than the Introduction.In the Introduction, between 1918 and 1920, political and social structure in Kars has been examined. Especially, we have placed great importance on the liberation movements and struggles of power began in the region after the Mondros Armistice. The first part of this study was discussed under the title of `Political life in Kars (23 April 1920- 29 October 1923). In this section, The opening of Parliament, Orient Operation, The treaties of Gyumri, Moscow and Kars, Joining of Kars to Motherland and a number of political events that occured in this period were examined. The second part of this study has been discussed under the title of `Political Life in Turkey and Kars (29 October 1923 - 10 November 1938)` In this chapter, The Republican People's Party that was established in the Parliament after the proclamation of the republic, The foundations and struggles of Progressive Republican Party and the Liberal Republican Party, and the results of efforts to pass a multi-party regime; The major political and social events experienced in Kars between 1923-1938 have been examined. The third part of this study has been examined under the title of `Kars MPs and Parliamentary Activities (29 October 1923 - 10 November 1938)` As a result of the study, during this period, 14 Mps have been identified who were deputies of Kars in Turkish Grand National Assembly. The studies and short biographies of these 14 deputies have been investigated.While the history of Kars and its surrounding and political events experienced in Turkey and Kars were being examined, scientific books, memories, articles, theses and archival documents have been utilized. While examining the activities of MPs, the minutes of Turkish Grand National Assembly and documents obtained from the Turkish Grand National Assembly Archives have been taken into consideration. MPs who are the subject of research, ranked considering their periods and they are also examined in alphabetical order in their periods. Subjects were classified in person, and while the studies of MPs were being transferred, chronological order was taken into account. In this study, we see that people of Kars see themselves as an integral part of Anatolia and we see their fondness of freedom by looking their struggles both in political and military area.It has been observed that Kars MPs played an important role in the formation of the Republic and its institutions with the studies that they have made in Turkish Grand National Assembly.KEY WORDS: Kars, Elviye ? i Selase, the South West Caucasian Government, the National Struggle, the Grand National Assembly Of Turkey, MPs of Kars. 193

15 Mayıs 1919 ve 9 Eylül 1922 tarihleri İzmir için birer dönüm noktası oluşturmaktadır. İşgal, Yunanlıların 15 Mayıs'ta İzmir'e girmesiyle başlamış, yaklaşık üç buçuk sene sonra yine 9 Eylül'de İzmir'den atılmasıyla son bulmuştur.15 Mayıs Yunanlıların anavatana saldırdığı kara günün yıl dönümü iken; 9 Eylül ise Türk ordusunun ilk hedefe vardığı ve vatanın kurtulduğu günün yıl dönümüdür. Bu itibarla bu günlerin kıymeti Türk milleti ve bilhassa İzmirliler için büyüktür.İzmir basını, bu önemli iki günün yıldönümlerinde işgal ve kurtuluşuna büyük ölçüde yer vermiştir. 15 Mayıs'ta gazeteler işgali hatırlatan, o günleri yad eden yazılar ve şiirlere yer vermiştir. Ayrıca kurtuluştan sonraki ilk yıllarda İzmir basınında büyük bir Yunan düşmanlığı dikkat çekerken, 1930'dan itibaren bakıldığında önemli ölçüde bir yumuşama görülmüştür. 9 Eylül'de çıkan gazeteler ise kurtuluşun hikâyesi, bayram hazırlıkları, kutlama törenleri, günün anlam ve önemi hakkında yazılar ve şiirler yazmışlardır. Ayrıca tüm bu başarıların baş mimarı olan Gazi Mustafa Kemal Atatürk'e minnet ve şükranı dile getiren yazılarda gazetelerin başköşesinde yer bulmuştur. Böylelikle İzmir basını kaleme aldığı yazıları, ortaya koyduğu düşünce ve fikirleri ile 15 Mayıs ve 9 Eylül günlerinin anlaşılmasına ilişkin katkı sağlamıştır.Anahtar Kelimeler: ?zmir basını, 15 Mayıs, ?zmir'in i?gali, 9 Eylül, ?zmir'in kurtulu?u. The dates May 15, 1919 and September 9, 1922 stand as a climax for Izmir. The invasion begins with the Greek army's entering in Izmir and ends with the elimination of the Greek army in Izmir, as well. September 9 is the anniversary of the event in which Turkish army reached at the first target and the motherland was liberated, while 15 May is the anniversary of the date in which Greeks attacked motherland. Regarding these, the value of these days is quite great for Turkish People and especially for the people in Izmir.Izmir Press gives great importance for these two dates as the anniversaries of invasion and liberation. On 15 May, newspapers spare columns for articles and poems reminding and memorizing these dates. Besides, while a great enmity against Greeks draws great attention during the first years following the Independence, a considerable fall in this enmity against Greeks is seen from 1930 on. The newspapers published on September 9 write articles and poems explaining the meaning and importance of the date, the story of independence, preparations for festival and celebration ceremonies. Also, Gazi Mustafa Kemal, the master builder of all these accomplishments, takes place in articles mentioning gratitude and praise of him in the seat of honour parts of the newspapers. Thus, Izmir Press contributes to the comprehension of these two dates by people by means of the thoughts and ideas written in articles.Keywords: Izmir Press, May 15, Invasion of Izmir, September 9, liberation of Izmir 194

Bir milletin her yönden ilerlemesinde önderlik eden bazı şahsiyetler vardır. Bu şahsiyetlerden birisi de Mehmet Muhlis Koner'dir. Mehmet Muhlis 1886?1957 yılları arasında yaşamış, yarım asırdan fazla bir süre Türk milletine hizmet etmiş, gerek eserleriyle gerekse gazete ve dergilerdeki yazılarıyla dönemine ayna tutmuş, Mütareke Dönemi'nde ve Millî Mücadele yıllarında Türk milletinin millî ve manevî duygularını ateşlemiştir. Cumhuriyet'in ilanından sonra ise yeni rejimin halk tarafından benimsenmesi için yoğun çaba göstermiştir. Diyebiliriz ki O'nun hayatı milletine ve memleketine hizmet etmekle geçmiştir. Bu çalışmada hayatını milletine adayan ve 20. yüzyılın ilk yarım asrının Konya'sında bir düşünce ve siyaset adamı olan Mehmet Muhlis Koner'in hayatı, faaliyetleri, şahsiyeti, eserleri ve fikirlerinin yeri ve önemi tespit edilmiştir. Bu çerçevede Koner'in doğumu ve eğitimi, memuriyet hayatı, öğretmenliğe başlaması, üç kez Konya Belediye Başkanı olması ve yaptığı hizmetler, gazetecilik hayatı ve Konya Halkevi Başkanlığı sırasında yaptığı faaliyetler genişçe ele alınmıştır. Ayrıca şahsiyeti, fiziki portresi ve alışkanlıkları, hocalığı, şairliği üzerinde durulmuş ve Mehmet Muhlis Koner bibliyografyası verilmiş ve eserleri ayrıntılı olarak tahlil edilmiştir., There are certain persons who guide a nation in all respects of its development. Mehmet Muhlis Koner is one of them for Turkish Nation. He lived between 1886-1957 years, he served a Turkish Nation more than half a century, he pictured his period with his articles in newspapers and journals, and he revived the spiritual feelings of the Turkish Nation. After declaration of the republic, he struggled for the adaptation of the new regime. We can say that his life is dedicated to serve his nation and country. In this study, it was analyzed the importance of the life, the activities, the character, the works and the ideas of the Mehmet Muhlis Koner who lived in Konya in the first half of the 20th century. In this context, it is examined in detail that the birth and education of Koner, his career as a civil servant, his teachership, his three times mayorship at Konya, his activities as a president of community centre and journalist. Additionally, it was examined his character, portrait, habits, tutorhood and poetry. His bibliography is given in paper, and his works is explained in detail.

Bir ülkenin dış politikasını belirleyen temel unsurlar; dünya siyasetindeki yeri diğer ülkelerle işbirliği, barışın korunması, askeri kaygılar, kamuoyu, dış politikayı yönlendiren kişi ve kurumların konumu ve görüşleri ile karşılıklı menfaatleridir. Avrupa ile Asya arasında bir köprü görevi üstlenerek stratejik bir özelliğe sahip olan Balkanlar ve Türkiye'nin batılı devletlere açılan kapısı olan Balkan Devletleri ile siyasi ilişkiler çalışmamızın amacını taşımaktadır. Balkan ülkesi sıfatı ile Türkiye, Balkan ülkeleri ile ikili ilişkilerine büyük önem atfetmekte ve bölge ülkelerinin tümü ile iyi ilişkiler sürdürmektedir. İkili ilişkilerimiz bağımsızlık, egemenlik ve toprak bütünlüğüne karşılıklı saygı ve iç işlerimize karışmama prensibi üzerine kurulmuştur. 1789 Fransız İhtilalı'nın doğurduğu milliyetçilik akımı balkanlarda ulusal bağımsızlık hareketlerini tetiklemiştir. Osmanlı Devleti'nin son zamanlarına rastlayan bu yıllar aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin temellerinin atıldığı dönem olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti Kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün gerçekçi politika anlayışı, genç devletin dış politikasını ulusal çıkarlar, güvenlik ve barışın korunması üzerine kurdu. Bu bağlamda önce Balkan Devletleri ile arasındaki sorunları çözen Türkiye, daha sonra ikili antlaşmalarla ilişkilerini güçlendirdi. Bu diplomasisi ile Türkiye, Atatürk döneminde Balkan Devletleri arasında saygın bir yer kazandı.Anahtar Kelimeler: Atatürk, Türk Dış Politikası, Balkanlar, Balkan Paktı The basic elements that determine a country's foreign policy are the country's importance in world politics, its cooperation with other countries, the maintenance of peace, military concerns, public opinion and mutual interests of its with location and opinions of individuals and institutions that lead to foreign policy. Balkans that serve as a bridge between Europe and Asia and have the properties of a strategic, and Turkey's political relations with Balkan states, move to the purpose of our study. Turkey that is Balkan country gives importance to bilateral relations with Balkan countries and maintains good relations with all countries in the region. Our bilateral relations are based on the independence, sovereignty, mutual respect for territorial integrity and principle of non-interference in internal affairs. Nationalist movement inspired by the French Revolution in 1789 has mobilized national independence movements in the Balkans. These years also coincided with the last times of Ottoman Empire, have been period that Turkish Republic has been established. M. Kemal Atatürk who is founder of Turkey, an understanding of his realistic policy, has founded the young state's foreign policy upon the maintenance of national interests, security and peace. According to this, Turkey that has solved the problem with the Balkan States, and has strengthed its own affairs through bilateral agreements. Turkey in this diplomacy, has won a prestigious place among the Balkan States, at the time of Atatürk.Key Words: Atatürk, Turkish Foreign Policy, Balkans, Balkan Pact 87

Yakın tarihimizi incelemek isteyen araştırmacılar için basın yayın hareketleri her zaman vazgeçilmez kaynaklardan biri olmuştur. Basın tarihimizi Tanzimat Dönemi'nden Milli Mücadele dönemine kadar Meşrutiyet Dönemleri de dâhil olmak üzere birçok alanda incelemek mümkündür. Bizim çalışma alanımız olarak seçtiğimiz gazete ise Mütareke Dönemi Osmanlı Devleti basınının bir parçası olan İstiklal Gazetesi olmuştur. Mütareke, yani Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıktıktan sonra galip devletlerle Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalandığı dönemi kapsamaktadır.Özellikle Mütareke Dönemi diye adlandırdığımız dönemde önemli bir basın yayın organı olan İstiklal Gazetesi bir taraftan İstanbul Hükümetleri'nin tutarlı bir siyaset izlemesini savunurken Milli Mücadele'nin de yavaş yavaş şekillendiği dönemlerde de az da olsa destek vermeye çalışmıştır. Kısıtlı da olsa da İstiklal Gazetesi'nin işgale karşı tepkisini gördüğümüz olayların en güzel örneği de İzmir'in 15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan orduları tarafından işgalinden sonra gerçekleşen Sultan Ahmet Meydanı'nda işgale tepki olarak yapılan mitinglerdir. Halide Edip Adıvar gibi birçok konuşmacının mitingde yaptığı konuşmaları da İstiklal Gazetesi satır satır gazete sayfalarına aktarmıştır. İstiklal Gazetesi'nin Aralık 1918 yılında başlayan yayın hayatının yaklaşık 240 sayısı incelendikten sonra haberler gün, sayı, sayfa numarası ve haberlerin özetiyle araştırmacıların faydalanması için çalışmamızı indeksleme usulüne göre yaptık. Haberleri Osmanlı Devleti'nin sınırları dâhilinde olanlar, Osmanlı Devleti'nin diğer ülkelerle olan ilişkileri, Osmanlı Devleti sınırları dışındaki ülkeler ve Birinci Dünya Savaşı sonrası yenik devletlere imzalatılacak antlaşmaların görüşüldüğü Paris Sulh Konferansı bölümleriyle daha kolay incelenmesini sağladık. Bu yönüyle araştırmacılara iyi bir hizmet olacak ve İstiklal Gazetesi üzerinde çalışacak herkes içinde kolaylık olacaktır.Anahtar Kelimeler: İstiklal Gazetesi, İndeks, Haberler, Makaleler The pressn and publication movements had always been one of the unforgiven sources for researchers who wanted to survey the near history. It is possible to survey the press history in different fields from the Administrative Reforms Period to the National War incivding the Constitutional Monarchy Periods. The newspaper which we chose as our research field had been the İstiklal Gazetesi which was a part of the Ottoman Empire press in the Armistice Period. The Armistice, namely includes the period the Mondros Ceasefire was signed with the winner states, after the Ottoman Empire had been defeated, after the first world war. Especially in the Armistice Period as we call, the Indepence Newspaper which was important pres and publication source, while at was supporting the Costantinople Goverment?s coherent policy following, it tried to give support even if was less in the periods, the National War took shape slowly and slowly. The hicest example, we saw the İstiklal Gazetesi responded aganist the occupancy even if it was limited, was that the meetings in the Sultan Ahmet Ring against the occupancy in the fifteenth of Maay nineteen and nineteen after İzmir was occupied by the Greek armies. The speeches of a lot of speaker such as Halide Edip Adıvar in the meeting were transfered to newspaper pages line by the İstiklal Gazetesi. After the İstiklal Gazetesi?s publication life?s nearly two hundred forty number was surveyed in 1918 in December, we did our reaserch according to index prodecure for reasearches benefit with the news day, number, page number and the summary of the news- with the ones in the Ottoman orders, the relations of the Ottoman with other countries, the countries which weren?t in the border of the Ottoman and the treaties which would make the defeated countries signed after the first world war- interwieved with Paris Peace Conference part so with this point it will be a good service to the researchers and easiness for everybody who will study on the İstiklal Gazetesi.Key Words: Istiklal Newspaper, Index, News, Articles 404

Kurtuluş Savaşı sonunda imzalanan Mondros Mütarekesi'nin maddelerine dayanarak işgal edilen Adana'dahalk, Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde örgütlenmeye başlamıştır. Mustafa Kemal Paşa, Adana'ya Türklerin var olması gerektiği bilincini aşılamak ve aynı zamanda güçlü bir devlet kurma planıyla gelmiştir.Atatürk, Cumhuriyet'in ilanından önce iki kez, Cumhuriyet döneminde ise yedi kez olmak üzere dokuz kez Adana'ya gelmiştir. Ziyaretlerin bazıları uzun sürmüş bazıları ise bir günlük ziyaretlerdir. Kurtuluş Savaşının kazanılmasından sonra yapmış olduğu ziyaretlerin amacı ise halkın fikrini almakve inkılâp hareketlerini başlatmak için olmuştur. Atatürk Cumhuriyetin ilanından önce Adana'ya ilk olarak Yıldırım Orduları Grup Kumandanı göreviyle gelmiştir. Kaldığı süre içerisinde Türk Milletinin durumunu İstanbul Hükümeti'ne bildirmiştir. 1923 yılındaki Adana ziyaretinden kısa bir süre önce Latife Hanım'la evlenmiş ve eşiyle ilk gezisine çıkmıştır. 1923 yılı gezisinde, Türk Ocağı'nı ziyaret etmiş eşi Latife Hanım'la Türk Ocağı hatıra defterine duygularını yazmışlardır. Belediye'nin düzenlediği akşam yemeğinde Atatürk çiftçilerle sohbet etmiştir. Daha sonra Kolordu, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Hastane, Ulu Cami, Sanayi Mektebi ve Öğretmenler Derneği'ni ziyaret etmiştir. Esnaf Cemiyetleri Birliği'nin Adana Türk Ocağı'nda verdiği çay ziyafetinde bulunmuştur.Cumhuriyet dönemi gezisinin ilki 13 Ocak 1925 tarihli ziyaretidir. Bu tarihte Atatürk, kendisine 5 Ocak 1925 yılında Adana Belediyesi tarafından verilen hemşerilikunvanını kabul etmiştir. Burada bir gün kalarak Dörtyol'a gitmiş 17 Ocak 1925 tarihinde tekrar Adana'ya dönmüştür. Adana'da kaldığı süre içerisinde Ziraat Mektebi, C.H.P, Erkek Lisesi, Kız ve Erkek Öğretmen Okullarını ziyaret etmiştir.16 Mayıs1926 yılında Adana'da bir gün kalarakBelediye, Vilayet, Halk Partisi ve Türk Ocağı'nı ziyaret etmiştir.1931 yılındaki ziyaret üç gün sürmüştür. Türk Ocağı'nda Türkçenin kullanımı konusunda konuşma yapmış, bölgenin ekonomik durumuyla ilgilenmiş, İsmail Habib Sevük'le sohbet etmiştir.Atatürk, iki yıl sonra 25 Ocak 1933 yılındaki ziyaretindeise; C.H.P merkezinde Türk dilinin önemi üzerinde durmuştur. Sanayinin gelişimi ve sulama konularına dadeğinmiştir. Kanara Mezbahanesi'ni gezmiştir.1937 yılında ilk olarak Atatürk Parkı'nı ziyaret etmiş, Kız Sanat Enstitüsü'nde tarih ve moda dersine katılmıştır. Son ziyareti ise 24 Mayıs 1938 yılıdır. Bu ziyaretin asıl amacı ise Hatay'ın anavatana katılması için sürdürdüğü girişimlerdir.Anahtar Kelimeler: Adana, Atatürk'ün Adana Ziyaretleri, Adana Türk Ocakları. The public in Adana which was under occupation based upon the Armistice of Mondros signed at the end of the Turkish War of Independence have began to be organized under the leadership of Mustafa Kemal Pasha. Mustafa Kemal Pasha came to Adana for imposing the idea that Turks should continue being there with a plan on establishing a strong country.Ataturk has visited Adana nine times in total; twice before the declaration of Republic and seven times in the Republic period. Some of his visits ended shortly but some took longer. The purpose of his visits following the victory of The War of Independence was to get the idea of public and to give start for revolutions. Before the declaration of Republic, Ataturk came to Adana at first time when he was the Group Commander of Yildirim Army. During his stay, he has been informed the Situation of Turkish Nation to the Istanbul Government. He was married with Latife Hanim a short time before Adana visit in 1923 and made his first journey with his wife. In his travel in 1923, he has visited Turk Hearths and written his emotions to the memory note-book of Turk Hearths with his wife Latife Hanim. Ataturk came together with farmers during the dinner organized by the Municipality. He has visited Color, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Hospital, Ulu Cami, Industry College and Teacher?s Union. He has also been in Tea-party in Adana Turk Hearths organized y the Tradesman Associations.The first visit in the Republic period is the one in January 13, 1925. In this date, Ataturk has accepted ?Citizenship? given by the Adana Municipality in January 5, 1925. He spent the night in Adana and went to Dortyol next day and became back to Adana in January 17, 1925. During his stay in Adana he has visited Agricultural School, The Republican People?s Party, Men High School and Women and Men Teacher?s Schools.Ataturk has stayed a day in Adana in May 16, 1926 and has visited the Municipality, Governor?s Office, The Republican People?s Party and the Turk Hearths.His visit in 1931 took three days. He has made a speech on the use of Turkish language in the Turk Hearths and make surveys on economical situation of the region and talked to İsmail Habib Sevük.After two years Ataturk has visited Adana in January 25, 1933. He has shared his ideas on significance of Turkish language in the Centrum Building of the Republican People?s Party, and also talked on industrial developments and irrigation. He has also visited Kanara Slaughterhouse.In 1937, he has visited Ataturk?s park firstly, and attendant history and fashion lectures at the Woman Art Institute. His last visit was in May 24, 1938. The main goal of his visit was related to the joining of Hatay to the mother country.Key Words: Adana, Adana vısıts of Atatürk, Adana Türk Ocakları. 85

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersindeki `Milli Mücadele Dönemi' konusuna ilişkin Pedagojik Alan Bilgilerini incelemektir. Araştırma, nitel araştırma metodolojisi desenlerinden durum çalışması ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu görev süresi 2 ile 3 yıl arasında değişen 4 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma verilerini toplamak için öğretmenlerin dersleri gözlenmiş ve öğretmenlerle bireysel görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda öğretmenlerin konu alan bilgilerinin ve pedagojik alan bilgisinin alt boyutlarını oluşturan müfredat bilgisi, öğretim bilgisi, öğrenciyi anlama bilgisi, ölçme ve değerlendirme bilgisinde eksiklikleri olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin pedagojik alan bilgilerini ilgili bilgilerini de sınıf içi uygulamalarda yeterince kullanamadıkları görülmüştür. The purpose of this research is to find out primary school teachers? pedagogical content knowledge about Turkish National War of Independence, which is included in primary school social studies. This research is a qualitative sort of case study. The sample involved four primary school teachers who have worked for 2 or 3 years in public schools. The data involved clasrroom observations and individual interviews. The results indicated that teachers had inadequate pedagogical and content knowledge. Also, such components of pedagogical content knowledge as the knowledge of curriculum, teaching strategy, students? way of learning, assesment and evaluation were insufficient. Furthermore, the teachers were seen as not being able to apply their pedagogical content knowledge to their clasrroom practice. 116

Çalışmamız, Osmanlı Devleti'nin son dönemiyle Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş ve çok partili hayata geçiş dönemlerine tanıklık etmiş asker ve siyaset adamı Abdülkadir Câmi Baykurt'un (1877-1949) biyografisinden oluşmaktadır. Bu çalışma ile Abdülkadir Câmi Baykurt'un tarihteki yerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu hedef doğrultusunda tez oluşturulurken Abdülkadir Câmi Baykurt'un faaliyetleri hakkında bilgi içeren arşiv belgeleri, yayınlanmış belgeler, hatırat ve araştırma-inceleme türünde eserlerden yararlanılmıştır.1877 yılında İstanbul'da doğan Abdülkadir Câmi Baykurt ilk eğitimini tamamladıktan sonra 1896'da Harp Okulu'ndan Süvari Teğmen olarak mezun olmuştur. Ardından Trablusgarb Askeri Fırkası'na atanmış, 1908 yılına kadar Trablusgarb'da askerî ve idarî görevler üstlenmiştir. II. Meşrutiyet'in ilanıyla oluşturulan I. ve II. Dönem Osmanlı Mebusan Meclisi'ne Trablusgarb Vilayeti'nin Fizan Sancağı'nı temsilen katılmıştır. Mebusluğu sırasında, siyasete atıldığı İttihat ve Terakki Cemiyeti ile anlaşmazlığa düşmüş ve muhalefet safına geçmiştir.Mondros Mütarekesi'nin şartları altında oluşturulan İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti ve Milli Ahrar Fırkası'nın çalışmalarına katılmış, akabinde Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde Aydın Sancağı mebusu olarak yerini almıştır. İstanbul'un işgal edilmesiyle Ankara'ya hareket etmiş, TBMM'nin ilk hükümetinde Dâhiliye Vekili olmuştur. Vekilliği kısa sürmüş, Meclis ve hükümet başkanı Mustafa Kemal Paşa ile yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle 14 Temmuz 1920'de istifa etmiştir. Sonrasında milletvekilliği saklı kalarak Roma'ya Ankara Hükümeti'ni temsilcisi olarak gönderilmiştir.Temsilcilik görevinden sonra 1923 yılında İstanbul'a dönen Abdülkadir Câmi Baykurt, II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar siyasetten uzak kalmıştır. Çok partili hayata geçiş sürecinde sol/sosyalist camia içinde adından söz ettirmiş, ancak faaliyetlerinde başarı sağlayamamıştır. Our study consists of the biography of a soldier and a politician Abdulkadir Cami Baykurt (1877-1949) who testified the last period of Ottoman Empire and the foundation and transition to multiparty period of Republic of Turkey. With this study, it is aimed to state the position of Abdülkadir Cami Baykurt in history. While the thesis was being written within this aim; archive documents, published documents, memoirs and research-investigating works that include information about the activities of Abdülkadir Cami Baykurt was used.Abdülkadir Cami Baykurt who was born in İstanbul in 1877, graduated from military college as a cavalry lieutenant after the completion of primary and middle school education. After that he was assigned to Tripoli Military Division and he took on the military and managerial missions until 1908 in Tripoli. He participated in the I. and II. Period of the Ottoman Parliament that was constituted with the proclamation of the Constitution as a representative of the Sanjak of Fezzan in province of Tripoli. During his deputyship, he conflicted with The Committee of Union and Progress that he started politics and he joined the opposition.He participated in the studies of the İzmir Association of Defence of Rights of Ottomans and National Freedom Party which was created under the condition of The Armistice of Mondros, immediately after that he had a part in The Last Ottoman Parliament as the deputy of The Sanjak of Aydın. After the occupation of İstanbul, he went to Ankara and became the Minister of Internal Affairs in the first goverment of the Turkish Grand National Assembly. His ministry took a short time and he resigned in 14 July 1920 because of the disagreement with Mustafa Kemal Pahsa who was the minister of Parliament and goverment. After that he was sent to Rome as the representative of Goverment while continueing his deputyship.After his representative mission, Cami Bey returned to İstanbul in 1923 kept off from politics until the end of The World War II. During the process of transition to multiparty period, he became popular among leftish/socialist community but he could not succeed in his activities. 212

Birinci Dünya Savaşı 4 Ağustos 1914'te patlak verdi. Savaş Güney Asya'da yaşayan Müslümanlar arasında Pan-İslamist duyguların uyanmasına sebep oldu. Hindistan Müslümanları bu hassas konuda çok fazla endişeliydiler. İngiliz Krallığının savaşa katılmasıyla birlikte krallığa bağlılıklarını bildirdiler. Hintliler Türkiye'nin tarafsız kalmasından veya İngiltere'nin yanında savaşa girmesinden yanaydılar. Ancak şartlar Türkiye'yi müttefiklere karşı Almanya'nın yanında savaşa girmeye yönlendirdi. Savaş devam ederken Hindistanlı Müslümanlar son bağımsız Müslüman gücün ortadan kalkmasından endişe etmeye başladılar. İngiliz hükümetinden Halifelik makamının, kutsal mekanların ve İslami bölgelerin dokunulmazlığını ve kutsallığını talep ettiler. Aynı zamanda Türk kardeşlerine hem insan gücü olarak hem de maddi anlamda yardım etmek için büyük bir hareket başlattılar. Zengin fakir herkes bu harekete katıldılar ve İslam tarihi boyunca İslam kardeşliğinin en soylu örneğini gösterdiler.Türkiye kurtuluş savaşında Mustafa Kemal liderliğinde çok cesurca bir mücadele vermiştir. Hindistanlılar, özellikle de Müslümanlar, Mustafa Kemal'in parlak zaferini oldukça övmüşlerdir ve onun adı her Müslüman evde bir parola gibi kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye'de reformlar devam ederken Hindistanlılar Atatürk'ün yaptıklarını ve Türk Meclisi'nin gerçekleştirdiklerini haklı bulmuşlar ve savunmuşlardır. The World War I broke out on 4 August 1914. It roused a wide spread Pan- Islamic sentiments among the millions of Muslims in South Asia. The Indian Muslims were extremely worried at the delicate situation. They declared their loyalty to the British Crown after she had joined the war. They wished Turkey either to remain neutral or side with Britain. However circumstances led Turkey to join Germany against the Allies. As the war progressed the Indian Muslims began to apprehend the probable disappearance of the last independent Muslim Power. They demanded from British Government the sanctity of the office of the Khalifa and the Holy Places and inviolability of Islamic territories. They also started a big move to help their Turk brethren with men and money. The rich and the poor participated in the move and set the noblest example of Islamic brotherhood of the whole Islamic history. Turkey fought her war of independence bravely under the leadership of Mustafa kamal. The Indians, especially the Muslims, paid huge tribute to Mustafa Kamal over his brilliant successes and his name became a watch word in every Muslim household. During the process of reforms in Turkey, the Indians defended the actions of Ataturk and the Turkish Assembly and justified them all. 190

Osmanlı Devleti'nin yaşadığı en uzun yüzyılın ardından uğradığı dağılma süreci ve yeni Türk devletinin kuruluş mücadelesi yılları arasında kalan dönemin aydınlatılmasında Anadolu basınının süreli yayınları (Köy Hocası vs.) değişik bilgi ve kaynaklara ulaşılmasında büyük öneme sahip oldukları gibi Milli Mücadele döneminin Anadolu'daki yansımalarının da tespit edilmesini sağlamaktadır. 1922 tarihli Köy Hocası Mecmuası'nı konu edinen tez çalışması 1919, 1920 - 1921 tarihli Köy Hocası Mecmualarının değerlendirilmesine yönelik çalışmaları bütünleyici bir araştırmadır. Tarihin en önemli dönüşümlerinden biri olan Milli Mücadele Dönemine tanıklık eden Anadolu basını, kronolojik anlatımdan ziyade o günkü koşullarda dahi toplumsal kalkınma ve bilinçlenme hususunda yoğun bir yayın politikası izlemişlerdir.Anahtar Kelimeler: Köy Hocası, Milli Mücadele, Anadolu Basını Anatolian Press has a significant importance on the achievement of Turkish Independence War which is related with the decline and fall of Ottoman Empire in the last long century. The periodical chronicles (Newspapers, Journals as Köy Hocası?) of Anatolian Press contained enormous information and historical acknowledgement about Turkish Independence War and its reflections on public opinion and international politics. The thesis which is tasked upon the evaluatıon of Köy Hocası Journal aimed to integrate with 1919 ? 1920 ? 1921 dated journals. Anatolian Press which is the witness of the history is not only a narrator of the recent decades but also has a major role upon the development of Turkish Independence War.Key Words: Köy Hocası , Anatolian Press, Turkish Independence War 255

Kültür adamlığı ve politikacılığıyla bilinen Refik Halit Karay, bilhassa siyasi mizah yazılarıyla etkili olmuş ve 20. yüzyıl Türkiyesi'nde yetişmiş şahsiyetlerden biridir. Çökmekte olan bir imparatorluğun kültürel manada yaşadığı ağır sancıları eserlerinde işleyen ve yine çöken bu imparatorluğun içinden çıkan yeni Türk Devleti'nin kuruluşu aşamasında yaptığı siyasi faaliyetleri ile dönemin aktörlerinden biri olan Refik Halit, II. Meşrutiyet dönemi ile Cumhuriyet devrinin başlarında yaşanan olayları eserlerinde incelikle yorumlayarak aktarmaktadır. Çevresinde yaşanan tarihî gelişmelere ilgili bir aydın olan ve Millî Mücadele'nin muhaliflerinden biri olarak tanınan yazarın kroniklerinde ve hatıralarında değindiği hususlara göre, XX. yüzyılda Türkiye'de yaşanan siyasi, sosyal ve köklü değişiklikler Türk toplumsal yapısını olumsuz yönde etkilemiş, bu köklü değişiklikler ve özellikle siyasi iradelerin toplumun her kesimine yaptığı baskıların sonucunda; nesiller arasında kopukluklar yaşanmış ve ülkede kültürel manada sağlıklı bir gelişim yaşanamamıştır. Başlangıçta İttihat ve Terakki'nin kanlı faaliyetlerinden biri olarak gördüğü Millî Mücadele aleyhinde oldukça keskin ve ağır yazılar kaleme alan muharrir, daha sonradan yaptığı hatanın farkına varmış ve Atatürk'ün ideolojisini 1965 yılında ölümüne değin desteklemiştir. Keza o, önceleri Anadolu'da başlatılan Millî Mücadele Hareketi'ni büyük devletler tarafından istenilen ve devamına göz yumulan, kardeşi kardeşe kırdırma hareketi olarak görmüştür. Refik Halit Karay'ın hayatı, siyasi faaliyetleri, eserleri ve eserlerine yansıyan düşünce dünyası üzerine yapılan bu çalışmada, II. Meşrutiyet döneminden 1960'lara kadar olan dönemde Karay'ın bu önemli tarihî sürece ilişkin en temel fikirleri ve düşünce parametreleri irdelenmeye çalışılmıştır. Doktora tez çalışmasının I. Bölümünde Refik Halit Karay'ın, hayatı, tahsili, siyasi faaliyetleri, edebiyat hayatına girişi, mizacı ve karakteri ele alınmıştır. II. Bölümde yazarın hikâye, roman, mizah-hiciv, kronik, anı-hatırat, tiyatro türlerinde verdiği eserleri ile gazete makale, fıkra ve tefrikaları incelenmiştir. III. Bölümde ise hayatı ve siyasi faaliyetleri ile eserlerine yansıyan düşüncelerinden yola çıkılarak Refik Halit Karay'ın, Türk düşünce dünyasındaki konumu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bölümde Karay'ın II. Meşrutiyet, İttihat ve Terakki Fırkası, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Mütareke Dönemi, Millî Mücadele, dünya tarihî, Arap coğrafyası, Türkiye'nin sosyal ve ekonomik tarihî, dil ve edebiyat konularına ilişkin fikirleri incelenmiştir. Searching on Refik Halit Karay?s life story, literary works, political activities and ideological reflections, this study tries to analyze essential ideas and intellectual accumulation concerning between the Period of Second Constitution and 1960?s which was a cornerstone in Turkish history. Being a prominent personality as a man of thought and culture, Karay was also significant historical figure as being personally lived in the political events of the early 20th century which was one of the most important periods of Turkish history. He was one of the most pioneering intellectuals who analyze the political, economic, historical, cultural and social development and transformations within the years between 1908 and 1965. That is why he is so much significant in Turkish history of ideas.In the first chapter of this thesis, Refik Halit Karay?s life, education, political activities, access to literary life, personality and characteristic are scrutinized. In the second chapter, works of author like tales, novels, humor-diatribe, chronics, memories, play writings, essays and consecutive narratives are searched in detail.In the third chapter, it is struggled to fix his vital role in Turkish history of ideas deducing from the story of his life, political activities, and point of view fade in his works. In this chapter, it is endeavored to study on the ideas of Karay on the Second Constitutional Era, Union and Progress Party, Freedom and Accord Party, Period of Armistice, National Struggle, history of world, Arabic geography, social and economic history of Turkey, literature and language matters. Turkey breeding drought experienced man of ideas and thoughts, therefore, the evaluations in this area in order to be a new historical and literary figures should benefit from the ideas. 309

Selçuklu Devleti'nin bir uç beyliği olarak kurulan Osmanlı Devleti, Selçuklu ve Bizans devletlerinin mirasına konarak hızla gelişmiştir. Osmanlı Devleti İstanbul'un fethi, arkasından gelen Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde bir cihan devleti haline gelmiştir. 15 ve 16. yüzyıllarda hatta 17. yüzyılın ilk yarısında en muhteşem dönemini yaşamıştır. Ancak Osmanlı Devleti için 17. yüzyıl duraklama 18. yüzyılsa geçen yüzyılların kazançları üzerinde yaşadığı bir dönem olmuştur. Yeniçağın en büyük cihan devleti Yakınçağda hızlı bir gerilemenin içine girmiştir. 19. yüzyılda dağılmaya yüz tutmuş ve 20. yüzyılın başında çöküş ile karşı karşıya kalmıştır. Osmanlı Devleti 20. yüzyılın başında senaryosu çok önceden hazırlanmış bir savaş oyununun sahnesin dé kendini bulmuştur. Osmanlı Devleti 1914'te kendini Birinci Dünya Savaşı'nın ateşine atmıştır. Bu savaş sonunda Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918'de İtilaf Devletleri ile Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzalamıştır. Bu antlaşma, koskoca bir imparatorluğu küçücük bir kara parçasına sığdırmıştır. Bu antlaşma ile birlikte, Osmanlı toprakları üzerinde başlayan haksız işgaller, uygulamalar ve özellikle İzmir'in 15 Mayıs 1919'da Yunanlılarca işgali Türkler arasında milli heyecan uyandırmıştır. Bu işgal öncesinde ve işgalle birlikte cemiyetler kuran Türkler, işgalleri telgraf ve mitinglerle protesto etmişlerdir. 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Paşanın istiklal ateşini yakmak için Samsun'a çıkması ile Milli Mücadele buradan başlamıştır.. Mondros Mütarekesiyle beraber Türk milleti için başlayan sancılı dönem, bu sancılı dönemde Türklerin işgallere karşı verdiği mücadele, bu mücadele ile doğan halkın ortak hareketi ve direnişi yansımıştır. Ulusal Kurtuluş Savaşı işgalcilere ve haksız işgallere karşı oluşan milli yansımalardır. Bu milli yansımalar sonucunda çok uluslu bir imparatorluk yerine bir ulus devlet kurulacaktır. Ottoman Empire, which was founded as a Sultanate of Selcuklu, grew with a great speed by getting the heritage of Byzantine and Selcuklu. After İstanbul?s conquest, Ottaman Empire became a world Empire in the periods of Suleyman the Magnificient and Yavuz Sultan Selim. Ottoman lived its fabulous term in 15th, 16th and also the beginning of 17th century. But 17th and 18th centuries are the pause periods for Ottoman. The biggest Empire of new age began to lose ground. In 19th century Ottoman started to defuse and at the beginning of 20th century Ottoman was faced a decadence. Ottoman found himself in a formerly prepared war scenario. In 1914 Ottoman was in the First World War. After this war, Ottoman signed Mondros Treaty with The Allies on 30th October in 1918. After this treaty, The great Ottoman became a very small state. With this treaty, The Allies and other european countries engrossed many cities in Anatolia. On 15th May in 1919, The occupancy of İzmir by Greeks woke up the Sense of Turk. The Turks protested these occupancies with meetings and demonstrations. On 19th May 1919 Mustafa Kemal Ataturk went to Samsun and started there The Kurtuluş War. All the Turkish people joined this war and showed a perfect effort to protect our country lands. After this war Mustafa Kemal Ataturk founded Turkey republic. 306

Diğer insanlardan farklı olarak varlığıyla tarihin akışına etki etmesine, bir değer olarak yerini almasına rağmen zamanla unutulmuş veya unutulmaya yüz tutmuş nevi şahsına münhasır bir karakter olan Selahattin Adil'in hayatı bu çalışmayla gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.Yakın Türk tarihine damga vuran olayların bazen merkezinde bazen de çok yakınında yer alarak önemli anların karakteri veya şahidi olan Selahattin Adil'in hayatı yaşadığı dönemin özellikleri de tasvir edilerek anlatılmaya çalışılmıştır.Askeri hayatı yakın Türk tarihinde yer alan önemli olayların içerisinde geçmiş, Çanakkale deniz ve kara savaşları, Güney Cephesi direnişleri, Sakarya Muharebeleri ve mütarekede İstanbul Komutanlığı gibi kritik görevleri icra etmiştir.Emekli olup ticarete atılmış, yabancı şirketlere temsilcilikler yapmıştır.İstanbul'da bir satranç derneği kurmuştur.Sanayiyle ilgilenerek ilk Türk kablo fabrikasını kurmuş, maden işletmiştir.Demokrat Parti Milletvekili seçilerek siyasete girmiş, ancak fikir ayrılığı nedeniyle etkili olamamış, zamanı dolmadan istifa etmiştir.Çalışmada unutulmaya yüz tutmuş bir kahramanın hayatı anlatılarak tarihi gerçeklerin hatırlanması amaçlanmıştır. This study endeavors to uncover the life of Selahattin Adil who was forgotten over time although he had an important persona affecting the course of history. He witnessed or took active part in many significant events that affected the Turkish history. Hence, having known his significance for Turkish history, I have tried to relate his life story by taking the historical context into account.Uncovering his military life is very significant in that he partook in many important military events such as Çanakkale and Sakarya battles. Also, he performed as the commander during the armistice period in Istanbul.After his retirement, he made commerce. He established a representative firm for foreign companies.He established a chess association in Istanbul.He founded the first Turkish cable factory and he operated a mining venture.He entered politics as a deputy of Democrat Party; however, he could not be successful in that party because of the ongoing disagreements and he resigned.The main aim of this study is to remind the life a forgotten hero and to reveal historical facts. 343

Bilecik coğrafyası, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetlerden en önemlisi hiç şüphesiz 600 sene hüküm sürmüş olan Osmanlı Devletidir. Bölgenin bu özelliği dolayısıyla Osmanoğlu ailesi de Bilecik coğrafyasına ayrı bir önem vermiştir. Nitekim sancak olma özelliklerini taşımamasına rağmen Anadolu'nun bu küçük şehri II. Abdülhamit zamanında yapılan idari taksimat sonrasında Hüdavendigar vilayetine bağlı bir sancak konumuna getirilmiştir. Bununla birlikte bu coğrafya Anadolu'nun içlerine kadar ulaşan demiryoluna sahip olması nedeniyle de son derece stratejik bir öneme sahiptir. Coğrafyanın bu konumu Türk Milli Mücadele Dönemi boyunca da devam etmiş ve hem Yunanlıların hem de Türklerin hakimiyet mücadelesine sahne olmuştur. Bu süreçte meydana gelen birçok savaş Bilecik ve çevresinde gerçekleşmiştir.1919?1922 yılları arasında Yunanlılar tarafından üç kez işgal edilen Bilecik ve çevresi, bu işgaller süresince birçok tahribata uğramış ve bölgede bulunan Müslüman halk 10?24 Temmuz 1921 tarihinde Bilecik'in Yunanlılar tarafından son ve en uzun süreli işgali neticesinde tamamen Bilecik'i terk ederek Sakarya, Gölpazarı, Ankara gibi güvenli bölgelere hicret etmek zorunda kalmıştır. Bu işgal 4?6 Eylül 1922 tarihine kadar sürmüş ve bu süreçte Yunanlılar Anadolu'daki yerli Rum ve Ermenilerle beraber hareket ederek bölgede onarılması çok zor maddi ve manevi tahribat meydana getirmişlerdir. Nitekim Bilecik ve çevresinin işgalden kurtarılmasından sonra imar faaliyetlerine başlanmış ancak bu faaliyetler birçok nedenden ötürü Cumhuriyet sürecinde de uzunca bir dönem devam etmiştir.Anahtar Kelimeler: Bilecik, Ertuğrul, İnönü, Milli Mücadele, Hüdavendigar. Bileck hosted many civilizations in the history. The most important of the civilizations, undoubtedly, is the Ottoman Empire with 600-year reign. Consequently, the house of Ottoman Empire attached great importance to Bilecik. However, Bilecik, a small city in Anatolia, became a Sanjak of Hudavendigar province during the reign of Abdulhamit II. The city had a great strategic importance thanks to having railways stretching through Anatolia. The strategic feature of the city was also important in the National Struggle and both Turks and Greeks struggled to have the control of the city during the period. As a result of this, many battles were held in and around Bilecik.The city was occupied three times between 1919-1922 by the Greeks, during which the city was seriously ruined and as a result of the last and the longest occupation by the Greeks between 10 and 24 July, 1921, the Muslims had to leave the city and emigrate to Sakarya, Golpazarı and Ankara, which were secure during those times. This occupation lasted until 4-6 September, 1922 and the Greeks, together with the Armenians and the Greeks in Anatolia, led to serious financial and emotional destruction, the restoration of which was almost impossible. In the period of the National Struggle, the city and its towns were saved from the occupation and the restoration of the city started as soon as possible. However, the restoration work lasted for a long time during the republic period due to many reasons.Keywords: Bilecik, Ertugrul, Inonu, National Struggle, Hudavendigar 373